Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

CAPITULO 13

“Alüntu trafdunguhuingün”

“Alüntu trafdunguhuingün”

Ti Troquiñ Adniechequelu hunen siglo mu ramtungei ñi duamfalngepen mai ti circuncision

Hechos 15:1-12 mu entungei

1-3. 1) ¿Chem chaftudunguingün pu hunenque cristiano? 2) ¿Chem quimeltueiñmu tüfachi rupan dungu?

 PABLO engu Bernabé huiñotuingu ta Antioquía, Siria mapu mu. Tüfa tati hunen rupa ñi tripafel tañi misionerongen mu, ca rume ayühuingu Chau Dios ñi quellufiel mu “pu catripanche ñi feyentual” (Hech. 14:26, 27). Huall püle Antioquía mu puhui feichi cüme dungu, fei “fentren che” judiongenolu cristianongerpuingün (Hech. 11:20-26).

2 Huelu com pu cristiano müte ayüucülelafui pefiel mu tüfa. Quiñeque engün feipiquefui ñi circuncidangeafel pu judiongenolu, huelu caquelu feipiquefuingün ñi femnoafel. Pu judiongenolu, ¿mülepefui mai ñi inanieafiel Moisés tañi ley? ¿Chumngechi mülefui ñi yehual pu judio ca pu judiongenolu? Fente ñi chaftudungumequen engün hudamafui ti trahunche, ¿chumafuingün cai ñi quiñeutual tañi raquiduam engün?

3 Ngüneduamafiyiñ tüfachi dungu ñi rupan cuifi. Fei quimeltuaiñmu chem taiñ femafel quiñeucülenole taiñ raquiduam trahunche mu.

“Circuncidangenolmün, [...] montulngelayaimün” (Hechos 15:1)

4. Quiñeque cristiano Judea meu tuulu, ¿chem petu quimeltumequefuingün? Fei, ¿chem ramtuhuafuiñ?

4 Lucas huirintucui: “Cüparquei quiñeque huentru Judea meu tuulu. Quimeltufingün tati pu peñi: ‘Circuncidangenolmün chumngechi feipi Moisés ñi ley, montulngelayaimün’” (Hech. 15:1). Feichi pu Judea huentru, ¿fariseongepeingün chi petu ñi cristianongenon? Femnole rume, inayentuquefuingün ñi raquiduam: rume ayüniefuingün ñi inaniengeal Moisés tañi ley müten. Cafei feipipelaingün ñi huercüeteu pu apostol ca pu loncolelu, huelu feingelafui (Hech. 15:23, 24). Deu rupafui mari cüla tripantu Chau Jehová ñi quimfalcünufiel ta Pedro ñi cüme lloufiel pu circuncidalenolu tañi trahunche mu. Femlu rume, petu mülerquefui quiñeque cristiano falintufilu tati circuncision, ¿chumngelu petu femngechi raquiduamquefuingün? Peafiyiñ (Hech. 10:24-29, 44-48). a

5, 6. 1) ¿Chumngelu petu mülefui cristiano ñi falintufiel ti circuncision dungu? 2) Ti eldungu feipilu ñi circuncidangeal pu huentru, ¿chumngelu nüucülelai ti eldungu ñi elungeel ta Abrahán? (Inaduamnge ti quimal dungu).

5 Mülepelafui fentren dungu ñi raquiduamelfiel pu judio ñi duamfalngen tati circuncision. Quiñe dungu: Chau Jehová huercüfui pu huentru ñi circuncidangeal, fei tañi cüme hueniyeaeteu. Hune huercüfi ta Abrahán ca com pu huentru ñi mülen tañi pu che meu. Rupalu chi tripantu huercüfi com pu Israel che ñi femal (Lev. 12:2, 3). b Doyelchi mai, Moisés tañi ley feipiquefui, pu catripanche circuncidalelu müten fiestañmayafui ti Pascua ca caquelu fiesta pu Israel che engün (Éx. 12:43, 44, 48, 49). Feimu, ‘ünufalngelu pu circuncidalenolu’ troquiquefuingün pu judio, ‘pepi poyequelafingün ta Chau Dios’ piquefuingün (Is. 52:1).

6 Pu cristiano judio mülefui ñi ñom piuquengeal ca maneluhual Chau Jehová mu, femngechi müten adümürpuafuingün tañi raquiduam. Cuifi, tañi judiongen mu müten Chau Jehová ñi troquiñchengefuingün, huelu feula hue eldungu mületui. Cafei quiñeque cristiano judiongelu mülefuingün judio huaria mu. Por ejemplo, pu Judea mülelu. Feimu, mülefui ñi nehuen piuquengeal ñi inanieafiel ta Jesús, doyelchi mai ñi poyeafiel ta Chau Dios quiñentrür pu circuncidalenolu engün (Jer. 31:31-33; Luc. 22:20).

7. ¿Chem dungu adümlafui pu Judea huentru?

7 Chau Jehová cambialafui tañi raquiduam. Tañi hue eldungucünuel ca feipiquei ti doi falinque dungu feipilu Moisés tañi ley (Mat. 22:36-40). Feimu Pablo ca feipi: “Ñi chumlen tañi piuque quiñe che, pengelquei ñi rüf judiongen. Chau Ngünechen ñi nehuen meu circuncidangei tañi piuque, tati ley dungu meu no” (Rom. 2:29; Deut. 10:16). Pu Judea huentru adümlafui tüfa, fei petu ayüniefuingün ñi circuncidangeal. Huelu, ¿elüucülepefuingün mai ñi cüme elcünutual tañi raquiduam? Peafiyiñ.

“Alüntu trafdunguhuingün” (Hechos 15:2)

8. ¿Chumngelu ramtungei tati Troquiñ Adniechequelu tati circuncision dungu?

8 Pu Judea huentru raquiduamquefui ñi duamfalngen tati circuncision. Huelu “Pablo ca Bernabé femngechi raquiduamlai, feimu alüntu trafdunguhuingün”. Pu Antioquía cristiano, com engün cüme incaquefui tañi raquiduam, pepi quiñeulai. Huelu ayüfuingün ñi quiñeucületual, tüngcüleal ti trahunche. Fei huercüngei Pablo, Bernabé ca caquelu peñi engün “cheu ñi mülen pu apostol ca pu loncolelu Jerusalén huaria mu. Femngechi ñi nütramcayal tüfachi dungu” (Hech. 15:2). c Tüfa engün fei tati Troquiñ Adniechequelu reque feichi mu, Cuerpo Gobernante ca pingelu. Fei, ¿chem quimeltueiñmu ñi femün Antioquía müleyechi pu loncolelu? Inaduamafiyiñ.

Quiñeque cristiano feipimequequefuingün pu catripanche ñi circuncidangeal ca ñi inayal Moisés tañi ley.

9, 10. Pu cristiano Antioquía mu ca Pablo engu Bernabé, ¿chem quimeltuqueiñmu?

9 Hunelu entuafuiñ tüfachi quimeltun: mülei taiñ maneluucüleal Chau Jehová ñi troquiñche mu. Pu loncolelu Antioquía mu quimniefui ñi judio tuhun-ngen com ti Troquiñ Adniechequelu. Huelu maneluuquefuingün ñi cüme ngüneduamngeal Chau Dios ñi huirintucuel, fei tañi cüme quimal chem ayüniefui Chau Jehová ñi femal engün. ¿Chumngelu fente maneluucülequefuingün? Quimniefuingün Jesucristo ñi loncocünungen tati trahunche mu ca Chau Jehová ñi adniefiel tañi troquiñche, fei ñi nor amuleal com dungu (Mat. 28:18, 20; Efes. 1:22, 23). Famülque mu, ca femngechi chaftudungun rupayafui, fei inayentuafiyiñ pu cristiano Antioquía mu: maneluucüleaiñ Chau Jehová tañi troquiñche mu ca tati Troquiñ Adniechequelu mu.

10 Cangelu quimeltun: rume falin-ngei ñom piuquengeal ca ñochi duam mu üngümcüleal. Chau Dios dullifi ta Pablo ca Bernabé ñi amuldunguafiel pu judiongenolu. Femngelu rume, fei engu quimniefui ñi nienon autoridad tañi feipial ñi circuncidangeal cam circuncidangenoal (Hech. 13:2, 3). Cafei, ¿Chau Dios adniepelafi ta Pablo? Feimu feipi: “Pengelngen ñi amual ta Jerusalén, feimu amun” (Gál. 2:2). Famülque mu, rupan mu chaftudungun, pu loncolelu ca femngechi ñom piuque mu ca ñochi duam mu üngümcülequei. Yafcauquelaingün ca quisuque incauquelaingün tañi raquiduam müten, doi mai quintuqueingün Biblia mu chem raquiduamquei ta Jehová ca cüme ngüneduamqueingün ñi chem feipiquen tati quim manelfal cüdaufe (Filip. 2:2, 3).

11, 12. Chau Jehová quelluaiñmu taiñ adümafiel quiñeque dungu, ¿chumngelu falin-ngei taiñ üngümcüleal?

11 Quiñeque mu mülei taiñ ñochi duam mu esperayal, fei Chau Jehová quelluaiñmu cüme adümürpual quiñeque dungu. Raquiduamnge tüfa: Cornelio llohui Chau Dios tañi nehuen 36 tripantu mu, huelu puulu hula 49 tripantu Jehová cüme quimfalcünui ñi duamfalngenon ti circuncision. Fei pu cristiano esperaingün 13 tripantu ñi rupayal. ¿Chumngelu fente alüñmai? ¿Ayüniepelafui ñi eluafiel tiempo ñi cüme elcünutual tañi raquiduam engün? Pu judio rume yamniefi ta Abrahán ca yeniefuingün mil 900 tripantu tañi circuncidangequen, feimu fütra dungu fel tañi femhuenoal (Juan 16:12).

12 Taiñ Huenu Chau ñochiquechi quimeltuniequeiñmu ca piuqueyenquechi adniequeiñmu taiñ cümelcaleal, ¡rume mañumfali! (Is. 48:17, 18; 64:8). Feimu, ngelai taiñ quimcahual ca quisutu mallmahual, ngelai taiñ huesa dunguyeafiel Chau Jehová tañi troquiñche. Doyelchi mai, huecünungetule quiñeque quimeltun (Ecl. 7:8). Huelu, contueliyiñmu taiñ femal feichi huesaque dungu, raquiduamaiñ ñi feipin Hechos 15 ca llellipuaiñ taiñ cüme inayafiel. d

13. Chau Jehová ñochi duamngei, ¿chumngechi inayentuafuiñ?

13 Inayentunieafiyiñ taiñ Fütra Chau ñi ñochi duamngen. Quiñeque tati pu che taiñ quimeltulelquefiel Biblia cüdautuafui ñi elcünual coilaque huimtun ca feyentun, fei ñochi duam mu üngümcüleaiñ taiñ Huenu Chau ñi quelluafiel (1 Cor. 3:6, 7). Ca mülei taiñ llellipunieafiel ta Chau Jehová taiñ quelluaeteu ta iñchiñ, femngechi adnieaiñmu chumngechi taiñ doi cüme quelluafiel tati pu che (1 Juan 5:14).

“Nütramcafingün” fillque cümeque dungu ñi rupan (Hechos 15:3-5)

14, 15. 1) Ti Antioquía trahunche, ¿chumngechi pengeli ñi piuqueyeniefiel Pablo, Bernabé ca tañi pu compañ? 2) Pablo ca tañi pu compañ, ¿chumingün ñi ayühuelafiel pu peñi ca pu lamngen Fenicia ca Samaria mu?

14 Lucas amulei ñi nütram, ‘ti trahunche nguyulmefi’ ta Pablo, Bernabé ca tañi pu compañ. Tüfa pengeli ñi piuqueyeniefiel engün, ayüniefuingün ñi cümelcayaeteu Chau Dios. Ca quiñe rupa inayentufalngei ti Antioquía trahunche. Cümeafui taiñ ramtuhual: “¿Pengelelquepefiñ mai com pu peñi ca lamngen tañi piuqueyeniefiel, doyelchi mai pu loncolelu ‘nehuentu cüdauquelu ñi dungucheal ca quimeltucheal’?” (1 Tim. 5:17). Fei hula, Pablo ca tañi pu compañ rupaingün Fenicia ca Samaria mapu püle. “Nütramcafingün tati pu peñi, pu catripanche ñi püramyefiel ta Chau Ngünechen”. Fei, “pu peñi allcülu, müna ayühuingün” (Hech. 15:3).

15 Amulelu Pablo ca tañi pu compañ Jerusalén mu, yafültucufingün pu peñi ca pu lamngen Fenicia ca Samaria mu. Quiñeque cristiano üye mu lefmahuingün langümngelu Esteban, fei rume ayühuingün quimfiel mu ñi cristianongerpun fentren judiongenolu. Famülque mu, ca femngechi rupaquei: rume ayühuelqueiñmu ñi cüme tripan ti amuldungun cüdau, doyelchi mai huesaque dungu mu rupamequeliyiñ. Peafuiñ feichi cümeque rupan taiñ trahun mu, taiñ publicacion mu ca taiñ pagina internet mu jw.org. ¿Cüme ngüneduamquefimi?

16. ¿Chem dungu ñi rupan pengelqueiñmu ñi doyelcülen ti circuncision dungu?

16 Pu peñi tripalu Antioquía mu miyahuingün 550 kilometro ñi puhual ta Jerusalén. Puulu engün, “ti trahunche, pu apostol ca pu loncolelu cüme llohueyu”. Fei, “nütramcafingün com ñi femün engün Chau Ngünechen ñi quellun mu” (Hech. 15:4). Huelu quiñeque peñi inaquefulu pu fariseo ñi quimeltun huitrapüraingün tañi huancu mu ca feipingün: “Mülei ñi circuncidangeal engün ca inayal Moisés tañi ley” (Hech. 15:5). Doyelcülerpui ti dungu, feimu rume duamfalngefui ñi cüme feipingeal ñi circuncidangeal cam circuncidangenoal pu cristiano.

“Pu apostol ca pu loncolelu trahuluhuingün” (Hechos 15:6-12)

17. Cuifi mu, ¿inei engün am tati Troquiñ Adniechequelu reque? Ca, ¿chumngelu coneltuquefuingün “pu loncolelu”?

17 Proverbios 13, versiculo 10 feipi: “Tati quim chengelu quintuyahulquei ngülam”. Femngechi femingün pu apostol ca pu loncolelu, “trahuluhuingün ñi ngüneduamal tüfachi dungu” (Hech. 15:6). Famülque mu, tati Troquiñ Adniechequelu feipiquei chem ñi femal com pu trahunche. Cuifi mu, “pu loncolelu” quiñentrür “pu apostol” engün femquefui. Feimu tati Troquiñ Adniechequelu reque felefuingün. ¿Chumngelu coneltulefui pu loncolelu? Femngechi cüme adniengequefui Chau Jehová tañi troquiñche. Chem huesa dungu rupafule rume pu apostol, pu loncolelu pepicaucülequefuingün ñi femal femngechi cüdau. Por ejemplo, ti apostol Santiago langümngei ca tati apostol Pedro presuntucungei, huelu fentecünungequelai ti cüdau.

18, 19. ¿Chem feipi Pedro? Fei, ¿chem quimtucupelaingün tañi pu allcütueteu?

18 Hechos 15, versiculo 7 feipi ñi “alüntu” cam alüñma ‘ngüneduamngen ti dungu’. Tüfa ca rulpadungungeafui “ñi cüme inaduamfiel ti dungu” ca “ñi ramtuuquen engün”. Caquerumei ñi raquiduam, huelu com pu peñi quiñehun cüme ngüneduamingün ti dungu, fei caque quiñeque cüme feipi tañi raquiduamcülen. Deu femngelu tüfa, Pedro feipi: “Pu peñi, deu quimnieimün, rangiñ eimün meu Chau Ngünechen dullieneu ellaca mu. Femngechi iñche tañi huldungun meu, pu catripanche ñi allcütual ca feyentual Chau Ngünechen ñi cümeque dungu. Chau Ngünechen quimnieñmafi pu che ñi piuque. Feimu elufi tañi nehuen tati pu catripanche, iñchiñ reque. Femngechi quimfalcünui ñi lloufiel engün. Chau Ngünechen chumngechi troquiqueiñmeu iñchiñ, ca femngechi troquiquefi pu catripanche. Tañi feyentun mu engün, liftuñmafi tañi piuque” (Hech. 15:7-9).

19 Pedro feipifi pu trahuluucülelu tañi rupan cuifi, 36 tripantu mu. Pedro mülefui Cornelio engu ca tañi pu che engün, lloulu engün Chau Dios tañi nehuen. Circuncidalenolu engün rume, Chau Jehová elufi ñi nehuen, tañi adquiñ mu trürcülefui pu judio ca pu judiongenolu. ¿Chem che chaftuafui Chau Dios tañi femün? Pedro ca feipi, Chau Jehová mu falihuelai Moisés tañi ley. Doi mai, falintuquefi pu feyentulelu Jesucristo mu (Gál. 2:16).

20. Quiñeque judio illculcamequefingün ta Chau Dios, ¿chumngelu feipi tüfa Pedro?

20 Pedro ngüneduami Chau Jehová tañi feipin ca chumngechi ñi hulquen tañi nehuen, feimu feipifi pu peñi: “¿Chumngelu illculcafimün ta Chau Ngünechen? Feipiquefimün tati pu feyentulelu ñi yeal quiñe fane dungu. Huelu iñchiñ ca taiñ pu cuifiqueche no rume pepi yequelafiyiñ. Iñchiñ maneluucüleiñ taiñ montulngeal Ñidol Jesús tañi fütra cutranpiuqueyechen meu. Pu catripanche cafei” (Hech. 15:10, 11). Pu ayünielu ñi circuncidangeal pu judiongenolu obligamequefuingün ñi inanieal Moisés tañi ley, huelu pu judio no rume cüme inalafingün (Gál. 3:10). Doi mülefui ñi mañumafiel ta Chau Jehová tañi cutranpiuqueyenieteu Jesús tañi duam mu. Chau Dios mülefui ñi rume nielaeteu paciencia, feimu illculcamequefingün reque.

21. Bernabé ca Pablo, ¿chumngechi quelluntucuingu ñi inaduamngeal ti circuncision dungu?

21 Cüme tripai ñi feipin Pedro. Aflu, “com tati pu trahuluucülelu chem pilai rume”. Fei Bernabé ca Pablo “nütramcai ti fütraque afmatun dungu ñi femün engu Chau Ngünechen ñi quellun mu rangi tati pu catripanche” (Hech. 15:12). Feula pu apostol ca pu loncolelu cüme pepicaucülefuingün ñi ngüneduamal com ñi rupan, fei ñi inayal Chau Dios tañi raquiduamquen tati circuncision dungu mu.

22-24. 1) Ti Troquiñ Adniechequelu, ¿chumngechi inayentuquefi pu apostol ca pu loncolelu? 2) Pu loncolelu, ¿chumngechi yamniequefi Chau Dios ñi adcünuel?

22 Famülque mu, ca trahuluuquei tati Troquiñ Adniechequelu. Eluuqueingün ñi adnieteu Chau Dios tañi Dungu ca llellipuniefingün ñi eluaeteu tañi nehuen. Ayünieingün raquiduamürpual Chau Jehová reque, fei ñi adnieafiel tañi troquiñche (Sal. 119:105; Mat. 7:7-11). Petu ñi trahuluunon, feipingequei chem ñi inaduamngeal, fei caque quiñeque engün cüme ngüneduamafui ti dungu ca quisutu llellipuafui ta Chau Jehová ñi cüme adümafiel (Prov. 15:28). Fei trahuluulu engün, quiñentrür ngüneduamqueingün tati Biblia ca yamün meu entuquei tañi raquiduam engün.

23 Pu loncolelu ca mülei ñi inayentuafiel engün. Quiñeque mu, quiñeulayafui tañi raquiduam, fei ¿chem mülei ñi femal engün? Mülei ñi ramtuafiel ta Betel cam quiñeque tañi pu huercüelchi huentru, quiñe tüfa: tati huitran-ngepaquechi loncolelu. Ca Betel quimnole chumngechi ñi cüme elcünutual ti dungu, mülei ñi ramtuafiel tati Troquiñ Adniechequelu.

24 Chau Jehová cüme elcünui chumngechi ñi adniengeal tañi troquiñche, fei iñchiñ maneluhuaiñ tüfa mu. Ñom piuque mu ca ñochi duam mu inayafiyiñ tañi elcünuel. Femliyiñ, cümelcayaiñmu llemai. Chau Jehová quelluniequeiñmu ñi doi alün-ngeal taiñ troquiñche, taiñ quiñeucüleal ca rüf tüngcüleal. Feitachi cüla dungu inaduamafiyiñ cüpalechi capitulo mu.

a Inaduamnge ti huichulechi dungu: “ Pu rüfngechi peñi femfaluulu ñi coilaque quimeltun”.

b Ti eldungu ñi circuncidangeal pu huentru nüucülelai ti eldungu Chau Dios ñi feipicünufiel ta Abrahán. Petu ñi mülepanon Jesús 1943  tripantu mu, Abrahán niefui 75 tripantu, rumei ti Éufrates leufü ñi puhual ta Canaán. Feichi mu, Chau Jehová eldungucünui ta Abrahán, Abrán ca pingefulu. Tüfa amulei ñi femtripamequen famülque mu. Huelu nierpulu Abrahán 99 tripantu, eldungucünungei ñi circuncidangeal pu huentru, 1919 tripantu petu ñi mülepanon Jesús (Gén. 12:1-8; 17:1, 9-14; Gál. 3:17).

c Tito ca coneltulefui feichi troquiñ huentru amulu Jerusalén. Feitachi cüme peñi circuncidalelafui, Grecia mu tuhui, huelu llohui Chau Dios ñi nehuen. Feimu cüme quimfalcünui ñi duamfalngenon tati circuncision (Gál. 2:1, 3). Rupalu ti tripantu, Tito cüme compañniefi ta Pablo ca quellufi (Tito 1:4).

d Inaduamnge ti huichulechi dungu: “ Quimeltuqueiñ ñi rüf feipilen Biblia”.