Kunjamäkanitï ukxa janiw yatktanti

“Alwataxa yapucham, jaypʼusa yapucharakim, janiw jumax yatktati kunjämäkanitix nayra, ukhamarak qhipa yapuchatasa, jan ukax paypach satas mayak jilapxchini.” (ECL. 11:6.)

1. Yapux kunjamsa jilsu ukaxa, ¿kunatsa muspharañjamaxa ukat kunatsa altʼat chuymaniñ yatichistu?

 YAPUCHIRIX paciencia chuymanïñapawa (Sant. 5:7). Phawantasaxa, alsunisin jiltañapwa suyañapa. Ukasti janiw jankʼakïkiti. Jallux purxati ukhawa, uraqitxa mayat mayata uñanuqaniski. Ukatxa, tununakapax jukʼat jukʼatwa jilsupxi ukat qhiparusti puyanakapaw jilsuraki. Taqpachax puqurxi ukhawa yapux yawsuñjamäxi. Chiqpachansa, wali muspharañjamawa, milagrükaspas ukhamaw jilsu. Ukat altʼat chuymanïñasatakiw yaticharakistu. Jiwasax jath phawsnawa ukat qarpxataraksnawa, ukampis Diosakiw jiltayaspaxa (uñxattʼarakismawa 1 Corintios 3:6).

2. Nayrïr yatichäwinxa, ¿kamsasas Jesusax cristianon jiltañap tuqitxa yatichäna?

² Kunjamtï nayrïr yatichäwin yatiqawayktanxa, yapuchirjamaw Diosan Apnaqäwipat yatiyasktanxa, sasaw Jesusax säna. Jathax kunjam laqʼanakarus purïna uka tuqit parlkasaxa, jathax sumäskpansa, maynin chuymaparjamaw jathax jiltani ukat achuqani sasaw Jesusax säna (Mar. 4:3-9). Ukhamarak utar ikir sarxi uka phawirit parlkasaxa, yapuchirix janiw yatkiti kunjamatsa mä jaqix cristianor tuku ukxa sasaw säna. ¿Kunatsa? Kunattix Diosaw jiltayaski, janiw jaqix chʼamapampix jiltaykaspati (Mar. 4:26-29). Jichhax Jesusan yaqha kimsa amuytʼayäwinakapat yatxatañäni, ukasti akanakawa: mostaza jathata, levadurata, ukat chawlla katuñ qänampita.

Mostaza jatha tuqita

3, 4. Mostaza jatha tuqit Jesusan amuytʼayäwipaxa, ¿Diosan Apnaqäwipat kuna amuyunaksa qhanañchi?

³ Mostaza jatha tuqit Jesusan amuytʼayäwipaxa, Marcos libron 4 jaljapan jikxatasiraki, ukat aka pä amuyunakaw qhanañchasi: 1) Diosan Apnaqäwipat yatiyäwi iyawsirinakax waljapuniw jilxattasipki, ukatxa, 2) jupanakax jarkʼaqatäpxarakiwa. Jesusax akham säna: “¿Kunar uñtasitas Diosan reinopaxa? Jan ukax ¿kuna uñtasïwimpich chikayañäni? Diosan reinopax uraqir phawantat mostaza jathar uñtasitawa. Uka jathax akapachan utjiri taqi jathanakat sipansa jukʼamp jiskʼakiwa. Phawantatatsti, taqi alinakat sipan jachʼaw jili. Jachʼa layminïtap [jan ukax “ramanakanïtap”, NM] laykusti jamachʼinakas chʼiwinakaparux tapachasipxarakispawa” sasa (Mar. 4:30-32).

⁴ Aka amuytʼayäwinxa “Diosan reinopax” kunjamsa jilti uka tuqitwa parli, ukasti suma yatiyäwinakax taqi chiqan yatiyasiski ukanwa uñjasi, ukatxa kunjamsa 33 mara Pentecostés urutxa cristianonakax jilxattawayi ukanwa uñjasiraki. Mostaza jathax jiskʼakïtap laykuxa, kunanakatix jiskʼäkiki uka tuqit parlañatakiw Biblian aytasi (uñxattʼarakismawa Lucas 17:6). Mostaza jathax jiskʼakïchisa, alipax niya  kimsata phisqa metrokamaw alturu jilsuspa ukat jachʼa ramanakanirakïspawa, chiqpachansa mä jachʼa quqäkaspas ukhamaruw jilsu (Mat. 13:31, 32).

5. ¿Kunjamsa nayrïr cristiano tamax jiltäna?

⁵ Kunapachatixa, khä 33 mara Pentecostés urun Jesusan 120 arkirinakapax qullan ajayu katuqapxäna ukhawa cristiano tamax uttʼayasïna. Jukʼanikïsipkchïnsa, mä jukʼampirux waranq waranqa iyawsirinakaw jilxattäna (Hechos 2:41; 4:4; 5:28; 6:7; 12:24; 19:20 liytʼasiñapawa). Niya kimsa tunka maranak pasatatxa walja cosech apthapirinakaw utjxäna, ukatwa apóstol Pablox Colosankir tamar qillqasaxa, yatiyäw tuqit akham säna: “Aka qhispiyasiñ arunakasti taqi chiqanwa parlasi” sasa (Col. 1:23). ¡Wali muspharkañpun jiltäna!

6, 7. 1) ¿Kunas 1914 marat aksarux jiltawayi? 2) ¿Kunjamsa uka jiltäwix tukuyani?

⁶ Diosan Apnaqäwipax 1914 maran uttʼayatäxäna uka marat aksaruxa, mostaza quqan ramanakapaxa suyatäkäna ukhat sipansa jukʼampwa jiltawayi. Isaías libron qillqatäki uka profeciax kunjamsa phuqasi uk Diosan markapax uñjapxi, ukansti akham sänwa: “Aka mä jukʼa jaqinakasti waranqanakaruw tukupxani, aka mä qawqha jaqinakasti mä jachʼa markaw tukupxarakini” sasa (Isa. 60:22). Jichha 2008 maranxa Jehová Diosan paqallqu millón millón Qhanañchirinakapawa 230 markanakat sipansa jila markanakan yatiyasipki, ukampis 1900 uka maranakanxa jukʼanikïpxänwa, ukhamasti uka maranakan ajllit jilat kullanakaxa ukham jilxattañapatxa janiw mä jukʼsa amuyapkpachänti. Chiqpachansa, Jesusax mostaza jathat parlkäna ukhamapuniw jilxattawayaski.

⁷ Ukat janiw ukakamakix jilkaniti. Jan ukasti, aka Uraqpachan jakasir jaqinakaw Diosan Apnaqäwiparux istʼapxani. Uka tiemponxa janiw jan wali jaqinakax utjxaniti. Ukampis janiw jaqin chʼamaparjamaxa, jan ukasti Taqi Munañani Jehová Diosaw ukxa phuqasiyani (Daniel 2:34, 35 liytʼasiñapawa). Ukatxa, Isaiasan yaqha profeciaparakiw phuqasini, ukansti akham siwa: “Kunjämatix umax qʼal phuqhantixa ukhamarakiw Tatitun yatiñapax taqi markpacharu phuqhantani” sasa (Isa. 11:9).

8. 1) Mostaza quqar jutapki uka jamachʼinakaxa, ¿khitinakamp sasisa? 2) ¿Kunanakatsa jarkʼaqistu?

⁸ Jesusax amuytʼayäwipanxa, jamachʼinakax quqan chʼiwiparuwa, mä arunxa Diosan Apnaqäwiparuw imantasipxi sasaw säna. Jesusax mayni amuytʼayäwipanxa, thakir purir jatharux jamachʼinakaw pallthapïna sasaw säna, ukampisa akanxa janiw jan wali jamachʼinakat parlkiti, mä arunxa, janiw Diosan Apnaqäwip contra saytʼirinakat parlkiti (Mar. 4:4). Jan ukasti, mostaza quqar jutapki uka jamachʼinakax suma chuyman jaqinakamp sasiwa, jupanakaw jarkʼaqasiñatakix cristiano tamaru makatapxi. Ukat akapachankir kunayman jan wali sarnaqäwinakata ukhamaraki kʼari yatichäwinakata jarkʼaqatäpxiwa (uñxattʼarakismawa Isaías 32:1, 2). Jehová Diosaxa, Mesiasax apnaqkani uka tuqit parlkasaxa mä quqatwa parläna akham sasa:  “Naya kikparakiw mä jachʼa qullur ayruntä, kawkïri qullutix Israel markan wali jachʼa qullüki ukaru. Walwa ramanakapas jilantarakini, ukhamarakiw achunakapasa, ukatsti mä suma cedro quqaw tukurakini. Kunayman casta animalanakaw uka quqa kʼuchunxa jakapxarakini, ramanakapa taypinakarusa kunayman casta jamachʼinakaw tapachasipxarakini” sasa (Eze. 17:23).

Levadura tuqit amuytʼayäwi

9, 10. 1) Jesusax levadurat parlkasaxa, ¿kamsänsa? 2) Biblianxa levadurat parlkasaxa, ¿kuna tuqitsa jil parli, ukat kuna tuqitsa qhanañchasini?

⁹ Kunjamsa jiltaski ukxa janiw nayrasampix uñjkapunsnati. Uka tuqitwa Jesusax akham sasa qhanañchäna: “Diosan reinopax mä levadurjamawa, kunjämatix mä warmix kimsa medida jakʼuru levadurampi chapuntki [jan ukax “ñatuntki”, MT] uksti puqtayaraki ukamp sasiwa” sasa (Mat. 13:33). ¿Levadurax kunamp sasisa? Diosan Apnaqäwipan jiltañap tuqit parlasaxa, ¿kunatsa uka tuqit parlpacha?

¹⁰ Biblianxa, levadurax juchamp sasïkaspa ukham sasaw niya taqi chiqan parli. Amuytʼañataki: apóstol Pablox Corinto tamar qillqkasaxa, jucha lurir jaqix kunjamsa jilat kullakanakapar jan waltʼaykaspa uk qhanañchañatakiw levadurat parläna (1 Cor. 5:6-8). Ukhamaxa, levadurat parlkasaxa, ¿Jesusax jan walinakaw jilxattani sañt munpachäna?

11. Israel markanxa, ¿levadurampix kamachapxirïnsa?

¹¹ Janïr uka tuqit kamskasaxa, nayraqatxa kimsa tuqitwa amuytʼañasa. Mayïri: Pascua tiemponx jan levaduran tʼantʼakisay apnaqasirïchïnxa, ukampis yaqha urunakanxa levaduran tʼantʼxa apnaqapxirïnwa. ‘Sumankthapiñ ofrendanak’ luqtapkäna ukhawa, israelitanakax levaduran tʼantʼxa bendicionanakapat Diosar yuspärañataki luqtapxirïna. Uka ofrendanak luqtasaxa wali kusisitaw manqʼtʼasipxirïna (Lev. 7:11-15, NM).

12. Bibliax uñtasitanakat parlki ukanakatxa, ¿kunsa yatiqtanxa?

¹² Payïri: Biblianxa, kunsa awisax askitakiw aytaspa, ukat awisax uka pachpxa jan walitakirakiw aytaspa. Amuytʼañataki, 1 Pedro 5:8 qillqatanxa, Supayax leonar uñtataw sarnaqaski sistuwa, mä arunxa, jan walinwa uñjasiyistaspa ukat axsarkañarakiwa. Ukampis Apocalipsis 5:5 qillqatanxa, Jesusax “Judá uraqinkir Leonaw” sistuwa. Ukhamax uka qillqatarjamaxa, leonax chiqapar taqi kuns uñjir ukat jan axsariri sañwa muni.

13. ¿Kunsa levadurat amuytʼayäwix cristianonakan jiltäwip tuqit yatichistu?

¹³ Kimsïri: Jesusax levadurat parlkasaxa, janiw jan walitakis puqtaykaspa ukham siskänti. Jan ukasti, kunjamas tʼantʼa lurañax uka tuqitwa parlaskäna. Ukhamaraki levadurxa chuymapatwa warmix uchäna, ukat askitakiw puqtayarakïna. Ukhamasti, levadurax jakʼur ñatuntatäsaxa, kunjamsa puqtayaskäna ukax janiw uñjaskänti. Yapuchirix phawawayasin arumax ikir sarxäna uka amuytʼayäwitwa ukax amtayistu. Jesusax sänwa: “Jathasti ukchañkamax alsunisinxa jiltiwa, ukampis yapunix janiw yatkiti jathan kunjäm jiltatapsa” sasa (Mar. 4:27). Wali sumpun qhanañchänxa, suma cristianor tukuñatak maynin jiltäwipxa janiw uñjksnati. Ukampis qalltan janis uñjaskchixa, ukampis qhiparux qhanäxiwa.

14. Levadurax taqpach masar puqtayi ukaxa, ¿kunsa yatiyañ tuqit yatichistu?

 ¹⁴ Jiltäwixa janiw jan uñjatakïkiti, jan ukasti aka Uraqpachanwa jiltaski, uka tuqitwa yatxatasktan uka amuytʼayäwix uk qhanañcharaki. Levadurax ‘kimsa medidpach jakʼuruwa’ jan ukax taqpach masaruw puqtayäna (Luc. 13:21). Diosan Apnaqäwipatxa ukhamarakiw yatiyasiski ukhamat walja jaqinakax yatxatasa jiltapxañapataki, uka suma yatiyäwinakasti “taqi aka uraqpachan[w]a” yatiyatäski (Hech. 1:8; Mat. 24:14). Diosan Apnaqäwipat muspharkañ yatiyasiski ukar yanaptʼañax wali askipuniw jiwasatakixa.

Chawlla katuñ qäna

15, 16. 1) Chawlla katuñ qänat arstʼma. 2) Chawlla katuñ qänaxa, ¿kunamp sasisa, Diosan Apnaqäwipat parlkasax kuns aka amuytʼayäwix qhanañchi?

¹⁵ Jesusan arkirinakapäpxtwa sasin walja parlirinakat sipansa, taqi chuyma arkirinakaw wali wakiskirixa. Diosan Apnaqäwipax kunjamsa jiltani uka tuqit parlasaxa Jesusax yaqha amuytʼayäwitwa parläna, mä arunxa, chawlla katuñ qänatwa akham sas parläna: “Diosan reinopax kunjämatix mä qänax qutar jaquntatax taqi casta chawllanaka katsuxa ukamp sasiwa” sasa (Mat. 13:47).

¹⁶ Chawlla katuñ qänax Apnaqäwit yatiyktan ukamp sasiwa, akat kunayman chawllanakaw katsusi. Jesusax saskakïnwa: “Kunapachatix chawllax phuqhantxi ukkhaxa, quta thiyaruw uka qänxa qatatsxapxi, ukatsti ukanwa chawllanakarux jaljapxi. Suma chawllanaksti canastaruw imxapxi, jan walinaksti willirpayxapxiwa. Ukhamarakiw lurasini akapachan tukusiñap urunxa, angelanakaw askimpi, jan askimpxa jaljiri jutani. Jan walinakarusti nina aqkir hornoruw jaquntapxani, ukanwa wararipxani laka chʼakhsa tʼurusipxarakini” sasa (Mat. 13:48-50).

17. Chawlla katuñ qänamp katsut chawllanakaxa, ¿kunapachas jaljasixa?

¹⁷ Kunapachatix Jesusax reyjam jutasin uwijanakaru cabritonakat jaljkani ukhati, ¿aka jaljäwix apasirakini? (Mat. 25:31-33.) Janiwa. Uwijanakampi cabritonakampix jachʼa tʼaqhisïwinwa jaljatäskani, ukampis suma chawllanakampi jan wali chawllanakampix aka ‘tukusiñ urunakanwa’ jaljatäski. * Jiwasax uka tiemponwa jakasktanxa, ukatxa jachʼa tʼaqhisïwinwa aka tukusiñ urunakax tukusxarakini. Ukhamaxa, ¿kunjamatsa jichhürunakax jaljasiski?

18, 19. 1) ¿Khitinakarus jichha tiempon jaljasiski? 2) Suma chuyman jaqinakaxa, ¿kunsa lurapxañapa? (Qhanañchtʼäwi uñxattʼarakïta.)

¹⁸ Chawllanakäpkaspas ukhamaw millón millón jaqinakaxa, lamar qutar uñtasit akapachat mistusaxa, Jehová Diosan markapar jichhürunakan mantasipki. Yaqhipanakax Jesusan jiwäwip amtiriw sarapxi, ukat yaqhipanakasti tantachäwinakarus sarapxarakiwa, ukat yaqhipax iyaw sasaw Bibliatsa yatxatapxaraki. Ukampisa, ¿chiqpach cristianüpxatapxa uñachtʼayapxiti? Chiqpachansa, ‘quta lakar’ apsunitäxapxiwa, ukampis  Jesusax suma chawllanakarukiw canastaruxa, mä arunxa, tamanakarux imapxi sänwa. Ukat jan wali chawllanakasti willirpayasirakïnwa ukatxa tiempompisti nina aqkir hornoruw jaquntasïna, mä arunxa, ukax wiñayatak tʼunjañamp sasiwa.

¹⁹ Khitinakatix Jehová Diosan Qhanañchirinakamp Bibliat yatiqkasin jaytawayxapxi uka jaqinakaw jan wali chawllanakjam uñtʼatäpxi. Ukatxa, yaqhip wayn tawaqunakax cristiano awk taykan uywataw jilsuwayapxi, ukampis janiw Jesusan kayup arkañxa munawayapkiti. Janiw Jehová Diosar luqtañxa amtawayapkiti, amtapkchïnsa, mä jukʼa tiempotxa jaytawayapxiwa (Eze. 33:32, 33). * Ukhamasti, janïr taripäw purinkipanxa, suma chuyman jaqinakax iyaw sasaw “canastanakaruxa”, mä arunxa, “tamanakaruxa” apthapiyasipxañapa, ukhamat ukan jarkʼaqatäpxañapataki.

20, 21. 1) Diosan Apnaqäwipan jiltäwipatxa, ¿kunsa Jesusan aka kimsa amuytʼayäwinakapatxa yatiqawaytanxa? 2) ¿Jichhax kun lurañsa amtaskta?

²⁰ Jesusan kimsa amuytʼayäwinakapat mä jukʼa parltʼawayasax Diosan Apnaqäwipan jiltäwipatxa, ¿kunsa yatiqawaytanxa? Mostaza jathatxa, kunjamsa walja jaqinakax aka Uraqpachan Diosan Apnaqäwipat istʼasax jilxattawayi uka tuqitwa yatiqawaytanxa. Janiw khitis Jehová Diosan luräwipxa saytʼaykaspati (Isa. 54:17). Ukhamaraki, khitinakatix “chʼiwinakaparu” makatapki ukanakax Supayatsa ukhamaraki aka ñanqha pachatsa jarkʼaqatäpxarakiwa. Payïr amuytʼayäwinsti, Diosaw jiltayaskix ukwa yatiqawaytanxa. Kunjamtï levadurax ñatuntatax taqpach masaru jamasat puqtaykixa, ukhamarakiw jiltäwix utjawayi, ukampis qhiparux jiltatakiw uñjasiwayxi. Ukatxa, suma yatiyäwinak istʼirinakatxa, janiw taqinix suma arkirinakäpkapuniti ukwa kimsïr amuytʼayäwitxa yatiqawaytanxa. Jesusan arunakaparjamax yaqhipanakax jan wali chawllanakäkaspas ukham uñjatäpxiwa.

²¹ Suma chawllar uñtasit walja jaqinakaruw Jehová Diosax jawsaski, uk uñjañax wali chuymachatapuniw uñjastanxa (Juan 6:44). Chiqpachansa, taqi markanakanwa muspharkañ jilxattaski. Taqi uka jiltäwitxa Jehová Diosaw jachʼañchatäñapaxa. Kunjamtï uñjawayktanxa, taqiniw aka iwxarux istʼañasäspa: “Alwataxa yapucham, jaypʼusa yapucharakim, janiw jumax yatktati kunjämäkanitix nayra, ukhamarak qhipa yapuchatasa, jan ukax paypach satas mayak jilapxchini” (Ecl. 11:6).

[Qhanañchäwinaka]

¿Kamsasmasa?

• Diosan Apnaqäwipax wal jiltaski ukat Supayatsa aka ñanqha pachapatsa jarkʼaqatätanwa uka tuqitxa, ¿kunsa mostaza jathat amuytʼayäwix yatichistu?

• ¿Levadurax kunamp sasisa, ukat levadurat parlasax kuna tuqit yatichañsa Jesusax munäna?

• ¿Chawlla katuñ qänat amuytʼayäwinxa kuna tuqitsa qhanañchasi?

• ¿‘Canastanakar’ imaski uka taypinkaskakiñatakixa, ¿kamachapxañasasa?

[Jisktʼanaka]

[19 janan fotonakapa]

Diosan Apnaqäwipan jiltäwipatxa, ¿kunsa mostaza jathat amuytʼayäwix yatichistu?

[20 janan fotopa]

Jesusan levadura tuqit arsutapatxa, ¿kunsa yatiqtanxa?

[22 janan fotopa]

Suma chawllanakamp jan wali chawllanakamp jaljañaxa, ¿kunamp sasisa?