Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

CAPÍTULO 25

“¡Nayajj Cesaramp juzgatäñ munta!”

“¡Nayajj Cesaramp juzgatäñ munta!”

Kunjamsa suma yatiyäwinakajj arjjatasiñapa uka toqet Pablojj wali yateqaskayawa

Hechos 25:1–26:32 textot apstʼatawa

1, 2. 1) ¿Kuna jan walinakansa Pablojj uñjasïna? 2) ¿Pablojj Cesaramp juzgatäñ maykäna ukjjat kunsa jisktʼassna?

 PABLOJJ Cesarea markankaskäna ukhajja, juparojj soldadonakaw carcelan uñjasipkäna. Pä maranak nayrajja, mä arun Pablojj Judea markankjjäna ukhajja, mä qhawqha urunak qhepat judionakaw jupar jiwayañatakejj thaqapjjäna, niya kimsa kutinwa niy jiwayapjjarakïna (Hech. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27). Ukampis enemigonakapan amtanakapajj janiw phoqaskänti, ukhamäkchïnsa Pablor kunjamat jiwayañsa thaqasipkakïnwa. Kunapachatï enemigonakapar mayamp katuyañ munapjjäna ukhajja, Pablojj romano Festo gobernadorarojj akham sänwa: “¡Nayajj Cesaramp juzgatäñ munta!” sasa (Hech. 25:11).

2 ¿Pablojj kuntï maykäna ukarojj Jehová Diosajj apoypachänti? Jehová Diosajj apoyänti janicha uk yatiñajja, aka qhep qhepa urunakan Reinon suma yatiyäwinakap predicasktan uka cristianonakatakejj wali importantewa. Pablojj kunjamsa “suma yatiyäwinak yatiyasiñapatakejj leyinakarjam” arjjatäna, jupat yateqasisajj kunjamsa suma yatiyäwinak arjjataraksna ukanak yatiñas wali importanterakiwa (Filip. 1:7).

Tribunal “nayraqatanwa nayajj saytʼatäskta” (Hechos 25:1-12)

3, 4. 1) ¿Kuna amtampis judionakajj Pablor Jerusalenar irpayañ munapjjäna, ukat kunjamatsa jupajj jiwañat salvasïna? 2) ¿Kunjamsa Pablorjamajj jichha tiempon Diosajj yanaptʼarakistu?

3 Judea apnaqañatak gobernadorat uttʼayatäkäna ukhat kimsa urunak qhepatjja, Porcio Festo chachajj Jerusalenaruw saräna. a Ukanjja kunjamsa jilïr sacerdotenakampi wali importante judío chachanakampejj Pablor juchañchapjjäna ukwa istʼäna. Cheqansa jilïr sacerdotenakampi wali importante judío chachanakampejj akwa yatipjjäna: Festo chachajj machaq gobernadorjamajja, jupanak taypinsa judionak taypinsa sumankañwa utjayañapäna. Ukatwa jupanakajj Festo chachar wal ruwtʼasipjjäna, ukhamat mayitanakapar istʼasin Pablorojj Cesareat Jerusalenar aptayaniñataki. Ukampis jupanakajj Pablor mä akatjamatwa katuntañ amtasipkäna, ukhamat thakin jiwayañataki. Ukjjarojj Festo gobernadorajj akham sänwa: “Ukhamajj uka jaqetejj cheqapuni kuna jan wals lurchejja, khitinakatï jumanak taypin autoridadanïpki ukanakajj nayamp chik [Cesarear] saraqapjjpan, ukatsti jupa contra arsupjjarakpan” sasa (Hech. 25:5). Ukhamatwa Pablojj wasitat vidap salvasïna.

4 Taqe uka jan waltʼäwinakanjja, Jehová Diosajj Jesucristo toqew Pablor wal chʼamañchtʼäna. Amuytʼañataki, Jesusajj mä visión toqejj Pablor akham sänwa: “¡Jan ajjsaramti!” sasa (Hech. 23:11). Jichhürunakanjja, Jehová Diosan servirinakapajj kunayman jan walinakanwa uñjasiraktanjja, jan waltʼayañatak arknaqatas uñjasiraktanwa. Diosajj janiw taqe uka jan waltʼäwinakat jarkʼaqkistuti, ukampis sum amuytʼasiñatakiw jupajj yatiñ churistu, aguantañatakis chʼamwa churarakistu. Ukhamasti “jaqen chʼamapat jilankki” uka chʼam Diosaw churitani sasaw confiysna (2 Cor. 4:7).

5. ¿Kunjamsa Festo chachajj Pablor uñjäna?

5 Mä qhawqha urunak qhepatjja, Festo chachajj ‘juzgañatak qonuñaru’ jan ukajj tribunalaruw Cesarea markan qontʼasïna. b Pablompi ukhamarak jupar juchañchapkäna ukanakampiw jupa nayraqatankapjjarakïna. Niyakejjay ina chʼusat Pablor juchañchapjjchïnjja, jupajj akham sänwa: “Janiw nayajj judionakan Leyip contrasa, ni templo contrasa, ni César contras kuna juchsa lurkti” sasa. Pablojj janiw kuna juchsa lurkänti, janiw carcelan llawintatäñapas wakisjjarakïnti. Uk yatisajj ¿kunsa Festo chachajj lurpachäna? Judionakampi sum uñjayasiñ laykojj akham sasaw Pablor jisktʼäna: “¿Janit jumajj Jerusalenar makatañ munkasma, ukhamat taqe ukanakat nayraqatajan juzgatäñataki?” sasa (Hech. 25:6-9). ¡Uk lurañ mayitapajj janipuniw walïkänti! Pablotï Jerusalenar juzgatäñatak makataspäna ukhajja, jupar juchañchapkäna ukanakakiw juezapat saytʼjjapjjaspäna, jan sinttʼasisaw jiwayapjjarakispäna. Festo chachajj jaqenakampi sum uñjayasiñakwa thaqäna, janiw Pablor cheqapar uñjañat llakiskänti. Mä qhawqha maranak nayrajja, ukhamarakwa Poncio Pilato chachajj Jesusamp luräna (Juan 19:12-16). Jichhürunakanjja, jaqenakamp sum uñjayasiñ laykojj ukhamarakwa juezanakajj ina chʼusat juchañchapjjestaspa. Ukhamajja kunapachatï tribunalanakajj Diosan markap contra mä amtar puripjjani ukhajja, janiw sustjasiñasäkiti ni ajjsarañasäkisa.

6, 7. ¿Kunatsa Pablojj Cesaramp juzgatäñ maypachäna, ukat kunsa jupat yateqassna?

6 Festo chachajj judionakampi sum uñjayasiñ munatapatjja, Pablojj jiwayataw uñjasispäna. Ukatwa Pablojj romano jaqëtapat kuna derechonakanïnsa uk aytasïna, Festo chacharojj akham sänwa: “Kawkjantï Cesarajj juzgañatak qontʼaski uka nayraqatanwa nayajj saytʼatäskta, akanwa nayarojj juzgapjjañapa. Kunjamtï juma pachpas sum amuyktajja, janiw nayajj kuna jan walsa judionakar lurkti [...]. ¡Nayajj Cesaramp juzgatäñ munta!” sasa. Kunapachatï maynejj uk mayirïna ukhajja, ukarjamapuniw lurasirïna. Ukatwa Festo chachajj Pablor akham säna: “Niyakejjay jumajj Cesarampi juzgatäñ munstajja, Cesarampi juzgatäyätawa” sasa (Hech. 25:10-12). Pablojj jan walin uñjasisajj Cesaramp juzgatäñwa mayïna, ukham luratapajj jiwasatakejj wali yateqaskayawa. Kunapachatï enemigonakasajj ‘leyi taypi problemanak utjayañ amtapjje’ ukhajja, Testigonakajj suma yatiyäwinak predicaskakiñatakejj tribunalanakamp arjjatatäñwa thaqtanjja (Sal. 94:20). c

7 Pablojj janis kuna jan wals lurkchïnjja, pä mara jilaw carcelan llawintat uñjasïna, uka qhepatwa Roma markan juzgatäñapatak Pablor apapjjäna. Ukampis janïr uka markar sarkipanjja, yaqha gobernadoraw Pablomp jikisiñ munäna.

Mä juezatï jiwas contra mä amtar purini ukhajja, tribunalanakaruw leyinakarjam arjjatatäñatakejj sarsna.

“Visionan siskitäna ukarjamaw nayajj lurta” (Hechos 25:13–26:23)

8, 9. ¿Kunatsa Agripa reyejj Cesarea markar saräna?

8 Apóstol Pablojj Cesaramp juzgatäñ Festo chachar maykäna uka qhepatjja, Agripa reyimpi Berenice kullakapampiw machaq gobernadorar “aruntañatakejj Cesarea markar” puripjjäna. d Romanonakajj apnaqapkäna uka tiemponjja, jila cargoni jaqenakajj machaq gobernadoranakar visitapjjapunirïnwa. Festo machaq gobernadoran ukar sarasajja, Agripa reyejj jupamp sum apasiñwa thaqaskäna, mä arun llunkʼusiskänwa (Hech. 25:13).

9 Festo chachajj Pablotwa Agripa reyir cuenttʼäna, ukatwa jupajj jukʼamp yatiñ munasajj Pablomp parlañ munäna. Qhepürojja, Agripa reyimpi Festo gobernadorampejj “wali wali tuktʼataw” tribunalar puripjjäna, ukhamat Pablon arunakap istʼañataki. Ukampis wali wali tuktʼat puriri chachanakat sipansa, Pablon arunakapaw jukʼamp musparkañänjja (Hech. 25:22-27).

10, 11. ¿Kunjamsa Pablojj Agripa reyir respetatap uñachtʼayäna, ukat nayra jakäwipat kunanaksa Pablojj reyir cuenttʼäna?

10 Agripa reyi nayraqatan arstʼasitapat Pablojj wal yuspäräna, kuna laykutejj Agripa reyejj judionakar sum uñtʼäna, kunanakatsa wal chʼajjwapjjerïna uksa yatirakïnwa. Ukjjarusti kunatï jakäwipan paskäna ukwa akham sasin Pablojj säna: “Kunjamtï jupanakajj yatipkejja, yaqha judionakat sipansa fariseonakaw leyirjam phoqasiñapatakejj jukʼamp waytʼañ yatipjje, ukarjamaw nayajj mä fariseo jaqjam jakayäta” sasa (Hech. 26:5). Fariseökäna ukhajja, Pablojj Mesiasaw jutani sasaw creyïna. Cristianöjjäna ukhasti, jan ajjsartʼasaw Jesusan Mesiasätap yatiyäna. Pablojj ‘nayasa, juchañchapkitu ukanakasa, Mesiasan jutañapätapwa creyipjjta, uka toqet yatiyatajatakwa juchañchasipkitu’ sasaw Agripa reyirojj säna. Uka arunak istʼasajja, jukʼampwa Agripa reyejj Pablon arunakap istʼañ munäna. e

11 Ukatjja kunjamsa nayrajj cristianonakar jan waltʼayañatak arknaqerïna uka toqetwa Pablojj parläna, jupajj akham sänwa: “Cheqas Nazareno Jesusan sutip contra kunayman jan walinak lurañajajj wakisipuniwa sasaw naya pachpajj chuymajan sayäta [...]. Janiw ukakïkiti, jupanakatak wali coleratäsajja [mä arun Jesusan arkirinakapatak coleratäsajja], yaqha markanakan kunaw nayajj jupanakarojj arknaqayäta” sasa (Hech. 26:9-11). Ukajj cheqäskapunïnwa, kunjamsa Pablojj jan sinttʼasis cristianonakar arknaqäna uk waljaniw yatipjjäna (Gál. 1:13, 23). Uk yatisajj inas Agripa reyejj akham jisktʼaschïna: ‘¿Kunjamarak qhoru chuyman mä jaqejj cristianor tukpachasti?’ sasa.

12, 13. 1) Kunjamatsa cristianor tuküna ukjja, ¿kunjamsa Pablojj qhanañchtʼäna? 2) ¿Kun lurasas Pablojj ‘fierro puntan lawarus takkaspa’ ukhamänjja?

12 Kuntï ukjjarojj Pablojj siskäna ukanwa kunjamatsa cristianor tuküna ukajj amuyasi, jupajj akham sänwa: “Nayajj ukanak luraskayäta ukhajja, jilïr sacerdotenakan khitataw Damasco markar saraskayäta, ukhamaruw nayajj chika urükipan alajjpachat mä qhana qhantʼanir uñjta. Jachʼa rey, uka qhanajj nayjjaruw qhantʼanïna, nayamp chik sarir jaqenakjjarus ukhamaraki. Cheqas uka qhanajj intit sipans jukʼampiw qhantʼanïna. Nanakajj taqenpach oraqer jaqosipjjta ukhajja, hebreo arut parlir mä aru istʼarakta, nayar akham siri: ‘Saulo, Saulo, ¿kunatsa nayar arknaqesta? Naya contra nuwasisajj [fierro puntan lawar takisajj] juma pachpaw usuchjasisktajja’ sasa. Nayajj akham sasaw sista: ‘¿Tata, jumajj khitïtasa?’ sasa. Tatitojj sarakïnwa: ‘Nayajj Jesusätwa, nayaruw jumajj arknaqaskistajja’” sasa (Hech. 26:12-15). f

13 Janïr taqe ukanak paskipanjja, Pablojj mä uywar uñtatas “fierro puntan lawar takisajj” jupa pachpa usuchjaskaspäna ukhamänwa. Bibliajj qellqaskäna uka tiemponjja, fierro puntan jachʼa lawampiw yapuchirinakajj uywanakapar jariytʼapjjerïna. Jan istʼasir mä uywajja fierro puntan lawamp jariytʼatpachas uka lawar takisaw jupa pachpajj jukʼamp usuchjasirïna. Diosan munañap contra jan walinak lurasajja, Pablojj ukhamarakiw jupa pachpajj jan waltʼayasiskäna. Kunapachatï jupajj Damasco markar saraskäna ukhajja, Jesusaw juparojj suma chuymanïtap uñjasajj pantjat amuyunakap cambiañapatak yanaptʼäna (Juan 16:1, 2).

14, 15. ¿Jakäwipan cambionak luratapat Pablojj kamsänsa?

14 Pablojja jakäwipan kunjamsa walja cambionak luräna ukwa Agripa reyir qhanañchtʼäna, jupajj akham sänwa: “Kuntï Jesusajj uka visionan siskitäna ukarjamaw nayajj lurta, ukatwa nayraqatajj Damasco markankirinakar sarta, Jerusalén markankirinakarusa, taqe Judea markankirinakarusa, yaqha markankirinakarus ukhamaraki. Arrepentisipjjam, Diosar kuttʼanjjapjjam, arrepentisipjjatamsa luratanakamp uñachtʼayapjjam sasaw jupanakar yatiyarakta” sasa (Hech. 26:19, 20). Pablojj walja maranakaw uka luräwimpejj phoqäna, kuna laykutejj jupajj Damasco markar sarkäna ukhajja, Jesusaw uñstasajj predicañap mayïna. Pablon arunakap istʼasajj waljaniw arrepentisipjjäna, kuna jan walinaktï lurapkäna ukanaks apanukjjapjjänwa, ukatjja Diosan munañap lurañatakiw chʼamachasipjjarakïna. Cheqansa jupanakajj markan leyinakaparjamaw sarnaqjjapjjäna, jakapkäna uka markanakansa sumankañwa utjayapjjarakïna.

15 Apóstol Pablon predicatapajj kunjamsa jaqenakar yanaptʼäna ukajj janiw judionakar importkänti. “Ukatwa judionakajj templon katuntapjjetäna, jiwayañsa munapjjetäna. Ukampis Diosan yanaptʼapampiw jichhürkamajj jiskʼanakarus jachʼanakarus yatiyaskta” sasin Pablojj säna (Hech. 26:21, 22).

16. Jila cargoni autoridadanakar creencianakasat parlañajj wakisini ukhajja, ¿kunjamsa Pablot yateqasisajj jupanakar parlsna?

16 Cheqpach cristianonakjamajja, jiwasajj qhawqsa Diosar confiytan uk ‘arjjatañatakejj wakichtʼatäñasawa’ (1 Ped. 3:15). Kunapachatï juezanak nayraqatana, gobiernonak nayraqatan creencianakasat parlañajj wakisini ukhajja, kunjamsa Pablojj Agripa reyimpiru Festo gobernadorampir parläna ukatwa yateqasiñasa. Kunjamsa Bibliajj suma jaqëñatak yanaptʼawayistu, kunjamsa mayni jaqenakarus Bibliajj yanaptʼawayaraki uk wali respetomp jila cargoni autoridadanakar qhanañchañäni ukhajja, jupanakan chuymanakaparuw purtʼañäni.

Jumajj cristianoruw tukuyitasma (Hechos 26:24-32)

17. Pablon arunakap istʼasajja, ¿Festo gobernadorajj kamsänsa, ukat jupjam jaqenakajj jichha tiempon utjarakiti?

17 Apóstol Pablojj kuntï siskäna ukajja, Festo gobernadoratakisa Agripa reyitakis wali qhanänwa. Kunas ukjjarojj pasäna uka toqet Bibliajj akham siwa: “Jupa pachpat Pablojj ukanak arstʼaskäna ukhajja, Festo gobernadorajj akham sasaw jachʼat arsüna: ‘¡Pablo, jumajj loqherasktawa! ¡Wal estudias yatjjatatamaw loqherayasktamjja!’ sasa” (Hech. 26:24). Jichhürunakanjja, Festo gobernadorjamaw walja jaqenakajj colertʼasiñ yatipjjaraki, ‘khitinakatï Bibliat yatichapki ukanakajj jan amuytʼasir jaqenakäpjjewa’ sasaw jupanakajj sapjje. Maysa toqetjja, akapachan wali yatjjattʼatäpki uka jaqenakajj ‘jiwatat jaktañajj janiw utjkaspati’ sasaw sapjjaraki.

18. ¿Pablojj Festo gobernadorar kamsänsa? ¿Agripa reyejj kamsarakïnsa?

18 Ukampis Pablojj Festo gobernadorarojj akham sänwa: “‘Jachʼa gobernador Festo, janiw nayajj loqherkti, kuntï nayajj siskta ukanakajj cheqawa, nayajj wal amuytʼasisaw parlaskta. Reyejj sum ukanak yatiski, ukatwa nayajj qhana arunakampi juparojj parlaskta [...]. Rey Agripa, ¿kunanaktï Profetanakajj sapki uk creytati? Juman creyitam nayajj yattwa’ sasa. Rey Agripajj akham sasaw Pablor säna: ‘Mä jukʼa tiemponakwa jumajj cristianor tukuyitasma’ sasa” (Hech. 26:25-28). Inas reyejj uka arunak jan chuymapat arskchïnti, ukampis Pablon arunakapajj jupan chuymaparuw purtʼäna.

19. ¿Festo gobernadorampi Agripa reyimpejj Pablot kamsapjjänsa?

19 Ukjjarusti Agripa reyimpi Festo gobernadorampejj saytʼasipjjänwa, ukhamatwa tantachäwin tukuyjjatap uñachtʼayapjjäna. “Uka cheqat mistkasajja, akham sasaw jupanakkam parlapjjäna: ‘Aka jaqer jiwayañatakisa jan ukajj carcelar llawintañatakisa janiw kuna jan wali luratapas utjkiti’ sasa. Rey Agripasti akham sasaw Festo gobernadorar sarakïna: ‘Aka jaqetï Cesaramp juzgatäñ jan maykasapänjja, niyaw antutatäjjaspäna’ sasa” (Hech. 26:31, 32). Jupanakajj Pablon jan kuna juchanïtap yatipjjänwa, inas ukhat uksarojj cristianonakar sum uñj-jjapjjchïna.

20. Pablon uka pä chachanak nayraqatan arstʼasitapat ¿kuna askinakas utjäna?

20 Festo gobernadorasa Agripa reyisa, amuyatajj Reinon suma yatiyäwinakap istʼasajj janiw cristianor tukupkänti. Apóstol Pablon jupanak nayraqatan arstʼasitapat walja askinakaw utjäna. Judea markanjja, Pablojj ‘reyinakaru ukhamarak gobernadoranakaruw’ predicäna, inas jupanakarojj nayrajj jan khitis predikirïkchïnti (Luc. 21:12, 13). Ukhamarusa Pablon experiencianakapasa yantʼanakan uñjaskasin Diosat jan jitheqtatapasa, cristiano jilat kullakanakarojj walpun chʼamañchtʼäna (Filip. 1:12-14).

21. Jan walinakan uñjaskasas predicaskakiñäni ukhajja, ¿kuna askinakas utjani?

21 Jichhürunakan ukhamarakiw walja askinak jikjjatsna. Jiwasatï arknaqat uñjaskasasa jan ukajj jan walinakan uñjaskasas Reinon suma yatiyäwinakap yatiyaskakiñäni ukhajja, walja askinakaw utjarakini. Jan predicañ puedktan uka jila cargoni autoridadanakaruw prediksna, Jehová Diosar jan jitheqtas servitasajj jilat kullakanakasaruw wal chʼamañchtʼaspa, jan ajjsartʼasaw Reinon suma yatiyäwinakap yatiyapjjarakispa.

a Porcio Festo chachajj Judea markan gobernadorapänwa” sat recuadro uñjjattʼäta.

b ‘Juzgañatak qonuñajj (tribunalajj)’ mä plataformänwa, juezan qontʼasiñapatakejj mä sillaw utjarakïna. Ukhamätapatwa kuna amtarutï juezajj purkäna uk jaqenakajj wal respetapjjerïna. Jesusar juchañchapkäna ukhajja, Pilatojj juzgañatak mä qonuñaruw qontʼasirakïna.

d Herodes Agripa II” sat recuadro uñjjattʼäta.

e Cristianjamajja, Pablojj Jesusarojj Mesiasarjamaw creyïna. Jesusarojj Mesiasarjam jan katoqapkäna uka judionakajja, Pablorojj apóstata jaqerjamaw uñjapjjäna (Hech. 21:21, 27, 28).

f ‘Chika uru’ viajitapat Pablojj parlkäna uka toqetjja, Biblia toqet yatjjattʼat mä chachajj akham siwa: “Jilaparte jaqenakajja, wali calorätapat chika urojj samartʼapjjerïnwa, wali importante mä lurañajj utjkäna ukhakiw jan samartʼapjjerïkänti. Ukhamajj Pablon chika uru viajitapajja, cristianonakar arknaqañatakejj walpun chʼamachasitapwa amuyayistu” sasa.