1, 2. ¿Bautisasirinakar uñjasax khitinakas kusisipxi?

 ¿WALJA maranakat Jehová Diosar jumax luqtaskta? Ukhamächi ukhaxa, walja kutiw bautisasirinakataki arstʼäwinakax utjki uk istʼir sarpachätaxa. Wali kusiskañwa bautisasirinakax mä jachʼa tantachäwinxa nayraqatan quntʼasipxi, ukatxa taqinin istʼkañaw Jehová Diosar luqtañ munapxatapxa arsupxi. Uk uñjasax taqiniw amparanakap kusisit tʼaxllirtʼasipxi, ukat yaqhipax kusisiñatsa jachaqtʼasipxiwa. ¡Ukham mä tamaru, Jehová Dios tuqit saytʼasiskir uñjañax wali kusiskañawa!

² Chiqpachansa, jiwasax mä qhawqha kutikiw maranxa ukham bautisasirinakarux uñjtanxa. Ukampisa, angelanakax sapa kutiw uk uñjapxi. Uraqpachanxa waranq waranqa jaqinakaw sapa semana bautisasipxi, uk uñjasaxa “alaxpachanx jukʼamp kusisiñax utji”, ¿uk amuyasmati? (Lucas 15:7, 10.) Chiqansa, Diosan aka Uraqinkir markapax wal jilxattaski, uk uñjasax wal kusisipxpacha (Hageo 2:7, NM).

3. ¿Kunatsa Supayax “mä leonar [uñtata] warartʼasisa sarnaqaski”, ukat kunsa lurañ muni?

³ Ukampis janiw taqi ajayunakax uk uñjasax kusisipkiti, waranq waranqanakaw akapachan jan jakxañ munasax Jehová Diosar katuyasisin bautisasipxi. Uk uñjasax wal saxranakax colerat jiwapxi. Ukatxa, janiw jaqinakax Diosar  munasiñat taqi chuyma luqtapkiti, yantʼanakanxa Diosat kutiqxapxaniwa sasaw Supayax satayna (Job 2:4, 5). Ukhamax kunapachatï maynix Jehová Diosar jakäwip katuyasi ukhaxa Supayan kʼarïtapwa uñachtʼayi, mä arunxa pachpa ajanupatsa nuwantkaspa ukhamawa. Ukat niyakixay sapa semanas nuwayaskaspa ukhamächixa, ukatwa wal qhuruchasisa muyuski, “mä leonar uñtataw warartʼasisa” khitirus Diosat apaqañataki sarnaqaski (1 Pedro 5:8). Jan walinak lurasin Diosampi jan sum apasksna jan ukax jithiqtsna, ukwa Supayax muni (Salmo 7:1, 2; 2 Timoteo 3:12).

4, 5. 1) ¿Kuna pä tuqitsa Jehová Diosax Supayat jarkʼaqistu? 2) ¿Diosan Arupax kamsis cristianonakaruxa?

⁴ Inas wali qhuru leonächi, ukampis janiw axsarañasäkiti. ¿Kunatsa? Jehová Diosan pä tuqit jarkʼaqataw uñjasi. ¿Kuna tuqinakatsa jarkʼaqpacha? Mä tuqitxa, janipuniw  Diosan markaparux tukjkaspati. Pachpa Supayas ukxa sum yati, kunattix “walja jaqinakaw” niya jakʼachasisinkir ‘walja tʼaqhisiñ urunak’ qhipatxa jakasipkakini sasaw Jehová Diosax arsuwayäna ukat arunakapxa phuqapuniwa (Apocalipsis 7:9, 14).

⁵ Maysa tuqitsti, Supayax janiw Jehová Dios jakʼan jikxatasipki ukanakarux kamachkaspasa. ¿Kunatsa ukham sistanxa? Azarías profetaw Asa sat apnaqirir akham satayna: “Tatitusti jumanakampïskiwa, jumanakatix jupampïpxata ukaxa” sasa, ukhamasti Supayax janiw kuns kamachkistaniti (2 Crónicas 15:2; 1 Corintios 10:13). Waljaniw nayratpach Supayar saykatapxatayna, uka jaqinakatxa Biblian qillqatawa (Hebreos 11:4-40). Jupanakjama, Jehová Dios jakʼankañäni ukhaxa janiw Supayarux saykatkakiñäniti, jan ukasti atipjañäniwa. Bibliax akham sistuwa: “Supayatakisti saytʼasipxarakim, uka Supayasti jumanakatxa jaltawayxarakiniwa” sasa (Santiago 4:7).

6. ¿Kunjamatsa Supayax sapa maynir apaqañ munistu?

⁶ Kunjamtï uñjktanxa Supayax janipuniw Diosan markaparux atipjkaniti. Ukampis jan amuyasirinakarux jan waliruw puriyaspa. ¿Kunjamsa uk luraspa? Apaqañatakiw Diosampi jan sum apasiykistaspati. Ukatakix jiwayañatakiw wal arknaqistaspa, maysa tuqitxa jakʼa puras nuwasksna ukhamaw aynachtʼayañ munarakistaspa, ukat jan walinakampiw sallqjistaspa. Ukhamasti uka kimsa tuqit jichhax amuytʼañäni.

7. ¿Kunatsa Supayax Diosan markapar taqi chʼamampi tukjañ muni?

⁷ Supayax jiwayañatakiw wal arknaqistu. “Taqi aka uraqpacha Supayan munañapan[kiwa]” sasaw apóstol Juanax säna (1 Juan 5:19). Ukhamasti chiqa cristianonakax amuyasiñasawa. Niyakixay akapachax, mä arunxa Diosat jithiqtat jaqinakax Supayan munañapankchixa, ukhamasti Supayax sapa kutiw wali chʼamampi Diosan markapar atipjañ muni,  ukampis janipuniw jiwasax amparapar jaltʼañ munktanti (Miqueas 4:1; Juan 15:19; Apocalipsis 12:12, 17). Ukat tiempopax niyaw tukusiski, ukhamasti wali qhuruchasitaw wal chʼamachasi. Jichhaw uka qhipa yantʼäwipan uñjastanxa, sinti jan walipuniwa, ukatwa jichhax ‘yatiñatakix kunsa lurañasa’ (1 Crónicas 12:32).

8. ¿Ñanqha ajayunak contraw “nuwastanxa” sasinxa kamsañsa Pablox munäna?

⁸ Jakʼa puras nuwasksna ukhamaw Supayax aynachtʼayañ munistu. Pablox akham sasaw cristianonakar säna: “Alaxpachanakankiri ñanqha ajayunak [...] contraw nuwastanxa” sasa (Efesios 6:12). ¿“Nuwastanxa” siski uka arumpix kamsañs Pablox munpachäna? Griego arunxa jakʼa pura nuwasiñäkaspas ukham sañ muni, amparampi nuwasiñäkaspas ukhama. Ukhamasti sapa mayniw saxranak contrax nuwastanxa, ukwa Pablox sañ munäna. Kawkinsa jakaskañäni, ukat jaqinakax saxranakan utjatap iyawsasipkpasa janisa, chiqpachansa mä nuwasïwin uñjastanxa. Jan armasiñäniti, Jehová Diosar jakäwis katuyasktan ukhaw saxranakampi nuwasiñarux manttanxa. Ukhamasti bautisasktan ukat aksarux taqi chʼamaw jupanak contrax nuwasisktanxa. Ukatwa Pablox Éfeso markankir cristianonakarux taqi chʼama saytʼasipxam sasax walja kuti sispachänxa (Efesios 6:11, 13, 14).

9. 1) ¿Kunatsa Supayampi saxranakapampix kunayman tuqit ‘kʼari arunakampi’ sallqjañ munapxistu? 2) ¿Kunatsa Supayax jan walinak amuyañas muni, ukat kunjamsa saykatsna? (“ ¡Supayan sipitanakapat amuyasipxañäni!” siski uka recuadro uñxattʼarakïta.) 3) ¿Jichhax kuna tuqitsa yatxatañäni?

⁹ Supayax jan walinakampiw sallqjañ munistu. “Supayan kʼari arunakaparu atipja[pxam]” sasaw Pablox cristianonakar iwxtʼatayna (Efesios 6:11). ¿Kunatsa “kʼari arunakaparu” sasinxa, waljäkaspas ukhama sispacha? Supayampi saxranakapampix janiw mä tuqitaki sallqjañ munapkistuti, jan ukasti kunayman tuqinakatwa sallqjañ munapxistu. Kunayman amtampiw ukanak lurapxi. Sañäni, yaqhip cristianonakax  mä yantʼa atipapxiwa, ukampis yaqha yantʼanwa aynachtʼapxi, ukwa uka saxranakax wal amuyapxi. Ukatwa, kuns lurañ yattan ukxa wali sum uñchʼukisipkistu. Kunjamatsa aynachtʼsna ukwa yatxatañ munapxi. Ukampis jiwasax wal amuyastanxa, kunanakampis sallqjistaspa ukanakxa Bibliaw sum qhanañchistu (2 Corintios 2:11). Yänakwa wal munayistaspa, jan wali masinakampis jan walir puriyistaspawa ukat qʼañu luräwinakampis sallqjakirakistaspawa; uka tuqinakatwa aka libronxa yatxatawaytanxa. Ukampis jichhax yaqha sipitapat parltʼarakiñäni, layqasiñanak tuqit parltʼañäni.

10. 1) ¿Layqasiñanak sasinxa kunanak sañs muntanxa? 2) ¿Layqasiñanakxa kunjamsa Jehová Diosax uñji, ukat jumax kunjamsa uñjaraktaxa?

¹⁰ Layqasiñanak sasinxa, yatirinak tuqita, yaqharu layqjañ tuqita, jiwatanakamp parlañ tuqita, ukat yaqha ukham jan walinakampit parlasktanxa. Ukanak lurasax saxranakan luräwiparuw jaltʼsna, mä arunxa uka ñanqhanakatakis irnaqksna ukhamäspawa. Kunjamtï yatktanxa, taqi ukanakax Jehová Diosatakix wali ‘axtaskañawa’ (Deuteronomio 18:10-12; Apocalipsis 21:8). Niyakixay alaxpachankir Awkisax “jan wali lurañanakarusti uñisipxarakim” sischistuxa, janipuniw ukanak lurasax Jupat jithiqtksnati (Romanos 12:9). Saxranakampi ukanak lurasax Diosan uñisiriparus tuksna ukhamäspawa, janipuniw ukax walïkaspati.

11. Supayan layqasiñanakapar jalantsna ukhaxa, ¿kunjamas uka Saxrax jikxatasispa? Mä uñachtʼäwimpi uk qhanañchtʼma.

¹¹ Chiqpachansa, uka layqasiñanak lurasax Jehová Diosarus kutkatasksna ukhamawa. Ukatwa Supayax ukanakampi wal sallqjañ munistu. Ukat maynir uka juchampi sallqjasax Diosarus atipkaspa ukham amuyasi. Uk amuytʼañatakix mä soldadot parltʼañäni. Uñisirin wiytata tamapat saraqxaspa ukat uñisirinakap chika tamap contra saytʼasxaspa ukhaxa, machaq pʼiqtʼiripax wal kusisispaxa; ukat  inas uka soldadon sutip aytasisin mayni taman pʼiqtʼiripar jiskʼachañ amtchispa. Ukhamasti, mä cristianox yatkasin jan ukax amanut layqasiñanak tuqir sarxaspa ukhaxa Diosatsa saraqxaspa ukhamawa, ukat Supayan munañapsa lurkaspa ukhamawa. ¡Supayax walpun kusisispaxa, mä chʼaxwäwinsa atipjkaspa ukhamwa wal jachʼañchasispa! ¿Jumax Supayar kusisiyañ munasmati? Janipuniw khitis uk munksnati, janiw Jehová Diosar kutkatksnati.

12. ¿Layqasiñ tuqitxa kunampis Supayax pantjasiyañ munistu?

¹² Layqasiñanakat axtasstan ukhaxa, janiw uka juchar purksnati. Supayax uk sum yati, ukatwa jan walinak amuyañas muni. ¿Kunjamsa uk luraspa? Pantjasiyañ munistu, ‘jan walïki ukarux waliw sisna, ukhamaraki walïki ukarusti janiw walïkiti sisna’ ukwa muni (Isaías 5:20). Kunayman tuqitwa chiqa yatichäwinakat payachasiyañ munistu, chiqansa ukhamatwa waljanir pantjasiyi.

13. Kunjamatsa Supayax chiqa yatichäwinakat payachasiyañ yati uk qhanañchtʼma.

¹³ Supayax kunjamatsa pantjasiyañ munistu, uka tuqinakat jichhax amuytʼañäni. Paraisonxa akham sasaw Supayax Evar jisktʼäna: “¿Ukhamax Diosax sapxtamti: ‘Janiw kawkïri quqan achunakapsa manqʼapxätati’ sasa?”. Uka qhipatxa alaxpachanwa angelanakax tantachasisipkäna, uka taypinwa Supayax uñstarakïna, ukatxa akham sasaw Job tatat Diosar säna: “Jupax janiw inaki jumaru sirvktamti” sasa. Ukat walja maranak qhipatsti, Cristox aka Uraqin Diosataki irnaqañ qalltaskäna ukhaxa akham sasarakiw Supayax qallasïna: “Jumatix Diosan yuqapästa ukaxa, aka qalanakarux tʼantʼar tukuyam” sasa. Niya suxta semana nayrakiw Jehová Diosaxa, “akawa munat Wawaxaxa, kawkïrirutix nayax ajllista ukaxa” sasax säna, uka arunak aytasisaw Supayax Jesusar yantʼäna: jan wali amtanipuniw uka Supayaxa (Génesis 3:1; Job 1:9; Mateo 3:17; 4:3).

14. 1) ¿Kunjamatsa Supayax layqasiñ tuqit payachasiyañ munistu? 2) ¿Kuna tuqinakatsa jichhax yatxatañäni?

 ¹⁴ Kunjamtï khä urunakan sallqjañ yatkänxa ukhamarakiw jichhürunakanxa sallqjaski. Mä tuqitxa layqasiñanak tuqit payachasiyistaspa. Yaqhip cristianonakaxa, chiqapuniti uka layqasiñanakax sinti jan walïkpacha sasaw jisktʼasxapxi. Mä arunxa, “¿ukhamapunïpachati...?” sasaw payachasxapxi (2 Corintios 11:3). Ukampis jan ukham amuyxapxañapatakixa, ¿kunjamsa jupanakar yanaptʼsna? ¿Uka sipitat amuyasiñxa kunas yanaptʼistani? Uka jisktʼanakar qhanañchañatakix pä tuqit amuytʼañäni; Supayax anattʼañanakan jan ukax kusistʼañanakan uka layqasiñanakxa uñstayi, ukat qullasiñ jan ukax kʼumar sarnaqasiñ tuqitsa uñstayarakiwa.

15. 1) ¿Aksa tuqinkir markanakanxa kunjamsa layqasiñanakxa uñjapxi? 2) ¿Layqasiñanak tuqitxa kunjamsa akapach jaqinakjam yaqhip cristianonakax amuyxapxi?

¹⁵ Layqasiñanakax janis sinti jan walïkaspa ukhamakwa jaqinakax uñjxapxi, aksa tuqinkir markanakanxa janiw yäqxapxiti. Libronakansa, peliculanakansa, anatañ videonakansa, jichhax saxranakan luräwinakapakiw uñjasiski, ukat askïkaspas ukhamwa wali muspharkañanak uñstayapxaraki, ukampis yaqhip libronakasa jan ukax peliculanakasa uka tuqitak wal parlasipki, ukatxa waljaniw ukanak uñjasax ukar arkapxi. Ukhamasti layqasiñanakaxa janis jan walïkaspa ukham saxranakax jaqinakar amuyayapxi. Ukat yaqhip cristianonakax niya ukham amuyapxaraki. Uk amuytʼañataki, mä cristianoxa, ukham ñanqhanakan luräwinakapan mä película uñjatayna, ukat akham siwa: “Jïsa uñjtwa, ukampis aliqakiw uñjtxa, janiw nayax ukanak lurktti” sasa. Ukham amuyañaxa, ¿kunatsa jan walïkpacha?

16. ¿Layqasiñanak tuqit parlir anatañanakasa jan ukax kusistʼañanakasa kuna jan walirus apistaspa?

¹⁶ Chiqpachansa, uk uñjañax janiw lurañampi saskiti;  ukampis jan walinakaw utjaspa. ¿Kunatsa ukham sistanxa? Nayraqatxa, Bibliax kamsisa uka tuqit amuytʼañäni: Supayasa saxranakapasa janiw kuntï amuyktan ukxa yatipkaspati. a Ukampis kunsa amuytan ukat kunsa muntan ukanak wal yatiñ munapxi, ukatakix kunsa lurasktan ukat kunjamsa isistan ukanaksa wal uñchʼukipxistu, ukat kunanakampis kusistʼtan ukanaksa uñchʼukipxarakistuwa. Ukhamasti, kunapachatï layqasiñanak tuqit parliri, saxranakat parliri, jan ukax ukham jan walinakat parlir libronak liyiskañäni, jan ukax ukham peliculanak uñchʼukiskañäni ukhaxa, saxranakarus yatiyksna ukhamäspawa. Mä arunxa kunjamatsa aynachtʼsna ukwa yatiyaskasma. Ukat niyakixay jupanakampi nuwastanxa, ukhamax jiwasar aynachtʼayañatakiw jukʼampi chʼamachasipxaspa, ukatxa atipjapxistaspawa. Maysa tuqitxa, yaqhipax ukham jan walinak uñjasax jukʼampwa yatxatañ munapxi, ukatxa uka jan wali jucha lurañaruw purtʼasipxi (Gálatas 6:7).

17. ¿Usutäsin llakisisksna ukhaxa kunjamsa Supayax jan walir puriyañ munistaspa?

¹⁷ Supayax janiw kusistʼañ tuqitaki aynachtʼayañ munkistuti, jan ukasti qullasiñ tuqitsa sallqjañ munarakistuwa. Sañäni, inas mä cristianox wal usuntasin jan kuna qullampis waliptirjamäkchi, ukat wal llakischi (Marcos 5:25, 26). ¿Ukampis kunjamsa Supayampi saxranakapampix wali llakitäskipanxa sallqjapxaspa? Diosan Arupax jan “ñanqha luririnakarux” thaqhapxamti siwa, uk jupanakax sum yatipxi (Isaías 31:2). Ukatwa usutarux jukʼamp llakisiyasin Biblian uka kamachip pʼakintayapxaspa, ukhamatwa usutax layqasiñ tuqit jan ukax saxranakan muspharkañ luräwinakap tuqit qullayasiñ amtaspa. Uka sipitar purisax  jan walirupuniw purtʼassna, Jehová Diosampiw jan sum apasxsnati. ¿Kuna tuqitsa?

18. ¿Kunjam qullayasiñsa jan ukax kuna qullanaksa cristianonakax jan katuqañasäki, ukat kunatsa?

¹⁸ Israelitanakax ukham ‘ñanqha luräwinakwa’ lurapxatayna, ukat Jehová Diosax akham sänwa: “Kunapachatix jumanakax amparanakam luqtasa mayisinipxitäta ukapachax, nayax janiw jumanakar uñtanipkämati; oracionanaka walja lurasipkäta ukapachax, janiw nayax istʼapkämati” sasa (Isaías 1:13, 15). Ukampis jiwasax janiw ukar purtʼasiñ munktanti. Uka jan walinak lursna ukhaxa, Jehová Diosax janiw istʼxistaspati, janirakiw yanaptʼxistaspati, janipuniw usutäkasinsa ukanak lurañ munktanti (Salmo 41:3). Ukhamasti, ¿kunapachatï layqasiñanak tuqit mä qullax jutatap yatiñäni ukhaxa kamachañänisa? Janipuniw katuqañasäkiti (Mateo 6:13). b Ukhamatwa Jehová Diosampi sum apasiñ jan aptʼaskañäniti (“ ¿Layqasiñäpachati?” siski ukwa uñxattʼarakïta).

19. 1) ¿Yaqhipax Supayan kunjam sallqjatas uñjasipxi? 2) ¿Chiqpach cristianonakax kuna tuqit parlañatsa amuyasiñasa?

¹⁹ Aksa tuqinkiri markanakanxa jan yäqasisakiwa  saxranakxat parlañ yatipxi, ukampis yaqha tuqinakanxa wal axsarayasipxi. Supayax sinti chʼamanïkaspas ukham amuyasaw yaqhipax parlasipxaraki. Uka saxranakar axsarasaw manqʼapxi, ikintapxi, irnaqapxi ukat sarnaqapxi. Ukat kunsa uka saxranakax lurapxi uka tuqitxa wal istʼañ ukat parlañ munapxi. Ukampis ¿Diosan luqtirinakapax ukanak istʼañasäspati, jan ukax yaqhanakar yatiyañasäspati? Janiwa. Ukatakix pä amtanïtanwa.

20. ¿Kunjamatsa Supayar jan amuyaskasa yanaptʼsna?

²⁰ Mä amtax akäspawa, saxranakan luräwinakapat parlasax, Supayarus yanaptʼksna ukhamäspawa. ¿Kunjamatsa? Bibliax muspharkañanak lurañatakix chʼamanïpxiw siskchisa, “kʼari muspharayañanaka[wa]” ukat “jan chiqa kankaña engaño[wa]” sasaw qhanañcharaki (2 Tesalonicenses 2:9, 10, MT). Supayax wali sallqapuniwa, janiw khitis jupjamäkaspati, layqasiñanak tuqit yatiñ munirinakar kunjam  apnaqañsa sum yati. Ukhamatwa uka jaqinakax kunsa uñjapkaspa jan ukax istʼapkaspa ukham amuyapxi, ukampis ina chʼusataki ukanakxa saxranakax amuyayapxi. Ukat inas chiqäkaspas ukham parlapxchispa, ukampis mayn maynir yatiyasax jilamp jilampi parlxapxi. Ukampis mä cristianox ukanak taypin parlaskaspa ukhaxa, ¿kunas kamachaspa? “Kʼarin awki[paruw]” yanaptʼaskaspa. Mä arunxa, ¡Supayatwa jaqinakar yatiyaskaspa! (Juan 8:44; 2 Timoteo 2:16.)

21. ¿Kuna tuqitsa parlañasapunïspa?

²¹ Criston arkiripjamaxa janiw jilat kullakanakar saxranakat sapa kuti parlañasäkiti, chiqäskpas janisa. Jesusaruw uñtaskañasa, “jupatwa iyawsañasax juti, juparakiw uka iyawsañasxa phuqhachani” (Hebreos 12:2). Ukhamasti Jesusar uñtañasawa, janiw Supayar uñtañasäkiti. Amtañäni, Jesusax aka Uraqin irnaqaskäna ukhaxa, janiw arkirinakaparux saxranakan luräwinakapat parlkänti. Supayax kunsa luraspa ukat kunsa jan lurkarakispa ukanak jupax sum yatïna, ukampis janiw uka tuqit parlkänti. Jan ukasti, Diosan Apnaqäwipatwa jan inaktʼasa yatiyaskäna. Arkirinakapas ukhamarakiw “Diosan jachʼa muspharkañ luräwinakapxata” parlapxäna. Ukhamasti Jesusampit arkirinakapampit kunatix askïki ukanakat parlañ yatiqasiñasawa (Hechos 2:11; Lucas 8:1; Romanos 1:11, 12).

22. ¿“Alaxpachanx jukʼamp kusisiñax [utjañapatakixa]” kunsa lurañasa?

²² Kunjamtï uñjktanxa, Supayax janiw Jehová Diosampi sum apasiñas munkiti, jan ukasti apaqañ munistu, ukatakix kunayman sipitanakaniwa, mayax layqasiñanakawa. Ukampis jan walinakat amuyasiñäni ukat kunatï askïki ukpuni lurañäni ukhaxa, janiw Supayax layqasiñanakampi sallqjkistaniti, ukat janirakiw uka tuqir uñtasitanakampis aynachtʼaykistaniti (Efesios 4:27). Supayan tukusiñapkama sipitanakapat wal amuyasisa Diosar taqi chuyma luqtaskañäni ukhaxa, ‘wali kusisiñaw alaxpachan utjani’ (Efesios 6:11).