Awkijamp taykajamp tuqisipxi ukhaxa, ¿kamachiristsa?
24 YATICHÄWI
Awkijamp taykajamp tuqisipxi ukhaxa, ¿kamachiristsa?
Awkimampi taykamamp juman nayraqataman tuqisipxi ukhaxa, ¿kuna tuqits tuqisisipxi?
□ Qullqi tuqita
□ Utan luräwinakata
□ Familiankirita
□ Jumxata
Kunapachatï chʼaxwapxi ukhaxa, ¿kunjamsa jikxatasta uk yatipxañap munasmati? ¿Kuns jupanakar sasma?
․․․․․
AWK taykaman chʼaxwäwinakapax wal llakisiytamxa, ukampis ukanak uñjasax llakisiñjamapuniwa. Jupanakar munastawa ukat jupanakan yanaptʼaps munaraktawa, ukatwa kunapachatï tuqisipxi ukhax llakita, chuymas ustʼata ukham jikxatastaxa. Inas María sat tawaqjam amuychisma, jupax siwa: “Kunapachatï jupanakpach jan respetasipxi ukhaxa, nayatakix wali chʼamaw jupanakar respetañaxa” sasa.
Uka chʼaxwäwinakax kunjamas jakäwix ukwa uñjaytamxa: awk taykamaxa janiw kunjamtï jumax jupanakat amuykayäta ukhamapkiti. Ukat uk yatisaxa taqi kunatwa axsarayasismaxa. Yamas kunapachatï sapa kuti juchikipxi jan ukax walja horanak ukham tuqisisipxi ukhaxa, inas jaljtapxaniw sasin amuyxchisma. Mariyax akham saskakiwa: “Kunapachatï tuqisipxi ukhaxa, jaljtapxkaspas ukham amuyta, ukat khitimpis jakir sarxä, ukax llakisiyituwa. Ukat jilanakajat kullakanakajat jaljtañax llakisiyarakituwa” sasa.
Ukhamasti, ¿kunatsa yaqhip chacha warmix tuqisipxi? Ukat awk taykamax tuqisiñ qalltapxi ukhaxa, ¿kamachasmasa?
Kunatsa tuqisipxi
Chiqpachansa, wal munasir chacha warmix pantasitanakapxa llampʼu chuymampiw uñjapxi (Efesios 4:2). Ukampis Bibliax siwa: “Taqini jucha lurapxatap laykusti Diosampix janiw katuqatäpkiti” sasa, ukhamasti awisax pantjasitanakapxa tuqisiyañaruw puriyaspa (Romanos 3:23).
Ukampis “jan wali tiemponaka[nwa]” jakasktanxa, uk amtasipunma, ukatwa chacha warmix ukham jan waltʼäwin uñjasipxi (2 Timoteo 3:1). Jakañax wali chʼamawa, luzata, umat pagaña ukat irnaqañax chʼamarakiwa. Yamas kunapachatï panpachani irnaqapxi ukhaxa, kunjamsa utan luräwinakxa jaljasipxani ukaw jukʼamp llakinakar puriyaspa.
Awk taykamax pantjasipxi ukat tuqisipxi ukhaxa, janiw jaljtapxaniw sañ munkiti. Inas awisax jan pachpa amuyunïpkchinisa, munasisipkakiniwa.
Aka tuqinakat amuytʼma. ¿Mä kutis amigonakamamp isi alir sarirïtati? ¿Taqinit pachpa color isinak alasipxi? Chiqpachansa, janiw ni suma amigonakas pachpa amuyunïpkiti. Niya ukham sasirakispaw awk taykamatxa. Inas panpachani qullqi tuqit llakisipxchi, ukampisa sapa mayniw qullq apnaqañatxa mayj lupʼipxi. Ukat inas familiarux samartʼañapataki mä chiqar sarañatak amtapxchispa, ukampisa samartʼañax kamsañs muni ukxa, sapa mayniw mayj amuyapxi. Inas panpachani sum yatiqañam munapxchispa, ukatxa awk taykamatakixa kuntï jupanakax sapa mayni jumataki lupʼipki ukaxa jupanakatakix wali askïchispa.
Kunjamatï uñjktanxa, munasipkchisa, awisax janiw pachpa amuyunïpkiti. Ukhamakchisa, awk taykar tuqisir istʼañasa jan ukax uñjañasa, mä wawatakix janiw walïkiti. Ukhaman uñjasisma ukhaxa, ¿kuns lurasma?
Akanakwa lurasma
Respetañamawa. Kunapachatï awk taykamar tuqisir uñjäta ukhaxa, colerasiñjamapuniwa. Chiqpachansa, jupanakaw yatiqaskañ sum sarnaqapxañapa. Jumatï jan respetomp jupanakar uñjxäta ukhaxa, familiamarux jukʼampiw llakisiyäta. Ukhamasti, chʼamäkchisa Jehová Diosaw awk taykar respetaña ukat istʼañ mayistu, uk phuqañaw jukʼamp wakiskirixa (Éxodo 20:12; Proverbios 30:17).
Ukampis jumxat tuqisipxani ukhaxa, ¿kamachatasa? Amuytʼañataki, mamamax Jehová Diosan luqtiripawa ukat awkimax jani. Inas awisax Jehová Dios tuqit jumax saytʼaschisma kunjamatï mamamax luraski ukhama (Mateo 10:34-37). Ukhamächi ukhaxa, suma chuymampi ukat respetompipuniw kuns lurañama. Ukhamäsinwa inas awkimar Jehová Diosar luqtañapatak yanaptʼchisma (1 Pedro 3:15).
Jan mayni tuqitak saytʼasimti. ¿Ukat awk taykamatï jan mitisiñamäki ukar mitisiñamataki wiytapxiristam ukhasti? Jan awkim tuqits ni taykam tuqits saytʼasimti. Wali respetompiw akham sasma: “Mamita jumarux walpun munassma. Papitu jumarux ukhamaraki. Ukampisa janiw jumanakat mayniruk arxatapkirismati, ukatwa jan waltʼäwinakamar mitisiñajax jan wakiskaspati” sasa.
Parlañamawa. Kunapachatï jupanakax jiskhisipxi ukhax kunjamsa jikxatastax uk awk taykamar sañamawa. Ukxa, kunapachatï istʼañ munapki ukhaw kunatsa tuqisitanakapax wal llakisiytma, sustjtam ukat awisax inas colertʼaystam ukanakxa, respetompiw qhanañchtʼasma (Proverbios 15:23; Colosenses 4:6).
Akanakwa jan lurañamäkiti
Jaqichasitanakar iwxtʼirïkasmas ukham jan tukumti. Jumax waynjamaxa janiw awk taykamar pantjasitanakap askichapxañapatak yanaptʼañatakix wakichtʼatäktati. Mä avionankasma ukham sañäni, ukat apnaqirimp yanapiripampi tuqisiñ qalltaspa ukhaxa, jumax inas jan kun kamachirjamästa. Chiqpachansa, kunjamsa apnaqañapa ukxa, janiw siskasmati janirakiw jumas apnaqkarakismati.
Ukhamarakiwa, jumatï awk taykaman jan waltʼäwinakapar mitisiskäta ukhaxa, jukʼamp jan waltʼäwiruw apantasma. Kunjamtï Bibliax siskixa, “Jachʼa jachʼa tukuñax [mä arunxa, jan respetasirixa] nuwasiñanakakwa apani, ukampis yatiñ kankañaxa llampʼu chuymaninakampiwa” (Proverbios 13:10). Awk taykamatï “parltʼasipxanixa”, mä arunxa, panpachani jan waltʼäwinakap askichapxani ukhaxa, sum apasipxani (Proverbios 25:9).
Jan mitisimti. Chiqpachansa paninir tuqisir uñjañax janiw walïkiti, ukampisa, ¿mitisisax kuns jikxatata? Munaskstasa, jan mitisimti. Awk taykamaw jan waltʼäwinakapx askichapxañapa. Jumaxa, Biblian aka iwxtʼapar phuqañatak chʼamachasiñamawa, ukan akham siwa: “Jumanakan [mä arunxa, sapa mayni] luräwinakamat lupʼisipxam” sasa (1 Tesalonicenses 4:11).
Jan chʼaxwayamti. Yaqhip wayn tawaqunakaxa, awk taykaparux kunaymanitwa chʼaxwayapxi. Ukat kunapachatï mamapax ‘janiw’ siski ukhaxa, tatapan ukaruw sari ukat kunaymanwa iyaw sayasiñatakix parli. Ukham awkipar parlasaxa, inas munañaparjam lurayapxchini, ukampis jukʼamp jan waltʼäwiruw familiapar puriyaspa.
Jan jupanakjamämti. Piter sat mä waynaxa, awkipamp phuqsusiñ laykukiw Biblian kamachinakapar pʼakintaskäna, kunattix awkipax qhuru arunakampiw familpachar tʼaqhisiyäna. Jupax siwa: “Jupan tʼaqhisiñapwa munarakiyäta. Jupampix wali thithitapuniyätwa, kunatix mamajarusa kullakajarusa nayarus jan walpun uñjapxitäna” sasa. Ukampisa, ukham Biblian kamachinakarjam jan sarnaqatap laykuxa, Piter sat waynaxa wal tʼaqhisïna. ¿Kuns ukham luratapatx yatiqsna? Jan wal sarnaqasaxa, jukʼamp jan waltʼäwirukiw pursnaxa (Gálatas 6:7).
Kuna iwxtʼanak phuqañatakis jukʼamp chʼamachasiñamaxa, uk aka chiqar qillqtʼasïta. ․․․․․
Chiqpachansa, jan tuqisipxañapatakix janiw kamachañjamäkiti. Ukampisa, Jehová Diosaw uka llakinak aguantañamatakix yanaptʼätamxa, ukxa janiw payachasiñamäkiti (Filipenses 4:6, 7; 1 Pedro 5:7).
Kuntï aka yatichäwin iwxtʼawayapksmaxa ukarjam sarnaqañatak chʼamachasiñamawa. Ukat inas tiempompix awk taykamax jan waltʼäwinakap askichxapxchispa. Ukat inas jan jukʼamp tuqisxapxchispati.
Awk taykamamp jaljtaspa ukhaxa, ¿kunjamsa awkimampikisa jan ukax taykamampikis jakasma?
BIBLIAX KAMSISA
“Parlatanakamasti sumäñapapuniwa jan khitirus coler churirjama.” (Colosenses 4:6)
AKHAM LURASMAXA
Awk taykamatï sapakuti tuqisipxchixa, wali respetompiw yanap thaqhapxam sañama.
¿YATIYÄTATI?
Paninix wal munasipkchisa, awisax janiw pachpa amuyunïpkiti.
¡AKANAK LURÄ!
Awk taykajatï tuqisiñ qalltapxäni ukhaxa, ak lurä: ․․․․․
Mamajasa jan ukax tatajasa jupa tuqit saytʼayañ munitani ukhaxa, ak säxa ․․․․․
Awkijarus jan ukax taykajarusa, ¿kuns aka tuqit jisktʼañ muntxa? ․․․․․
JUMASTI, ¿KAMSASMASA?
● ¿Kunatsa yaqhip awk taykanakax tuqisipxi?
● ¿Kunatsa jumax jan waltʼäwinakapat jan juchanïkta?
● Awk taykaman sarnaqäwip uñjasaxa, ¿kuns yatiqasma?
[201 janan qhanañchäwipa]
“Kunapachatï awk taykajax tuqisipxi ukhaxa, jupanakax juchararäpxarakiwa ukatwa jan waltʼäwinipxixa, uk amtañaw wal yanaptʼitu.” (Kathy)
[206, 207 jananakan recuadropa/fotonakapa]
Awk taykajatï jaljtaspa ukhaxa, ¿kuns luräxa?
Awk taykap jaljtaspa ukax mä waynitutakis jan ukax mä tawaqitatakis janiw walïkaspati. ¿Ukhaman jikxatasisma ukhax kamachasmasa? Akanwa mä qhawqha iwxtʼanakax utji.
● Jan phuqaskani ukxa jan inamay suykamti. Ukhaman uñjasisaxa, inas wastat sumankthapiyañ munchisma. Carmen sat tawaquxa akham sasaw amtasi: “Jaljtasax awk taykajaxa, taqin mistuñatakiw amtapxäna. Ukat kullakajamp nayampix jayaruw panipak jaytañatakix sarxapxiriyäta. Inamayaw uk lurapxta, janipuniw jupanakax kuttʼapkiti”.
Proverbios 13:12 qillqatanxa siwa: “Kuna suytʼäwinakatix jan phuqhaskxi ukasti chuyma usuyasiñakiwa” sasa. Kuntï jan phuqaskani uk jan inamay suykamti. Amtasipunma, kuntï awk taykamax lurapki ukxa jumax janiw kamachkasmati. Janiw jumax jaljtayktati, ukhamasti wasitat chikäpxañapatakix janirakiw kus lurkasmati (Proverbios 26:17).
● Jan jupanakarux uñiskamti. Ukham awk taykar uñisiñax jan waliruw apätamxa. Tom sat waynax kunjamsa 12 maranïkasin jikxataskäna ukx akham sasaw amtasi: “Tatajampix wali coleratapuniyätwa. Ukat janisay uñisiña aru apnaqktsa, jupamp coleratakiskayätwa. ‘Walpun munapxsma’ sänwa, ukhamasti ¿kunatsa jaytawayapxitu?”
Ukhamäkchisa, jaljtäwinxa janiw “juchani” ukat “jan juchanix” utjkiti. Inas awk taykamax kunjamäns jaqichasïwipax ukat kunatsa jaljtapxi ukxa jan sapkstamti. Inas jupanakpachas uk jan sum amuyapkchiti. Ukhamasti, janiw juchañchañamäkiti, kunattix janiw sum yatktati (Proverbios 18:13). Inas colerasiñ apanukuñax chʼamächispa, mä tiempo ukhamäskañax janiw juchäkiti. Ukampisa, uñisiña ukat phuqsusiñwa jukʼat jukʼat munasma. Ukatwa Bibliax akham sas iwxtʼi: “Chuym chʼamaktʼayasiñ jaytanukum” sasa (Salmo 37:8).
● Sum amuytʼasiñamawa. Yaqhip wayn tawaqunakax jan jupanak chik jakapki uka awkiparusa jan ukax taykaparus janiw uñisipkiti, ukampis maysaruw sarjapxi: sintpun uka awk taykapar munasxapxi. Amuytʼañataki, mä waynax siwa: “Kunatapunïchi tatajarux walpun munayäta, alcoholar yatintatäkchïnsa ukat walja warminakampis sarnaqchïnsa ukat walja kutis janïr mamajamp jaljtasax jaytawayapxchitusa, ukhampachas walpun munasiyäta” sasa.
Ukham munasiñax utjapuniwa. Kunatäpachasa, uk jichhax uñjañäni. Jila partix taykanakakiw wawanakaparux uñji ukat chiqancharaki. Ukatxa, jaljtataxa qullqi tuqit aynachtʼiwa, jaljtapki uka chachats qullq katuqchisa pistʼataw uñjasi. Ukampisa, tatapar visittʼañax wawanakatakix kusistʼañampi ukat regalonakamp sasispawa. Maysa tuqitsti, mamapampi jakañax walja mayitanak phuqañampi ukat qullqit jarkʼasiñamp sasiwa. Ukampisa yaqhip wayn tawaqunakaxa cristiano taykaparuw jaytjapxi jan cristiano tatapampi jakir sarxañataki, jupampix janiw jarkʼatäkiti ukatxa walja qullqinirakiwa (Proverbios 19:4).
Jumatï uk lurañ amtasktaxa, kunas jumatakix askix uk sum amuytʼma. Chiqpachansa, sum sarnaqañatakixa chiqañchäwi ukat suma iwxtʼanakawa wakisixa. Kuntï awkimasa jan ukax taykamas churktam uka yänakax janiw sum sarnaqañamataki yanapkätamti (Proverbios 4:13).
[202, 203 jananakan fotopa]
Kunjamatï mä pasajerox avión apnaqiriru ukat yanapiripar kunjam apnaqañapasa uk jan siskaspatixa, ukhamarakiw kunjamsa jan waltʼäwinakapxa askichapxaspa ukaxa, janiw awk taykaparux mä wayna jan ukax mä tawaqux siskaspati
