ˈE la bɛn nɛn ze

ˈE la bɛn nɛn ze

ˈEnɛntiɛn ˈkɛ

ˈEnɛntiɛn ˈkɛ
  1.  -Kɛ ˈyi -a ˈkpɛ Babilɔnën -kɔɛ -kpe

  2.  Biblëɛ ˈla, ˈgbömën ˈyi ayo ˈa tsɛ nɛn lɔ ˈˈPɛɲɛnsɛɔ

  3.  -Vën nɔn tsabi zalee

  4.  ˈKi e shi -man lɔgba

  5.  ˈBoɲanshi ˈkɛ

  6.  -A sɛ -pɔn lo ˈyi ˈyɛ tsabi -tën

  7.  Bɛn ˈkɛ ˈyi ˈe -le -giman e jijë hian ze -man bɛn

 1. -Kɛ ˈyi -a ˈkpɛ Babilɔnën -kɔɛ -kpe

Kë maan -a -le -lɔɛ ˈkun -zösɔn ˈpuɛn ˈkɛ ˈkpakpa maan -a ˈkpɛ ‘Babilɔnën -kɔɛ -kpe’ e? (Apokalis 17:5) ˈA -hën ˈe dzhi bɛn ˈkɛ ˈˈyi:

  • -Yɛ -kɛ -le ˈˈmaan ˈkpakpa fɛn. Ayo -bo ˈyi Babilɔnën -kɔɛ -kpee -e hɔn -kɔɛ -wuën maan ˈe -le ‘zapɛn fɛn -wo ˈkpakpa ˈla tsabiɛ ˈle ˈˈmaan ˈkpakpa ˈla tsabiɛ ˈama’ fɛn. -A dzhui ˈpɛ ˈkun e -le ‘-kɔɛ -kpe ˈyi ˈe kɔa zapɛn fɛn hobiɛ ˈba ˈkpakpa.’—Apokalis 17:15, 18.

  • Yɛ ˈsɛ ˈˈle politikë ˈwɛn, -aniin -yawoshi ˈwɛn -kaka ke. Babilɔnën -kɔɛ -kpee -e sɛ wɔ, -kɛke yɛ ˈˈle ‘zapɛn fɛn hobiɛ’ e ‘-yawoshisɔ’ ˈama.—Apokalis 18:9, 15.

  • -Yɛ -Zö ˈhɛn ˈwɔ. -A ˈe ˈkpɛ ˈˈfɛshi, ˈekun ˈelasɔ ˈba, -ba -da ˈˈmanshisɔ ˈba dzhi -kpe ˈnun ɲɔn mmiɛ nɔn ˈze ˈba -shika, -aniin mmiɛ nɔn ko ˈba bɔ -kɛ fë nɛn. (Apokalis 17:1, 2) ˈˈMan ˈkɛ ˈkpakpa fɛn, -yɛ tsabiɛ lala, nanmɛ -e -le -ze tsabiɛ -kpe ˈnun -ba -wuö.—Apokalis 18:23, 24.

-Nɛn ze ˈebɛnwɛn 13 ˈelabɛn 6 ˈla ˈnɔn.

 2. Biblëɛ ˈla, ˈgbömën ˈyi ayo ˈa tsɛ nɛn lɔ ˈˈPɛɲɛnsɛɔ

Biblëɛ ˈla, -a dzhui ˈkun lëtsɛn 69 ˈe kɔ ˈakö ˈa lɔ ˈˈPɛɲɛnsɛɔ. —-Kë Daniel 9:25.

  • ˈGbömën ˈɲɔn nɛn maan lëtsɛn 69 ˈˈyɛ -e -tsɛ -bo ˈwɛn? -A ˈˈho Jesu -sën ˈe ˈgbömën 455 nɛn man. ˈGbömën ˈˈyɛ nɛn maan -Kɔɛyi Neemi -o -tsɛ -bë Jelizalɛmën ɲɔn ˈo nɔn “dzhɔ -le” ˈe -kɔɛɛ ˈze “ˈe kɔ ze ˈe -kui nɛn”.—Daniel 9:25; Néhémie 2:1, 5-8.

  • ˈGbömën ˈkɛkë maan lëtsɛn 69 ˈˈyɛ -e -she? Biblëɛ ˈla -kete ˈkɛ ˈyi -a -bo, ˈe tën ˈla, a sɛ lë ˈkö ˈmɛn -bo, ˈgbömën ˈkö maan -a ˈdzhuɔ. (Nombres 14:34; Ézéchiel 4:6) ˈEyɛ fɛn, a sɛ lëtsɛn ˈkö nɔn, -e -le ˈgbömën -nso. ˈEyɛ -yɛ ˈkë ˈkun lëtsɛn 69 ˈyi -a -bo ˈmɛn -kete ˈyi -a -bo ˈla, ˈgbömën 483 maan ˈe -shi (69 x 7).

  • ˈGbömën ˈɲɔn nɛn maan lëtsɛn 69 ˈˈyɛ -e -tsɛ sɔn lɔ? A sɛ -tshɔ -a ˈˈho Jesu -sën ˈe ˈgbömën 455 nɛn ˈlö ˈgbömën 483 kë, -bo ˈyi -yɛ tsɛ lɔ ˈsɔn maan ˈe -le -a -ho Jesu -kɔ ˈe ˈgbömën 29 nɛn. a ˈGbömën ˈˈyɛ nɛn ˈkiɛ maan -a -tsɛ muën Jesu ˈsɔ ˈakö -o kiɛ ˈˈPɛɲɛnsɛɔ!—Luk 3:1, 2, 21, 22.

-Nɛn ze ˈebɛnwɛn 15 ˈelabɛn 5 ˈla ˈnɔn.

 3. -Vën nɔn tsabi zalee

Tsabi za tën -le nɛn, ˈo ˈkökögbɛ ˈo -vëɛn maan -a nɔn. Zale ˈkɛyɛ ˈnun, -e -le ˈe tshuntshun. Tsabiɛ tën -ba -le ˈze a ˈba -vëɛn nɔn lɔ ˈhɔn ɲɔn ˈba -tsa nɛn, -e sɛ -bie ˈe bɛn, ˈa nɔn nɔn ˈe ˈze ˈba. ˈEtënnɛn ˈpɛ, -ba -le ˈze a ˈba -vëɛn nɔn tsabiɛ fë ˈze. Zale ˈkɛyɛ ˈnun, -e ˈˈbie ˈkun Jesu kɔasɛ ˈo -le ˈe.—Deutéronome 15:23.

ˈE maan ˈkɛ tën -yeɛ, -e -le -kɛ ˈkɛ ˈyi ˈa sɛ -le. -Kɛ ˈkɛyɛ tën maan ˈe -le sa -vën ˈyi -a nɔn sa dzhɛn ˈla -hën, nanmɛ -bɔfɔɛ nɛn ˈkɛ ˈyi -a ˈkpɛ emodializë, emodilisiɔn, rekiperasiɔn dö san epanshe -aniin kë pumɔn atifisiɛlë b. Bu ˈwɔ bu -tsa nɛn ˈnun, bu -vën nɔn bu dzhɛn ˈla -hën nɛn ˈnun, -aniin bu za fë -le nɛn ˈnun, -kɛ ˈyi -bu ˈˈyɛ ˈla ˈkun ˈa nɔn bu -vëɛn -le, -e bie ˈkun ˈbu ˈdzhui. ˈEkun dɔtë ˈba, ˈkun -ba -le za tshun ˈkɛyɛ ˈnun -le, -e ˈˈman -ɲan ˈe ˈmɛnkö -le. ˈEyɛ fɛn maan -e -lëdzhën -ze ˈkun ˈa nɔn -tsa tsa, ˈa nɔn nɔn sa -vëɛn -hën tsa dzhɛn ˈla, -aniin ˈa nɔn -le tsa za fë ˈnun, ˈkun dɔtëɔ ˈo -le nɔn sa -vëɛn -le ˈe, -e bie ˈkun ˈa ˈbie ˈo ˈyi ˈze -o këkë tsa ˈyi gbɛgbɛ ˈnun. -E -lëdzhën -ze ˈkun tsa ˈkpakpa ˈa -shi ˈkosa ˈkɛ ˈˈyi -akunda dzhi gbɛgbɛ ˈnun:

  • ˈE ˈyi -a sɛ -tshɔ mɛn dzhɛn ˈla -nɔn mɛn -vëɛn -kɔ -bo fë -ze -e sɛ hɔn ˈlö ˈtshɔke, ˈakö yɛ sɛ mɛn dzhɛn ˈla -bë ˈpɛ, ˈe ˈlë mɛn ˈwuan -aniin yɛ ˈˈlë mɛn ˈwuan e? -E ˈˈle -kɛ ˈyi mɛn hën ˈlö ˈa “-dɔ ˈfu lɔ” e?—Deutéronome 12:23, 24.

  • Nɛn mɛn -tsa nɛn ˈnun, a sɛ dzhu ˈkun ˈa nɔn mɛn -vëɛn tën, ˈa -le ˈe dzhi -kɛ, ˈakö ˈa nɔn ˈe ˈfu mɛn dzhɛn ˈla ˈnɔn, Biblëɛ ˈelabɛn ˈkɛ ˈyi -mɛn -lɔ ˈeyɛ dzhi bɛn -ye nɛn fɛnfɔ, ˈe ˈlë mɛn ˈwuan -aniin yɛ ˈˈlë mɛn ˈwuan e?

-Nɛn ze ˈebɛnwɛn 39ˈelabɛn 3 ˈla ˈnɔn.

 4. ˈKi e shi -man lɔgba

Biblëɛ ˈla -a dzhui ˈkun e ˈˈbie ˈkun ˈki e shi -man mmiɛ gba lɔ. ˈE ˈyi mmiɛ sɛ gba lɔ, e ˈˈze ˈe -bɔsɔ ˈkun kɛ ˈkoko kɛ va tsabi fë. (1 Korɛntë 7:10, 11) ˈE maan bɛn tën -le -ze Jesu kɔasɔ tën -ba köe ˈkun ˈba e ˈba ˈkiɔ -aniin ˈba shiɔ -man ˈba gba lɔ.

  • Sɛnbiɔ ˈo bɛn ˈˈman ˈo shi e ˈo ˈˈve ˈba ˈama dzhi: -O ˈˈman mmiɛ -kashi ˈze, -e -le -ze -ba ˈfie.—1 Timote 5:8.

  • -A ˈo -ka ˈtsha -kpe ˈnun: ˈE sɛ -le ˈkun shimuɛɔn -wɔ ˈo ˈki -ka ˈtsha -kpe ˈnun, -aniin sɛnbiɔ -wɔ ˈo shi -ka ˈtsha -kpe ˈnun tɛtɛ ˈo -le -kun kɛ.—Galat 5:19-21.

  • Tsabiɔ -o ˈˈyɛ ˈla ˈkun ˈo shi, -aniin ˈo ˈki ˈkɛ ˈsɔn Joova mii: -Kɛ ˈkɛ ˈyi tsabiɔ ˈo -le ɲɔn ˈo shi, -aniin ˈo ˈki wɔ ˈnɔn ˈˈsɔn Joova lëke maan -wɔ -le.—Actes 5:29.

-Nɛn ze ˈebɛnwɛn 42ˈelabɛn 3 ˈla ˈnɔn.

 5. ˈBoɲanshi ˈkɛ

ˈBoɲan ˈkɛ ˈyi Joova -o ˈˈman ˈla -yɛ, ˈba ˈwɛn ˈba -le Jesu kɔasɔ -ba ˈˈman ˈkɛ -shi. ˈE maan ˈe -kɛ tën nɛn, ˈkun ˈa -le -le tsakö, -e bie ˈkun bu ˈwɔ Biblëɛ ˈelabɛn ˈkɛ ˈyi -bu -lɔ maan ˈbu -le ˈze ˈe bokan bu ˈe nɛn. ˈE sɛ -le -kɛ ˈkɛ ˈˈyi ˈnun:

  • Tsabi -o sɛ -le bu ˈmishi ˈmishi, -aniin bɔnnanne ˈnun. ˈBu sɛ -le ˈo “-nansɛn” ˈvɛ. Wɔ sɛ bu ˈyi ˈla ˈbie, -kɛ ˈyi ˈe -le -ze -bu ˈˈman ˈboɲan ˈˈyɛ -shi, ˈbu sɛ këkë ˈo ˈyi ˈla gbɛgbɛ ˈnun.

  • Bu ˈki ˈnun -aniin bu shi ˈnun -o ˈˈle Joova -Adanshɛshisɛ, ˈakö ˈboɲan nɛn, -wɔ bu -nda -shɛ ˈkun ˈmun ze -shi -ka ˈo tsabiɛ ˈba -shɔ ˈlö. ˈE ˈyi yɛ sɛ bu ˈwuan ˈlë ɲɔn bu sɛ dzhu ˈkun ˈbu ze, ˈbu sɛ -kɔfɛn -shi ˈo -nda ˈkun ˈo sɛ -ze ɲɔn -kɛ ˈkɛ ˈyi mmiɛ -le e sɛ ˈˈman ˈo -yeɛ nɛn ˈlë, ˈo ze ˈɲɛn ˈe nɛn.

  • ˈBoɲan kie ˈnun nɛn bu ˈpayi -o -ko bu -shikaa fɛn. ˈBu nɛɛn -aniin bɔ ˈˈnɛɛn e? ˈKun bu ˈpayiɔ -wɔ -le ˈe -hën nɛn maan -e -ba. ˈBoɲaan fɛnfɔ maan -wɔ bu ˈyi han -aniin, bu -giman gbɛgbɛ ˈyi -bɔ -le fɛnfɔ man?

  • Tsabi -wɔ bu -ka han ˈboɲan kie nɛn. ˈO sɛ ˈdzhu bɛn ˈˈyi ˈnun: “-Mɛn -lɔ ˈkun -bu ˈˈman ˈboɲaan -shi. ˈE maan -mɛn -yɛ ˈla ˈkun ˈmɛn nɔn -kɛ ˈˈyi ˈze bu.” Tsabiɔ ˈo -pialë ˈla maan -wɔ bu ˈyi ˈze -aniin, ˈhën -wɔ bë nɛɛn -hën bu ˈyɛ bu ˈˈman ˈboɲaan -shi dubɛ? -E -lëdzhën -ze ˈkun ˈbu -shi ˈe -akunda dzhi gbɛgbɛ ˈnun ˈpuën ˈbu -hɛɛn ˈyɛ ˈbu nɛɛn, -aniin bɔ ˈˈnɛɛn -o. -Kɛ ˈkɛ ˈyi ˈa -le ˈkpakpa, -e bie ˈkun ˈe ˈlë sa ˈwuan gbɛgbɛ ˈnun, nanmɛ ˈe ˈlë Joova -yeɛ nɛn.—Actes 23:1.

-Nɛn ze ˈebɛnwɛn 44ˈelabɛn 1 ˈla ˈnɔn.

 6. -A sɛ -pɔn lo ˈyi ˈyɛ tsabi -tën

ˈKun -a tsabi ˈla -yɛ -kpe ˈnun, -e -le -ze -a tsakö hɛndzhi ɲɔn sa lo ˈnun -e ˈˈman nɔn tsabi -tën. -E ˈˈle ˈkun -a sɛ lɔ ˈkun lo ˈyi ˈe sɛ -tën tsabi -e hɔn tsa dzhi mikö maan -a ˈeyɛ -le. -Kɛsɛ -a ɲan ˈˈlɔɛ gbɛgbɛ ˈnun ˈbɔbɔ ɲɔn -a ˈe -hën ˈkun lo ˈˈyɛ ˈnun ˈe sɛ -kpë tsa dzhi, -a tsakö hɛndzhi ko ˈpɛ. Biblëɛ ˈla, -zën ˈkö -a -bo tsa ˈkpakpa ˈe -bɛ fɛn maan -a ˈeyɛ -le: ‘-Yɛ tsa fë ˈla -ba bu ˈkökögbɛ ˈnun.’—Romɛ 13:8-10.

ˈO ˈwɛn lo ˈyi ˈe sɛ -tën tsabi -e hɔn dzhi, kë maan ˈo -le ˈkë ˈe ˈkun ˈwɔ kue ˈˈyɛ ˈho? -E ˈˈbie ˈkun ˈo -tshun tsabi ˈmɛn, ˈo to tsabi fɛn, nanmɛ ˈo -sɔ tsabi bɔ. Tsabi -o ˈsɛ ˈˈyɛ ˈla ˈkun kɛ -bë ˈo -kɔa ˈlö ˈo tsabiɛ ˈba ˈba ˈsasa fɛnfɔ, -e ˈˈbie ˈkun ˈe -le ˈo -ngashi. ˈA nɔn ˈmuën ˈo ˈsɔ, -e bie ˈkun ˈo -shi tsakɔa hianshisɛɔ -nda ˈkun lo e hɔn ˈo dzhi, ˈe ɲɔn ˈba nɔn -hën ˈkun ˈba -le -le ˈe ɲɔn ˈba ˈwɛn -a bë ˈmuën ˈsɔ -ye, -e ˈˈman nɔn ˈba -tën. Tsabi ˈwɛn ˈwɔ ˈe -hën ˈkun lo ˈyi ˈyɛ tsabi -tën ˈe sɛ -kpë ˈo dzhi, -e bie ˈkun ˈo ze -hën ˈo dzhan gbɛgbɛ ˈnun -sën ˈpuën ˈo ze tsabi dzhi va nɛn. A sɛ ˈeyɛ ˈnun -le, -a ˈe ˈkë ˈkun -e ˈˈle tsa ˈkökögbɛ sa dzhi bɛn -yeɛ mikö maan ˈe -le tsa bɛn. ˈE maan -a ‘tsabi fë dzhi bɛn -ye -akunda dzhi -shɛ.’—Filip 2:4.

-Nɛn ze ˈebɛnwɛn 56 ˈelabɛn 2 ˈla ˈnɔn.

 7. Bɛn ˈkɛ ˈyi ˈe -le -giman e jijë hian ze -man bɛn

Tsa e tsabi -man, -kɛsɛ -e -le tsa -zösɔɛnlasɛ ˈbɔbɔ, sa -giman -le ˈnun nɛn, -a sɛ lɛlɛ ˈe latɔ, -yɛ bɛn -kpe ˈnun hɛn kɔ. (Jérémie 32:9-12) ˈE maan ˈetënnɛn, bɛn tɛntɛn ˈnun ˈe sɛ -kpë -zösɔɛnlasɔ tën ya, -shika bɛn ˈnun, -aniin bɛn fë ˈnun nɛn. Bɛn ˈkɛyɛ ˈnun, -e bie ˈkun ˈba sheshe ˈe ˈbakö ˈla fafa telɔfu ˈla.

Nɛn, -e sɛ -le bɛn -kaka ˈyi ˈe -le tsabi ˈhɛnwɔ bɛn ˈnun, -aniin tsabi ˈˈlashi bɛn ˈnun e? Kë maan ˈa -le sheshe bɛn ˈˈyɛ? (-Kë Matie 18:15-17.) Bɛn ˈˈyɛ ˈnun ˈe sheshe nɛn, Jesu -o dzhu -kɛ ˈkɛhan ˈyi -e bie ˈkun ˈa -le:

  1. Tsa e tsabiɔ -man, ˈa ˈdzhu ˈe bɛɛn tsakö ˈla. —-Tsɛ ˈebɔlɔ 15 ˈla.

  2. -E sɛ ˈˈlë, ˈa tsɛ -zösɔɛn ˈla nɔn nɛnsɛn gbɔgbɔ ˈkö ˈnun, nɛnshi gbɔgbɔ ˈkö ˈnun, -aniin ˈba ˈkɛmuën ˈnun -da tsakö nɛn ze.—-Tsɛ ˈebɔlɔ 16 ˈla.

  3. ˈE ˈyi bɛɛn -e ˈsɛ ˈˈgbɛ ˈpuën ˈa sɛ -hën tsakɔa ˈba ˈe nɛn.—-Tsɛ ˈebɔlɔ 17 ˈla.

-A sɛ ˈe -hën gbɛkpo, -e ˈˈbie ˈkun ˈa nɔn sa -zösɔɛn nɛnsɛn ˈnun -aniin nɛnshi ze jijë hian. ˈEkun ˈeyɛ -yɛ Joova e -zösɔɛn -man ˈhɛn ˈwɔ. (1 Korɛntë 6:1-8) ˈE maan bɛn tën hun -bɔ, jijë ˈba maan ˈba -le ˈedzhusɔ. Bɛn ˈkɛyɛ maan ˈe -le: Tsabiɛ ˈkɛmuën ˈba va ˈba lɔkpë bɛn, ˈo ˈwɛn ˈo ˈtsɛ mmetɛn fɛn dzhi bɛn, -shika ˈyi ˈa gba ˈze tsabi ˈo -kashi nɛn ˈe bɛn, asuransë -shika bɛn, shoshote lɔtö bɛn, -aniin yeka ˈshun bɛn. Jesu kɔasɛ ˈwɛn ˈwɔ nɔn bɛn ˈˈyɛ ˈnun jijë hian ze ɲɔn ˈa nɔn sheshe ˈe gbɛgbɛ ˈnun telɔfu ˈla, ˈeyɛ, Biblëɛ ˈla -a ˈˈdzhue ˈkun ˈe -le ˈe ˈpuɛn.

ˈEyɛ -nunmën ˈpɛ, -a sɛ -tö tsabi -abutu ˈnun, -a sɛ -le ˈˈfɛ -ka -bitshɔ dzhi ˈnun, -a sɛ -kuën tsabi ˈnun, -a sɛ -kuö dzhi ˈnun, -aniin -a sɛ mmetɛn ˈfɛ ˈnun ɲɔn tsabi ˈwɛn ˈo -le Jesu kɔasɛ ˈwɔ sɛ nɔn ˈe bɛɛn polisë ze, ˈeyɛ, Biblëɛ ˈla -a ˈˈdzhue ˈkun ˈe -le ˈe ˈpuɛn.

-Nɛn ze ˈebɛnwɛn 56ˈelabɛn 3 ˈla ˈnɔn.

a -A sɛ -tshɔ -a ˈˈho Jesu -sën ˈe ˈgbömën 455 nɛn tɛtɛ -a sɛ -tsɛ ˈe ˈgbömën 1 nɛn, -e -le ˈgbömën 454. -A sɛ -tshɔ -a ˈˈho Jesu -sën ˈe ˈgbömën 1 nɛn tɛtɛ -a sɛ -tsɛ -a -ho Jesu -kɔ ˈe ˈgbömën 1 nɛn, -e -le ˈgbömën 1. Nanmɛ -a sɛ -tshɔ -a -ho Jesu -kɔ ˈe ˈgbömën 1 nɛn tɛtɛ -a sɛ -tsɛ ˈe ˈgbömën 29 nɛn, -e -le ˈe -ye ˈgbömën 28. A sɛ ˈe ˈkpakpa nɛn -tshɔn, -e -le ˈgbömën 483.

b ˈBu nɔn lɔ zale tshun ˈkɛyɛ ˈe dzhi bɛn gbɛgbɛ ˈnun, -tsɛ La Tour de Garde, 15 octobre 2000 ˈla kë bɛnwɛn ˈˈyi: “Sa -kɛ ˈkɛ ˈekësɔ ˈba ˈba ˈkosa.”