“Qhispiyiri” Jehová Diosaw nayra luqtirinakaparux yanaptʼäna

“Diosaxay, jankʼakiy yanaptʼir jutita. Jumaw arxatirixätaxa, qhispiyasiñaxätasa.” (SAL. 70:5.)

1, 2. 1) ¿Kunjaman jikxatasisas jilat kullakanakax Diosar yanap oracionan mayisis jakʼachasipxi? 2) ¿Kuna jisktʼanakas utji, ukat kawkhansa qhanañchäwinakapax jikxatasi?

 KUNAPACHATÏ mä chacha warmix samartʼañataki yaqha chiqar sarapxäna ukhaxa phuchamaw chhaqhata sasaw yatiyapxäna, uka phuchapasti 23 maranïnwa. Jiwayapxpachaw sasaw sapxäna. Utar kutʼkasinxa walpun Jehová Diosan yanaptʼap oración tuqi mayisipxäna. 20 maran mä jilataruxa usutätawa, uka usux jan unxtkiri tiempompix jaytätam sasaw yatiyapxaraki. Uka jilatasti jankʼakiw Jehová Diosat oración tuqi maytʼasi. Mä kullakasti sapakirakiw 12 maran phuchitaparux uywi, ukat janiw kunan irnaqañsa jikxatkiti ni qullqipas manqʼa alañatakix utjkarakiti ukat jupax taqi chuymarakiw Jehová Diosat yanaptʼa oracionan mayisiraki. Kunjamtï uñjtanxa kunapachatï mä cristianox jan walin uñjasi ukhaxa nayraqatxa, Jehová Diosarupuniw maytʼasipxi. ¿Kuna jan waltʼäwin uñjasisax Jehová Diosatxa taqi chuyma mayisirïtati?

² Inas akham sas jisktʼassna: “¿Jehová Diosax chiqapuniti mayisitajar istʼaspa? sasa”. Salmo 70 qillqatanwa wali chuymachkir qhanañchäwi jikxattanxa. Aka salmox David chachan qillqatawa, jupasti Diosar taqi chuyma luqtirïnwa, walja jan waltʼäwinakan uñjasirakïna. Ukatwa Jehová Diosat akham säna: “Jumaw arxatirixätaxa, qhispiyasiñaxätasa” sasa (Sal. 70:5). Salmo 70 qillqat uñakipasasti kuna jan waltʼäwins uñjaskañäni ukhaxa Jehová Diosaw Qhispiyistani ukat atinisiñasatakiw aka qillqatax chuymachistani.

Jehová Diosaw Qhispiyirisaxa

3. 1) ¿Kuna achiktʼasïwinakasa Salmo 70 qillqatan utji? 2) ¿Davitax kunarus taqi chuyma atinisi?

³ Jehová Dios jankʼakiy qhispiyita sas achiktʼasisaw Davitax Salmo 70 qillqatapan qallti ukhamarak tukuyi (Salmo 70:1-5 liytʼasiñapawa). 2 ukat 3 jiskʼa tʼaqanakanxa uñisirinakaxat qhispiyita sasaw Davitax walja kuti achiktʼasïna. Salmonak qillqtʼirixa nayar  jiwayañataki amtanakaparux phinqʼacham sasaw Diosar mayisïna. Ukat 4 tʼaqansti Diosan luqtirinakapatakiw mayirakïna. Khitinakatï Diosar thaqhapki ukanakax kusisiñ jikxatapxpan ukhamaraki Diosan sutiparux jachʼañchapxpan sasaw Davitax mayisi. Ukat Diosar akham mayisisaw Davitax tukuyi: “Jumaw arxatirixätaxa, qhispiyasiñaxätasa” sasa. Davitax janiw ukhamaki Diosat mayiskiti jan ukasti Diosax yanaptʼitaniwa ukat qhispiyitaniwa sasaw taqi chuyma mayisi.

4, 5. ¿Salmo 70 qillqatax kunsa David chachat qhanañchi? ¿Ukat kuna tuqitsa jiwasax jan payachaskaraksna?

⁴ ¿Salmo 70 qillqatax kunsa David chachat qhanañchi? Kunapachatï Davitar uñisirinakapax jiwat uñjañ munapkäna ukhaxa janiw jupax ñanqhat ñanqha kuttʼaykänti. Jan ukasti Jehová Diosan amparaparuw jaytäna kunjamxay Jupax askichañ munchi ukarjama (1 Sam. 26:10). Jehová Diosax khitinakatï Jupar thaqhapki ukanakar qhispiyatapatxa, Davitax janiw payachaskänti (Heb. 11:6). Ukampisa kusisitäñatakisa, yaqhanakar yatiyasa Diosar jachʼañchañatakisa, Diosar yupaychirinakatakix kunaymän luräwinakaw utji sasaw Davitax säna (Sal. 5:11; 35:27).

⁵ Jiwasanakaxa, David chachjamarakiw Diosaw qhispiyirisaxa ukat yanaptʼirisasa sasax taqi chuyma atinistanxa. Ukatwa jan waltʼäwinakana wali llakita jikxatasiñäni ukhaxa Jehová Dios jankʼakiy yanaptʼita sasax mayisiraksna (Sal. 71:12). Jichhasti, ¿kunjamatsa Jehová Diosax mayisitanakasar jaysistaspa? Janïr aka jisktʼar qhanañchkasaxa, kuna kimsa tuqitsa Diosax Davitar qhispiyatayna, mä arunxa kunanakampis yanaptʼäna uka tuqit uñjañäni.

Uñisirinakapat qhispiyi

6. Jehová Diosax aski jaqinakar phispiyirïtapatxa, ¿kuna qillqatanakas David chachar uñachtʼayi?

⁶ Uka tiemponakan kawkïr Qullan Qillqatanakatï utjkäna ukanakwa Davitax liyïna ukatwa aski jaqinakax Diosan yanapap katuqapxatap yatïnxa. Amuytʼañataki, kunapachatï Jehová Diosax uma juicio utjaykäna ukhaxa Noé ukat Diosar axsartʼir familiapampirux qhispiyänwa (Gén. 7:23). Ukat Jehová Diosax ninampi azufrempi Sodoma ukhamaraki Gomorra markanakarux puriyäna ukhaxa Lot chacharu ukat pä phuchanakapampirux qhispiyänwa (Gén. 19:12-26). Ukat jachʼa jachʼa tukur Faraón chacharu ukat soldadonakapampir tukjkäna ukhaxa Israel markaparux jiwañatwa qhispiyäna (Éxo. 14:19-28). Ukatwa David chachax yaqha Salmo qillqatan Diosasax “qhispiyir Diosawa” sas sispachäna (Sal. 68:20).

7-9. 1) ¿Kuna yaqha tuqitaraksa Davitax Jehová Diosar atinisïna? 2) ¿Davitax khitin qhispiyatätwa sänsa?

⁷ Davitasti yaqha tuqitwa Jehová Diosarux taqi chuyma atinisirakïna: Jehová Diosan ‘wiñayataki chʼamapa’ luqtirinakapar wayxasiskatapxa jupa pachpaw yatïna (Deu. 33:27). Jehová Diosax walja kutiw Davitar uñisirinakapan “qʼapisiñapat” jan ukax colerasiñapat qhispiyatayna (Sal. 18:17-19, 48). Uka tuqit mä uñachtʼäwi uñjañäni.

⁸ Kunapachatï warminakax Davitar suma nuwasirïtapat jachʼañchapxäna ukhaxa Saúl reyix Davitar uñisxänwa ukatwa jiwayañatak pä kuti lanzapampix jaqtʼäna (1 Sam. 18:6-9). Davitasti lanzampi jaqtʼatäsax ratukiw maysar jitjtäna. ¿Kunas qhispiyasiñapatakix yanaptʼäna? ¿Guerranakan wali sum nuwasirïtapatti qhispiyaspachäna? Janiwa. Bibliasti akham sasaw qhanañchi: ‘[Jehová] Tatitux Davitaruw yanapänxa’ sasa (1 Samuel 18:11-14 liytʼasiñapawa). Ukat qhiparusti Saúl reyix filisteonakan amparapan Davitan jiwañap amtkäna, uka amtapa jan phuqasir uñjasinsti “Saúl reyix Tatitun Davidaru yanapatapa” amuyäna (1 Sam. 18:17-28).

⁹ ¿Davitax khitiw qhispiyitu sänsa? Salmo 18 qillqat qʼuchu pʼiqiñchäwipanwa qhanañchistu, “Saúl reyit Diosax qhispiykän ukapachaw” Davitax aka qʼuchu qʼuchtʼasïna. Jupasti akham sänwa: “Jumaw arxatirixätaxa, imantasiñaxätasa, jumaw qhispiyirixätasa,  Diosaxätasa, nayar imantir qarqaxätasa” sasa (Sal. 18:2). ¿Jehová Diosax taqi luqtirinakapar qhispiyirïtapax chuymachistuxaya? (Sal. 35:10.)

Usutäkan ukhax yanaptʼänwa

10, 11. Salmo 41 qillqatarjamaxa, ¿kunapachas Davitax wali usuta jikxataspachäna, ukat kunjamatsa uk yattanxa?

¹⁰ Salmo 41 qillqatarjamaxa, mä kutix Davitax wali usutaw ikiñan uñjasïna. Wali usuta uñjasinxa yaqhip uñisirinakapax jiwxaniw sapxänwa (7 ukat 8 jiskʼa tʼaqanaka). ¿Kuna pachas ukhamänxa? Salmo qillqatarjamaxa, kunapachatï Absalón yuqapax jupa lanti reyjam quntʼasiñ munkäna ukhänwa (2 Sam. 15:6, 13, 14).

¹¹ Amuytʼañataki, David chika tʼantʼa manqʼasiri wali munat masipax jupa contra saytʼxatapatwa Davitax parli (9 jiskʼa tʼaqa). Ukax Ahitofel chachatwa amtayistu, jupasti Davitan wali suma iwxtʼiripänwa, jichhasti kutkatasir Absalón tuqitwa saytʼasxäna (2 Sam. 15:31; 16:15). Ukhamasti, jan chʼamani wali usuta ikiñanraki, ukat amtanakap phuqañataki jupar jiwayañ munir jaqinakampi muyuntataxa, ¿kunjamakis Davitax jikxataspachäna? (5 jiskʼa tʼaqa.)

12, 13. 1) ¿Kunjamsa Davitax Jehová Diosar atinisitap uñachtʼayäna? 2) ¿Kunjamsa Jehová Diosax Davitar chʼamañchäna?

¹² Davitax taqi chuymaw qhispiyiripar atinisïna. Jehová Diosax kunsa luri mä luqtiripax usuntki ukhaxa ukwa Davitax yatïna: “[Jehová] Tatituw jan waltʼañ urunakan juparux qhispiyani. [Jehová] Tatituw usuntäwipan chʼam churani, ayquñapsti juyartayarakiniwa” (1 ukat 3 jiskʼa tʼaqanaka). Jehová Dios pachpaw luqtiriparux chʼam churani sasaxa, Davitax Diosan yanaptʼapar taqi chuyma atinisitapwa uñachtʼayäna. ¿Kunjamsa Jehová Diosax uk luraspänxa?

¹³ Davitax janiw mä milagron qullayasiñ munkänti, jan ukasti Diosan chʼam churatapwa yatïna mä arunxa usutäkipan chʼam churasa yanapatapwa yatïna. Chiqpachansa Davitax yanaptʼatäñwa munäna, kunattixa uñisirinakapan muyuntatänwa ukhamaraki kunayman jan walinak jupa contra parlapxäna (5 ukat 6 jiskʼa tʼaqanaka). Inas Jehová Diosax jan walinaka jan lupʼiskañapataki chʼam churasa yanapchïna. Kunsa David chachax satayna uk uñjañäni: “Chiqap sarnaqataxatxa, amparamar katuqita” (12 jiskʼa tʼaqa). Wali usutäkasasa ukat masinakapax jan walinaksa jupa contra parlasipkchïnxa, Jehová Diosax aski jaqirjam uñjatap yatiñaw Davitarux chuymachpachäna. Ukat qhiparusti Davitax kʼumaräxänwa. ¡Jehová Diosax usutanakaru uñjaskatap yatiñax wali kusiskañapuniwa! (2 Cor. 1:3.)

Kunanakatï wakiski uk churäna

14, 15. ¿Davitampi yanapirinakapampix kuna jan waltʼäwinsa jikxatasipxäna, ukat kuna yanaptʼsa katuqapxäna?

¹⁴ Israelan reyipjamaxa Davitax suma manqʼanak manqʼasirïnwa. Yaqhanakarus jawstʼarakïnwa (2 Sam. 9:10). Ukampisa, pisinkañsa yatirakïnwa. Amuytʼañataki, kunapachatï Davitan Absalón yuqapax jupa contra saytʼxäna ukhaxa Davitampi ukat yanapirinakapampix Jerusalenatxa Galaad tuqiruw jaltjapxäna, mä arunxa Jordán jawirat inti jalsu tuqinkir qullunakaru (2 Sam. 17:22, 24). Ukham sarxasaxa, jan manqʼani, jan umaniw uñjasipxäna, samartʼañsa munapxarakïnwa. Jayankasaxa, ¿kuntï jakañatak munaski ukanak kunjamsa jikxatapxaspäna?

¹⁵ Kunapachatï Davitax yanapirinakapampi Mahanaim markar puripxäna ukhaxa Sobi, Maquir ukat Barzilai sat chachanakampiw jikisipxäna. Uka kimsa chachanakasti taqi chuymaw Diosan ajllit David reyirux yanaptʼapxäna. Ukham lurasinxa jakäwip aptʼasipxasapänwa, kunattixa Absalonatï reyjam uttʼayasisapänxa, khititï awkipar yanapkäna ukar jiwayañxa janiw payachaskaspänti. Davitaru ukat yanapirinakapampiru ukham pisin uñjasaxa, uka kimsa chachanakax kunanakatï munaskäna ukanak churapxäna, sañäni:  trigo, cebada, grano jampʼita, habas, lentejas, miskʼi, mantequilla, uwijanaka, ukat sum samartʼapxañapatakix ikiñanaksa churapxarakïnwa (2 Samuel 17:27-29 liytʼasiñapawa). Ukham wali sum yanaptʼata uñjasisaxa Davitax chuymsa chʼallxtayaspachänwa. Kuntï jupa layku lurapkäna ukxa janipuniw armaskpachänti.

16. Chiqpachansa, ¿khitis Davitaru ukat yanapirinakapampirux kunanaktï munaskäna ukanakampix yanapäna?

¹⁶ Davitatakisa yanapirinakapatakisa kunatï munaskäna ukanakxa, ¿khitis churpachäna? Jehová Diosan markapar uñjaskatapxa Davitax sum yatïna. Jehová Diosatï munchixa pisin uñjasirirux arkirinakapampiw yanaptʼayaspa. Uka kimsa chachanakan yanaptʼapax Jehová Diosan munasiñapat jutatapxa Davitax sum yatïna. Niya jiwañampixäna ukhaxa, jakäwipat amtasisaw akham sas qillqatayna: “Nayax waynäyätwa, jichhasti niyaw chʼama qaritäxta: janipuniw aski jaqir apanukut uñjkti, janirakiw wawanakapar mayjasirs uñjkti” sasa (Sal. 37:25). Kunati wakiski ukanakwa Jehová Diosax luqtirinakapar churäna, ¿janit uk yatiñax chuymachkistu? (Pro. 10:3.)

Jehová Diosax ‘jan walinakat qhispiyañ yatiwa’

17. ¿Kunas walja kuti uñachtʼayasxi?

¹⁷ Biblia qillqaskäna uka tiemponakanxa Jehová Diosax walja luqtirinakaparuw qhispiyäna ukanakat maynisti rey Davitawa. Sarnaqäwinakaw walja kuti uñachtʼayistu apóstol Pedron akham arunakapax chiqätapa: “[Jehová] Tatitux wawanakapar jan walinakat qhispiyañ yatixa” (2 Ped. 2:9). Uka tuqit pä uñachtʼäwi uñjañäni.

18. Ezequías reyin tiemponakapanxa, ¿kunjamsa Jehová Diosax markapar qhispiyäna?

¹⁸ Asirionakan ejercitopaw 732 nayrïr pach maranxa, Judá markar mantapxäna, ukasti Jerusalenarux jan waltʼayirjamänwa. Uk uñjasasti Ezequías reyix akham sasaw Diosat maytʼasïna: “Nanakan [Jehová] Dios Tatituxa, [...] qhispiyapxitaya, ukhamat taqi markanakax yatipxañapataki chiqpachansa [Jehová] Tata, juma sapa Diosaki utjatama” sasa (Isa. 37:20). Ezequías reyitakixa, Jehová Diosan sutipa jan jiskʼachatäñapaw jukʼampi wakiskirïnxa. Jehová Diosax mayisitapar istʼasaw mä angelaru khitanïna, uka angelasti mä arumanakwa 185.000 asirionakarux jiwarayäna, ukhamatwa taqi chuyma luqtirinakaparux Diosax qhispiyäna (Isa. 37:32, 36).

19. ¿Nayra maranakan jakasir cristianonakarux kuna arunakar istʼañas qhispiyäna?

¹⁹ Jiwañapataki mä qhawqha urunak faltkipanwa Jesusax Judea markankir discipulonakapatakix mä profecía arsutayna (Lucas 21:20-22 liytʼasiñapawa). Uka profecía phuqasiñapkamaxa  walja maranakaw pasxäna. 66 maranxa, judionakan Roma contra saytʼasipxatapatwa romanonakan ejercitopax Jerusalenar muyuntapxäna. Cestio Galo sat chachan apnaqat soldadonakaw templon murallap allthapipxäna, ukat akatjamatwa sarxapxarakïna. Jesusan profecía arunakaparjamaxa, Diosar taqi chuyma luqtirinakax qhispiyasiñ horasätap amuyasipxäna ukatwa qullunakar jaltxapxäna. Romanonakax 70 maranwa kuttʼanipxäna, jichha ukanxa Jerusalén markar qʼal tʼunjapxäna. Jesusan arunakapar istʼir arkirinakapax ukham tʼaqhisiñat qhispiyasipxänwa (Lucas 19:41-44).

20. ¿Jehová Diosaw Qhispiyistani sasax kunatsa taqi chuyma atinissna?

²⁰ Nayra tiemponakan kunjamsa Jehová Diosax markapar qhispiyäna ukanak uñakipañax iyawsäwisaruw chʼamañchistu, ukat taqi chuymaw jupar atinisiraktanxa. Jichhürunakansa jutïrinakansa kunjamanxay jikxataschiñäni, Qhispiyirisar atinisiñatxa janipuniw payachasiñasäkiti. Ukhamax jichhürunakanxa, ¿kunjamsa Jehová Diosax qhispiyistu? Aka yatichäwi qalltapan arskayätan uka jilat kullakanakaxa, ¿kunjamansa jikxatasxapxi? Aka jisktʼanakarux jutïr yatichäwinwa qhanañchasiskani.

¿Amtastati?

• ¿Salmo 70 qillqatax kunsa yatichistu?

• ¿Kunjamsa Jehová Diosax Davitar usuntkäna ukhax yanaptʼänxa?

• ¿Kuna uñachtʼäwinakas utji Jehová Diosax markapar qhispiyirïtapxa?

[Jisktʼanaka]

[6 janan fotopa]

Ezequías chachan mayisitaparux Jehová Diosax istʼänwa