Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

13 YATICHÄWI

¿Taqpach fiestanakat Diosatakejj walïskpacha?

¿Taqpach fiestanakat Diosatakejj walïskpacha?

“Luratanakamajj Tatitutak walïskiti janicha ukjja amuyapjjapunim” (EFESIOS 5:10).

1. ¿Kunatakis taqe cristianonakajj chʼamachasiñasa, kunatsa?

JESUSAJJ sänwa: “Jichhaw cheqpach adoririnakajj alajjpachankir Awkirojj espiritumpi cheqampi adorapjjani. Jïsa, uka kasta adoririnakwa alajjpachankir Awkejj thaqe, ukhamat jupar adorapjjañapataki” sasa (Juan 4:23; 6:44). Ukatwa taqe cristianonakajj kunatï ‘Tatitutak walïki’ uk lurañatak chʼamachasiñasa (Efesios 5:10). Awisajja ukajj chʼamakïspawa. Supayajj kunatï Diosar jan gustki ukanak lurañasatakiw engañjañ munistu (Apocalipsis 12:9).

2. ¿Sinaí qollu jakʼan kunas pasäna?

2 ¿Kunjamsa Supayajj engañjañ munistu? Kunatï jan walïki ukajj walïskaspas ukham amuyañaswa muni. Sinaí qollu jakʼan kunas israelitanakampejj pasäna uk amuytʼañäni. Moisesajj qollur sarkäna ukhajja, israelitanakajj campamentonwa suyasipkäna. Moisesar suykasajj qarjjapjjänwa, ukatwa Aaronarojj mä dios lurañapatak mayipjjäna. Aaronasti vaca qallur uñtasit mä ídolo qorit luräna. Israelitanakajj mä fiesta wakichapjjäna. Uka ídolo nayraqatanwa pʼeqenakap altʼasipjjäna thoqopjjarakïna. Uka fiestajj Jehová Diosatakïkaspas ukham amuyapjjäna, ukampis ukham lurañajj janiw walïkänti. Jehová Diosatakejja, ukajj yaqha diosar adorañampi sasïnwa, ukatwa waljanejj jiwarapjjäna (Éxodo 32:1-6, 10, 28). ¿Kunsa ukajj yatichistu? Janipuniw Supayamp engañjayasiñasäkiti. Jehová Diosajj akham sistuwa: “Jan kuna qʼañurus llamktʼapjjamti” sasa. Ukhamajj janipuniw kunanaktï falso religionanakajj lurapki ukanak lurañasäkiti. Antisas Jehová Diosampiw kunatï walïki kunatï jan walïkaraki ukanak yatichayasiñasa (Isaías 52:11; Ezequiel 44:23; Gálatas 5:9).

3, 4. Fiestanakajj kunjamsa uñstäna uk yatjjatañajj ¿kunatsa wakisi?

3 Jesusajj aka oraqenkkäna ukhajja, Diosar sum adorapjjañapatakiw apostolonakar yatichäna, ukhamat jaqenakajj jupanakat yateqasipjjañapataki. Jesusan jiwatapatjja, apostolonakajj Diosan wiñay yatichäwinakap machaq discipulonakar yatichasipkakïnwa. Ukampis apostolonakan jiwatap qhepatjja, kʼari yatichirinakaw pantjat amuyunakapa, Diosar jan uñtʼir jaqenakan fiestanakapa, jan wali costumbrenaka congregacionan yatichañ qalltapjjäna. Yaqhep fiestanakan sutipjja, cristianonakan fiestapäkaspas ukhamäñapatakiw yaqha sutimp uchapjjäna (2 Tesalonicenses 2:7, 10; 2 Juan 6, 7). Uka fiestanakatjja waljaw jichhürunakan utjaski, ukanakajj kʼari yatichäwinakwa jachʼañchi, yamas yaqhepajj demonionakaruw jachʼañchi (Apocalipsis 18:2-4, 23). *

4 Oraqpachanjja kunayman fiestanakwa jaqenakajj amtapjje. Uka fiestanakat kunsa Diosajj amuyi uk yatisajj inas uka fiestanak jaytañamajj wakischini. Uk lurañajj chʼamakïspawa, ukampis Jehová Diosaw yanaptʼätam. Jichhajj yaqhep fiestanakajj kunjamatsa uñstäna uk yatjjatañäni, ukaw kunjamsa Diosajj uka fiestanakar uñji uk amuyañ yanaptʼistani.

¿KUNJAMATSA NAVIDADAJJ UÑSTÄNA?

5. ¿Kunatsa Jesusajj janiw 25 de diciembren naskänti sistanjja?

5 Walja markanakanjja 25 de diciembrew Navidad amtapjje, uka urus Jesusajj naskaspäna ukham waljanejj amuyapjje. Ukampis Biblianjja janiw kuna urusa kuna phajjsisa Jesusajj nasïna uk siskiti. Antisas kuna tiemponsa nasïna ukakwa qhanañchi. Lucas libronjja, Jesusajj naskäna ukhajj “jaya pampanakanwa awatirinakajj jakapjjäna” sasaw qhanañchi (Lucas 2:8-11). Jesusajj naskäna uka Belén markanjja, diciembre phajjsejj wali thayawa, jallojj walrak purinti, yamas awisajj khununtiwa, ukhamajj janiw ovej awatirinakajj ‘jaya pampanakan jakapkaspänti’. Ukhamasti Jesusajj janiw diciembren naskänti, jan ukasti juntʼu pachan nasïna. Bibliarjamasa yaqha qellqatanakarjamasa inas Jesusajj septiembrena jan ukajj octubren naschïna.

6, 7. 1) Kuna costumbrenaktï Navidadan lurapki ukanakajj ¿kunjamatsa utji? 2) ¿Kunatsa cristianonakajj wajjtʼasirïtanjja?

6 ¿Kunjamatsa Navidadajj uñstäna? Diosar jan uñtʼir jaqenakan fiestaparjam uñstayatänwa. Romanonakan mä fiestapanjja Saturno sat diosaruw uruyapjjäna, ukasti yapuchirinakan diosapänwa. Saturno diosan fiestapajj diciembre chika phajjsinwa amtasirïna sasaw Gran Referencia Anaya sat libron qhanañchi. Ukansti “velanaka antorchanaka nakhayasipjjerïna, manqʼañ umañaw utjirïna, regalonak churasipjjarakirïna”. Taqe ukanakasti jichhajj navidadanwa lurasjje sasaw uka librojj qhanañchi. Ukhamarusa 25 de diciembrenjja persanakan Mitra sat Inti diosapan cumpleañopwa fiestachapjjerïna.

7 Navidad amtir jaqenakat waljanejja, janiw kunjamatsa Navidadajj uñstäna uk jichhajj amtjjapjjeti. Antisas familiampi qamarañataki, manqtʼasiñataki, regalonak churasiñataki urükaspas ukhamak uñj-jjapjje. Jehová Diosan servirinakapajja familiasarusa amigonakasarusa wal munastanjja. Diosajj wajjtʼasirïñaswa munaraki. “Diosasti khititejj kusisit chuymamp churki ukaruw munasi” sasaw 2 Corintios 9:7 textojj sistu. Ukampis Diosajj janiw mä fiestanaki wajjtʼasiñas munkiti. Diosan servirinakapajj kuna urunsa familianakapampis amigonakapampis tantachtʼasipjjakiwa, regalonaksa churasipjjarakiwa, janirakiw kuttʼayatäñsa suyapkiti. Cheqpach munasiñatwa regalonak churasipjje (Lucas 14:12-14).

Mä fiestajj kunjamatsa uñstäna uk yatiñajja, jan wali fiestanak apanukuñatakiw yanaptʼistu.

8. ¿Jesusarojj asu wawäskäna ukhati regalonak churapjjäna?

8 Uywa liwañ utankaskäna ukhajj kimsa reyinakaw Jesusatakejj regalonak apapjjäna sasaw walja jaqenakajj sapjje, ukatwa Navidadan regalonak churañajj walïskaspas ukham amuyapjje. Jesusar uñjirejj cheqapuniw mä qhawqha jaqenakajj regalonak aptʼat sarapjjäna. Uka tiemponjja, importante jaqenakarojj regalonak churapjjapunirïnwa (1 Reyes 10:1, 2, 10, 13). Ukampis Jesusatak regalonak apapkäna uka jaqenakajj magia luriri, mä arunjja warawaranak uñchʼukisin yatiri jaqenakäpjjänwa, janiw Jehová Diosan servirinakapäpkänti. Ukhamarus janiw naskäna ukjpachajj visitapkänti, jan ukasti utankjjäna ukhaw purisipkäna. Inti jalsu toqetpach Jesusan ukar puriñatakejj walja phajjsinakaw viajipjjpachäna. Jesusajj janiw asu wawäjjänti, jan ukasti jiltatäjjänwa (Mateo 2:1, 2, 11).

¿CUMPLEAÑO URUYASIÑAT KAMSIS BIBLIANJJA?

9. ¿Khitinakan cumpleañopatsa Biblian parli?

9 Wawajj naski uka urojj wali kusiskañawa (Salmo 127:3). Ukampis janiw uka kawsajj cumpleaño uruyasiñasäkiti. Biblianjja pä cumpleañotakwa parli: mayajj Egipto apnaqeri faraonan urupänwa, yaqhasti Herodes Antipas reyin uruparakïnwa (Génesis 40:20-22; Marcos 6:21-29 liytʼañataki). Jupanakat janiw maynis Diosar sirvkänti. Bibliarjamajj janiw Diosan mä serviripas cumpleaño uruyasirïkänti.

10. ¿Kunjamsa nayrïr cristianonakajj cumpleañor uñjapjjerïna?

10 Nayrïr cristianonakajja “cumpleañorojj” Diosar jan uñtʼiri jaqenakan uñstayat costumbrepatwa uñjapjjäna sasaw mä librojj qhanañchi (The World Book Encyclopedia). Cumpleañojj kʼari creencianakarjam uñstayatänwa. Sañäni, nayra Grecia markanjja, sapa maynis jan walinakat jarkʼaqeri espiritunïkaspa, wawajj naski ukhas uka espiritujj ukankkaspa ukham amuyapjjäna. Uka espiritujj maynejj naski uka urun nasiri diosan espiritupäkaspas ukham piensapjjarakïna, ukatwa jan walinakat jarkʼaqatäñatakejj cumpleaño uruyasipjjerïna. Ukhamarusa cumpleañonakajj horoscoporu creyiñampi kittatawa.

11. ¿Kunapachanakas wajjtʼasirïñasa?

11 Cumpleaño phoqerirojj munasiñampiw sum uñjasiñapa sasaw walja jaqenakajj piensapjje. Ukampis janiw mä urukejj munasiñampi uñjañasäkiti, amigonakasarusa familiaranakasarus marpachaw munasiñasa. Jehová Diosajj sapüru munasiñampi uñjassna ukhamarak wajjtʼasirïsna ukwa muni (Hechos 20:35 liytʼañataki). Ukhamarakiw Jehová Diosar jakañ churatapat sapür yuspärañasa, janiw cumpleaño urukejj yuspärañasäkiti (Salmo 8:3, 4; 36:9).

Cheqpach cristianonakajj munasiñatwa regalonak churastanjja.

12. ¿Kunatsa jiwañ urojj nasiñ urut sipansa jukʼampi sumajja?

12 Biblian akham siwa: ‘Suma aceitet sipansa, suma jaqet uñtʼatäñaw jukʼamp sumajja. Nasiñ urut sipansa, jiwañ uruw jukʼamp sumajja’ sasa (Eclesiastés 7:1, NM). ¿Kunjamatsa jiwañ urojj nasiñ urut sipansa jukʼampi sumäspa? Nasktan ukhajja, janiw kuna suma luratasas ni jan wali luratasas utjkiti. Ukampis jakkasajj Jehová Diosar sirvtan, yaqhanakarus yanaptan ukhajja, suma jaqetwa uñtʼapjjestu. Jiwkañäni ukhas janiw Diosajj armkistaniti (Job 14:14, 15). Diosan servirinakapajj janiw Jesusan cumpleañopsa ni jiwasan cumpleañossa amtktanti. Jiwkäna uka uru amtapjjañapakwa Jesusajj discipulonakapar mayïna (Lucas 22:17-20; Hebreos 1:3, 4).

DOMINGO DE RAMOS, SEMANA SANTA

13, 14. ¿Kuna costumbrenaksa jan arkañasäki?

13 Walja jaqenakaw Domingo de Ramos amtapjje. Uka urojj iglesia punkunakanwa palmeranakat kʼanata ramonak alasipjje. Ukatsti jan wali espiritunakat jarkʼaqasiñatakiw uka ramonak punkur uchasipjje. Uka costumbrejj layqasiñanakampi kittatawa. Maysa toqetjja, waljaniw Semana Santan utjki uka costumbrenakar arkapjjaraki. Sañäni, yaqhepajj ayunapjjewa, yaqhepasti jan aychanïki uka manqʼanakwa uka semanajj phayasipjje. Taqe uka costumbrenakajj kʼari yatichäwinakarjam uñstayatawa.

14 Jehová Diosajj janiw uka costumbrenakar arkañas munkiti, ukat akham sistu: “Jupanak taypit mistjjapjjam, jitheqtjjapjjam” sasa (2 Corintios 6:17, 18).

HALLOWEEN, ¿KUNÄPACHASA?

15. ¿Kunjamatsa Halloween fiestajj utji?

15 Halloween (jálowin) siski ukajj inglés aruwa, “todos los santos urut nayrïr aruma” sañwa muni. Uka fiestjja 31 de octubrew amtapjje, uksti brujanakata, jiskʼa diablonakata, fantasmanakat isthapisisaw amtapjje. Uka fiestjja janiw jichhak uñstayapkiti. Gran Bretaña markansa Irlanda markansa celta sat nayra jaqenakaw Samhain sat fiesta lurapjjerïna, uka fiestjja 1 de noviembrer jakʼachaskäna uka urtʼa arumanwa amtapjjerïna. Uka arumajj jiwatanakan espiritunakapas aka oraqer kuttʼanipkaspa ukham amuyapjjäna. Ukatwa uka espiritunakajj jan kuna jan walsa jupanakar lurañapatakejj manqʼañanaka umañanaka wakicharapipjjerïna. Jichhürunakanjja, ukar uñtasitarakiw wawanakajj ajjsarkañanakat isintasisajj utat uta sarapjje. Dulcenak churapjjeta jan ukajj jan walinak lurapjjäma sasin sarnaqapjje. Ukham lurasajj demonionakar fiestachapkäna uka costumbreruw jan amuytʼasis arkasipki.

DIOSAR KUSISIYIR MATRIMONIO

16, 17. Casarasiñ amtirinakajj ¿kunanakatsa amuyasipjjañapa?

16 Casarasiñ urojj wali kusiskañawa. Uka urjja sapa markan kunaymanit fiestachapjje. Casarasiñ urojj kuna costumbrenakatï utjki ukanakajj kunjamatsa utjäna uk janiw jaqenakajj yatjjatapkiti, yaqhep costumbrenakajj falso religionanakan uñstayatawa. Ukampis casarasiñ amtapki uka cristianonakajja, Jehová Diosar kusisiyañ laykojj uka costumbrenakat amuyasipjjañapawa. Jupanakatï kunjamatsa uka costumbrenakajj utji uk amuytʼapjjani ukhajja, suma amtanakaruw puripjjani (Marcos 10:6-9).

17 Casarasiñ urojj kunayman costumbrenak lurapjje, ukajj casarasirinakarus suerte churkaspa ukham amuyapjje (Isaías 65:11, NM). Amuytʼañataki, yaqhep lugaranakanjja, casarasirinakarojj arrozampi jan ukajj yaqha ukhamanakampiw willjjatapjje, uksti wawanakanïpjjañapataki, kusisita jaya tiempo jakasipjjañapataki, jan walinakatsa jarkʼaqatäpjjañapatakiw lurapjje. Ukampis cristianonakajj falso religionanakan uñstayat costumbrenakarojj janiw arkktanti (2 Corintios 6:14-18 liytʼañataki).

18. Casarasiñ amtasipki uka cristianonakajj ¿Diosan kawkïr wiñay yatichäwinakapatsa amuytʼasipjjañapa?

18 Cristianonakajja, casarasipki uka urojj sumäspa kusiskañäspa, invitadonakas kusisitäpjjaspa ukwa munapjje. Maynejj uka matrimonion arstʼañ munasajja, janiw phenqʼaskañ arunak parlañapäkiti, janirakiw casarasirinakarusa ni invitadonakarusa respeto faltañapäkiti (Proverbios 26:18, 19; Lucas 6:31; 10:27). Janirakiw uka urojj “kunanakatï maynin utjki ukanakat” jachʼañchasipjjañapäkiti (1 Juan 2:16). Jumatï casarasiñ piensaskstajja, matrimoniojj sum apasiñapatak chʼamachasim, ukhamat kusisit uka uru amtañamataki (28 qhanañchäwi uñjjattʼäta).

¿KUNJAMATSA BRINDIS LURAÑAJJ UTJI?

19, 20. Brindis lurañajj ¿kunjamatsa utji?

19 Casarasiñ urunsa yaqha fiestanakansa jaqenakajj brindis lurapjje, jan ukajj ¡salud! sasaw copanakap astapjje. Copanak astkasajja, sumar kunas sarañapatakiw arstʼapjje. ¿Cristianonakajj uk lurapjjaspati?

20 Ukham lurañajj Diosar jan uñtʼir nayra jaqenakan costumbrenakapatwa jutpacha sasaw mä librojj qhanañchi. Brindis lurañatakejj diosanakaruw wila jan ukajj vino loqtapjjerïna. Uksti mä deseo mayiñatakiw lurapjjerïna, uka mayisitapajj mä qhawqha arunjja “walja maratakïpan” “kʼumaräñatakïpan” sasispawa sasaw uka librojj qhanañcharaki (International Handbook on Alcohol and Culture). Nayra tiemponjja, jaqenakajj diosanakapan bendicionap mayiñatakiw copanakapjja altor astapjjerïna. Jiwasajj janiw Jehová Diosan bendicionap mayiñatakejj ukham lurañasäkiti (Juan 14:6; 16:23).

JEHOVÁ DIOSAR MUNASIRINAKAJJ JAN WALINAK UÑISIPJJEWA

21. ¿Kuna yaqha fiestanakarus jan sarañasäki?

21 Janïr mä fiestar sarkasajja, kuna lurañanakarusa, kuna amuyunakarusa uka fiestajj api uk amuytʼañasawa. Sañäni, yaqhep carnaval fiestanakansa jan ukajj yaqha fiestanakansa qʼañu amuyunak pʼeqer apantirjamaw thoqopjje, wal machantasipjje, qʼañu juchanak lurapjje. Yamas yaqhep fiestanakanjja chacha pura warmi pura sarnaqañaru ukhamarak markapat wal jachʼañchasiñaruw chʼamañchapjje. Jiwasatï uka fiestanakanksna ukhajja, ¿kuntï Jehová Diosajj uñiski ukanak uñisisksnati? (Salmo 1:1, 2; 97:10; 119:37).

22. ¿Kunas mä fiestar sarañänit janicha uk amtañ yanaptʼistaspa?

22 Cristianonakajja Diosar jiskʼachki uka fiestanak apanukuñasawa. Apóstol Pablojj akham sänwa: “Manqʼkasasa, umkasasa, jan ukajj kun lurkasasa taqe kunsa Diosar jachʼañchañatak lurapjjam” sasa (1 Corintios 10:31). Ukampis janiw taqe fiestanakajj qʼañu jucha lurañar apkiti, ni maynin markapat jachʼañchasiñarus chʼamañchkiti, ni falso religionanakatsa jutkiti. Ukhamajja, mä fiestatï Biblian yatichäwinakaparjamajj walïskchi ukhajja, sapa cristianow uka fiestar saraniti janicha uk amtjjañapa. Ukatjja, kun lurañtï amtkañäni ukajj yaqhanakaruw mayjtʼayarakispa uk amuytʼasiñasapuniwa (29 qhanañchäwi uñjjattʼäta).

ARSUTAMPISA LURATAMPISA JEHOVÁ DIOSAR JACHʼAÑCHAÑÄNI

23, 24. Yaqhep fiestanak kunatsa jan amtjjtan ¿uk kunjamsa familiaranakasar qhanañchsna?

23 Jehová Diosar jiskʼachiri fiestanakjja jumajj apanukjjpachätawa. Ukatwa awisajj jan Testigöpki uka familiaranakamajj janis jupanakar munasjjasma, janis jupanakampïñ munjjasma ukham amuyapjjaspa. Mä fiestanaksa taqpach familiajj tantachtʼasksna ukhamwa amuyapjjaspa. Ukampis jupanakat llakisitamsa jupanakar munasitamsa kunaymanitwa uñachtʼayasma. Yaqha horasanakaw jupanakampïñataki tiempo apstʼasisma (Proverbios 11:25; Eclesiastés 3:12, 13).

24 Familiaranakamatï kunatsa yaqhep fiestanak jan amtjjta uk yatiñ munapjjani ukhajja, Bibliat apstʼat qellqatanakasan utjki ukhamarak jw.org uka cheqan utjki uka yatichäwinakampiw qhanañchtʼasma. Awisajj jupanakar obligañsa, jan ukajj parläwin amuktʼayañsa munkasma ukhamwa amuyasipjjaspa, jan ukham amuyapjjañapatak chʼamachasim. Kunatsa jumajj uka fiesta apanukjjta uk sum amuyapjjañapatak yanaptʼam. Jan jankʼak colerasimti, ‘arunakamajj sumäñapataki, jayumpi jayuñchtʼatäkaspas’ ukham parlañatak chʼamachtʼasim (Colosenses 4:6).

25, 26. Jehová Diosan yatichäwinakapar munasipjjañapatakejj ¿kunjamsa awk taykanakajj wawanakapar yanaptʼapjjaspa?

25 Kunatsa yaqhep fiestanakjja jan amtktan uk sumwa yatiñasa (Hebreos 5:14). Jehová Diosar kusisiyañwa muntanjja. Wawanakanïstan ukhajja, Biblian wiñay yatichäwinakap sum amuytʼayañataki ukhamaraki ukanakar munasiñ yatichañatakiw tiempo apstʼasiñasa. Wawanakamarojj Jehová Diosan amigopäpjjañapatak yanaptʼam, ukhamatwa jupanakajj Jehová Diosar kusisiyañ munapjjarakini (Isaías 48:17, 18; 1 Pedro 3:15).

26 Jehová Diosar sum adorañatak chʼamachastan ukhajja, jupajj wal kusisi. Ukatjja “cheqampi” jupar adorsna ukwa munaraki (Juan 4:23). Ukampis akapachajj kʼarisiñampi phoqantatawa, ukatwa walja jaqenakajj janiw honradöksnati sasin amuyapjje. Ukajj ¿cheqäpachati? Jutïr yatichäwinwa uka toqet yatjjatañäni.

^ Párrafo 3 Jumatï mä fiestat jukʼampi yatjjatañ munstajja, Índice de las publicaciones Watch Tower (español aruta), Jehová Diosan Testigonakapan Bibliat yatjjatapjjañapataki, jan ukajj jw.org ukanak uñjjattʼasma.