Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

CAPITULO 2

‘Huldunguaimün iñche ñi dungu’

‘Huldunguaimün iñche ñi dungu’

Jesús pepicafi pu apostol, fei ñi adcünuafiel ti amuldungun cüdau

Hechos 1:1-26 mu entungei

1-3. ¿Chumi Jesús petu ñi amutunon huenu mu? Ca, ¿chem huiñoldunguaiñ?

 LALU Jesús, pu apostol hueñancülefuingün. Huelu huiñomongetulu, rume ayüucületuingün ñi huiño petufiel. Fentren rupa Jesús peufaluhui ñi quimeltuafiel ca yafültucuafiel. Huelu pehuetulayafingün.

2 Olivo huincul mu, pu apostol trahuluhuingün ñi cüme allcütuafiel Jesús, ayünieingün ñi loncontucual com ñi feipin. Ñi fentecünual Jesús huitrañpürami ñi cuhu ca ngillatuñmafi engün. Fei pu apostol lelipüranieyu chumngechi ñi püratun huenu mu ca tacueyu quiñe tromü. Peufaluhuenolu rume, adquintuniefingün (Luc. 24:50; Hech. 1:9, 10).

3 Tañi quimeltufe amutui huenu mu, fei ¿chem chumaingün? Mülei ñi amulnieafiel Jesús tañi cüdau, pepicaucüleingün ñi femal. Jesús, ¿chumngechi pepicacünufi ñi amuldungucheal? ¿Fempeafuingün mai ñi feipiel Jesús? ¿Chumngelu falin-ngei iñchiñ mu? Ñi huiñoldungungeal tüfa ngüneduamaiñ Hechos capitulo 1, ¡müna yafültucuaiñmu!

“Femngechi ñi cüme quimal engün” (Hechos 1:1-5)

4. Lucas, ¿inei huirintuculelfi ti lifru Hechos?

4 Lucas huirintuculelfi ta Teófilo ti lifru Lucas ca Hechos. a Hechos ca huiño feipi quiñeque dungu ñi feipifel ti lifru Lucas, huelu doi cüme quimeltuquei chem ñi rupan ca amulei ñi nütram.

5, 6. 1) Pu discipulo cüme quimniefuingün ñi rüf mongelen ta Jesús, ¿chumngelu? 2) Iñchiñ cüme quimnieiñ ñi rüfngen taiñ feyentun, ¿chumngelu?

5 Hechos capitulo 1, versiculo 3 feipi: “Peufaluhui fei engün meu, femngechi ñi cüme quimal engün ñi rüf mongelen ta Jesús”. Quiñeque rupa Jesús peufaluhui quiñe che mu ca huiño peufaluhui epu che mu, caquelu rupa com tañi pu apostol peeyu, ca quiñe rupa doi 500 che peeyu (1 Cor. 15:3-6). Com tüfa quimfalcünufi pu discipulo ñi rüf mongelen ta Jesús.

6 Famülque mu, feyentuqueiñ Jesús ñi cüpan mapu mu, ñi lapan iñchiñ mu ca ñi huiñomongetun. ¿Chumngelu cüme quimnieiñ ñi rüfngen? Biblia feipiquei fentren che pefi ñi rupan com feichi dungu. Feimu papeltufiliyiñ ca llellipufiliyiñ ta Jehová taiñ doi cüme adümafiel Biblia ñi feipin, doi maneluhuaiñ ñi rüfngen taiñ feyentun. Loncontucunieaiñ: feyentufemquelaiñ taiñ feipingeel, doi mai cüme inaduamquefiyiñ fillque dungu taiñ feyentuafiel. Femngechi femliyiñ müten, nieafuiñ rumel mongen (Juan 3:16).

7. Amuldungun mu, ¿chumngechi inayentuafuiñ ta Jesús?

7 Jesús nütramelfi tañi pu discipulo “Chau Ngünechen ñi ngünenietual ta mapu”. Cüme quimeltufi chumngechi ñi femtripayal Chau Dios tañi feipicünuel, pengelelfi engün chumngelu ñi cutrancahual ca layal tati Mesías (Luc. 24:13-32, 46, 47). Jesús, fei tati Mesías, fei loncolealu Chau Dios tañi Reino. Feimu nütramcalelfilu com feichi dungu, feipiafuiñ ñi nütramelfiel Chau Dios ñi ngünenietual ta mapu. Tüfa tañi doi quimeltufiel tati pu che, ca femngechi femaiñ iñchiñ amuldungun mu (Mat. 24:14; Luc. 4:43).

“Huall mapu püle” (Hechos 1:6-12)

8, 9. 1) Pu apostol, ¿chem epu dungu cüme adümlafingün? 2) Jesús, ¿chumngechi quellufi ñi cüme adümafiel? Fei iñchiñ, ¿chem femlayaiñ?

8 Nütramcalu pu apostol Jesús engu Olivo huincul mu, fei tati afchi rupa ñi nütramcahual engün. Fei ramtufingün ta Jesús: “Ñidol, ¿famülque mu huiñoleltuafimi ta Israel ñi ngünenieal?” (Hech. 1:6). Feichi ramtun pengeli ñi cüme adümnofiel epu dungu. Hunen dungu, raquiduamquefuingün Israel ñi huiñolelngetual tañi ngünenieal. Cangelu dungu, pu apostol raquiduamquefuingün ñi huiño ngünenietual feichi antü meu. Jesús, ¿chumngechi quellufi engün ñi cüme adümafiel? Peafiyiñ.

9 Israel huiñolelngetulayai ñi ngünenieal. Huelu Jesús norümtulafi tüfachi dungu ñi raquiduam tañi pu discipulo, ‘quisu quimtucuaingün’ ¿pipelai? Rupalu mari antü, quimfali Chau Dios ñi troquiñchengehuenon pu Israel che, doi mai dullifi caquelu che ñi troquiñchengerpual. Huelu mai, Jesús norümtufi tañi pu discipulo cangelu dungu mu, feipifi: “Fütra Chau müten niei pepiluhun, fei elantücünuquei tunten mu ñi rupayal ti dungu. Duamfal-lai tamün quimal feichi antü” (Hech. 1:7). Fei llemai, Chau Jehová müten felei ñi feipial tunten mu ñi femal tañi ayünieel. Jesús no rume quimlafui, feimu feipi: “Inei no rume quimlai chem antü ca chem hora ñi cüpayal iñche”. Feichi antü mu, ti Chau müten quimniefui (Mat. 24:36). Feimu iñchiñ fente raquiduamcülelayaiñ chem antü ca chem hora acuai Chau Dios tañi antü, Chau Jehová müten quimniei chumül tañi femal.

10. Ñi femün pu apostol, ¿chem inayentuafuiñ? ¿Chumngelu?

10 Ngelai taiñ pürüm juzgafemafiel pu apostol. Huelulcaucülefulu engün rume, cüme duam mu ramtufingün ta Jesús ca ñom piuque mu cüme llohuingün ñi norümtueteu, rume maneluuquefuingün Jehová mu ca fentren rupa Jesús feipifi: “llihuatulemün” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41). Cüme poyequefingün Jehová, feimu ayüniefuingün peal chumngechi ñi femtripan Chau Jehová tañi feipiel, ca femngechi mülei taiñ llihuatuleal iñchiñ pu apostol reque. Doyelchi mai taiñ mülen antü meu ‘epe puucülelu ñi afal mapu müleyechi dungu’ (2 Tim. 3:1-5).

11, 12. 1) Jesús, ¿chem feipifi pu apostol ñi femal engün? 2) Jesús feipifi tañi pu discipulo ñi elungeal Chau Dios tañi nehuen, ¿chumngelu fente cümei ñi feipifiel?

11 Doyelchi mai pu apostol mülefui ñi llihuatuleal cangelu dungu ñi feipieteu Jesús. Feipingeingün: “Elungelmün Chau Ngünechen ñi nehuen, yafüluhuaimün. Fei huldunguaimün iñche meu Jerusalén püle, com Judea, Samaria ca huall mapu püle” (Hech. 1:8). Pu apostol mülefui ñi amuldungual ñi huiñomongetun ta Jesús, hunelu mu Jerusalén mu, cheu ñi langümngen ta Jesús. Fei hula Judea mu ca Samaria mu, femngechi doi camapu ñi puhual.

12 Petu ñi elunofiel tüfachi cüdau, Jesús feipifi tañi pu discipulo ñi elungeal Chau Dios tañi nehuen. Rume cümei ñi feipifiel tüfa, ¿chumngelu? Ti lifru Hechos cüme quimfalcünuquei: duamnieiñ Chau Dios tañi nehuen taiñ femürpual tañi ayüqueel. Raquiduamnge, Hechos lifru doi 40 rupa feipi: “Chau Dios ñi nehuen” cam “Chau Ngünechen ñi nehuen”. Famülque mu doi duamnieiñ Chau Dios tañi nehuen, feimu fill antü llellipuquefiyiñ taiñ eluaeteu (Luc. 11:13).

13. ¿Tuntepuhuai ti amuldungun? ¿Chumngelu ayühunquechi femqueiñ?

13 Pu hunenque cristiano feipingelu “huall mapu püle”, quimtucuingün fill püle ñi amuldunguafel. Huelu papeltulu tüfa iñchiñ tüfachi antü meu, quimnieiñ doi alü camapu ñi puhual ti amuldungun cüdau. Chumngechi ngüneduampeiñ hunen capitulo mu, Chau Dios ayüniei itrofill che ñi cüme quimürpuafiel ti cümeque dungu, fei fütra cüdaungelu rume, eluucüleiñ taiñ femal (1 Tim. 2:3, 4). Eimi, ¿ayühunquechi femqueimi tüfachi cüdau? Ca chem cüdau no rume fente ayühuel-layafeiñmu, Chau Jehová nehuentucuqueiñmu taiñ femal. Ti lifru Hechos fentren dungu quimeltuaiñmu taiñ doi cüme amuldungucheal.

14, 15. 1) Epu cümeque püllü, ¿chem feipingu? Ca, ¿chem pilei ñi feipin? (Inaduamnge ti quimal dungu). 2) Feipilu “chumngechi pefimün ñi amutun ca femngechi cüpatuai”, ¿chumngechi femtripai?

14 Chumngechi ngüneduampeiñ parrafo 2 mu, pu 11 apostol adquintulehueingün ta Jesús ñi püratun huenu mu. Fei acuingu epu cüme püllü, feipifi engün: “¿Chumngelu leliniefimün ti huenu? Tüfachi Jesús mülehuetulai eimün meu, yengetui ta huenu mu. Huelu chumngechi pefimün ñi amutun, ca femngechi cüpatuai” (Hech. 1:11). Quiñeque religion quimeltuquei femngechi ad ñi niefel Jesús huiñotulu huenu mu, ca femngechi ad nieai cüpatule mapu mu. Huelu feingelai, ¿chumngelu quimnieiñ ñi feingenon?

15 Pu cümeque püllü feipilaingün ‘chumngechi pefimün ñi ad, ca femngechi cüpatuai’. Huelu mai feipingün: “Chumngechi pefimün ñi amutun”. b Fei, ¿chumngechi amutui? Pengen-ngelai chumngechi ñi amutun. Jesús deu pengehuelai, fei pu cümeque püllü nütramcafi pu discipulo. Feimu quiñeque tañi pu inanieteu müten ngüneduamingün ñi huiñotun tañi Huenu Chau mu. Ca femngechi famülque mu, Jesús cüpatui reque pengen-ngenon mu. Fei pu adümlu müten ñi feipin ti Biblia ca quimlu chem antü taiñ mülen, quimtucuingün Jesús ñi ngüneniemequen huenu mu (Luc. 17:20). Feimu iñchiñ, pu quimlu tüfa, rume falin-ngei taiñ quimeltuafiel pu che ñi serfiafiel ta Chau Dios, pichilehuelu antü cai.

“Pengelmuiñ chuchi [...] dullifimi” (Hechos 1:13-26)

16-18. 1) Ñi feipin Hechos 1:13, 14, ¿cheu trahuqueiñ ca chem femqueiñ? 2) ¿Chem quimeltueiñmu ñi femün María? 3) ¿Chumngelu fente falin-ngei taiñ trahuluhual?

16 Pu apostol “rume ayüucülen huiñotuingün Jerusalén huaria mu” (Luc. 24:52). Jesús cüme quimeltufi engün chem tañi femal, fei ¿chumingün? Pu discipulo trahuluhuingün “huenu ruca meu” (Hech. 1:13, 14). Tüfa ca pengelqueiñmu chumngechi trahuluuquefuingün pu discipulo. Palestina mapu mu, fentren ruca niefui quiñe pieza huenu ruca meu, ñi puhual engün mülefui quiñe escalera huecuntu püle. Feichi rupa mülepelaingün Marcos tañi ñuque ñi ruca mu, feipilu Hechos 12, versiculo 12. Quimnieiñ ñi ülmen rucangenon, huelu niefui com ñi duamnieel engün. Tüfa mu, ¿inei engün trahuluhui ca chem femingün?

17 Feichi trahun mu re mülelafui pu apostol, ca mülefui quiñeque huentru, “quiñeque domo” ca Jesús tañi ñuque. Tüfa ta afchi rupa ñi tripan María Biblia mu. Ayüfali quimal tüfa, María trahuluucülefui tañi pu lamngen engün ñi poyeafiel ta Jehová, doicülelu troquiuquelai. Cafei María rume ayüucülepelai ñi trahuluucülen tañi pu püñeñ engün. Fei engün feyentulafui ta Jesús, huelu huiñomongetulu, fei hula feyentuingün (Mat. 13:55; Juan 7:5; 1 Cor. 15:7).

18 Pu apostol, ¿chumingün feichi trahun mu? Hechos capitulo 1, versiculo 14 feipi: “Com engün quiñeucülen amulei ñi llellipumequen”. Rume falin-ngei taiñ trahuluhual poyeafiel Jehová. Trahuluuqueiñ taiñ hueluconque yafültucuhual, quimeltungeal ca ngülamtungeal. Huelu doi mai püramyeafiel taiñ Huenu Chau Jehová. Taiñ llellipun ca taiñ ülcantulelquefiel rume ayühuelquefiyiñ ta Jehová ca rume falin-ngei iñchiñ mu, feimu fentecünulayaiñ taiñ trahuluhual (Heb. 10:24, 25).

19-21. 1) Jehová elufi ta Pedro quiñe falin cüdau, ¿chem quimeltueiñmu tüfa? 2) ¿Chumngelu dullingei cangelu apostol? ¿Chem quimeltueiñmu chumngechi ñi dullingen?

19 Cristo ñi pu inanieteu mülefui ñi inaduamal quiñe falin dungu, fei Pedro hunelefui ñi adcünual tüfa (Hech. 1:15-26). Quiñeque semana müten rupafui, Pedro cüla rupa feipi ñi quimnofiel ta Jesús. Huelu, ¿inaduamimi? Feula Jehová adniefi ta Pedro ñi femal quiñe falin cüdau (Mar. 14:72). Tüfa tüngduameleiñmu, ¿chumngelu? Com iñchiñ huelulcahuafuiñ, huelu cüme elcünutuliyiñ taiñ raquiduam, Chau Jehová eluucülei taiñ perdonayaeteu (Sal. 86:5).

20 Judas huesa femi, fei ‘Jesús tañi discipulo’ pingehuelai. Feimu Pedro quimtucui ñi dullingeafel cangelu huentru. Feichi huentru ñi dullingeal mülefui ñi inafiel ta Jesús amuldungulu mapu mu, cafei mülefui ñi pefiel ñi huiñomongetun (Hech. 1:21, 22). Femngechi femtripayafui Jesús ñi feipicünuel: “Eimün, iñche tañi pu inanieteu, anüaimün mari epu ülmen huancu meu, fei ramtucadunguafimün Israel tañi mari epu troquiñche” (Mat. 19:28). Chau Jehová ayüniepelafui 12 apostol inaniefilu ta Jesús “mari epu cura” reque ñi feleal, fei ñi anümcünungeal tati Hue Jerusalén (Apoc. 21:2, 14). Com tüfa quellufi ta Pedro ñi quimtucual ñi feipin Salmo, feipilu: “Tañi cüdau elungepe ta cangelu che”. Tüfa mülefui ñi huechurpual feichi mu, Judas mu (Sal. 109:8).

21 ¿Chumngechi dullingei cangelu apostol? Sortiangei (Prov. 16:33). Cuifi mu femngechi femngequefui, huelu tüfa tati afchi rupa Biblia feipilu ñi femün. Lloulu engün Chau Dios tañi nehuen, duamfalhuelai sortiayal chem dungu no rume. Pu apostol, ¿chumngelu sortiaingün inei ñi dullingeal? Ayünieingün Jehová ñi dulliafiel, Biblia feipi fei engün llellipuingün: “Chau Jehová, eimi quimnieñmafimi com pu che ñi piuque. Pengelmuiñ chuchi tüfachi epu huentru dullifimi” (Hech. 1:23, 24). Femngechi dullingei Matías, tüfa coneltupelafui feichi 70 discipulo Jesús huercüfilu ñi amuldungual (Hech. 6:2). c

22, 23. ¿Chumngelu eluucüleiñ taiñ adnieaeteu pu loncolelu?

22 Tüfachi dungu ñi rupan cuifi, ¿chem pengelqueiñmu? Rume falin-ngei ñi cüme adcünungeal Chau Dios tañi troquiñche. Famülque mu dullingequei manelfalchi huentru ñi adcünuafiel ti trahunche. Petu ñi dullinofiel quiñe huentru, pu loncolelu llellipuquefingün ta Chau Jehová ñi adnieaeteu. Biblia feipi quiñeque dungu ñi femafel pu manelfalchi huentru, fei pu loncolelu cüme ngüneduamqueingün ñi femquen cam femnon feichi dungu. Feimu com pu huentru loncolequelu dullingei Chau Dios ñi quellun mu ca eluucüleiñ taiñ adnieaeteu ca inaniequefiyiñ tañi feipin engün, femngechi quelluntucuqueiñ ñi quiñeucüleal ti trahunche (Heb. 13:17).

Eluucüleiñ taiñ adnieaeteu pu loncolelu ca inaniequefiyiñ tañi feipin engün

23 Chumngechi ngüneduampeiñ huiñomongetulu Jesús trahuluhui tañi pu discipulo engün, cafei dullingei cangelu apostol, fei cüme elcünungetui chumngechi ñi adcünungen engün. Com tüfa quellufi pu discipulo ñi nehuencüleal, doi yafüluhual ca cüme pepicaucüleal. ¿Chumalu cai? Cüpalechi capitulo mu peafiyiñ.

a Ti lifru Lucas feipilei “yamfal Teófilo” (Luc. 1:3). Tüfa raquiduameleiñmu Teófilo ñi falin huentru-ngen ca petu cristiano-ngelafui. Huelu Hechos lifru mu feipilei “saquin Teófilo”. Quiñeque adümuhungechi che feipiquei, Teófilo papeltulu hula ti lifru Lucas cristianongerpui. Feimu Hechos mu, Lucas feipihuelafi ‘yamfal Teófilo’, feula pequefi peñi reque.

b Tüfa mu, griego quehun mu, feipi: trópos. Tüfa feipilei chumngechi ñi cüpatual ta Jesús, huelu feipilai chumngechi cuerpo ñi nieal. Huirintucungefule ti palabra morfḗ, feipiafui chumngechi cuerpo tañi nieal, huelu feipilai.

c Pablo dullingei ñi ‘apostolngeal’, fei ñi amuldunguafiel “pu catripanche”. Huelu inalafi ta Jesús petu amuldungupalu, feimu coneltulai tati 12 apostol mu (Rom. 11:13; 1 Cor. 15:4-8).