Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

CAPÍTULO 12

“Jehová Diosat munañanïñ katoqasajj” jan ajjsartʼasaw parlapjjäna

“Jehová Diosat munañanïñ katoqasajj” jan ajjsartʼasaw parlapjjäna

Pablompi Bernabeampejj humilde chuymanïpjjänwa, jan ajjsartʼirïpjjarakïnwa, jan qarjtasaw predicapjjarakïna

Hechos 14:1-28 textot apstʼatawa

1, 2. Pablompi Bernabeampejj Listrankasipkäna ukhajja, ¿kunanakas pasäna?

 LISTRA markanjja, ¡jaqenakajj wali kusisitäpjjänwa! Jupanakan parlatanakapas walipuniw istʼasirakïna. Nasïwitpach mä suchu jaqejja, pä jan uñtʼat jaqenakamp qollatänwa, ukatwa uka jaqejj may thoqthapisin sarnaqañ qalltäna. Uk uñjasajja jaqenakajj wal musparapjjäna. Uka pä chachanakajj diosanakäpkaspas ukham uñjatäpjjarakïnwa, ukatwa Zeus diosan sacerdotepajj panqar pillunak jupanakatak apanïna, sacrificiot loqtañatakisti toronakwa apanirakïna. Bernabeampi Pablompejj uk uñjapjjäna ukhajja, isinakapwa chʼiyanoqasipjjäna, jaqenak taypir mantasajj jupanakar jan adorapjjañapatakiw ruwtʼasipjjarakïna. Ukham lurasakiw jaqenakamp jan adorayasipkänti.

2 Ukatjja jupanak contra saytʼapkäna uka jaqenakaw Iconio ukat Pisidiankir Antioquía markanakat purinipjjäna. Jupanakajja, Pablo contra Bernabé contraw jan walinak parlapjjäna. Uk uñjasajja, Listra markankir jaqenakajj jupanakar uñisiñwa qalltapjjäna. Ukatjja Pablor adorañ munapkäna uka jaqenakajj jupar muyuntasaw qalamp jaqjapjjäna. Jiwatäpachaw sasin amuyasasti Pablon usuchjat cuerpop marka anqäjjaruw qatatsupjjarakïna.

3. ¿Kuna jisktʼanakarus aka capitulon qhanañchaskañäni?

3 ¿Kunatsa uka jan walejj paspachäna? Kunanakatï Pablompiru Bernabeampiru ukat Listra markankir jaqenakampir paskäna ukanakatjja, ¿kunsa jichha tiempon suma yatiyäwinak yatiyirinakajj yateqapjjaspa? ¿Kunjamsa ancianonakajj Pablompit Bernabeampit yateqasipjjatap uñachtʼayapjjaspa? Pablompi Bernabeampejja, ‘Jehová Diosat munañanïñ katoqasajj jan ajjsartʼasaw’ yatiyapjjäna (Hech. 14:3).

“Waljanipuniw creyentëjjapjjäna” (Hechos 14:1-7)

4, 5. ¿Kunatsa Pablompi Bernabeampejj Iconio markar sarapjjäna, ukat kunas ukan pasäna?

4 Mä qhawqha urunak nayrajja, Pablompi Bernabeampejj Pisidiankir Antioquía markankasipkänwa. Ukanjja mä qhawqha judionakaw jupanak contra saytʼasajj markat alisnukupjjäna. Ukhaman uñjasisajj janiw Pablompi Bernabeampejj desanimasipkänti, jan ukasti jan istʼasir jaqenak contraw “laqʼa polvonak kayunakapat thalarasipjjäna” (Hech. 13:50-52; Mat. 10:14). Ukatjja Pablompi Bernabeampejj jan chʼajjwasaw uka lugarat sarjjapjjäna. Jan istʼasir jaqenakajj kuna jan walinakansa uñjasipjjañapäna uksa Diosan amparaparuw jaytawayjjapjjäna (Hech. 18:5, 6; 20:26). Panpachanejj wali kusisitaw sarasipkakïna, jupanakajj inti jalsu toqet sur toqeruw mä 150 kilometronak sarapjjäna. Ukatjja wali suma mä chʼojjña pataruw puripjjäna, uka cheqajj Tauro ukat Sultán qollunak taypinkänwa.

5 Pablompi Bernabeampejj Iconio markanwa nayraqat quedasipjjäna. Iconio markajj Roma markan apnaqat Galacia provincian wali uñtʼatänwa. a Iconio markanjja, griegonakan costumbrenakapajj utjaskakïnwa, walja judionakaw ukan jakapjjarakïna, judionakan religionapar mantiri jan judionakas ukan jakapjjarakïnwa. Kunjamtï lurapjjerïkäna ukarjamajja, Pablompi Bernabeampejj sinagogar mantasinwa predicañ qalltapjjäna (Hech. 13:5, 14). Ukat “niyakejjay jupanakajj sum parlapjjchïnjja, judionakatsa griegonakatsa waljanipuniw creyentëjjapjjäna” (Hech. 14:1).

6. ¿Kunatsa Pablompi Bernabeampejj suma yatichirinakäpjjäna? ¿Kunsa jupanakat yateqassna?

6 ¿Kunatsa Pablompin Bernabeampin arstʼäwinakapajj jaqenakan chuymanakapar purtʼäna? Apóstol Pablojj Biblian yatichäwinakap sum yatïna, ukatwa Jesusajj jutañapäkäna uka Mesiasätap uñachtʼayañatakejj israelitanakan sarnaqäwinakapata, profecianakata, Moisesan Leyipat wali amuyump qhanañchirïna (Hech. 13:15-31; 26:22, 23). Bernabeasti mayninakat wal llakisirakirïna (Hech. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24). Pachpa amuyunakaparjam parlañat sipansa, Pablompi Bernabeampejj ‘Diosat munañanïñ katoqasaw’ parlapjjerïna. ¿Kunsa jupanakat yateqassna? Diosan Arupat sum yatjjatasa, kunanakattï jaqenakajj yatiñ munapkaspa uka textonak ajlltʼasa, predicktan ukanakar chuymachtʼasa, ukatjja amuyunakasarjam yatichañat sipansa, Diosan Aruparjam yatichasa.

7. 1) ¿Kunjamsa jaqenakajj suma yatiyäwinak katoqasipjje? 2) Familiaranakasatï suma yatiyäwinak istʼatasat jiwas contra saytʼapjjchi ukhajja, ¿kunsa amtañasa?

7 Ukampis Pablompin Bernabeampin yatichäwinakap istʼasajja, janiw Iconionkir taqe jaqenakajj kusisitäpkänti. Lucasan arunakaparjamajj “jan creyipkäna uka judionakajja, jilatanak contraw yaqha markanakankir jaqenakar wiytapjjäna, jan walinak amtayapjjarakïna”. Uk uñjasajja, Pablompi Bernabeampejj uka markan quedasiñwa amtapjjäna. Suma yatiyäwinak arjjatasajj “walja tiempow jupanakajj jan ajjsartʼas [uka markan] parlapjjäna”. Ukhamätapat “markankir jaqenak taypinjja tʼaqjtañaw utjäna, yaqhepajj judionak toqet saytʼasipjjäna, yaqhepasti apostolonak toqet saytʼasipjjarakïna” (Hech. 14:2-4). Jichhürunakan ukhamarakiw pasi, suma yatiyäwinak istʼasajja yaqhep jaqenakajj mayachtʼatäpjjewa, yaqhepasti tʼaqjtañaruw puripjjaraki (Mat. 10:34-36). Familiaranakasatï suma yatiyäwinakarjam sarnaqatasat jiwas contra saytʼapjjchi ukhajja, ak amtañasawa: inas jupanakajj jiwasjjat jan walinak parlir istʼapjjchi jan ukajj kʼarinak parlir istʼapjjchi. Ukampis suma sarnaqatas uñjasajja, janiw ukham amuyjjapjjaspati (1 Ped. 2:12; 3:1, 2).

8. ¿Kunatsa Pablompi Bernabeampejj Iconio markat sarjjapjjäna? ¿Kunsa jupanakat yateqsna?

8 Mä qhawqha tiempotjja, Pablo contra ukhamarak Bernabé contra saytʼapkäna uka jaqenakajja jupanakar qalamp jaqjañwa amtapjjäna. Uk yatisajj yaqha cheqar yatiyir sarañwa jupanakajj amtjjapjjäna (Hech. 14:5-7). Jichhürunakanjja ukham suma amuytʼasirirakïtanwa. Kunapachatï jaqenakajj jiwasjjat jan walinak parlapjje ukhajja, jan ajjsartʼasaw yatiyaskaktanjja (Filip. 1:7; 1 Ped. 3:13-15). Ukampis jan walinak pasirjamätap amuystan ukhajja, kunatï jiwasarusa jan ukajj jilat kullakanakasarus jan waltʼaykaspa ukanakat jitheqtañasawa (Prov. 22:3).

“Jakkir Diosar” kuttʼanjjapjjam (Hechos 14:8-19)

9, 10. ¿Listra markajj kawkjankänsa? ¿Listra markankir jaqenakat kunsa yattanjja?

9 Pablompi Bernabeampejj romanonakan apnaqat Listra markaruw sarapjjäna. Uka markajj Iconio markatjja, inti jalantat sur toqenkänwa, 30 kilometronak sarañankarakïnwa. Listra markajja, Pisidiankir Antioquía markampejj sum apasïna. Listra markan janiw walja judionakajj utjkänti, uka markankirinakajj inas griego aru parlapjjchïna, ukampis uka markan pachpa arupajj licaonio arünwa. Uka markanjja, amuyatajj janiw sinagogajj utjkänti, ukatwa Pablompi Bernabeampejj walja jaqenakajj utjkäna uka cheqanakan predicañ qalltapjjäna. Kuna milagrtï Pedrojj Jerusalén markan lurkäna uka pachpa milagro Pablojj Listra markan lurarakïna, jupajj nasïwitpach mä suchu jaqeruw qolläna (Hech. 14:8-10). Pedron milagrop uñjasajj walja jaqenakaw creyenter tukupjjäna (Hech. 3:1-10). Ukampis Pablon milagrop uñjasajj janiw ukhamäkänti.

10 Kunjamtï aka capítulo qalltan yatjjataniwayktanjja, mä suchu jaqen sarnaqjjatap uñjasajj Listra markankir falso diosanakar adoriri walja jaqenakaw jan wal amuyapjjäna. Bernabearojj Zeus sasaw sapjjäna, uka diosajj griego diosanakan pʼeqtʼiripänwa, Pablorusti Hermes sapjjarakïnwa, uka diosajja Zeus diosan yoqapänwa, diosanakan yatiyäwinakap apanirit uñtʼatarakïnwa (“ Zeus diosampiru Hermes diosampiruw Listra markan adorasïna” sat recuadro uñjjattʼäta). Ukampis Pablompi Bernabeampejja, nanakajj janiw uka diosanakäpkti sasaw jaqenakar qhanañchapjjäna. Cheqpach Jehová Diosan chʼamapampi parlapjjatapsa Diosan chʼamapampi mä suchu jaqer qollapjjatapsa qhanañchapjjarakïnwa (Hech. 14:11-14).

“Suma yatiyäwinakwa jumanakar yatiyapjjsma, ukhamat jumanakajj jan kunatak servirinakar adorañat sipansa jakkir Diosar kuttʼanjjapjjañamataki. Uka Diosaw alajjpachsa, oraqsa [...] luri” (Hechos 14:15).

11-13. 1) ¿Pablompi Bernabeampejj Listra markankir jaqenakar kamsapjjänsa? 2) ¿Pablompin Bernabeampin arunakapat kunsa yateqsna?

11 Jaqenakan ukham uñjatpachasa, Pablompi Bernabeampejj jupanakar predicañatakejj chʼamachasisipkakïnwa. Jupanakajj akham sapjjänwa: “Tatanaka, ¿kunatsa akanak lurasipkta? Nanakajj jumanakjam tʼaqesir jaqekïpjjaraktwa. Nanakajj suma yatiyäwinakwa jumanakar yatiyapjjsma, ukhamat jumanakajj jan kunatak servirinakar adorañat sipansa jakkir Diosar kuttʼanjjapjjañamataki. Uka Diosaw alajjpachsa, oraqsa, lamar qotsa, taqe kunanakatï ukanakan utjki ukanaksa luri. Nayra tiemponakanjja, amtanakaparjam sarnaqañ munir taqe markanakarus janirakiw jarkʼkänti. Ukhamarus jupajj suma luräwinak lurasaw jupa pachpat qhanañchasïna, alajjpachat jallunaka apayanisa, suma cosecha tiemponak churasa, manqʼañanakampi sistʼayasa, chuymanakams wal kusisiyasa” sasa (Hech. 14:15-17). Lucasan qellqat uka textotjja, jan cristianöpki ukanakar predicañ toqet waljanakwa yateqsna.

12 ¿Kunsa uka arunakat yateqsna? Maya, Pablompi Bernabeampejja jupanakar istʼapkäna uka jaqenakat sipans jilankapkaspas ukham janiw amuyasipkänti. Mä jaqer qollapjjatapat wali chʼamanïpkaspas ukham janirakiw jachʼa jachʼa tukupkänti, antisas jumanakjam jaqekïpjjtwa sasaw sapjjäna. Cheqansa Pablompi Bernabeampejj espíritu santo katoqapjjäna, kʼari yatichäwinakatsa librëjjapjjänwa, Cristomp chik alajjpachat apnaqaniñatakis suytʼäwinïpjjarakïnwa. Ukampis Listra markankir jaqenakatï Jesucristor istʼapjjaspäna ukhajja, uka pachpa bendicionanakwa katoqapjjarakispäna, ukwa Pablompi Bernabeampejj amuyapjjäna.

13 ¿Predicktan uka jaqenakarojj kunjam chuymampis uñjtanjja? ¿Jupanakat jilanksnas ukham janit amuyasktanjja? Biblian cheqa yatichäwinakap jaqenakar yatichkasajja, ¿Pablo ukhamarak Bernabé chachanakjamat jachʼañchayasiñ jan thaqktanjja? Uka toqetjja, Charles Russell jilatajj wali yateqaskayawa. Jupaw niya 1870 marat niya 1916 marakamajj predicación pʼeqtʼäna. Jupajj akham sasaw qellqäna: “Janiw nanak pachpasa ni qellqatanakajatsa jachʼañchayasiñ munapkti, janirakiw reverendo jan ukajj rabí sayasiñs munapkti” sasa. Uka arunakapajja, Russell jilatajj Pabljama ukat Bernabé chachjam humilde chuymanïtapwa uñachtʼayistu. Jichhürunakanjja jiwasajj janirakiw jachʼañchayasiñ amtampi predicktanti, jan ukasti “jakkir Diosar” kuttʼanipjjañapatakiw jaqenakar yanaptʼañ muntanjja.

14-16. Kunanaktï Pablompi Bernabeampejj Listra markankir jaqenakar sapkäna ukanakatjja, ¿kunanakampsa yateqsna?

14 Payïr toqet akwa yateqsna, Pablompi Bernabeampejj kuna toqettï jaqenakajj yatiñ munapjjerïkäna uka toqenakatwa parlapjjerïna. Iconionkir judionakasa judionakan religionapar mantirinakasa, Qellqatanakat sum yatipjjäna, ukampis Listra markankirinakajj kunjamsa Diosajj Israel markar uñjäna uksa, Qellqatanakatsa mä jukʼak yatipjjäna, yaqhepasti janiw uka toqet kunsa yatipkarakïnti. Ukampis Pablompir Bernabeampir istʼapkäna uka jaqenakajja, yapu lurasaw jakasipjjäna, Listra markajj janiw sinti juntʼükänti ni sinti thayäkänsa, yapunakas wali sumaw ukan achurakirïna. Uka markan jakir jaqenakajja, Diosajj kunja suma chuymanisa uk Jupan luratanakapanwa qhan amuyapjjaspäna, ukanakat mayajj jakapkäna uka suma oraqënwa. Ukatwa Pablompi Bernabeampejj ukanakat parlasin predicapjjerïna (Rom. 1:19, 20).

15 Pablompit Bernabeampit yateqasisajja, jaqenakajj kuna toqettï yatiñ munapki ukarjamaw predicaraksna. Mä yapu lurirejj walja oraqenakarus mä pachpa jatha satkchinejja, satañatakejj janiw uka oraqenak mä igualak wakichkaniti, kuna laykutejj uka oraqenakat yaqhepajj jasakiwa, yapuchañatakis listokëjjarakiwa. Ukampis yaqhep oraqenakajj satañatakejj wal trabajiñaw munasi. Jiwasampejj niya ukhamaw pasaraki. Satktan uka jathajj Reinon suma yatiyäwinakap yatiyktan ukawa, ukajj Diosan Arupanwa jikjjatasi. Ukampis jiwasatï Pablompit Bernabeampit yateqasiñäni ukhajja, jaqenakajj kunjamanakansa jakasipjje, kuna creencianakanïpjjesa uk amuyañatakiw chʼamachasiñäni. Ukatsti kuntï jupanakat yatktan ukarjamaw Reinon suma yatiyäwinakap yatiyapjjarakiñäni (Luc. 8:11, 15).

16 Kimsïr toqet akwa yateqaraksna, jaqenakar Diosan arunakap yatiyañatakejj walsa chʼamachaskchiñänejja, kuntï yatiyktan uk Supayaw apsjjaspa jan ukajj kuntï yatiyktan ukajja qalarar oraqeruw purispa, uk pasipanjja janiw aynachtʼañasäkiti ni llakisiñasäkarakisa (Mat. 13:18-21). Apóstol Pablojj uka toqet parlkasajja, Roma markankir cristianonakar akham sänwa: “Sapa mayniw Diosarojj cuenta churañäni” sasa. Mä arunjja jiwasasa, khitinakarutï Diosan arup yatiyktan ukanakasa taqeniw Diosar cuenta churañäni (Rom. 14:12).

‘Jupanakajj Jehová Diosaruw katuyapjjäna’ (Hechos 14:20-28)

17. ¿Derbe markat sarjjasajj Pablompi Bernabeampejj kawkirus sarapjjäna, ukat kunatsa?

17 Kunjamtï yatjjataniwayktanjja, Listra markankirinakajj Pabloruw qalamp jaqjapjjäna. Jiwatäpachaw sasin amuyasajj marka anqaruw qatatsupjjäna. Uka qhepatjja, discipulonakaw jupar yanaptʼañatakejj puripjjäna, uka arum samartʼañapatakis mä lugarwa jupar churapjjarakïna. Qhepürusti Pablompi Bernabeampejj 100 kilometronak jaywa Derbe markar puriñkamajj sarapjjäna. Apóstol Pablotakejj uka markar sarañajj wali chʼamäpachänwa, kuna laykutejj mä qhawqha horanak nayrakiw qalanakamp jaqjatäsajj qʼala usuchjat uñjasïna. Ukhampachas jupampi Bernabeampejja, jan aynachtʼasaw sarasipkakïna. Kunapachatï Derbe markar puripjjäna ukhajja “waljaniruw Jesusan discipulopar tukuyapjjäna”. Ukatjja Siriankir Antioquía markar cheqak kuttʼañat sipans “Listra, Iconio, [Pisidiankir] Antioquía markanakaruw kuttʼjjapjjäna”. ¿Kuna amtampis uka markanakar kuttʼapjjpachäna? Jupanakajj discipulonakar ‘Tatitur confiyasipkakiñapatak’ chʼamañchtʼañatakiw kuttʼapjjäna (Hech. 14:20-22). Pablompi Bernabeampejj wali yateqaskayäpjjewa, jupanakan askipak thaqañat sipansa, congregacionanakatwa jukʼamp llakisipjjäna. Jichhürunakanjja superintendente de circuitonakasa misioneronakasa, Pablompit Bernabeampitwa yateqasipjjaraki.

18. ¿Kunjamsa mä jilatarojj ancianot uttʼayasi?

18 Pablompi Bernabeampejja arunakapampisa sarnaqatanakapampisa wal discipulonakar chʼamañchtʼapjjäna, ukhamarusa “sapa congregacionanwa ancianonak uttʼayapjjäna”. Pablompi Bernabeampejj ‘espíritu santon’ khitatas misionerot sarapkchïnjja, jupanakajj oración lurasa, ayuno lurasaw uttʼayapkäna uka ancianonakarojj “Jehová Diosar katuyapjjäna” (Hech. 13:1-4; 14:23). Jichhürunakan niya uka pachpaw lurasiraki, janïr mä jilatar ancianot uttʼaykasajja, congregacionapankir ancianonakaw Biblian mayitanakap phoqaskiti janicha uk mä oracionamp uñakipapjje (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Sant. 3:17, 18; 1 Ped. 5:2, 3). Mä jilatar ancianot uttʼayañatakejj janiw walja tiempo cristianöñapajj wakiskapuniti. Parlatapana, sarnaqatapana, kunjam jaqet uñtʼatasa ukanakanwa mä jilatajj espíritu santompit irpayasiski janicha ukajj amuyasi. Ukhamarus Biblian mayitanakap phoqasakiw mä jilatajj Diosan ovejanakapar uñjañatak uttʼayatäspa (Gál. 5:22, 23). Ukampis superintendente de circuito jilatakiw mä jilatar ancianot uttʼayaspa (1 Timoteo 5:22 uñjjattʼarakïta).

19. ¿Kuna lurañanakampis ancianonakajj phoqapjjañapa? ¿Kunjamsa Pablompit Bernabeampit yateqasipjjatap uñachtʼayapjjaraki?

19 Ancianot uttʼayatäpki uka jilatanakajja, kunjamsa congregacionar uñjasipki uka toqet Diosar cuenta churapjjañapätap sum yatipjje (Heb. 13:17). Pablo ukat Bernabé chachanakjamarakiw ancianonakajj predicacionan nayrankapjje, arunakapampiw jilat kullakanakar chʼamañchtʼapjje, jupanakan askipak thaqañat sipansa congregacionatwa jukʼamp llakisipjjaraki (Filip. 2:3, 4).

20. Diosat jan jitheqtir jilat kullakanakan luratanakapat liytʼañajja, ¿kun lurañatakis chʼamañchtʼistu?

20 Kunapachatï Pablompi Bernabeampejj Siriankir Antioquía markar kuttʼjjapjjäna ukhajja, “taqe kunanaktï Diosajj jupanak taypejj lurkäna ukanakwa [...] yatiyapjjäna, kunjamsa Diosajj jupar confiyapjjañapatakejj yaqha markanakatak mä punku llawiräna uksa yatiyapjjarakïnwa” (Hech. 14:27). Diosat jan jitheqtir jilat kullakanakajj kunjamsa predicapjje, kunjamsa chʼamachasitanakapar Jehová Diosajj bendisiwayi uka toqenakat liytʼañajja, ‘Jehová Diosat munañanïñ katoqasajj jan ajjsaras’ predicaskakiñatakiw chʼamañchtʼistu.

a Iconio markajj frigionakan markapänwa” sat recuadro uñjjattʼäta.