1. ¿Chumngelu (chemu) kümeafuy kimafiel pu kümeke püllü?

BIBLIA mu, “Ngünechen ñi pu fotüm” pingekey pu kümeke püllü (Génesis 6:⁠2; Job 38:⁠7). Kidu engün ka koneltuley Chaw Jewba ñi familia mu, feymu kidu ayükey taiñ kimafiel. Fey ramtuwafuiñ: “¿Chumkeyngün pu kümeke püllü? ¿Chumngechi kellufingün pu che kuyfi mu? ¿Kelluafeiñmu famülke mu?” (Inaduamnge ti kimelün dungu 6).

2. 1) ¿Iney dewmay pu kümeke püllü? 2) ¿Tunten-ngeyngün?

² Müna falin-ngey kimal iney dewmay pu kümeke püllü. Kolosense 1:⁠16 feypi Jewba wüne dewmafi ta Jesus, fey wüla “dewmay itrokom tati mülelu wenu mapu ka nag mapu mew”. Feychi dewmay pu kümeke püllü. ¿Tunten-ngeyngün? Müley fentren millon kümeke püllü, feypi Biblia (Salmo 103:⁠20; Apokalipsi 5:⁠11).

3. Job pingechi lifru, ¿chem kimeltueiñmu pu püllü mew?

³ Petu ñi dewmanofiel Mapu, taiñ Wenu Chaw dewmay pu kümeke püllü. Biblia kimeltukey tüfa. Pu püllü adkintuy Jewba ñi dewmafiel ti Mapu, fey ¿chum duamnagi engün? Job pingechi lifru kimeltuy ñi rume ayüwün engün. Feychi mu kom pu püllü kiñe familia reke poyekefuyngün ta Chaw Dios (Job 38:⁠4-7).

4. Pu kümeke püllü küpa kellukefi pu che, ¿chumngelu kimnieiñ tüfa?

⁴ Pu kümeke püllü küpa kellukefi pu che, ka küpa kimkeyngün chumngechi femtripayay Chaw Dios ñi pin Mapu mu (Proverbios 8:⁠30, 31; 1 Pedro 1:⁠11, 12).  Puwkintuyngün Adan ka Eva ñi kayñetufiel ta Jewba, feymu müna weñangküpelayngün. Famülke mu epe kom che kayñetukefi ta Chaw Dios, feymu doy weñangküpelay pu kümeke püllü. Welu kiñeke che wiñorakiduamtukey, fey wiñotukey Jewba mu. Pefiel tüfa, müna ayüwkey pu kümeke püllü (Luka 15:⁠10). Chaw Jewba elfalkünukefi  pu kümeke püllü ñi kelluafiel ka ingkayafiel tañi pu poyekeetew, ka kidu engün eluwküley ñi femal Chaw Dios ñi pin (Ebrew 1:⁠7, 14). Inaduamaiñ kiñeke rupan dungu pengelkelu tüfa.

5. Kuyfi mu pu kümeke püllü, ¿chumngechi kellufingün pu poyekefilu ta Jewba?

⁵ Apümkangelu Sodoma ka Gomora, Jewba werküfi epu kümeke püllü ñi kelluafiel ta Lot ka tañi pu che, femngechi montual engün (Génesis 19:⁠15, 16). Fentren tripantu rupalu, mülefuy kiñe wentru serfikefilu ta Jewba, Daniel pingefuy. Kidu ütrüftukungey kiñe lolo mu chew ñi mülen trapial, welu chumlaeyew rume, ¿chumngelu? “Ngünechen werküy tañi küme püllü, ka rakümtukuñmafi ñi wün ti pu trapial” (Daniel 6:⁠22). Kafey, presuntukungelu pu apostol, Chaw Dios werküfi kiñe küme püllü ñi lifrenentuafiel (Hecho 5:⁠17-20). Jesus miyawpalu Mapu mu, pu kümeke püllü ka kellueyew. Rupalu ñi fawtisawün, kümeke püllü poyeeyew (Marku 1:⁠13). Ka pichilewelu ñi layal, kiñe küme püllü yafültukueyew (Luka 22:⁠43).

6. 1) Pu kümeke püllü, ¿kellukefingün pu poyekefilu ta Jewba famülke mu? ¿Chumngechi kimnieiñ tüfa? 2) ¿Chem fillke ramtun inaduamaiñ?

⁶ Famülke mu, pu kümeke püllü pewfaluwkelay pu che mu. Welu Chaw Jewba petu elfalkünukefi engün ñi kelluafiel tañi pu che. Feymu Biblia feypi: “Jewba ñi küme püllü toltowküley reke kom wallontu pu che yamniekefilu ta Chaw Dios, ka kidu montulkefi” (Salmo 34:⁠7). Iñchiñ nieiñ kiñeke kayñe rume newen-ngelu, ka küpa wedalkakeeiñmu. Feymu duamnieiñ taiñ kellungeal. Welu, ¿iney engün am tüfachi pu kayñe? ¿Chew küpayngün? ¿Chumngechi küpa wedalkakeeiñmu? Taiñ kimal tüfa, inaduamaiñ chem rupay feychi dewmangelu Adan ka Eva.

7. Weküfü ñi duam mu, ¿chumkey epe kom che?

⁷ Ti 3 chillkatun mu, ngüneduamiyiñ kiñe püllü ñi kayñetufiel ta Chaw Dios ka küpa ngüneniefi pu che. Tüfa Weküfü ka Satana pingey Biblia mu (Apokalipsi 12:⁠9). Weküfü ka ayükefuy pu che ñi kayñetuafiel ta Chaw Jewba. Kidu ngünenkafi ta Eva, ka fantepu ngünenkakefi epe kom che. Welu kiñeke che püntütripalayngün Jewba mu. Kiñeke tüfa ta Abel, Enoc ka Noe (Ebrew 11:⁠4, 5, 7).

8. 1) ¿Chumngechi wedañmawingün kiñeke püllü? 2) Ñi lanoal ti fütra mangiñ ko mu, ¿chumingün pu wedake püllü?

⁸ Noe ñi antü mu, kiñeke püllü küpa allkütuwelafingün ta Jewba, feymu tripayngün wenu mapu mu, ka wentrukünuwpay Mapu mu. ¿Chumngelu? Küpa kurengepayngün (papeltunge Génesis 6:⁠2). Welu ngelafuy ñi femal tüfa pu püllü (Juda 6). Feychi mu epe kom che rume wedañmawingün ka kutrankacheyngün wedake püllü reke. Feymu Jewba küpalfi ti fütra mangiñ ko, ñi apümafiel pu wedake che. Welu montulfi tañi pu poyekeetew (Génesis 7:⁠17, 23). Ñi lanoal ti fütra mangiñ ko mu, feychi wedake püllü wiñotuyngün wenu mu. Feychi wedake püllü, ‘weküfü’ ka pingeyngün Biblia mu. Kiñewingün Satana engün, ka eluwingün ñi ngünenieaetew tüfa (Matew 9:⁠34).

9. 1) Pu wedake püllü wiñotulu wenu mapu mu, ¿chem rupay? 2) ¿Chem inaduamaiñ fewla?

⁹ Tüfachi wedake püllü kayñetufingün ta Jewba, feymu llowngewelay engün, koneltuwelay engün Jewba ñi familia mu. Pu weküfü elungewetulay ñi wentrukünuwal, welu petu ngünenkakefi “kom mapu mew mülechi pu che” (Apokalipsi 12:⁠9; 1 Juan 5:⁠19). Fewla inaduamaiñ chumngechi ngünenkakefingün pu che (papeltunge 2 Korintio 2:⁠11).

10. Pu weküfü, ¿chumngechi ngünenkakefi pu che?

¹⁰ Fillke dungu mu pu weküfü ngünenkachekey. Fentren che pemekefi ta kalku, machi ka pu nütramkakefilu pu püllü. Welu tüfa engün fülkonkeyngün pu weküfü mu. Biblia feypi taiñ kon-noal chem dungu mu no rume nüwkülelu pu weküfü mu (Galata 5:⁠19-21). ¿Chumngelu? Rakiduamnge, kiñe wentru elkünukey fillke wachi ñi trapelkonal ti mara. Ka femngechi pu weküfü küpa ngünenkakeeiñmew. Ayükey taiñ trapelkonal reke kidu engün ñi wachi mew (inaduamnge ti kimelün dungu 24).

11. 1) Pu weküfü, ¿chem dungu mew ngünenkakefi pu che? 2) ¿Chumngelu famentuafiyiñ kom tüfa?

¹¹ Kafey müley kakelu dungu pu wedake püllü mu küpalu, tüfa ngünenkakefi pu che. Kiñe tüfa ta pewütuwün kam pelotuwün pingekey. Fey mu tati che ngüneduamngekey ñi willeñ kam wesakelu mu, fey tañi peñmangeal ñi kutran. Ka pewütungekey kiñe kulliñ mu. Kangelu fey ta kalku dungu, fey wedalkangekey kiñe che. Kangelu fey ta machitun, fey lawentungekey che kutrankülelu kam üñfitungelu. Kom tüfachi dungu femngekey pu weküfü ñi newen mu. Ka ñi kimal kimkenoelchi dungu kam kimal chem rupayal, pu che ngüneduamkey karta tarot, tati kuwü, pu wangülen kam bola de cristal. Kam ngüneduamkeyngün wedake pewma ka perimontun, “welepelan” pikeyngün. Fentren che ‘weda dungu no ta tüfa’ rakiduamkey. Welu rüf mew müna kuñiwün-ngey. Biblia pengeli pu wedake püllü kellukefingün pu pelontuchekelu (Hecho 16:⁠16-18). Chaw Jewba üdekey kom tüfachi dungu ka tati femkelu (Deuteronomio 18:⁠12).

12. 1) Küpa dungufiliyiñ pu layelu, ¿chumngelu tüfa kuñiwün-ngey? 2) Pu kristianongen, ¿chumngelu konkelaiñ chem dungu mew no rume nüwkülelu pu weküfü mu?

¹² Kafey, taiñ ngünenkayaetew pu weküfü, küpa rakiduamelkeeiñmu tüfachi koylake dungu: pepi dungukefiyiñ pu layelu, kidu engün mongeley kañpüle, ka  pepi dungueiñmu, kümelkakeeiñmu kam wedalkakeeiñmu. Feymu kiñeke che pemekefi tati pu feypikelu ñi pepi dungukefiel pu layelu. Tüfa engün kimelafuy kiñeke dungu ñi müte kimngekenoel ti la mu, kam feykünuwafuy kidu reke. Fey ti ngen la kam pu weni rakiduamafuy ñi dungumekeetew ti lalu, welu rüf dungumekefingün pu weküfü (1 Samuel 28:⁠3-19). Rupan mu layeluwün, fentren che femkey fillke dungu: kawiñmakefingün ti la, fill tripantu trawüluwkeyngün ñi akordayafiel, yelelkefingün rokiñ ka pulku, mülenagkeyngün pun mew chew ñi mülen ti la, amulpüllükünukefingün, ka ti lantu domo kam lantu wentru femkey wedake wimtun. Tüfachi pu che rakiduamkey pu layelu ñi mongeleken kañpüle, ka taiñ wedalkayafetew kam kelluafetew. Welu pu kristianongen, kimnieiñ ñi rüfngenon tüfa (Salmo 115:⁠17). Feymu konkelaiñ feychi wedake wimtun mu. Fey taiñ pu che kam karukatu weda dunguyeafeiñmew, lukatuafeiñmew kam kiñepülekünuafeiñmew. Welu kuñiwtukuwaymi. Konlayaymi chem dungu mew no rume nüwkülelu pu weküfü mu, ka ‘dunguafiñ ti la kam weda püllü’ pilayaymi (Isaías 8:⁠19). Biblia feypi: “Ngelay ñi müleal eymi mew rulpakelu ñi pu fotüm kam ñawe ti kütral mu, iney no rume pelontuchekelu, adümkatukelu ti kalku dungu, pewütuwün, kalku che, iney no rume dawkelu, iney no rume ramtukelu tati rangiñelwelelu ta pu wedake püllü mew ka pu che engün mew, kam amukelu kiñe pelontuchekelu mew, ka iney no rume ramtukelu tati pu la” (Deuteronomio 18:⁠10, 11).

13. Fentren che llükakefuy pu wedake püllü. Welu, ¿chumingün?

¹³ Pu weküfü ngünenkakefi che, welu ka llükalkakefi. Satana ka tañi wedake püllü kimniey ñi pichilewen ñi antü, müchay müten Chaw Dios katrütuaeyew engün ñi weda femwenoal. Feymu doy illkuley engün ka doy kutrankachekey (Apokalipsi 12:⁠12, 17). Fentren che llükakefuy pu wedake püllü, welu fewla femwekelayngün,  lifretripayngün pu weküfü mu. ¿Chumngechi femingün tüfa? Inaduamaiñ.

14. Taiñ wedalkawenoaetew pu weküfü, ¿chem chumafuiñ?

¹⁴ Biblia feypieiñmu chumafuiñ taiñ ingkañpewal ka taiñ wedalkawenoaetew pu weküfü. Ngüneduamnge kiñeke che ñi femün Efeso waria mu. Kiñeke engün fülkonkefuyngün pu wedake püllü mu. Feymu, eluwlu engün ñi poyeafiel ta Jewba, ¿chumingün ñi wedalkawenoaetew pu wedake püllü? Biblia feypi: “Pütrün che tati adümkatukefulu ti kalku dungu küpalyey engün tañi chillka ka lüpümfingün, fey ñi penieetew kom che” (Hecho 19:⁠19). Küpa ayüwelkefingün ta Jewba, feymu lüpümfingün kom tañi lifru nielu weküfü ñi dungu. Ka femngechi femaiñ iñchiñ famülke mu. Taiñ küme poyeafiel ta Jewba, nielayaiñ chem no rume nüwkülelu pu weküfü mu. Feymu ütrüfentuafiyiñ fillke lifru, revista, horoscopo, pelikula, musika, juego kam kakelu dungu. ‘Ayükefiñ tüfa’ piafuymi, welu kom tüfa küpakey pu weküfü mu. Feymu nielayaiñ tüfachi dungu. Kafey kiñeke che niey pichike adentun ka kelü füw, ka yeniey tapül ruda ka tapül ajenko ñi wedalkanoaetew tati pu wedake püllü. Tüfa ka kümelay (1 Korintio 10:⁠21).

15. Taiñ wewnoaetew pu weküfü, ¿ka chem chumafuiñ?

¹⁵ Kiñeke tripantu rupay pu efeso che ñi lüpümfiel tañi kalku lifru, fey ti apostol Pablo feypi kidu engün ñi petu weychaniefiel reke “pu weküfü” (Efesio 6:⁠12). Kidu engün niewelay feychi kalku lifru, welu pu weküfü petu küpa wedalkaeyew engün. Feymu, ¿chem duamfali ñi femal engün? Tañi wedalkawenoaetew pu weküfü, Pablo feypifi engün ñi feyentuleal, tüfa “kiñe eskudo reke feley” (Efesio 6:⁠16). Kiñe awkafe duamniey ñi eskudo tañi ingkañpewal. Ka femngechi iñchiñ duamnieiñ feyentuleal, kam mupiltuleal. Rüf maneluwliyiñ Jewba mu taiñ ingkañpeaetew, wewlayaeiñmu pu weküfü (Matew 17:⁠20).

16. Taiñ doy feyentual Jewba mu, ¿chumafuiñ?

 ¹⁶ ¿Chumafuiñ taiñ doy feyentual Jewba mu? Fill antü papeltuafiyiñ Biblia, ka yafüluwaiñ taiñ maneluwal Jewba mu, fey taiñ ingkañpeaetew. Küme feyentuliyiñ Jewba mu, Satana ka pu weküfü pepi wedalkalayaeiñmu (1 Juan 5:⁠5).

17. Taiñ ingkañpeaetew Jewba pu weküfü mu, ¿ka chem chumafuiñ?

¹⁷ Kangelu dungu duamniefuy ñi femal pu peñi ka lamngen Efeso mu. Feychi waria mu kom püle mülekefuy weküfü ñi dungu. Feymu Pablo feypifi engün: “Rumel ngillatuniefimün ta Ngünechen” (Efesio 6:⁠18). Duamfali ñi rumel llellipuafiel engün ta Chaw Dios ñi ingkañpeaetew. Famülke mu ka femngechi rupay. Kom püle müley weküfü ñi dungu. Feymu rumel ngillatunieafiyiñ ta Jewba taiñ kelluaetew. Ngillatufiliyiñ, üytuafiyiñ llemay. Biblia feypi: “Jewba ñi üy kiñe newen-ngechi ellkawpeyüm reke feley. Üye mu lefmawkey tati norngechi che, fey kuñiwtukungekey” (Proverbios 18:⁠10). Llellipuniefiliyiñ ta Jewba taiñ montulaetew Weküfü mu, kidu femay taiñ llellipukefiel (Salmo 145:⁠19; Matew 6:⁠13).

18, 19. 1) ¿Chumafuiñ taiñ wewafiel ta Satana ka pu wedake püllü? 2) ¿Chem inaduamngeay küpalechi chillkatun mu?

¹⁸ Ütrüfentuliyiñ chem rume nüwkülelu pu weküfü mu, ka maneluwliyiñ taiñ ingkañpeaetew Jewba, pepi wedalkalayaeiñmu Satana ka pu wedake püllü. Llükalayafiyiñ engün (papeltunge Santiaw 4:⁠7, 8). Jewba doy newen-ngey pu weküfü mu. Feymu kastigafi engün Noe ñi antü mu. Ka küpalechi antü mu apümkayafi engün (Juda 6). Kidulelaiñ. Jewba elfalkünukefi tañi kümeke püllü taiñ ingkañpeaetew (2 Reyes 6:⁠15-17). Maneluwliyiñ Jewba ñi kellun mew, wewafiyiñ ta Satana ka tañi wedake püllü (2 Timotew 4:⁠17, 18; 1 Pedro 5:⁠6, 7).

¹⁹ Welu pu weküfü rume wedalkachemekey. Feymu, ¿chumngelu Chaw Dios petu apümkalaeyew engün? Tüfachi ramtun inaduamngeay küpalechi chillkatun mu.