Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

CAPÍTULO 4

‘Jan yatjjatata aleq jaqenaka’

‘Jan yatjjatata aleq jaqenaka’

Apostolonakajj jan ajjsarirïpjjänwa, ukatwa Jehová Diosajj jupanakar bendisïna

Hechos 3:1–5:11 textot apstʼatawa

1, 2. Templor mantañ mä punku jakʼanjja, ¿kuna milagrsa Pedromp Juanampejj lurapjjäna?

 JAYPʼJJAROJJA ukankapkäna uka walja jaqenakjjarojj intejj walpun qhantʼanïna. Judío religionankirinakasa Jesucriston discipulonakapasa temploruw mantasipkäna. Niyarakiw “oración mayisiña” horasäjjäna (Hech. 2:46; 3:1). a Pedromp Juanampejja walja jaqenak taypiw templon mä punkup toqer sarapjjäna, uka punkojj Suma Uñtani satänwa. Jaqenakan parlapjjatapasa sarnaqapjjatapas walipuniw istʼasïna, ukhamaruw 40 jila marani nasïwitpach mä cojo jaqen arnaqasitapajj istʼasïna, uka chachajj limosna mayjasiskäna (Hech. 3:2; 4:22).

2 Pedrompi Juanampejj cojo jaqer jakʼachasipjjäna ukhajja, uka jaqejj qollqe wajjtʼita sasaw kutin kutini jupanakar mayïna. Apostolonakajj ladopar saytʼasipjjäna ukhajja, qollqwa wajjtʼapjjetani sasaw jupajj amuypachäna. Ukampis apóstol Pedrojj jupar akham sänwa: “Janiw qollqes qoris utjkituti, kunatï nayan utjkitu ukwa churäma. ¡Nazareno Jesucriston sutipjjaruw nayajj sissma, sarnaqam!” sasa. Kunapachatï Pedrojj uka cojo jaqer amparat kattʼasin waytäna ukat uka jaqejj sartarakïna ukhajja, jaqenakajj walpun musparapjjpachäna (Hech. 3:6, 7). Jan cojöjjatap uñjasajja, ¿uka jaqejj kusispachänti? ¿Sarnaqañatak chellqtasajj kunjamas jikjjataspachäna? ¡Cheqas uka jaqejj wali kusisitapunïnwa, ukatwa thoqtas thoqtas Diosar wal jachʼañchäna!

3. ¿Kuna oportunidadsa Pedrojj markankirinakarusa qollat jaqerus churäna?

3 Pedrompi Juanampejj Salomonan Columnanakap jakʼankjjapjjäna ukhajja, walja jaqenakaw jupanakan ukar sarapjjäna. Uka pachpa lugaranwa Jesusajj jaqenakar yaticharakirïna. Uka lugaranwa Pedrojj kunatsa uka jaqer qolläna uk qhanañcharakïna (Juan 10:23). Uka markankirinakarusa qollatäkäna uka jaqerusa mä oportunidad churäna, ukajj qollqet sipansa, qorit sipansa, qollatäñat sipans jukʼamp valoranïnwa. Uka oportunidadajj akänwa: arrepentisiña, juchanakat perdonatäña, khitirutï Jehová Diosajj ‘Jachʼa Irpirïñatak’ uttʼayki uka Jesucriston arkiripäña (Hech. 3:15).

4. 1) Pedron mä jaqer qollatapatjja, ¿kuna jan walinakansa discipulonakajj uñjasipjjäna? 2) ¿Kuna pä jisktʼanakarus qhanañchaskañäni?

4 ¡Wali musparkañ urünwa! Mä cojo jaqew qollatäjjäna, sarnaqjjarakïna. Walja waranqa jaqenakaruw Diosar serviñan qollatäjjapjjañapataki ukhamarak Diosan munañaparjam sarnaqapjjañapatak mä oportunidadajj churasïna (Col. 1:9, 10). Ukampis kunanakatï ukürojj paskäna ukanakajja, cristianonakarojj qhepat jan walinakanwa uñjasiyäna, autoridadanakajj janiw Diosan arunakap yatiyjjapjjañap munapkänti (Hech. 1:8). Pedrompi Juanampejja, mä arun “jan yatjjatata” uka pä aleq jaqenakajj kunjamsa Diosan Reinopat yatiyapjjäna, kunjam chuymampis predicapjjarakïna uka toqet yatjjatasajj ¿kunsa yateqsna? (Hech. 4:13). b Arknaqat uñjasipkäna ukhajj kuntï jupanakasa, mayni discipulonakas lurapkäna ukat ¿kunsa yateqaraksna?

‘Janiw nanakan chʼamajampïkiti’ (Hechos 3:11-26)

5. ¿Pedrojj kunjamtï walja jaqenakar parlkäna uka toqet kunsa yateqsna?

5 Pedrompi Juan apostolompejja walja jaqenak nayraqatan saytʼatäsipkänwa, uka jaqenak taypinjja Jesusar jiwayasiñap wal mayipkäna uka jaqenakaw utjpachäna (Mar. 15:8-15; Hech. 3:13-15). Ukhamäkchïnsa, Jesusan sutipjjaruw cojo jaqer qollasi sasaw Pedrojj jan ajjsartʼas säna, ukatjja jumanakaw Jesucristor jiwayapjjtajja sasaw qhan sarakïna. Ukampis Pedrojj janiw uka jaqenakatak coleratäkänti, kuna laykutejj ‘jan yatkasin’ uk lurapjjatap sum yatiskäna (Hech. 3:17). Ukatwa jupanakarojj “jilatanaka” sasin säna, ukatjja Diosan Reinopajj kuna sumanaksa apanini uka toqetwa jukʼamp parläna. Uka jaqenakatï arrepentisipjjaspäna, Jesusan jiwataparusa jaktataparus creyipjjarakispäna ukhajja, Jehová Diosajj ‘samarañ tiemponakwa’ jupanakar churaspäna (Hech. 3:19). Jiwasajj ukhamarakiw Diosan juicio urupat jan ajjsartʼasa qhan yatiyañasa. Ukampis janiw jaqenakarojj arunakasamp chuym ustʼayañasäkiti ni juchañchañasäkisa, jan ukasti jilat kullakanakasarjamaw jupanakar uñjañasa. Ukatjja Pedrot yateqasisajj Diosan Reinopajj kuna bendicionanaksa apanini uka toqetwa jukʼamp parlañasa.

6. ¿Kunjamsa Pedrompi Juanampejj humilde chuymanïpjjatap uñachtʼayapjjäna?

6 Apostolonakajj humilde chuymanïpjjänwa. Uka milagro lurapjjatapat jupanakajj janiw jachʼañchayasiñ munapkänti, ukatwa Pedrojj jaqenakar akham säna: “¿Kunatsa jumanakajj akat musparapjjta, kunatsa nanakan chʼamajampisa jan ukajj Diosar taqe chuyma adorasas aka jaqer sarnaqayapkirista ukham uñjapjjesta?” sasa (Hech. 3:12). Pedrosa mayni apostolonakasa, taqe kunanaktï lurapkäna ukanak Diosan chʼamapamp lurasitap sum yatipjjäna, cheqas janiw pachpa chʼamanakapamp uk lurapkaspänti. Ukatwa taqe kunanaktï lurapkäna ukanakat Jehová Diosampiru Jesusampir jachʼañchapjjäna.

7, 8. 1) ¿Kuna oportunidadsa predicasajj jaqenakar churtanjja? 2) ¿Kunjamsa “taqe kun askichañataki” siski uka promesajj phoqasiski?

7 Jichhürunakan ukhamarakiw predicasajj humilde chuymanïñasa. Milagronak toqe jaqenakar qollañatakejja, espíritu santojj janiw chʼam jichha tiempon churkistuti. Ukampis jaqenakar yanaptʼañatakejj akanakwa lursna: Diosampiru Jesucristompir confiyapjjañapatakiw yanaptʼsna, ukat juchanakapat perdonatäpjjañapatakisa Jehová Diosajj samarañap churkistu uk katoqapjjañapatakis Pedrjamarakiw mä oportunidad chursna. Sapa marajja, walja waranqa jaqenakaw uka yanaptʼa katoqasajj Jesusan discipulopjam bautisasipjje.

8 Pedrojj parlkäna uka “taqe kun askichañataki” tiemponakanwa jakasktanjja. ‘Nayra santo profetanakan lakap taypi Diosajj arskäna’ ukarjamajja, Reinopajj 1914 maranwa alajjpachan uttʼayasiwayjje (Hech. 3:21; Sal. 110:1-3; Dan. 4:16, 17). Mä jukʼa tiempotsti, Jesusajj aka oraqen Jehová Dios saparuk adorasjjañapatakiw taqe kun askichañ qalltäna. Ukhat aksarojja, walja millón cristianonakaw Diosan Reinopamp apnaqatäñatak markapar mantanipjje. Jupanakajja kunjam jaqëpkänti nayrajj uk jaytawayjjapjjewa, ukatjja ‘Diosan munañaparjam luratäki uka machaq jaqëñampiw’ isthapisjjapjje (Efes. 4:22-24). Nayra tiemponjja, Pedrojj espíritu santon yanaptʼapampiw cojo jaqer qolläna, jichhürunakanjja espíritu santon yanaptʼapampirakiw prediktanjja. Pedrot yateqasisajj jaqenakar yatichañatakejja, Bibljja jan ajjsarasa sumwa apnaqañasa. Jehová Diosan chʼamapampiw jaqenakar Jesusan discipulopar tukuytanjja, janiw jiwasan chʼamasampikejj ukajj luraskaspati.

“Ukanakat parlañ janiw amuktʼapkiristti” (Hechos 4:1-22)

9-11. 1) Pedrompi Juanampi predicasipkatap yatisajja, ¿kunsa judionakan autoridadanakapajj lurapjjäna? 2) ¿Apostolonakajj kun lurañsa amtapjjäna?

9 Pedron discursop istʼasasa cojo jaqen arnaqasitap istʼasas jaqenakajj wal ojjopjjäna. Ukatwa templo uñjir capitanampi jilïr sacerdotenakampejj kunas pasäna uk uñjir jankʼak sarapjjäna. Inas uka jilïr sacerdotenakajj saduceonakäpjjchïna. Uka tiemponjja, saduceonakan sectapajj wali qamiri, politicansa wali aytata ukhamänwa, Roma markamp sum apasiñatakiw jupanakajj chʼamachasipjjäna, judionakan costumbrenakapsa leyinakapsa rechazapjjänwa, ukampis uka leyinakajj fariseonakan wali munatänwa. c Saduceonakajj jiwatat jaktañ utjataparojj janiw creyipkänti, ukatwa Pedrompir Juanampir templon jan ajjsaras Jesusan jaktatapat yatichapjjatap uñjasajj wal colerasipjjpachäna.

10 Enemigonakapajj wali coleratäsajja, Pedrompir Juanampirojj carcelaruw llawintayapjjäna, qhepürusti judionakan jachʼa tribunalapar sarapjjañapatakiw obligapjjarakïna. Uka munañäni autoridadanakatakejja, Pedrompi Juanampejj “jan yatjjatata” aleq jaqenakakïnwa, templon yatichapjjañapatakejj janis derechonïpkaspa ukhamwa amuyapjjäna. Pedrompi Juanampejj janiw religión toqet yatichaskäna uka wali uñtʼat escuelanakar sarapkänti. Ukhamäkchïnsa, jupanakar wali qhana jan payachasis parlir uñjasasa, wali suma yatichirïpjjatap uñjasas juezanakajj wal musparapjjäna. ¿Kunatsa Pedrompi Juanampejj ukhamäpjjpachäna? Ukatakejj walja razonanakas utjkchïnjja, Jesusamp chik sarnaqerïpjjatapatwa ukhamäpjjäna (Hech. 4:13). Jesusajj autoridadani jaqjamaw yatichirïna, janiw escribanakjam yatichirïkänti (Mat. 7:28, 29).

11 Cheqapar uñjañatak uttʼayat autoridadanakajja, jan jukʼamp predikjjapjjañapatakiw apostolonakar ordenapjjäna. Uka tiemponjja, autoridadanakajj sapkäna ukajj phoqasiñapapunïnwa. Mä qhawqha semananak nayrajja, uka pachpa autoridadanakaw Jesusajj “¡jiwañapawa!” sasin mä orden apsupjjäna (Mat. 26:59-66). Ukhamäkchïnsa, Pedrompi Juanampejj janiw ajjsarapkänti. Uka wali munañäni jaqenak nayraqatanjja, jan ajjsartʼasaw wali respetomp akham sapjjäna: “Diosar istʼañat sipans jumanakar istʼañatejj Dios nayraqatan walïchejja, jumanak uk amuytʼjjapjjam. Kunanaktï nanakajj uñjapkta, istʼapkarakta ukanakat parlañ janiw amuktʼapkiristti” sasa (Hech. 4:19, 20).

12. ¿Kunas jan payachasisa ukhamarak jan ajjsaras predicañatak yanaptʼistani?

12 ¿Jiwasat kamsasirakispasa? ¿Jupanakjam jan ajjsaririrakïtanti? Markasan wali utjirini, wali yatjjattʼata ukat uñtʼat jaqenakar prediktan ukhajj ¿kunjamas jikjjatastanjja? Kunapachatï familiaranakasasa, escuelankir compañeronakasasa, jan ukajj trabajonkir compañeronakasasa creencianakasat burlasipjje ukhajj ¿kunjamas jikjjatastanjja? ¿Ajjsarayastanti? Ukhamächi ukhajja, ajjsarañar atipjsnawa. Jesusajj aka oraqenkkäna ukhajja, apostolonakaparojj jan payachasisa respetomp creencianakap arjjatapjjañapatakiw yatichäna (Mat. 10:11-18). Jaktjjäna uka qhepatsti akham sasaw discipulonakapar sarakïna: “Nayajj sapürupuniw jumanakampïskta, akapachajj tukuskani ukapachkama” sasa (Mat. 28:20). Jichhürunakanjja, ‘suma phoqeri amuyasir esclavo’ toqew Jesucristojj creencianakas arjjatañ yatichistu (Mat. 24:45-47; 1 Ped. 3:15). ¿Kunjamsa yatichistu? Tantachäwinak toqe, Bibliat apstʼat qellqatanak toqew yatichistu, ukanakat mayajj Internetan jw.org cheqan “Bibliat yatiñatak jisktʼanaka” siski ukawa. ¿Tantachäwinakarojj sarasktanti? ¿Bibliat apstʼat qellqatanakampis yanaptʼayasisktanti? Ukhamtï lurañäni ukhajja creencianakasat janiw payachaskañäniti, jan ajjsarasaw parlarakiñäni. Apostolonakat yateqasisas kuna cheqa yatichäwinaktï yateqawayktan ukanaksa parlaskakiñäniwa, uk lurañatakejj janiw kunasa ni khitisa jarkʼkistaspati.

Kuna suma cheqa yatichäwinaktï yateqktan ukanak yatiyañatakejja, janiw kunas jiwasar jarkʼañapäkiti.

Mä amtakiw “Diosar orasipjjäna” (Hechos 4:23-31)

13, 14. Arknaqat uñjaskañäni ukhajja, ¿kunsa lurañasa, ukat kunatsa?

13 Pedrompi Juanampejj carcelat mistjjapjjäna ukhajja, jankʼakiw jupanakajj congregacionankir cristianonakamp tantachasipjjäna. Ukatjja “mä amtakiw taqe jupanakajj Diosar orasipjjäna”, ukhamat jan ajjsaras predicaskakiñataki (Hech. 4:24). Maynejj pachpa chʼamapar atinisisajj janiw Jehová Diosan munañap lurkaspati, uk Pedrojj sum yatïna. Mä qhawqha semananak nayrajja, jupa pachpar confiyasajj pantjasïnwa, jupajj Jesusar akham sänwa: “Taqenis jumar jaytjapkchïtamjja, ¡janipuniw kunäkipansa nayajj jaytjkämati!” sasa. Ukampis Jesusan arsutaparjamajja, Pedrojj jaqenakar ajjsaratap laykojj Jesús amigoparu, mä arunjja Yatichiripar jan uñtʼiriw tuküna. Ukampis ukham pantjasitapatjja, jupa pachpar jan confiyasiñwa Pedrojj yateqäna (Mat. 26:33, 34, 69-75).

14 Jiwasatï Jesucriston arunakapar istʼasajj jupjjat yatiyaskakiñ munstan ukhajja, taqe chuyma predicañwa amtañasa. Enemigonakasatï Diosat jitheqtayañ munapjjestani jan ukajj predicañ jarkʼañ munapjjestani ukhajja, Pedrompit Juanampitwa yateqasiñasa. Jehová Diosaruw chʼam mayisiñasa, janirakiw congregacionat jitheqtañasäkiti. Kuna jan walinakantï uñjasktan ukanakjja, ancianonakaru, jan ukajj experienciani jilat kullakanakaruw cuenttʼañasa. Jupanakan oracionanakapajj wal yanaptʼistaspa (Efes. 6:18; Sant. 5:16).

15. Mä tiempo jan predikjjatamat ¿kunatsa jan aynachtʼañamäki?

15 Mayninakan predicañ jarkʼatajj inas mä tiempojj jan predicawayjjstati, ukhamächi ukhajja jan aynachtʼamti. Jesusan jiwatap qhepatjja, apostolonakas mä tiempojj janiw predikjjapjjänti, ukampis mä jukʼa tiempotjja wasitatwa predikjjapjjäna (Mat. 26:56; 28:10, 16-20). Nayra pantjasitanakasat janiw aynachtʼañasäkiti, antisas ukanakat yateqañatakiw chʼamachasiñasa. Ukhamatwa kuntï yateqktan ukanakampejj mayninakar chʼamañchtʼsna.

16, 17. Jesusan discipulonakapajj kuntï Jerusalenan mayisipkäna uka oracionat ¿kunsa yateqsna?

16 Autoridadanakamp jan waltʼayatäsajj ¿kunsa Diosar oracionan mayisiñasa? Apostolonakajj ‘jan arknaqatäñatak jarkʼaqapjjeta’ sasajj janiw Diosar mayisipkänti. Jupanakajj Jesusan aka arunakapatwa amtasipjjäna: “Jupanakatï nayar arknaqapjjchitojja, jumanakarojj arknaqapjjarakïtamwa” (Juan 15:20). Ukatwa Diosat jan jitheqtiri uka discipulonakajj akham sasin orasipjjäna: ‘Kunjamsa ajjsarayapjjetu uk istʼam’ sasa (Hech. 4:29). Discipulonakajja Diosan munañap lurañajj qhawqha wakiskirisa uk qhanwa amuyapjjäna, arknaqatäsajj kunjamsa profecianakajj jupanakjjar phoqasïna uksa amuyapjjarakïnwa. Maysa toqetjja discipulonakajj ak sum yatipjjäna: jaqenakan apnaqat gobiernonakan jan waltʼayatpachas Diosan munañapaw aka oraqen lurasiñapäna, Jesusas ukham orasiñwa yaticharakïna (Mat. 6:9, 10).

17 Diosan munañap lurañatakejja, discipulonakajj akham sasaw Jehová Diosar orasipjjäna: “Nanaka esclavonakamarojj yanaptʼapjjeta, ukhamat arunakamat jan ajjsaras parlasipkakiñajataki” sasa. Uka oracionarojj ¿kunjamsa Jehová Diosajj jayspachäna? “Kawkintï tantachasipkäna uka cheqajj walpun khatatïna. Taqpachaniw espíritu santompi phoqtʼatäpjjäna, jan ajjsarasarakiw Diosan arunakapat parlapjjäna” (Hech. 4:29-31). Jehová Diosan munañap phoqasiñapatakejj janiw kunas jarkʼkaspati (Is. 55:11). Jiwasatakejj Diosan munañapajj janiw phoqaskaniti sañjamäspawa, enemigonakasas wali chʼamanjamäpjjaspawa. Ukampis jiwasatï oracionan Diosar chʼam mayisiñäni ukhajja, jupaw chʼam churistani, ukhamat jan ajjsaras predicaskakiñasataki.

“Janiw jaqenakar engañktati, jan ukasti Diosaruw engañasktajja” (Hechos 4:32–5:11)

18. ¿Jerusalenankir cristianonakajj kunjamsa maynit maynikam yanaptʼasipjjäna?

18 Jerusalenankir machaq congregacionajj jankʼakiw jiljjattäna, ukanjja 5.000 jila cristianonakaw utj-jjäna. d Jupanakajj walja lugaratäpkchïnsa “mä chuymakïpjjänwa, mä amtakïpjjarakïnwa”. Jupanakajj amuyunsa lupʼïwinsa mä wawakïpjjänwa (Hech. 4:32; 1 Cor. 1:10). Jehová Diosamp bendisitäñatakejja discipulonakajj janiw oración mayak lurapkänti, jan ukasti maynit maynikamaw Diosar serviñan yanaptʼasipjjäna, utjirinakapampis yanaptʼasipjjarakïna (1 Juan 3:16-18). Amuytʼañataki, José (apostolonakajj Bernabé sutimpiw jupar uchapjjäna) sat discipulojj mä oraqepwa aljäna, ukat uka aljat qollqjja taqpachwa donacionat apostolonakar churjjäna, ukhamat jaya markat jutapkäna uka cristianonakajj Jerusalenan jukʼamp tiemp quedasipjjañapataki, Diosarus jukʼamp uñtʼapjjañapataki.

19. ¿Kunatsa Jehová Diosajj Ananiasarusa Safira warmirus jiwayäna?

19 Ananías chachampi Safira warmipampejj ukhamarakiw mä oraq aljapjjäna, uka aljat qollqsti apostolonakaruw donacionat churjjapjjäna. Jupanakajj uka aljat qollq taqpachwa churasipkta sasaw sapjjäna, ukampis ‘jamasatwa aljat qollqet mä qhawqha apaqäpjjäna’ (Hech. 5:2). Ukatwa Jehová Diosajj jupanakar jiwayäna. Diosajj janiw jukʼa qollqe churapjjatapat jiwaykänti, jan ukasti jan wali amtanïpjjatapata kʼarisipjjatapatwa jupanakar jiwayäna. Jupanakajj ‘janiw jaqenakar engañjapkänti, jan ukasti Diosaruw engañasipkäna’ (Hech. 5:4). Ukham jaqenakarojj Jesusajj kʼari chuyman jaqenaka sänwa. Ananías chachampi Safira warmipampejj Diosamp sum uñjayasiñat sipansa jaqenakamp jachʼañchatäñwa thaqapjjäna (Mat. 6:1-3).

20. ¿Jehová Diosarojj kunjam chuymampis sacrificionak loqtañasa?

20 Nayrïr patak maranakanjja, Jerusalenankir discipulonakajj wali wajjtʼasirïpjjänwa. Jichhürunakanjja Jehová Diosan walja millón Testigonakapajj ukham wajjtʼasirïpjjarakiwa, aka oraqpachan predicasiñapatakejj taqe chuymaw donacionanak churapjje, cheqas taqeniw ukatakejj qollqemp yanaptʼsna tiempsa apstʼasiraksna. Jehová Diosajj janiw pä chuyma jupar serviñas munkiti (2 Cor. 9:7). Diosatakejj qhawqha sacrificionaksa lurasktan ukajj janiw importantëkiti, jan ukasti kunjam chuymampis sacrificionak loqtasktan ukaw jukʼamp importantejja (Mar. 12:41-44). Janipun Ananías chachampit Safira warmipampit yateqasipjjañäniti. Jiwasajj janiw Diosarojj jaqenakamp jachʼañchayasiñ laykukejj serviñ munktanti, jan ukasti Pedro, Juan, Bernabé chachanakatwa yateqasiñ muntanjja. Ukhamajj Jehová Diosampiru jaqe masisampir munasitasat taqe kuns lurapjjañäni (Mat. 22:37-40).

a Kuna horasarutï sacrificionakajj alwasa jaypʼusa loqtasirïkänjja, uka horasarurakiw oracionanakajj templon lurasirïna. Jaypʼu toqer loqtaskäna uka sacrificiojja, niya kimsa jaypʼu horasaruw loqtasirïna, griego arurjamajja niya “llätunkïr horasaru”.

c Jachʼa jilïr sacerdotempi jilïr sacerdotenakampi” sat recuadro uñjjattʼäta.

d Amuyatajja uka tiempon mä 6.000 fariseonakakiw Jerusalenan utjäna, uka fariseonakat sipansa saduceonakajj jukʼanikïpjjänwa, ukatwa apostolonakarojj Jesusat jan yatichapjjañapatak jarkʼañ munapjjpachäna.