Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

2 YATICHÄWI

Dios nayraqatan suma conciencianïñäni

Dios nayraqatan suma conciencianïñäni

“Suma conciencianïskakiñatak chʼamachasipjjam” (1 PEDRO 3:16).

1, 2. 1) Mä chʼusa wasar lugar pasañatakejja, ¿kunatsa yanaptʼajj wakisi? 2) ¿Kuna yanaptʼsa Jehová Diosajj churistu?

YAQHA cheqarus mä chʼusa wasar lugarnam saraskasma ukham amuytʼañäni. Uka lugaranjja chʼallamp chʼallampiw thayajj (wayrajj) wal thaytʼani. Ukhamanjja facilakwa maynejj saranukuspa. Jan chhaqañatakejj ¿kunsa lurasma? Khititï uka wasar lugar sum uñjki ukampiw yanaptʼayasisma. Jan ukajja intejj kawksatsa mistuni kawksarus manti uk yatiñaw yanaptʼiristam. Arumajj warawaranakaw yanaptʼarakiristam. Jan ukajja mä mapa uñjjattʼañaw yanaptʼiristam. Janitï yanaptʼayaskasmajja, jiwañaruw purisma.

2 Aka jan wali pachanjja niya ukhamarakiw kunayman jan walinakan uñjastanjja, ukatwa awisajj chʼusa lugaran chhaqatäksnasa, janis kuna yanaptʼas utjkaspa ukham amuyassna. Ukampis Jehová Diosajj taqeniruw mä yanaptʼa churistu, ukajj concienciawa (Santiago 1:17). ¿Kunas concienciajja, kunjamsa yanaptʼistaspa? Ukwa jichhajj yatjjatañäni. Ukjjarojja kunjamsa concienciar yatichsna, kunatsa mayninakan concienciap respetañasa, suma concienciajj kunanakansa yanaptʼistu ukanakwa yatjjatarakiñäni.

¿KUNAS CONCIENCIAJJA, KUNJAMSA YANAPTʼISTASPA?

3. ¿Kunas concienciajja?

3 Concienciajja, maynis kunatï walïki kunatï jan walïki ukanak chuymasan yatiykistaspa ukhamawa. Ukajj Diosan mä suma regalopawa. Biblian griego arut “conciencia” sasin jaqokipasiwayki uka arojja, “kunjam jaqëtansa uk mayni pachpa amuyasiña” sañwa muni. Concienciasajj sumäski ukhajja, kunjam jaqëtansa, amuyusas chuymasas kunjamäskisa uk sum amuyasiñatakiw yanaptʼistu. Ukatjja kunatï walïki uk lurañatakiw yanaptʼistaspa, jan walinakatsa jitheqtayarakistaspawa. Suma amtanakar purtan ukhajj kusisiyistaspawa, jan wali amtanakar pursna ukhasti juchañcharakistaspawa (5 qhanañchäwi uñjjattʼäta).

4, 5. 1) Concienciapar jan istʼapjjatapatjja, ¿kunarus Adanampi Evampejj purtʼasipjjäna? 2) ¿Kunjamsa concienciajj yanaptʼistaspa uk khitinakan sarnaqäwipas uñachtʼayistu?

4 Sapa mayniw concienciasar istʼañäniti janicha uk amtañasa. Adanampi Evampejj concienciapar jan istʼañwa amtapjjäna, ukatwa juchar purtʼasipjjäna. Qhepatakwa jan wali lurapjjatapat amtasipjjäna, ukampis juchajj luratäjjänwa (Génesis 3:7, 8). Uka nayrajj Adanas Evas perfectöpjjänwa, ukhamajj suma conciencianïpjjänwa. Diosar jan istʼañajj jan walïtapsa yatipjjarakïnwa. Ukampis janiw concienciapar istʼapkänti.

5 Maysa toqetjja, jucharar walja jaqenakaw concienciapar istʼañ amtapjjäna. Job chachat parltʼañäni. Concienciapar istʼasajja suma amtanakaruw purïna, ukatwa jupajj säna: ‘Chuymajajj janiw juchañchkitaniti’ sasa (Job 27:6, NM). ‘Chuymaja’ sasinjja, concienciapatwa parlaskäna. Ukaw kunatï walïki jan walïkaraki uk amuytʼañatak yanaptʼäna. Ukampis David chachajja, awisajj janiw concienciapar istʼirïkänti, ukatwa Jehová Dios nayraqatan pantjasiñanakar purïna. Mä kutejja, Saúl reyirojj janiw respetomp uñjkänti. Qhepatakwa ukham jan wali luratapat ‘chuymapan wal amtasïna’, concienciapaw juchañchaskäna (1 Samuel 24:5). Ukham jan walir mayamp jan purtʼasiñapatakejja, Davidajj concienciaparuw istʼañapäna.

6. ¿Kunatsa “Diosajj taqe jaqenakaruw conciencia churistu” sissna?

6 Diosar jan uñtʼirinakasa, kunatï walïki jan walïki uk yatipjjarakiwa. Biblian akham siwa: “Amuyunakapanjja jupanakajj juchanïpjjeti janicha uk yatisipjje[wa]” sasa (Romanos 2:14, 15). Waljaniw jaqe jiwayañasa lunthatasiñasa jan walïtap yatipjje. Janis amuyasipkchejja, Jehová Diosajj conciencia jaqer churkistu ukaw kunatï walïki jan walïki uk jupanakar amtayaski. Diosajj suma amtanakar puriñatak churkistu uka wiñay yatichäwinakar (principios bíblicos) istʼañaw jupanakar yanaptʼaskaraki.

7. ¿Kunatsa awisajj concienciasajj pantjasispa?

7 Awisajja concienciajj pantjasispawa. Jan wali amuyunakasampi munañanakasampiw concienciasar mayjtʼayaspa. Ukhamatwa concienciajj jan walir apistaspa. Suma concienciajj janiw aleq ukhamatak utjkiti, jan ukasti sapa mayniw yatichañasa. Joseat parltʼañäni, jupan concienciapajj suma yatichatänwa, ukatwa yantʼan uñjasisajj jan juchachaskänti (Génesis 39:1, 2, 7-12). Jiwasajj ukhamarakiw Biblian wiñay yatichäwinakapampi, espíritu santon yanaptʼapampi concienciar yatichañasa (Romanos 9:1). Kunjamsa yatichsna uk jichhajj yateqañäni.

¿KUNJAMSA CONCIENCIAR YATICHSNA?

8. 1) ¿Kunjamsa munañanakasajj concienciasar mayjtʼayaspa? 2) Kunsa lurañäni uk janïr amtkasajj ¿kamsasas jisktʼasiñasa?

8 Yaqhep jaqenakajja, concienciajaruw istʼaskta sasajj munañaparukiw istʼasipki. Chuymasatak walikïskchejja kunsa lurasksnawa sasaw sapjje. Ukampis jucharar jaqëtas laykojja, chuyman munañapajj concienciasar mayjtʼayaspawa, jan waliruw apistaspa. Biblian akham siwa: “Jaqen chuymapjama ñanqha, [kʼarejj] janiw utjkiti. ¿Khitisa jaqen chuymapjja sum uñjaspa?” sasa (Jeremías 17:9). Ukhamasti kunanakatï jan walïki ukanakajj walïskaspas ukhamwa amuyjjsna. Apóstol Pablot amtañäni. Janïr cristianökasajja, walpun Diosan servirinakapar uñisiñat arknaqäna. Concienciapajj janiw juchañchkänti, ukham lurañajj walïskaspas ukham amuyasïna. Ukampis qhepat akham sänwa: “Jehová Diosakiw luratajajj waliti janicha uk uñj-jjaspa” sasa (1 Corintios 4:4; Hechos 23:1; 2 Timoteo 1:3). Luratapajj Diosatak jan walïtap amuyjjäna ukhajja, Pablojj janiw cristianonakar uñisjjänti. Ukhamasti jiwasajj kunsa lurañäni uk janïr amtkasajj nayraqat akham sasaw jisktʼasiñasa: “¿Kun lurañajsa Jehová Diosajj muni?” sasa.

9. ¿Kunatsa Diosar ajjsarañasa?

9 Maynir wal munastan ukhajja, janiw kunatï chuymap ustʼaykaspa uk lurktanti. Niyakejjay Jehová Diosar wal munasstanjja janirakiw kunatï chuymap ustʼaykaspa uk lurañasäkiti. Diosarojj ajjsarañasawa, mä arunjja kunatï chuymap ustʼaykaspa uk lurañjja ajjsarañasawa. Nehemiasat amtañäni. Jupajj janiw gobernadorätap laykojj qollqeniptañ munkänti. ¿Kunatsa? “Nayajj janiw ukham lurkti Diosar ajjsaratajj layku” sasaw säna (Nehemías 5:15). Nehemiasajj Diosan chuymap ustʼayañ ajjsaränwa. Jiwasajj ukhamarakiw Diosan chuymap ustʼayañ ajjsartanjja. Ukatwa kun lurañassa Diosajj muni uk yatiñatakejj Bibliat yatjjattanjja (6 qhanañchäwi uñjjattʼäta).

10, 11. Alcoholani umañanak umtʼañäniti janicha uk amtañatakejja, ¿Biblian kawkïr wiñay yatichäwinakapas yanaptʼistaspa?

10 Sañäni, alcoholan umañanak umtʼañäniti janicha uk amtañaw awisajj wakisispa. ¿Suma amtar puriñatakejj Biblian kawkïr wiñay yatichäwinakapas yanaptʼistaspa? Ukanakat mä qhawqha uñjañäni. Bibliarjamajj alcoholani umañanak umtʼañajj walikïskiwa, yamas vinojj Diosan regalopawa sasaw sistu (Salmo 104:14, 15). Ukampisa jan chuymanakamajj “jiljas umañanakampi” phoqantatäpanti sasaw Jesusajj discipulonakapar ewjjtʼäna (Lucas 21:34). Pablojj sarakïnwa: “Jan jiwasajj jan wali loqhe fiestanakansa machjasiñanakansa sarnaqapjjañäniti” sasa (Romanos 13:13). Ukatjja machirinakajj “janiw Diosan Reinop katoqapkaniti” sasaw sarakïna (1 Corintios 6:9, 10).

11 Ukatwa akham jisktʼasiñasa: “¿Alcoholani umañanakajj nayatak wakisipuniti? ¿Jan llakisiñatakisa, jan ajjsarañatakisa umañajapuniti? ¿Nayajj qhawqha kutisa, qhawqsa umaskta uk amuyasiskti? * ¿Amigonakajampi kusistʼañatakejj umañapunit wakisi?” sasa. Suma amtanakar puriñatakejj Jehová Diosaruw yanaptʼa mayisiñasa (Salmo 139:23, 24 liytʼañataki). Ukhamatwa concienciasar sum yatichañäni. Ukatjja Diosan wiñay yatichäwinakaparjamaw concienciasajj irpistani. Ukampis janiw concienciar yatichañakejj wakiskiti, uka toqet jichhajj yatjjatañäni.

MAYNINAKAN CONCIENCIAP RESPETAÑÄNI

12, 13. 1) ¿Kunatsa concienciasajj mayninakan concienciapat mayjäspa? 2) Concienciamajj mayninakat mayjäspa ukhajj ¿kamachasmasa?

12 Janiw taqenin concienciapajj mä igualäkiti. Inas jiwasatakejj kun lurañas walikïskchispa, ukampis yaqhatakejj uk lurañajj janiw walïkaspati. Sañäni, alcoholani umañanak umtʼañajj jiwasatak walikïskaspawa, ukampis yaqhepatakejj janiw walïkaspati. ¿Kunatsa ukham mayj mayja amuyañajj utjpacha?

Suma yatichat concienciajja, alcoholani umañanak umtʼaskasmati janicha uk sum amuyasiñatakiw yanaptʼätam.

13 Mä jaqerojja, kawkjantï jilsuwayki, kuntï familiapajj amuyki, kunatï jupar pasawayki jan ukajj yaqha ukhamanakaw mayj amuyayaspa. Yaqhepajja nayrajj wali umirïpjjänwa, ukatwa alcoholani umañanak janipun malltʼañ amtapjje (1 Reyes 8:38, 39). Maynirus vino wajjtʼañ munkasma ukham amuytʼañäni. Jan katoqasiñ munkaspa ukhajja, ¿kunsa lurasma? ¿Colerasismati? ¿“Umantapunim” sasmati? ¿“Kunatsa umtʼañ jan munkta uk qhanañchita” sasmati? Mayninakan concienciapar respetatam laykojj janiw ukham siskasmati.

14, 15. 1) ¿Kunas Pablon tiempopan pasäna? 2) ¿Kuna ewjjtʼsa Pablojj churawayistu?

14 Apóstol Pablon tiempopan kunatï paskäna ukajja, mayj mayja conciencianïtaswa uñachtʼayistu. Qhatunakan aljapkäna uka aychanakat yaqhepajja, falso diosanakar adorañatak loqtat aychänwa. Pablotakejj uka aychanak alasiñasa manqʼañasa walikïskänwa (1 Corintios 10:25). Jupatakejj taqe manqʼañanakajj Jehová Diosatwa jutäna. Ukampis idolonakar nayrajj adorapkäna uka yaqhep cristianonakatakejja, uka aychanak manqʼañajj janiw walïkänti. Pablojj inas akham sischispäna: “Concienciajatakejj uka aychanak manqʼañajj walikïskiwa. Kuntï munkta uk manqʼañatak derechonïtwa” sasa.

15 Ukampis janiw ukham siskänti. Antisas mayninakan concienciap jupajj respetänwa, derechonïkchïnsa kuntï munkäna uk jaytjjänwa. Pablojj akham sänwa: “Janiw kunatejj jiwasar kusisiykistu ukak thaqañasäkiti. [...] Cristos janiw jupa kikparojj kusisiyaskänti” sasa (Romanos 15:1, 3). Pablojj Jesusjamarakiw kuntï mayninakajj amuyapki ukjjat jukʼamp llakisïna (1 Corintios 8:13; 10:23, 24, 31-33 liytʼañataki).

16. Jilat kullakanakajj concienciaparjam kuns lurapki ukhajja, ¿kunatsa jan juchañchañasäki?

16 Kunatï jiwasatak jan walïki ukajj maynitak walikïskchi ukhajja, ¿kunsa lurañasa? Janiw jupat jan wal parlañasäkiti, janirakiw amuyusakis walïkaspa, jupajj pantjaskaspasa ukham amuyañasäkiti (Romanos 14:10 liytʼañataki). Jehová Diosajja, jiwaspachpa juzgasiñasatakiw conciencia churistu, janiw yaqhanakar juzgañatak churkistuti (Mateo 7:1). Jiwasajj kuntï amuyktan, kun lurañtï amtktan ukanakampejj janiw congregacionar jaljtayañ munktanti. Jan ukasti congregacionan sumankaña mayachtʼatäña utjañapatakiw yanaptʼañ muntanjja (Romanos 14:19).

¿KUNANAKANSA SUMA CONCIENCIAJJ YANAPTʼISTU?

17. ¿Kunas yaqhep jaqenakan concienciaparojj pasi?

17 Apóstol Pedrojj akham sänwa: “Suma conciencianïskakiñatak chʼamachasipjjam” sasa (1 Pedro 3:16). Yaqhepajj Jehová Diosan wiñay yatichäwinakapar janiw istʼapkiti, ukatwa tiempompejj jan wal lurapki ukhas concienciapajj jan juchañchjjeti. Pablojj akham sänwa: “[Uka] jaqenakan conciencianakapajj qʼala tunuratawa, parintat fierromp naksutäkaspas ukhama” sasa (1 Timoteo 4:2). ¿Parintat fierrompi naksuyasirïtati? Naksuyasktan uka cheqajj qʼal tunurjje. Ukhamarakiw maynejj jan walinak luraskaki ukhajja, concienciapajj tunurjje, tiempompejj janiw mä jukʼsa yanaptʼjjeti.

Suma yatichat concienciajj jakañ vidan sum irpistu, chuymas chuyma kusisita jakasiñatakiw yanaptʼarakistu.

18, 19. 1) Juchar purtʼasitas amuyasiñajj ¿kunjamsa yanaptʼistaspa? 2) Arrepentisjjasas llakisiskakstan ukhajja, ¿kunas yanaptʼistaspa?

18 Juchanïtas amuyasstanjja, concienciasaw jan wali luratasat yatiyaskistu. Ukhamasti jan wali luratasat amuyasisajj janiw mayampsa ukham lurjjañasäkiti. Pantjasitanakasat yateqañasawa. David reyit amtañäni. Jupajj jucharus purtʼaskchïnjja, concienciapaw arrepentisiñatak yanaptʼäna. Kuntï lurkäna ukjja uñisjjänwa, Diosar istʼañpunwa amtarakïna. Davidajj kunatï jupar paskäna uk amtasajj akham sänwa: “Tatay, jumajj munasiñanïtawa, juch pampachirirakïtawa” sasa (Salmo 51:1-19; 86:5; 7 qhanañchäwi uñjjattʼäta).

19 Yaqhepajj juchapat arrepentisjjapkchisa llakisisipkakiwa. Ukatwa wal tʼaqesipjje, janis kunatak walïpkaspa ukham amuyasipjjaraki. ¿Jumajj ukhamarakit llakisiskta? Ukhamächi ukhajj janiw kunatï nayra tiempon pasawayki uk kunjamatsa askichkasmati. Juchar purkayäta ukhajj kunatï walïki jan walïki uk yatkchiyätasa janisa, uka jan wali luratamat Jehová Diosajj perdonjjtamwa. Jichhajj Jehová Dios nayraqatan qʼomäjjtawa, kunatï walïki ukwa luraskaraktajja. Inas chuymamajj jan wali luratamat juchañchaskakstam, ukampis Biblian akham siwa: “Diosajj chuymasat sipansa jukʼamp jachʼawa” sasa (1 Juan 3:19, 20 liytʼañataki). Mä arunjja Diosan munasiñapasa khuyapayasiñapasa jan juchañchasjjañatakiw yanaptʼistu. Jehová Diosajj juchamat perdonjjtamwa, jan ukat pächasimti. Jumajj Diosan perdonap katoqasiñamawa, ukhamatwa suma conciencianëjjäta, kusisitas sirvjjarakïta (1 Corintios 6:11; Hebreos 10:22).

20, 21. 1) ¿Aka librojj kuna amtampi luratasa? 2) Niyakejjay Jehová Diosajj libre sarnaqer lurchistojja, ¿kunjamsa sarnaqañasa?

20 Aka librojj concienciamar yatichañatakiw yanaptʼätam, ukhamatwa concienciamajj aka qhepa urunakan amuyasiñatak yanaptʼätam, jan walinakatsa jarkʼaqarakïtam. Ukatjja Biblian wiñay yatichäwinakaparjam sarnaqañatakiw yanaptʼätam. Ukampis aka libronjja janiw kunjamsa taqe kuns lurañasa uk siskistuti. Jiwasajj ‘Criston leyiparjamaw’ sarnaqañasa, ukajj Diosan wiñay yatichäwinakaparjam uttʼayatawa (Gálatas 6:2). Janis taqe kunatak leyinakajj utjkchejja, janiw uka laykukejj jan walinak lurañasäkiti (2 Corintios 4:1, 2; Hebreos 4:13; 1 Pedro 2:16). Antisas libre sarnaqer jaqenakjamajja, luratanakasampejj Jehová Diosar munasitaswa uñachtʼayañasa.

21 Jiwasatï Biblian wiñay yatichäwinakapat lupʼiñäni, ukarjam sarnaqarakiñäni ukhajja, ‘kunatï walïki jan walïki ukanak amuytʼañwa yateqañäni’. Ukatsti kunjamtï Diosajj amuyki ukham amuyañwa yateqarakiñäni (Hebreos 5:14). Ukhamatwa suma yatichat concienciasajj jakäwisan sum irpistani, munasir Diosat janipun jitheqtañatakiw yanaptʼarakistani.

^ Párrafo 11 Walja doctoranakajj akham sapjjewa: “Alcohol umañar yatintatäpki ukanakajj qhawqsa umasipki uk janiw amuyasipkiti. Ukhamajj alcohol umañ armapjjañapatakejja janiw mä jukʼsa umjjapjjañapäkiti” sasa.