1, 2. ¿Kunanakasa tʼaqhisiyistu, ukat kunsa jaqinakaxa jisktʼasipxi?

 MÄ MARKAX chʼaxwankkäna ukhaxa waranq waranqa wawanakamp warminakampiw jiwarapxatayna. Uka jiwatanakax mä pʼiyar allintatäpxänwa, ukat crusanakampiwa muyuntayapxatayna, ukat uka crusanakanxa “¿kunatsa?” sasa qillqxatatänwa. Jachañan uñjasirinakax ukhampunwa jisktʼasipxi. Kunapachatï chʼaxwäwinakana, uraq khatatïwinakana, usuntañanakana ukat kuna jan waltʼäwinakansa familiaranakax jiwxapxi, utasa allthapit uñjasxi ukat wal tʼaqhisipxi ukhawa ukham wali llakita jisktʼasipxi. Kunatsa uka llakinakaru purtʼasipxpacha, ukwa yatiñ munapxi.

² ¿Kunatsa Diosax tʼaqhisiñanak utjayaskakpacha? Jupatï taqi chʼamani, chiqakankañani, yatiñani ukat munasiri Diosächixa, ¿kunatsa uñisiñanakas jan wali luräwinakas aka Uraqin utjaskakpacha? Inasa ukham jisktʼasirïsta.

3, 4. 1) ¿Kunatsa Diosax tʼaqhisiñanaka utjayaskakpacha sas jisktʼasiñax walïskpachati, khitit parlasasa uk amuytʼasna? 2) ¿Kamspachasa Jehová Diosaxa jan wali luräwinakampita ukat tʼaqhisiñanakampitxa?

³ ¿Ukham jisktʼasiñax walïskpachati? Ukham jisktʼasisax janis Diosar respetksna ukat janis iyawsäwinïksna ukham yaqhipanakax amuyapxi. Ukampisa, ukxa Biblia liyisaw yatxatäta, Diosan yupaychirinakapax niya ukhamwa jisktʼasipxarakiritayna. Habacuc profetax akham sataynaw Jehová Diosaruxa: “¿Kunatsa ukataq llakisiñanaka, tʼaqhisiñanaka  uñjayista? Nayax tʼaqhisiyañanakampi, tukjañanakampi muyuntatätwa; ukhamarak quejasiñanakasa, chʼaxwañanakasa, taqi chiqanwa utjixa” sasa (Habacuc 1:3).

⁴ Ukham jisktʼasitapatxa, ¿kunatsa ukham parlta sispachänati Jehová Diosax Habacuc chacharuxa? Janiw ukham tuqinuqkänti. Jan ukasti, uka arunakapaxa Biblian qillqatawa. Ukat juparuxa sumwa uka tuqit amuytʼayäna, iyawsäwipasa jilxatarakïnwa. Jehová Diosaxa ukwa jumatakix munaraki. Amtañäni Bibliaxa akham sasaw yatichi: “Jupasti jumanakatxa llakisirakiwa” sasa (1 Pedro 5:7). Taqi jaqinakat sipansa, Diosaxa jukʼampwa jan wali luräwinaksa tʼaqhisiñanaksa uñisi (Isaías 55:8, 9). Ukhamasti, ¿kunatsa tʼaqhisiñanakax utjaskakpacha?

5. ¿Kunat tʼaqhistan sapxisa, ukat kunsa Bibliaxa yatichi?

⁵ Kunayman yupaychäwinkiri jaqinakawa yatichirinakaparu ukat sarayirinakaparu akham jisktʼasipxi: “¿Kunatsa wal tʼaqhistanxa?” sasa. Ukat yatichirinakapaxa, Diosan munañapawa sasaw sapxi, ukat kunatï pasañapäki, jan walinakasa pasañapäki uksa Diosawa nayratpach amtäna sasaw sapxaraki. Diosan thakinakapaxa jan amuyañjamawa,  ukat maynix jiwxi ukhaxa alaxpacharuw Diosax apasxi, wawanakarusa alaxpacharuw jupampïñataki apasxi sasaw walja jaqinakaru yatichapxi. Ukampisa, kunjamtï yatiqktaxa, Jehová Diosaxa janipuniwa jan walinakxa lurkaspati. Bibliaxa akham siwa: “¡Taqi chʼamani Diosax janiw kuna jan walsa lurkaspati, janirakiw kunatix jan chiqapaki uksa lurkaspati!” sasa (Job 34:10).

6. ¿Kunatsa walja jaqinakaxa Diosaw tʼaqhisiypachistu sasax sapxi?

⁶ ¿Kunatsa Diosaw tʼaqhisiypachistu sasa Diosar juchañchasax jaqinakax pantjasipxi? Niyakixay Diosax taqi chʼamanïchixa jupaw akapach apnaqpacha sasaw sapxi. Kunjamtï 3 jaljan yatiqktanxa, Biblian chiqa yatichäwipwa jan yatipkiti. Akapachax Supayan apnaqatawa, uk yatiqtanxa.

7, 8. 1) ¿Kunjamsa jaqinakaxa akapach apnaqiripjam sarnaqapxixa? 2) ¿‘Juchanïtasasa’ ukat ‘chijir puriñasa’ kunatsa tʼaqhisiyistu?

⁷ ‘Taqi akapachaxa Supayan munañapankiwa’ sasaw Bibliax yatichi (1 Juan 5:19). ¡Ukaw sum qhanañchistu! ‘Aka uraqin jaqinakaru wali sallqjañanak lurir’ Supayjamawa jaqinakaxa sarnaqapxi (Apocalipsis 12:9). Sallqjiri, uñisiri ukat jan sinttʼasiriw Satanasaxa. Ukatwa jupan apnaqat akapachaxa uñisiñanakampi, sallqjasiñanakampi, jan sinttʼasisa jan walinak lurañampi phuqantataxa. Ukatwa tʼaqhisiñanakaxa utji, ukäspawa nayrïrixa.

⁸ Payïrix akarakïspawa, kunjamtï 3 jaljan yatiqktanxa, Edenanwa nayrïri chacha warmixa Diosar kutkatasipxätayna, ukatwa taqinis juchararätanxa. Ukat jaqixa jupatakikiw taqi kunsa munaski, jilankañakwa munaski, ukatwa chʼaxwañanakasa, tʼaqhisiyañanakasa, jan waltʼäwinakasa utjixa (Eclesiastés 4:1; 8:9). Kimsïrix akarakïspawa, awisaxa “jan waltʼañax taqiniruw puri” siw Bibliaxa, ukatwa tʼaqhisiraktanxa (Eclesiastés 9:11). Niyakixaya akapachaxa Jehová Diosampi jan apnaqatäkchixa, jan walinakaxa utjakipuniwa. Ukhamaxa, jan walïwjana jan ukaxa jan wali horasan jikxatasisaxa jaqinakaxa chijirusa puripxakispawa.

9. ¿Kunatsa Jehová Diosax suma amtanïpachawa tʼaqhisiñanak jan tukjañataki sasax sisna?

 ⁹ Diosax janiw tʼaqhisiñanak apankiti, uk yatiñax wal chuymachistu. Jupax janiw chʼaxwäwinakaru, jiwayasiñanakaru, tʼaqhisiñanakaru, uraq khathatinakaru aptʼkistuti. Ukampisa, ¿kunatsa tʼaqhisiñanak utjayaskakpacha? Uk amuytʼañäni. Taqi chʼamanïchixa, tʼaqhisiñanakarux tukjaspawa. Ukatxa, ¿kunatsa jan tukjpacha? Jehová Diosatxa yatxtanwa, Jupaxa wali munasiriwa, ukhamaxa, uka jan walinak tukjañatakix suma amtanïpachawa (1 Juan 4:8).

10. ¿Kuna tuqitsa Satanasaxa qallasitayna, ukat kunjamsa?

¹⁰ Kunatsa Diosax tʼaqhisiñ utjayaskakpacha, uk yatiñatakixa, taqi jan waltʼañanakax qalltkäna uka tuqit amuytʼañäni. Kunapachatï Supayax Adanampiru Evampiru Jehová Diosar jan istʼayasa juchachasiykäna ukhaw mä jan waltʼäwix uñstäna. Satanasax janiw Jehová Diosan chʼamaparux qallaskänti, taqi chʼamanïtapxa yatïnwa. Jan ukasti, Jehová Diosan apnaqäwiparuwa qallasitayna. Diosax kʼariwa ukat kusisit jakasipxañamsa janiw munkiti sasaw satayna, Diosax jan wali apnaqirïkaspasa ukhamwa Supayax satayna (Génesis 3:2-5). Ukatxa, jaqinakaxa jan Diosampi apnaqayasisax jukʼamp sumwa sarnaqasipxaspa siskaspas ukham säna. Ukhamatwa Jehová Diosan apnaqäwiparu qallasïna.

11. ¿Kunatsa Jehová Diosax kutkatasirinakaru Edenan jan tukjkäna?

¹¹ Adanampi Evampixa Jehová Diosaru kutkatasisaxa, “walsa jan walsa munañasarux lurasksnawa, janiw Diosampipuni apnaqayasksnati” sapkaspänsa ukhamänwa. ¿Kunjamsa Jehová Diosaxa uka jan waltʼäw askichaspäna? ¿Kunjamsa Diosax taqi angelanakaru uka kutkatasirinakax pantjasitanakap uñachtʼayasapänxa? ¿Kunjamatsa Jupan amtäwipaxa wali askipunïtap uñachtʼayasapänxa? Diosax jankʼakiw uka kutkatasirinakaruxa tukjañapäna ukat yaqha chacha warmi lurañapäna, sasaw yaqhipanakax sapxi.  Ukampisa, aka Uraqxa kusipachaptayaña ukat Adán Evan wawanakapampi phuqantayañwa Diosax amtäna, uka amtapxa nayrawa qhanañchxatayna (Génesis 1:28). Ukat Jehová Diosaxa amtanakapxa phuqapuniwa (Isaías 55:10, 11). Edén huertana uka kutkatasirinakaru tukjasapäna ukhaxa, janiwa suma Apnaqirïtapxa uñchatʼaykasapänti.

12, 13. Akapachaxa Satanasampi apnaqatawa ukat jaqinakasa jupanakpachawa apnaqasipxi, Jehová Diosax ukxa janiw jarktʼkiti, ¿kuna uñachtʼäwimpisa uka amuytʼsna?

¹² Uk amuytʼañatakix mä profesorat parltʼañäni, uka yatichirix matematicsa yatichkaspa ukham sañäni. Akatjamat kutkatasir mä chʼikhi waynaxa, “yatichirix janiw sum yatichkiti, nayawa jupat sipansa sum yatichañ yatxa” sas saytʼasispa. Ukat yaqha yatiqirinakax yatichir contra saytʼasxapxarakispa chiqäpachaw sasa. ¿Kamachañapasa yatichirixa? Jupa contra saytʼasir yatiqirinakar alisnukuspaxa, ¿kamsapxakispas chikataxa? “Ukhamäskapunpachaw, yatiqir masinakasax yatipxpachaw” sapxaspawa. Ukat yatichirirux janiw respetxapxaspati, pantjasitap qhanstayañsa axsarkaspa ukhamwa amuyxapxaspa. Jichhaxa, mayni yatiqirinakapax jan ukham amuyapxañapatakixa, kutkatasir  chʼikhi waynarux janiw alisnukkaspati, jan ukasti uka yatiqirimpiw yatichayaspa kuntix siski uk uñachtʼayañapataki.

¹³ Jehová Diosaxa niya ukhamjamrakwa luräna. Amtañäni, Edenanxa janiwa Jehová Dios contra saytʼirinakaki uka qallasïwitxa yatipkänti. Jan ukasti, millón millón angelanakawa kunatï pasaskäna ukxa uñjasipkäna (Daniel 7:10). Kunjamtï Jehová Diosaxa uka jan waltʼäwi askichasapän ukaxa, angelanakaruwa ukatxa jaqinakampacharuwa walsa jan walsa amuyayaspäna. Ukhamasti, ¿kamachpachänsa Jehová Diosaxa? Satanasaxa kunjamxay jaqinakaru apnaqchini, uk uñachtʼaypan sataynawa, jaqinakasa apnaqasipxpan sarakitaynawa.

14. Jaqinakaxa jupanakpacha apnaqasipxpan sataynawa Jehová Diosaxa, ¿ukham amtatapatxa kuna askinakasa utji?

¹⁴ Yatichirit parlaskakiñäni, jupa contra saytʼir waynasa mayninakasa, pantjasitapxa yatichirix yatiwa. Jichhax uka yatiqirimpi yatichayaspaxa, taqinitaki askïspawa, uksa yatichirix yatirakiwa. Ukhamawa, kunapachatï profesor contra saytʼir waynax jan yatichirjamäxanixa, mayni suma yatiqirinakapaxa, profesorakipuniw sum yatichaspax sapxaniwa. Ukatxa, kutkatasir yatiqirinakaru alisnukuni ukhasa yatipxaniwa kunatsa alisnukuxa. Ukhamarakiwa, kunapachatï Satanasana arkirinakapana pantjasitanakapaxa qhanstani, ukat jaqinakasa janiraki jupanakpacha apnaqasirjamäpkaniti, ukanak sum yatisini ukhaxa suma angelanakatakisa suma jaqinakatakisa askïniwa, ukwa Jehová Diosax yatïna. Uka tuqitxa akham sasawa Jeremías profetaxa satayna: “Tata, nayax yattwa jaqix janiw alaskiti pachpa jakañapxa, janirakiw tukuyawipsa munañapar apnaqkaspati” sasa, uka chiqa yatichäwxa yatipxañapänwa (Jeremías 10:23).

15, 16. 1) ¿Kunatsa Diosax tʼaqhisiñanaka utjayaskakpacha? 2) ¿Kunatsa Diosax ñanqha luräwinakatsa chijinakatsa jan jarkʼaqkpachistu?

¹⁵ Ukampisa, ¿kunatsa Diosax tʼaqhisiñanak jichhakama  utjayaskakpacha? ¿Kunatsa jan walinakxa jan chhaqtaypacha? Kunanaksa profesorax jan lurkaspa uka tuqit amuytʼañäni. Mä tuqitxa, yatichirixa janiwa kutkatasir yatiqiriruxa jarkʼkaspati, jan ukasti yatichayaspawa. Maysa tuqitxa, janiwa juparu yanaptʼkaspati. Ukhamarakiwa, Jehová Diosaxa akanakwa jan lurkänti. Mä tuqitxa, Supayarusa arkirinakaparusa janiwa jarkʼkänti munañanakapa lurapxañapatakixa. Ukatakisti tiempowa munasïna. Waranq waranqa maranakawa jaqinakaxa kunaymanit apnaqasiñ yantʼapxi ukatxa ciencia tuqinsa yaqhanak tuqitsa nayraruwa sartasipki. Ukampisa, kʼarimpi aynachtʼayasiñasa, pisinkañasa, jan wali luräwinakasa ukat chʼaxwäwinakasa jilxattaskakiwa. Ukhamaxa qhanawa, jaqinakana apnaqäwinakapaxa janiw kunatakïkisa, jan waliruw aptʼistu.

¹⁶ Pä tuqitxa, Jehová Diosax janiwa Satanasaru akapach apnaqañ yanapkiti. Diosatï chijinakata, jiwayasiñanakata ukat jan walinakata jarkʼaqkistaspaxa, ¿janiti kutkatasirinakaru yanapkaspa? Tʼaqhisiñanakat qhispiyatäsnaxa, ¿janiti jaqinakax jiwasanakpachax apnaqasisksnawa sasax sapxkaspa? Jehová Diosatï ukham luraspa ukhaxa Supayarusa yanapkaspa, kʼarïkaspasa ukhamäspawa. Ukampisa, “Diosax jani[puni]w kʼariskaspati” (Hebreos 6:18).

17, 18. Supayasa, jaqinakan apnaqäwipasa tʼaqhisiñanakwa apani, ¿Jehová Diosaxa kamachanisa taqi uka tʼaqhisïwinakaruxa?

¹⁷ Diosarux nayratpachwa kutkatasipxi, ukax jan walinakaruw aptʼistu, ¿kamsakismas uka tuqitxa? Amtañäni, Jehová Diosax taqi chʼamaniwa. Ukhamaxa, taqi jan waltʼäwinakxa askichaspawa, jïsa, askichaniwa. Aka Uraqixa waliptxaniwa ukatxa kusipachaptayatäxaniwa. Jesusan luqtasïwiparu iyawsir jaqinakan juchanakapax pampachatäxaniwa, janiw jiwxapxaniti, ukat jiwatanakasa jaktanxapxaniwa. Ukhamatwa Diosaxa ‘Supayan luratanakap’ Jesusampi tʼunjayani (1 Juan 3:8). Kunapachaxay wakischini ukhaw Jehová Diosax taqi ukanakxa lurani. Kutkatasirinakaru  ukaratpacha tukjasapän ukhaxa janiwa kunatï chiqäki ukxa yatkasänti, janirakiwa juparus yupaychkasänti, Diosax wali llampʼu chuymampiw uñjaskistu, ukatwa wal kusistanxa (2 Pedro 3:9, 10). Ukañkamasti, Diosaxa juparu taqi chuyma yupaychañ munir jaqinakaruw thaqhaski ukat kunayman jan waltʼäwinakampi phuqantat akapachan aguantañsa yanaparakiwa (Juan 4:23; 1 Corintios 10:13).

¹⁸ Inasa yaqhipanakax akham sapxchispa, Diosatï Adanampiru Evampiru taqi kunan iyawsir lurasapän ukhaxa janiwa tʼaqhisiñanakaxa utjkasapänti sasa. Kunatsa jan ukham lurkäna, uka yatiñatakixa ak amtañäni, kuntï Diosax jiwasaru churkistu uka mä jachʼa churäwi.

19. ¿Kuna suma churäwsa Diosat katuqtanxa, kunjamsa uk uñjañasa?

¹⁹ Kunjamtï 5 jaljan yatiqktanxa, jaqinakaxa taqi kunsa chuymat luriri, mä arunxa, amtasarjam sarnaqiri luratätanwa. Wali askipuniw uka churäwixa. Diosaxa kunayman animalanakwa luratayna ukat janiw jiwasanakjamäpkiti. Jaqinakax autonakwa lurapxi, ukat jaqin apnaqatakiw uksarus aksarus sartixa. ¿Diosax ukham luristaspäna ukhaxa kusisitati sarnaqasisäna? Janiw ukham luratäktanti, ukatwa wal kusistanxa. Taqi kunsa chuymat luriri jaqïtanwa, kuna kasta jaqïñänisa, kunjam sarnaqäwiniñänisa, khitinakampisa sarnaqañäni uk amtasarjamaw lurtanxa. Ukham sarnaqasiñxa wal muntanxa, ukat Diosaxa ukham sarnaqasiñaswa munaraki.

20, 21. ¿Kunjamsa taqi kunsa chuymat lurañäki Diosan uka churäwipa katuqasaxa sum sarnaqasma, ukat kunatsa ukham munañasaxa?

 ²⁰ Jehová Diosaxa janiwa maynimpi jariyataki yupaychayasiñ munkiti (2 Corintios 9:7). ¿Mä awkisa jan ukax mä taykasa wawaparu jariyasakiti “walpun munassma” sayasiñ muni? ¿Jan ukax taqi chuymacha “walpun munassma” sayasiñ muni? Ukhamaxa akham jisktʼasiñamawa: “Taqi kunsa chuymat luriri, amtajarjam sarnaqiri Diosan luratästxaya, jichhax, ¿kunjamsa nayax ukarjama sarnaqäxa?” sasa. Supayasa, Adanampi Evampisa ukham inuqatäkasaxa jan walpunwa lurapxäna, Jehová Diosaruwa qallasipxäna. ¿Jumasti? ¿Kuns luräta?

²¹ Taqi kunsa chuymat luriri, mä arunxa, amtasarjama sarnaqir luratätanwa, uka suma churäwi katuqasaxa jumax sumwa sarnaqasma. Jehová Dios tuqit saytʼasiri millón millón jaqinakamp chikäsmawa. Uka jaqinakaxa Jehová Diosarux walpun kusisiyapxi, kunattixa Satanasaxa kʼarïtapa ukat jan wali apnaqirïtapwa uñachtʼayapxi (Proverbios 27:11). Jumatix ukham suma jakasiña ajllismaxa ukhamwa uñachtʼayarakisma. Jutïr jaljanwa uka tuqita jukʼampi yatxataskañäni.