Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

CAPÍTULO 1

“¡Uñtapjjam! ¡Jupaw jiwasan Diosasajja!”

“¡Uñtapjjam! ¡Jupaw jiwasan Diosasajja!”

1, 2. 1) ¿Kunsa Diosar jisktʼasma? 2) ¿Moisesajj kunsa Diosar jisktʼäna?

 DIOSAMPIS parlkasma ukham amuytʼañäni, cheqansa Taqe Kunjjar Munañani Jehová Diosarojj respetompiw parlasma. Inas qalltan ajjsarañat jan kuns arskchismati, ukampis jukʼat jukʼatwa parlañ qalltasma. Kunjamsa Diosajj wali atencionamp istʼasajj jaystam uk amuyasajja, jan ajjsarasaw jupar parlasma jan ukajj jisktʼasma. ¿Kunanaksa Diosarojj jisktʼasma?

2 Nayra tiemponjja Moisés sat mä jaqew Diosamp parläna. ¿Kuna toqetsa Moisesajj Diosar parlpachäna? Kunas jutïrin pasani, jaqenakajj kunatsa tʼaqesipjje sasajj janiw Diosar jisktʼkänti, jan ukasti ‘¿kunas sutimajja?’ sasaw säna. Cheqansa, jupajj Diosan sutip yatiskänwa, ukhamajj ¿kunatsa ukham jisktʼpachäna? ¿Diosan sutipat jukʼamp yatjjatañti munpachäna? Uka toqet yatiñajj jiwasatak wali wakiskirirakiwa, kuna laykutejj ukhamatwa Diosar jukʼamp jakʼachasiñäni. Kunjamsa Moisesajj Diosampi parläna uk jichhajj yatjjatañäni.

3, 4. ¿Kunjamsa Diosampi Moisesampejj parlañ qalltapjjäna, ukat kuna toqetsa parlapjjäna?

3 Moisesajj 80 maranïnwa, israelitanakampis 40 maranakaw jan jikisjjänti, ukañkamajja israelitanakajj Egipton esclavotwa servisipkäna. Mä urojja, suegropan ovejanakap awatkasaw nina aqaskir chʼapi uñjäna, ukampis uka chʼapejj janiw nakhantkänti. Uk uñjasajj uka ninaruw Moisesajj jakʼachasïna. Diosajj Moisesar uka chʼapir jakʼachasiskir uñjäna ukhajja, uka chʼapi taypitwa jupar parläna. Diosan arunakap istʼasajja, ¡Moisesajj walpun sustjaspachäna! Ukjjarojja, Diosampi Moisesampejj wali jayaw parlapjjäna. Cheqansa Diosajj mä ángel toqew Moisesar parlaskäna, akham sarakïnwa: “Faraonan ukaruw khitäma, jumaw markajarojja, mä arunjja israelitanakarojj Egipto markat irpsüta” sasa (Éxodo 3:1-12).

4 Moisesajj yaqha toqenakat jisktʼasiñat sipansa, akhamwa Diosarojj jisktʼäna: “Nayatï israelitanakan ukar sarirista, ukat ‘nayra awkinakaman Diosapaw jumanakan ukar khitanitu’ sasin sirista, ukat jupanakajj ‘¿kunas sutipajja?’ sasin sapjjarakitaspa ukhajja, ¿nayajj jupanakar kamsarakiriststi?” sasa (Éxodo 3:13).

5, 6. 1) ¿Moisesan jisktʼapajj kunsa yatichistu? 2) ¿Kunsa jaqenakajj Diosan sutipamp lurawayapjje, ukat kunatsa ukham lurapjjatapajj janipun akchʼas walïki? 3) ¿Diosajj sutip jiwasar yatiyasajj kunsa uñachtʼayistu?

5 Moisesajj kuntï Diosar jisktʼkäna ukajja, Diosajj mä sutinïtapwa yatichistu, uk janipuniw armañasäkiti. Ukampis walja jaqenakajja, Diosan sutipajj janis importantëkaspa ukhamwa amuyapjje. Ukatwa kunayman Biblianakat Diosan sutipajj apsusiwayi, antisas Tatitu jan ukajj Dios sasakiw uchasiwayjje. Cheqas religionanakaw ukatakejj wal chʼamachasiwayapjje. Aka toqet amuytʼañäni, maynir uñtʼañatakejj sutipwa nayraqat jisktʼtanjja, Diosar sum uñtʼañatakejj ukhamarakwa lurtanjja. Jupajj janiw jan jakʼachaskaña jan sutini Diosäkiti, juparojj janisay uñjkstanjja, Jehová sutinïtap sum yattanjja.

6 Diosajj sutip jiwasar yatiyasajja, qhawqsa jupar uñtʼañas muni ukwa uñachtʼayistu. Cheqansa jupar jakʼachasiñaswa muni. Ukampis janiw sutipak yatiykistuti, jan ukasti jupajj kunjamasa uks qhanañcharakistuwa.

¿Diosan sutipajj kamsañsa muni?

7. 1) ¿Diosan sutipajj kamsañs muni? 2) Jehová Diosar sutipat jisktʼasajja, ¿kunsa Moisesajj yatiñ munpachäna?

7 Dios pachpaw “Jehová” sutjja ajllisiwayi, uka sutejj janiw aleq sutikïkiti. Amuyatajja, Jehová sutejj ‘jupaw taqe kunsa utjayi’ sañwa muni. Aka oraqpachanjja janiw jupjam yaqhajj utjkiti, kuna laykutejj jupaw taqe kunsa lurawayi. Ukhamarusa kuntï amtki uk phoqañatakejj kunar tukuñatï wakiski ukaruw tukuspa, imperfecto servirinakap toqes amtap phoqasiyarakispawa. Taqe ukanakat lupʼiñajja, jupar respetomp uñjañatakiw yanaptʼistu. Ukampis sutipajj janiw ukak yatichkistuti. Moisesajja taqe kunas Diosan luratätapa, Jupajj Jehová sutinïtap sumwa yatjjäna, kuna laykutejj uka tiempon Diosan sutipajj wali uñtʼatäjjänwa. Ukhamajj ¿kunatsa Moisesajj Jehová Diosar sutipat jisktʼpachäna? Amuyatajja, Jehová Diosan cualidadanakapat jukʼampwa Moisesajj yatiñ munäna. Mä arunjja Moisesajj akham saskänwa: “Israel markamajj jumar jukʼamp confiyañapatakejja, ¿kuna arunak arsuñajas wakisispa?” sasa.

8, 9. 1) ¿Kamsasas Jehová Diosajj Moisesan jisktʼapar qhanañchäna? 2) Diosajj kuntï siskäna ukajja, ¿kunatsa walja Biblianakan jan cheqaparjam traducitäki? 3) “Kunar tukuñtï nayajj ajllkäjja ukaruw tuköjja” siski uka arunakajj ¿kamsañsa muni?

8 Jehová Diosajj kunjam chuymanisa ukat sutipajj kamsañsa muni uk qhanañchañatakejja, Moisesarojj akham sasaw säna: “Kunar tukuñtï nayajj ajllkäjja ukaruw tuköjja” sasa (Éxodo 3:14). Jichha tiempon utjki uka yaqhep Biblianakanjja, uka cheqajj akham traducitawa: “Nayätwa khitïktejj ukajja” sasa. Ukampis ukham traducitätapajj janiw qhanäkiti, kuna laykutejj Diosajj janiw utjatapak qhanañchkänti. Jan ukasti kunjamsa amtanakap phoqañatakejj ‘kunar tukuñatï wakiski ukar tukuñ’ amtaspa ukwa Diosajj Moisesar yatichäna. Uk yatiñajj jiwasatakis wali askirakiwa. Rotherham sat chachan traducit Biblianjja, Éxodo 3:14 textojj wali qhana traducitawa, ukan akham siwa: “Kunar tukuñtï nayajj ajllkäjja ukaruw tuköjja” sasa. Uka arunakajj kamsañsa muni ukjja, hebreo arut Bibliajj qellqaskäna uka toqet yatjjattʼat mä jaqejj akham sasaw qhanañchi: ‘Kunanakay amtanakap phoqañatakejj munaschispa, jan ukajj wakischispa ukaruw Diosajj tukuspa’ sasa.

9 Uka arunakajj ¿kamsañsa israelitanakatakejj munäna? Jupanakajj kunayman jan walinakansa uñjasipkchïnjja, Jehová Diosaw jupanakar salvaspäna. Mä arunjja israelitanakar Egipto markat salvasin suma oraqer irpantañatakejja, Diosajj kunar tukuñatï wakiski ukar tukuñwa amtaspäna. Diosan sutipajj kamsañsa muni uk yatiñajja, israelitanakarojj Jehová Diosar taqe chuym confiyañatakiw yanaptʼäna, jiwasarojj ukhamarakiw yanaptʼistaspa (Salmo 9:10). ¿Kunatsa ukham sistanjja?

10, 11. ¿Kunatsa Diosarojj wali suma awkirjam uñjañasa? Uk mä uñachtʼäwimp qhanañchtʼam.

10 Awk taykanakat amuytʼañäni, jupanakajj wawanakapar sum uñjkasajj kunayman lurañanakampiw phoqapjjañapa. Sañäni, mä uru jurnälanjja awisajj qolliriru, phayiriru, yatichiriru, arbitroru ukat juezaruw tukupjjañapa. Ukampis ukanak lurañajj yaqhep awk taykanakatakejj chʼamakiwa. Kuna laykutejj jiskʼa wawanakajja ‘awk taykajaw yanaptʼaskitani’ sasaw taqe chuyma confiyapjje, ‘heridanakajsa jankʼakiw qolltʼitani, mayninakamp jan waltʼayasitajsa askichaniwa, anatañanakajsa arregltʼarapitaniwa, taqe jisktʼanakajsa qhanañchapjjarakitaniwa’ sasaw confiyapjje. Ukampis yaqhep awk taykanakajj janiw wawanakapar taqe kunan yanaptʼirjamäpkiti, ukatwa janis wakichtʼatäpkaspa ukham amuyasipjje.

11 Jehová Diosajj wali munasiri mä awkjamawa. Aka oraqenkir wawanakapar sum cuidañatakejja, leyinakap jan pʼakintasajj kunar tukuñatï wakiski ukar tukuñwa amtaspa. Ukatwa juparojj wali munasir mä suma Awkirjam uñjañasa (Santiago 1:17). Moisesampi Diosar taqe chuyma servir israelitanakampejja, kunjamsa Jehová Diosajj jupanakar yanaptʼañatakejj taqe kunar tuküna ukwa uñjapjjäna. Diosajj jupanakarojj enemigonakapatwa jarkʼaqäna, Mar Rojo qotankir umanaksa payaruw jaljtayäna, yanaptʼkiri leyinakwa churäna, cheqaparjamaw jupanakar juzgäna, wasarankapkäna ukhas manqʼampi umampwa churäna ukat isinakapasa wiskhunakapas (jiskhunakapas) janirakiw thanthaskänti.

12. ¿Kunjam chuymampis Moisesajj Jehová Diosar uñjäna, ukat kunjamsa faraonajj Diosar uñjarakïna?

12 Diosajj sutipwa yatiyistu, jupajj kuna cualidadanakanisa uksa qhanañcharakistuwa, kunjamsa sutip laykojj kunar tukuñatï wakiski ukar tukuspa uksa uñachtʼayarakistuwa. Cheqas jupajj taqenin uñtʼatäñwa muni. Jiwasajj Moisesjamarakiw jupar uñtʼañ wal muntanjja. Moisesajj Diosar munasitapatwa suma amtanakar purïna, ukhamatwa Jehová Diosarojj jukʼamp jakʼachasirakïna (Números 12:6-8; Hebreos 11:27). Ukampis uka tiempon jakir jaqenakat jilapartejja, janiw Diosar uñtʼañ munapkänti. Moisesajj Egipto marka apnaqer faraonamp parläna ukhajja, Jehová Diosan sutipwa arsüna, ukampis uka egipcio jaqejj Diosar jiskʼachasajj akham sänwa: “¿Khitis uka Jehová Diosajja [...]?” sasa (Éxodo 5:2). Jupajj janiw Jehová Diosat kuns yatiñ munkänti. Antisas jan respeto uñachtʼayasaw Israel markan Diosaparojj jiskʼachäna, janis kunäkaspa ukhamwa uñjarakïna. Jichhürunakanjja ukhamarakiw jaqenakajj Diosar jiskʼachapjje, ukatwa jupanakajj Jehová Diosarojj jan sum uñtʼapkiti, ni Taqe Kunjjar Munañanïtapsa yatipkarakiti.

Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios

13, 14. 1) ¿Kunatsa Jehová Diosajj Biblian walja sutinakamp uñtʼatajja, ukat ukanakat yaqhepajj kawkïrinakasa? ( Página 16 ukan utjki uka recuadro uñjjattʼäta). 2) ¿Kunatsa Jehová Diosarukejj “Taqe Kunjjar Munañani” sasejja?

13 Jehová Diosajj taqe kunaruw tukuspa, ukatwa jupajj Biblian kunayman sutinakamp uñtʼatajja. Uka sutinakajj janiw Jehová sutipjam jukʼamp importantëkiti, jan ukasti sutipajj kamsañsa muni uk amuyañasatakiw yanaptʼistu. Amuytʼañataki, juparojj Biblian akham sasiwa: “Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tata” sasa (2 Samuel 7:22). Uka arunakajj walja kutiw Biblian uñsti, jupajj kunja musparkañasa ukwa amuytʼayarakistu. Cheqas jupakiw taqe kunjjar apnaqañatakejj derechoni. Kunatsa ukham sistan uk jichhajj yatjjatañäni.

14 Jehová Diosaw taqe kuns lurawayi, janiw jupjam yaqhajj utjkiti. Apocalipsis 4:11 textojj akham siwa: “Nanakan Jehová Diosaja, jumaw jachʼañchäwi, honra katoqañatakisa, chʼamanïñatakisa derechonïtajja. Jumaw taqe kunsa lurtajja, juman munañamatwa taqe kunas utji, munañamat luratarakiwa” sasa. Jehová Diosarukiw ukham arunakampejj jachʼañchasispa, kuna laykutejj taqe kunas jupan lurtʼatawa. Ukhamasti, Taqe Kunjjar Munañanïtapatsa, taqe kun Lurirïtapatsa, jupa sapakiw jachʼañchäwi ukat honra katoqañatakis chʼamanïñatakis derechonejja.

15. ¿Kunatsa Jehová Diosajj “Wiñay Rey” sasin uñtʼatajja?

15 Jehová Diosajj “Wiñay Rey” sasin uñtʼatarakiwa (1 Timoteo 1:17; Apocalipsis 15:3). ¿Kunatsa ukham saspacha? Uk amuyañajj jiwasatak chʼamakïspawa, ukampis Jehová Diosajj wiñayatak jakir Diosawa, mä arunjja Jehová Diosajj janiw qalltanïkisa ni tukuyanïkisa. Salmo 90:2 textojj akham siwa: “Wiñayatpach wiñayatak Diosäta[wa]” sasa. Ukhamasti, jupajj janiw qalltanïkiti ni tukuyanïkisa, jupajj utj-jjapunïnwa. Ukatwa “Nayra Tiempotpach Jakir Awki” sasin uñtʼatajja. Cheqansa janiw khitis ni kunas jupat nayrajj utjkänti (Daniel 7:9, 13, 22). Ukhamasti, Taqe Kunjjar Munañani Jehová Diosajj janiw apnaqañatakejj derechonïkiti sasajj janiw khitis siskaspati.

16, 17. 1) ¿Kunatsa Jehová Diosar jan uñjksna, ukat kunas Moisesarojj pasäna? 2) Taqe kunanaktï uñjktan ukanakat sipansa, ¿kunatsa Jehová Diosajj cheqpachapuniw utji sasin sissna?

16 Ukampis yaqhep jaqenakajja, faraonjamarakiw Jehová Diosajj apnaqañatak janis derechonïkaspa ukham amuyapjje. Kuna laykutejj imperfectötas laykojja, jaqejj kuntï uñjktan ukarukiw confiytanjja. Jaqenakajja jan uñjkañ angelanakarojj janiw uñjañ puedksnati, Taqe Kunjjar Munañani Jehová Diosarus janirakiw uñjañ puedksnati, kuna laykutejj jupanakajj espiritüpjjewa (Juan 4:24). Ukhamarusa, chʼakhani jañchini mä jaqetï Jehová Diosar uñjaspa ukhajj jiwaspawa. Uka toqet parlkasajja, Diosajj Moisesar akham sänwa: “Janiw jumajj nayan ajanuj uñjkasmati, kuna laykutejj janiw khiti jaqes nayar uñjasajj jakjjaspati” sasa (Éxodo 33:20; Juan 1:18).

17 Uka arunakajj cheqäskapuniwa. Sañäni, Moisesajj Diosan chʼamap mä ángel toqe uñjäna ukhajja, “ajanupajj wal kʼajäna”. Ukatwa israelitanakajj jupar jakʼachasiñ ajjsarapjjäna (Éxodo 33:21-23; 34:5-7, 29, 30). Ukhamasti, Taqe Kunjjar Munañani Jehová Diosarojj janiw uñjksnati, ukampis jupan utjataparojj creytanwa. Aka toqet amuytʼañäni: thaysa, jaqen amuyunakapsa, radion ondanakapsa janiw uñjktanti, ukampis ukanakan utjatap sum yattanjja. Maysa toqetjja, kunanakatï uñjaski jan ukajj llamktʼaski ukanakajj tukusirikiwa, ukampis Jehová Diosajj walja waranqa maranak paskipans pachpakïskiwa, mä arunjja taqe kunanaktï uñjktan ukanakat sipans jupajj cheqpachapuniw utji (Mateo 6:19). Ukhamajja, ¿Taqe Chʼamani jan uñjkañ Diosajj jan sinttʼasir Diosäpachati? ¿Janirakit jiwasatsa llakiskpacha?

¿Kunjam Diosasa?

18. 1) ¿Ezequielajj kunsa mä visionan uñjäna? 2) ¿Jehová Diosan jakʼapankki uka angelanakan pusi ajanunakapajj kunamp sasisa?

18 Cheqas Diosarojj janiw uñjksnati. Ukampis alajjpachan kunanakas utji uk Bibliaw sum qhanañchistu. Amuytʼañataki, Ezequiel libron nayrïr capitulopanjja, Ezequielajj visionan mä jachʼa carro uñjäna, uka carrojj Jehová Diosan organizacionapat mä partejj alajjpachankki ukamp sasiwa. Ukatjja wali chʼamani querubín angelanakar uñjasajj Ezequielajj wal musparäna (Ezequiel 1:4-10). Uka angelanakajj Jehová Diosampejj wali sumaw apasipjje, ukat kunjam ajanunïpkitï ukajj Diosan cualidadanakap amuyañatakiw yanaptʼistu. Ezequielajja sapa angelajj pusi ajanunïtapwa uñjäna: toro ajanuni, león ajanuni, paka ajanuni ukat jaqe ajanuni. Taqe uka ajanunakajja, Jehová Diosan pusi cualidadanakap sum amuyañatakiw yanaptʼistu (Apocalipsis 4:6-8, 10).

19. Torona, leonana, pakana ukat jaqen ajanunakapajj ¿kunamp sasisa?

19 Torojj wali chʼamaniwa, ukatwa Biblian chʼamat parlañatakejj apnaqasi. Leonajj jan ajjsartʼir animalat uñtʼatawa, ukatwa leonan ajanupajj cheqapar uñjañampi sasejja, kuna laykutejj cheqaparjam kun lurañatakis jan ajjsartʼirïñaw wakisi. Pakan nayranakapajj mä kuns wali jayatwa uñjaspa, ukatwa ajanupajj wali yatiñanïñamp sasejja, Diosajj kunja yatiñanisa ukwa uñachtʼayaraki. ¿Jaqen ajanupajj kunamp sasirakisa? Niyakejjay jaqenakajj Diosar uñtasit lurtʼatästanjja, jaqenakatakejj munasiñ uñachtʼayañajj janiw chʼamäkiti, ukatwa jaqen ajanupajj munasiñamp sasejja (Génesis 1:26). Jehová Diosan wali chʼamanïtapasa, cheqapar uñjirïtapasa, wali yatiñanïtapasa ukat munasirïtapasa, walja kutiw Biblian qhanañchasi. Ukhamajja Diosajj kunjam chuymanisa uk amuyañatakejj ukanakaw yanaptʼistu.

20. ¿Kunatsa Jehová Diosajj pachpakïskiwa sasin sissna?

20 Bibliajj qellqaskäna ukhat jichhakamajj walja maranakaw pasawayjje, ukampis Diosajj janis pachpäjjaspa ukham janiw amuyañasäkiti, kuna laykutejj pachpakïskiwa. Jupajj akham sistuwa: “Janiw nayajj cambyir Diosäkti” sasa (Malaquías 3:6). Ukhamajj kuna jan walinakansa uñjaskchiñänejja, Jehová Diosajj wali munasir Awkjamajj jankʼakiw yanaptʼistani, cualidadanakapsa uñachtʼayarakistaniwa. Taqe ukanakjja munasiñatwa luri, mä arunjja chʼamap uñachtʼayasasa, cheqapampi ukat yatiñamp kun lurkasasa, munasiñatwa luri. Cheqansa, Bibliajj Diosat akham siwa: “Diosajj munasiñawa” sasa (1 Juan 4:8). Uka textonjja, janiw munasiñaniwa jan ukajj munasiriwa sasakejj siskiti, jan ukasti Diosajj munasiñawa siwa. Cheqas Dios pachpaw munasiñajja ukatwa taqe kuns munasiñat luri.

“¡Uñtapjjam! ¡Jupaw jiwasan Diosasajja!”

21. Jehová Diosajj kuna cualidadanakanisa uk yatisajj ¿kunjamakis jikjjatastanjja?

21 Jiskʼa wawanakajj awkipar uñjasajja, amigonakaparojj wali kusisitaw akham sañ yatipjje: “¡Jupaw nayan papitojajja!” sasa. Ukham sasajja wawanakajj qhawqsa awkipar munasipjje, respetapjjaraki ukwa uñachtʼayapjje. Jehová Diosan servirinakapajj ukhamarakiw jikjjatastanjja. Bibliarjamajj Diosar taqe chuyma servirinakajja, jutïrin akham sasaw wali kusisit artʼasipjjani: “¡Uñtapjjam! ¡Jupaw jiwasan Diosasajja!” sasa (Isaías 25:8, 9). Jehová Diosajj kuna cualidadanakanisa uk jukʼamp uñtʼañäni ukhajja, jukʼampiw juparojj munasiñäni, taqe chuymaw respetarakiñäni.

22, 23. ¿Alajjpachankir Awkisat Bibliajj kamsisa, ukat kunjamatsa Diosajj jupar jakʼachasiñas munatap yattanjja?

22 Jehová Dios Awkisajj wali munasiriwa, taqe chuymarakiw sum cuidistu. Yaqhep religionankirinakasa filosofonakasa, ‘Diosajj sapa mayni jiwasanakat wali jayankiwa, janiw jakʼachasksnati’ sasaw sapjje. Ukampis Bibliarjamajja ukajj janiw cheqäkiti, antisas jupajj ‘kusisiri Diosawa’ sasaw qhanañchi (1 Timoteo 1:11). Kunanaktï jaqenakajj lurktan ukanakajja, Jehová Diosarojj kusisiyaspawa jan ukajj llakisiyaspawa. Janïr Uma Juiciojj utjkäna ukhajja, jupan lurat wawanakapajj janiw leyinakapar istʼapkänti, ukatwa jupajj ‘chuym wal usuyasïna’ (Génesis 6:6; Salmo 78:41). Ukampis jiwasatï wali amuyump sarnaqañäni, Arupan utjki uka ewjjtʼanakaparus istʼaskakiñäni ukhajja, jupan chuymapwa kusisiyañäni (Proverbios 27:11).

23 Munat Awkisajj jupar jakʼachasiñaswa muni. Bibliajj Diosar thaqañasatakiw chʼamañchtʼistu, “cheqpachansa jupajj janiw sapa mayni jiwasanakat jayankkiti” (Hechos 17:27). Ukampis Taqe Kunjjar Munañani Jehová Diosarojja, ¿kunjamatsa jaqenakajj jakʼachassna?