Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

CAPÍTULO 7

“Jesusjjat suma yatiyäwinak jupar qhanañchäna”

“Jesusjjat suma yatiyäwinak jupar qhanañchäna”

Felipejj suma yatiyäwinak yatiyañ toqet wali yateqaskayawa

Hechos 8:4-40 textot apstʼatawa

1, 2. Enemigonakapan jarkʼatpachasa, ¿kunsa nayrïr patak maranakan jakir cristianonakajj lurapjjäna?

 CRISTIANONAKAR jan waltʼayañatak arknaqañajj walipuniw sartäna, Saulo chachajja “añchapuniw congregacionar tʼaqesiyañ qalltäna”, mä arunjja jan khuyaptʼayasisa ukhamarak jan waltʼayañ amtampiw cristianonakar wal arknaqäna (Hech. 8:3). Ukatwa discipulonakajj Jerusalén markat escapjjapjjäna, jupanakat yaqhepajja ‘Saulo chachan amtapajj phoqasiniwa, janiw jukʼamp predicañ puedjjañäniti’ sasaw amuyapjjarakpachäna. Ukampis cristianonakan ukham taqe cheqar escapapjjatapatjja, mä wali musparkañaw pasäna.

2 Jerusalenat ananukut uñjasipkäna ukanakajja, kawkjanakarutï sarapkäna uka cheqanakan “Diosan arunakapat suma yatiyäwinak” yatiyañwa qalltapjjäna (Hech. 8:4). Cristianonakajj arknaqatas uñjasipkchïnjja, suma yatiyäwinak yatiyasipkakïnwa, janiw kunas jupanakar jarkʼkänti. Cristianonakan enemigonakapajj kuntï amtapkäna ukajj janiw phoqaskänti, kuna laykutejj Jerusalenat ananukutäpkäna uka discipulonakajj Diosan Reinopat yatiyasipkakïnwa. Ukhamatwa jaya cheqanakan jakir jaqenakarojj suma yatiyäwinakajj puriyasïna. Kunjamtï jichhajj yatjjatkañänejja, jichhürunakan niya ukhamarakiw pasi.

“Ananukut uñjasipkäna” ukanaka (Hechos 8:4-8)

3. 1) ¿Felipejj khitïnsa? 2) ¿Kunatsa nayrajj Samaria markan jan predicaskäna? Jesusan arsutaparjamajj ¿kunas Samaria markan pasañapäna?

3 Felipejj “ananukut uñjasipkäna” uka taypinkarakïnwa (Hech. 8:4; “ ‘Suma yatiyäwinak yatiyir’ Felipe” sat recuadro uñjjattʼäta). a Jupajj Samaria markaruw saräna, uka markankir jaqenakajja, janiw Reinon suma yatiyäwinakapat kuns istʼapkänti, kuna laykutejj Jesús pachpaw nayrajj apostolonakapar akham säna: “Janiw yaqha markanakar apir thak sarapjjätati, ni Samarian mä markaparus mantapjjätati, jan ukasti Israel markan chhaqat ovejanakar uñtasitäpki ukanakar kutin kutin thaqer sarapjjam” sasa (Mat. 10:5, 6). Ukampis tiempompejj phoqatpachaw Samaria markan yatiyasiñapäna, uk Jesusajj sum yatïna. Ukatwa alajjpachar janïr makatkasajj akham sispachäna: “Jerusalén markanwa nayat qhanañchapjjarakïta, taqe Judeana, Samariana ukhamarak taqe aka oraqpachana” sasa (Hech. 1:8).

4. ¿Kunjam chuymampis samaritanonakajj suma yatiyäwinak Felipet katoqasipjjäna? ¿Kunatsa samaritanonakajj suma yatiyäwinak katoqasipjjpachäna?

4 Diosan arunakap yatiyañ toqet parlkasajja, Samaria markajj predicañatak listokëjjatapwa Felipejj amuyäna, mä arunjja ‘apthapiñatakejj’ poqoratäjjänwa (Juan 4:35). Kuntï Felipejj yatiykäna ukajja, uka markan jakasirinakarojj wal yanaptʼäna, ¿kunatsa ukham sistanjja? Kuna laykutejj judionakajj janiw samaritanonakar sum uñjapkänti, walja judionakaw jupanakar uñisipjjarakïna. Maysa toqetjja fariseonakajj jupanak pachpatakwa llakisipjjäna, mayninakarus wal yaqhachapjjarakïna. Ukampis Felipejj janiw ukhamäkänti, jupajj taqe chuymaw Diosan arunakap taqenir yatiyäna. Ukatwa jaqenakajj “kunanaktï Felipejj siskäna” ukanak wali amuyump istʼapjjäna (Hech. 8:6).

5-7. Jan waltʼayañatak arknaqatpachas ¿kunjamsa suma yatiyäwinakajj jukʼamp lugaranakan predicasiwayi?

5 Jichhürunakanjja, nayrïr patak maranakanjamarakiw Diosan markapan enemigonakapajj predicación jan saytʼayañ puedipkiti. Cristianonakajj yaqha cheqar sarjjapjjañapatak obligataw uñjasipjje, jan ukajj carcelanakan jistʼantataw uñjasipjje, ukhamäkchisa uka cheqanakan suma yatiyäwinak yatiyasipkakiwa. Amuytʼañataki, Segunda Guerra Mundialanjja, Jehová Diosan Testigonakapajj campos de concentración nazi ukanakar apataw uñjasipjjäna, ukansa suma yatiyäwinak yatiyasipkakïnwa. Mä judiojja, campos de concentración ukanwa Testigonakar uñtʼäna, jupajj akham sänwa: “Jehová Diosan Testigonakapajj jan ajjsartʼirïpjjänwa, uk uñjasajja creencianakapajj Bibliarjamätapwa amuyayäta, ukatwa Testigöñ amtawayta” sasa.

6 Awisajja Diosan markapar arknaqerinakas suma yatiyäwinak katoqasipjjarakiwa. Amuytʼañataki, Franz Desch sat Testigojja, Austria markankir Gusen sat campo de concentracionar apataw uñjasïna, ukanwa mä oficialar Bibliat yatichäna. Mä qhawqha maranak qhepatjja, uka jilatampi Bibliat yateqkäna uka oficialampejj mä asambleanwa jikisipjjäna. Panpachani Biblian suma yatiyäwinakap yatiyjjapjjatapatjja, ¡walpun jupanakajj kusisipjjpachäna!

7 Cristianonakajj arknaqatäpjjatap layku yaqha markanakar sarjjapjjäna ukhajja, niya ukhamarakiw pasäna. Amuytʼañataki, 1970 maranakanjja, Malaui markankir Testigonakajj Mozambique markaruw escapjjapjjäna. Uka markanjja, suma yatiyäwinakwa yatiyapjjäna. Qhepatjja Mozambique markan Diosan markapar arknaqañaw qalltasirakïna, ukhampachas suma yatiyäwinakajj uka markan yatiyasiskakïnwa. Francisco Coana jilatajj akham siwa: “Nanakat yaqhepajja, walja kutiw predicapjjataj laykojj katuntat uñjasipjjayäta ukat carcelan llawintataw uñjasipjjarakiyäta. Ukham yatiyapjjatajat waljaniw suma yatiyäwinak katoqasipjjäna, ukatwa ‘Jehová Diosaw yanaptʼaskistu’ sasin sapjjayäta, kunjamtï nayrïr patak maranakan jakir cristianonakar yanaptʼkänjja ukhamarakiw nanakar yanaptʼasipkitäna” sasa.

8. Política toqen cambionak utjatapasa qollqe toqet cambionak utjatapasa, ¿kunjamsa Reinon suma yatiyäwinakap yatiyasiñapatak yanaptʼawayi?

8 Cheqas cristianonakar arknaqasitap laykuw walja cheqanakan suma yatiyäwinakajj yatiyasiwayi, ukampis janiw uka toqekejj yatiyaskiti. Aka qhepa maranakanjja, política toqen cambionak utjatapasa qollqe toqet cambionak utjatapasa, Reinon suma yatiyäwinakap yatiyasiñapatakiw yanaptʼawayaraki, ukhamatwa kunayman arunak parlir jaqenakarusa kunayman jiskʼa markanakarus suma yatiyäwinakajj puriwayi. Ukatjja guerranak utjatapata jan ukajj trabajo jan utjatapatwa walja jaqenakajj yaqha markanakar sarjjapjje, ukhamätapatwa jupanakajj Reinon suma yatiyäwinakap istʼawayapjje, Bibliat yateqañsa qalltawayapjjaraki. Yaqha markar saririnakat jilapartejj yaqha aru parlapjje, ukatwa jupanakan chuymapar purtʼañatakejj pachpa arupat predicañajj wakisi. Ukhamajja, ¿jakasktan uka cheqan taqe jaqenakar predicañatakejj chʼamachasisktanti? Mä arunjja, ¿‘taqe markat jutirinakarusa, kunayman tribunkirinakarusa, kunayman kasta jaqenakarusa, kunayman aru parlirinakarus’ predicasktanti? (Apoc. 7:9).

“Uka chʼam nayar churapjjarakita” (Hechos 8:9-25)

“Kunjamsa apostolonakajj amparampi loqjjatasin espíritu santo churapjjäna uk uñjasajja, Simonajj qollqwa jupanakar churañ munäna” (Hechos 8:18).

9. ¿Simón chachajj khitïnsa? ¿Kunas cristianor tukuñapatak yanaptʼpachäna?

9 Felipejja Samaria markan walja milagronakwa luräna. Jupajj suchunakampiru cojonakampiruw qolläna, demonionaksa jaqenakat alissurakïnwa (Hech. 8:6-8). Felipen ukham luratap uñjasajj walja jaqenakaw musparapjjäna, jukʼampis Simón sat sutini mä jaqew wal musparäna. Jupajj magianak lurirïnwa, ukatwa walja jaqenakajj jupat akham sapjjäna: “Aka jaqejj Diosan Chʼamapawa” sasa. Ukampis Feliper milagronak lurir uñjasajja, Simón chachajj pachpa nayranakapampiw Diosan cheqpach chʼamap uñjäna, ukatwa jupajj cristianor tukurakïna (Hech. 8:9-13). Ukampis ¿kuna amtampis cristianor tukpachäna?

10. 1) ¿Kunsa Pedrompi Juanampejj Samaria markan lurapjjäna? 2) Machaq discipulonakan espíritu santo katoqapjjatap uñjasajja, ¿kunsa Simón chachajj luräna?

10 Samaria markan cristianonakan wal jiljjattaskatap yatisajja, apostolonakajj Pedrompir Juanampiruw uka markar khitapjjäna (“ Pedrojj ‘Reinon llavenakap’ apti” sat recuadro uñjjattʼäta). Uka markar purisajja, Pedrompi Juanampejj machaq discipulonakjjaruw amparamp loqjjatapjjäna, ukhamatwa jupanakajj espíritu santo katoqapjjäna. b Uk uñjasajja, Simonajj walpun musparäna, akham sasaw apostolonakar sarakïna: “Uka chʼam nayar churapjjarakita, ukhamat khitirutï nayajj amparamp loqjjatkä ukajj espíritu santo katoqañapataki” sasa. Diosan chʼamap katoqañatakejja, ¡Simón chachajj qollq churañwa munäna! (Hech. 8:14-19).

11. ¿Pedrojj kamsasas Simón chachar cheqañchäna? ¿Uka arunak istʼasajj kunsa Simonajj luräna?

11 Pedrojj akham sasaw Simonarojj qhan säna: “Qollqemajj jumamp chik tukuspan. ¿Kuntï Diosajj gratisak churki uk qollqempiw jikjjatäjja sasat amuyta? Chuymamajj Dios nayraqatan jan cheqapätap laykojja, janiw uka toqet juman kuna yatiñamas ni kuna lurañamas utjkiti” sasa. Ukatjja arrepentisiñapatakisa Diosar ruwtʼasiñapatakis Pedrojj akham sasaw Simonar sarakïna: “Ukhamajj uka jan wali amuyunakamat arrepentisim, Jehová Diosarus wal ruwtʼasim, inas ukhamat chuymaman utjki uka jan wali amtamat perdonatächïta” sasa. Amuyatajja Simón chachajj janiw jan wali jaqëkänti, antisas kunatï cheqapäki uk lurañwa munäna, ukampis jan wali amtanakapampiw apayasïna. Ukatwa apostolonakarojj akham sasin ruwtʼasïna: “Jumanakay Jehová Diosar ruwtʼarapipjjeta, ukhamat kuntï jumanakajj sapkta ukanakajj jan nayjjar pasañapataki” sasa (Hech. 8:20-24).

12. Falso religionanak taypinjja, ¿mä cargo katoqañatakejj kunas lurasirïna?

12 Kuntï Pedrojj Simón chachar siskäna ukajja, jichha tiempon jakir cristianonakan amuyasipjjañapatakejj wali wakiskiriwa. Simón chachajj kuntï lurañ munkäna ukajja, “congregacionan utjki uka puestonak alañasa, jan ukajj aljañas” kunja jan walisa ukwa yatichistu. Ukampis falso religionanak taypinjja, ukham lurañanakajj waliw uñjasi. Amuytʼañataki, 1878 maran mistkäna uka enciclopediarjamajja, iglesia pʼeqtʼiri curanakajj sapa kut ajlliskäna ukhajja, uka cargo katoqañatakejj jupanakajj qollqwa chilltapjjerïna. Ukham lurapjjatapat janiw phenqʼasipkänti, ni mayninakan jan yatipjjañapatakis imtʼapkänti (The Encyclopædia Britannica, novena edición).

13. ¿Kunatsa cristianonakajj congregación taypin puestonak alañatsa aljañatsa wal amuyasiñasa?

13 Cristianonakajja, congregación taypin kuna puestonakatï utjki ukanak janiw aljañasäkiti ni alañasäkisa. Amuytʼañataki, mä privilegio katoqañ laykojja, inas congregacionan autoridadanïpki ukanakar regalonak chursna, jan ukajj wal jachʼañchsna, ukham lurañajj janipuniw walïkaspati. Maysa toqetjja, jiwasatï congregacionan autoridadanïstan ukhajja, janiw mayninakar yaqhachasin wali qollqeni jilat kullakanakaruk sum uñjañasäkiti. Uka pä toqenakat wal amuyasiñasawa, ukanak lurañajj janipuniw walïkiti. Cheqas taqe cristianonakaw ‘jiskʼar tukurïñasa’, Jehová Diosakiw espíritu santop toqejj maynir privilegionak churaspa sasaw amuyañasaraki (Luc. 9:48). Diosan markapankirinakajja, janiw “jupa pachpa jachʼañchasiñ” munirïpjjañapäkiti, ukham chuymaninakatakejj Diosan markapan janiw lugarajj utjkiti (Prov. 25:27).

“¿Kuntï jumajj liyiskta uk cheqpachapunit amuyta?” (Hechos 8:26-40)

14, 15. 1) ¿‘Etiopía markankir eunuco jaqejj’ khitïnsa? ¿Kunjamsa Felipejj jupar jikjjatäna? 2) ¿Felipen arunakap istʼasajj kunsa eunuco jaqejj luräna? ¿Kunatsa jupajj bautisasiñatak wakichtʼatäjjänwa sasajj sissna? (Nota liytʼäta).

14 Ukatsti Jehová Diosan angelapajja, Jerusalenat Gaza markar saraqki uka thakir sarañapatakiw Feliper mayïna. Kuntï angelajj siskäna ukar istʼasajja, ‘¿kunatsa ukar khitaskpachïtu?’ sasaw Felipejj jisktʼaspachäna, ukampis kunapachatï Etiopía markankir mä eunuco jaqemp jikiskäna ukhaw uk sum amuypachäna. Uka eunuco jaqejj “Isaías profetan qellqatanakap jachʼat liytʼaskäna” (“ Mä eunuco jaqe” sat recuadro uñjjattʼäta). Jehová Diosan espíritu santopamp irpatajja, Felipejj uka jaqen carroparuw jakʼachasïna. Uka carror jakʼachasisasti carromp chikaw tʼijüna, akham sasaw jupar jisktʼarakïna: “¿Kuntï jumajj liyiskta uk cheqpachapunit amuyta?” sasa. Eunuco jaqejj sarakïnwa: “¿Cheqpachans jan khitin yatichatajj kunjamarak amuyiriststi?” sasa (Hech. 8:26-31).

15 Ukjjarusti carropar makatañapatakiw Etiopía markankir jaqejj Feliper mayïna. ¡Ukanjja jupanakajj wali sumpun parltʼasipjjpachäna! Etiopía markankir jaqejja, walja jaqenakjamarakiw Isaías libron parlki uka profecía jan sum amuykänti, ‘ovejasa’ jan ukajj ‘servirisa’ khitïnsa uk janiw sum amuykänti (Is. 53:1-12). Ukampis carrot sarasipkäna ukhajja, uka profeciajj Jesusjjaruw phoqasi sasaw Felipejj uka jaqer qhanañchäna. Eunuco jaqejj judionakan religionapar mantirïnwa (Pentecostés urun bautisasipkäna uka jaqenakas judionakan religionapar mantirïpjjarakïnwa), ukhamajj kuntï jupajj lurañapäkäna uk sum yatïna. Ukatwa jupajj Feliper akham säna: “¡Uñtam! Akajjay umajja, ¿kunarak bautisasiñajatak jarkʼitaspasti?” sasa. Uka qhepatjja, Felipempi eunucompejj panpachaniw umar mantapjjäna, ¡ukhamatwa Felipejj jupar bautisäna! (“ ‘Walja uman’ bautisasiña” sat recuadro uñjjattʼäta). c Ukjjarusti Diosan espíritu santopajj Asdod markaruw Feliper irpäna, ukanwa suma yatiyäwinak yatiyaskakïna (Hech. 8:32-40).

16, 17. ¿Kunjamsa angelanakajj predicacionan yanaptʼasipkistu?

16 Jichhürunakanjja cristianonakajj Felipjamarakiw Diosan arunakap yatiyasktanjja, ukajj wali suma luräwipuniwa. Kunapachatï mä kun lurktan jan ukajj viajktan ukhaw jaqenakarojj Diosan Reinopat parlsna. Ukhamanakan yatiykasin suma chuymani mä jaqer jikjjatktan ukhajja, jiwasakis chʼamachasitas layku uka jaqer jikjjatksna ukham janiw amuyañasäkiti. ¿Kunatsa ukham sistanjja? Bibliarjamajja, “taqe markanakaru, tribunakaru, kunayman parlani jaqenakaru, kunayman kasta jaqenakaru” predicasiñapatakejja angelanakaw pʼeqtʼasipki (Apoc. 14:6). Kunjamsa jichha tiempon angelanakajj pʼeqtʼapjjañapäna ukjja, Jesús pachpaw mä profecian arsuwayäna. Trigo yapunkir jan wali qorat parlkäna uka uñachtʼäwinjja, cosecha tiempota, mä arunjja akapachan tukusiñapatwa parläna, uka tiempon “yawthapirinakajj angelanakawa” sasaw qhanañcharakïna. Ukatjja uka angelanakaw “juchar puriyirinakarusa jan walinak luririnakarus apthapipjjani” sasaw sarakïna (Mat. 13:37-41). Ukhamarusa, Diosan Reinopan khitinakatï apnaqanipkani ukanakaruw angelanakajj tantachtʼapjjañapäna, ukjjarusti ‘yaqha ovejanak’ taypinkirïpki uka ‘walja jaqenakaruw’ tantachtʼapjjañaparakïna. Jupanakaruw Jehová Diosajj markapankapjjañapatak irpani (Apoc. 7:9; Juan 6:44, 65; 10:16).

17 ¿Angelanakajj kunjamsa predicacionan yanaptʼasipki? Predicacionan jakʼachasktan uka yaqhep jaqenakajj akham sapjjewa: ‘Yanaptʼita sasaw Diosar mayisiskayäta’ sasa. Ak amuytʼañäni: mä urojja, pä Testigonakaw mä jiskʼa yoqall wawamp chik predicasipkäna. Niya chika uröjjäna ukhajja, uka pä Testigonakajj niya sarjjañampïsipkänwa, ukampis jupanakamp chikäkäna uka jiskʼa yoqall wawajja mä utamp leqtʼañ wal munäna. Ukatwa jupanak nayra sarasajj punku leqtʼäna. Kunapachatï mä tawaqojj punku jistʼaranïna ukhajja, uka Testigonakajj jupamp parlañatakiw jakʼachasipjjäna. Uka tawaqojj akham sasaw jupanakar säna: ‘Jichhakiw orasiñ tukuyaskayäta, ukhamat maynejj utajar jutasin Bibliat sum amuyañ nayar yanaptʼañapataki’ sasa. ¡Uka pä Testigonakajj Bibliat jupar yatichañwa qalltapjjäna!

“Dios tata, khitïtas uk janiw yatkti, ukampis mirä amp sum yanaptʼita”.

18. ¿Kunatsa jan qarjtasa taqe chuyma predicaskakiñasa?

18 Cristiano congregación taypinkatasatjja, angelanakamp chikaw prediktanjja, ukajj mä suma privilegiowa. Cheqas nayrat sipansa jukʼamp jaqenakaruw purtʼasktanjja. Ukhamajja jan qarjtas taqe chuyma predicasipkakiñäni. Jiwasatï predicañatak chʼamachasiskakiñäni ukhajja, “Jesusjjat suma yatiyäwinak” yatiyasajj wali kusisitäñäniwa (Hech. 8:35).

a Akan Felipet parlki ukajja, janiw apostolonak taypinkkäna uka Felipëkiti, antisas aka libron 5 capitulopan yatjjataniwayktan uka Felipewa. Jupajj “suma sarnaqerit uñtʼata paqallqo chachanak” taypinkänwa. Uka chachanakaw hebreo aru parlir viudanakarusa ukhamarak griego aru parlir viudanakarus manqʼañanak lakirañatak Jerusalenan uttʼayatäpjjäna (Hech. 6:1-6).

b Uka tiemponjja, machaq discipulonakajj bautisasjjapjjäna ukhaw alajjpachar sarañatakejj espíritu santomp ajllitäpjjäna. Ukhamatwa Jesusamp chika reyinakjam apnaqaniñatakisa sacerdotet servipjjañapatakis mä suytʼäwinïpjjäna (2 Cor. 1:21, 22; Apoc. 5:9, 10; 20:6). Ukampis samaritanonakajj bautisasipkäna ukhajj janiw espíritu santomp ajllitäpkänti, jan ukasti Pedrompi Juanampejj amparamp jupanakar loqjjatapkäna ukhaw espíritu santomp ajllitäsipkäna, ukharakiw milagronak lurañatak chʼamsa katoqapjjarakïna.

c Etiopía markankir eunuco jaqejj kuntï lurañ amtkäna uk sum amuyäna, jupajj janiw chuymapamp apayasisakejj bautisaskänti. Niyakejjay jupajj judionakan religionapar mantirïchïnjja, Qellqatanakat sum yatjjäna, Mesiasat parlir profecianaksa sum amuyarakïna. Ukatwa Diosan amtapan Jesusajj kuna luräwinisa uk sum amuyjjasajj bautisasiñatak wakichtʼatäjjäna.