Jehová Diosaw chʼamajaxa

Joan Coville sat kullakan arsutaparjama

Huddersfield (Inglaterra) markanwa 1925 marana julio phaxsin yuriwayta. Familiajanxa sapa wawakiyätwa. Nayax wali usunkʼallätajxa amtasipuntwa, ukat awkijax akham sirïtänwa: “Jumarux janiw thayampis phustʼayañjamäktati ratukiw usunttaxa” sasa. Awkijax arskäna ukax chiqäskapunïnwa.

KHAYA maranakanxa, iglesian pʼiqtʼirinakax sumankañ utjañapatakiw Diosarux wal mayipxäna; ukampisa Payïr Jachʼa Chʼaxwäwi qalltkäna ukhaxa, uka chʼaxwäwin atipjañatakiw mayipxarakïna. Uk uñjasax wal muspharayätxa ukat payachasirakiyätwa. Ukhamaruw Annie Ratcliffe sat kullakax utar visittʼirix jutapxitänxa, uka chiqanxa jupa sapakiw Jehová Diosan Qhanañchiripänxa.

Chiqa yupaychäwi jikxatapxta

Annie sat kullakax Salvación sat libro jaytawayapxitäna ukat mamajarux Bibliat parltʼañatakiw utapar jawstʼarakïna. * Mamajax jumampiw sarañäni sasaw sitänxa, ukat nayax inamayakis sarkirista ukham amuyasiyätxa, ukampis janiw ukhamäxänti. Ukürux qhispiyäwi tuqit parlasïna, uk amtasiskaktwa. Ukhamarusa, walja jisktʼanakajaruw qhanañchasirakïna. Qhipa semanax kuttʼapxarakiyätwa, ukanxa kuntï Jesusax akapach tukusiñ urunakan chimpunakapat parlkänxa uk qhanañchasirakïna. Uka chimpunakata ukat kuna jan waltʼäwinakas Uraqpachan utjäna ukanakat amuykiptʼasaxa, mamajampi nayampixa chiqpach yupaychäwi jikxatapxatax amuyasipxayäta. Ukürpacharakiw Tantachasiñ Utar sarañataki jawstʼapxitäna.

Tantachasiñ Utanxa walja tawaq precursoranakaruw uñtʼawayta, uka taypinsti Joyce Barber sat kullakaw jikxatasïna. Qhiparusti, Peter Ellis sat jilatampiw jaqichasïna, jichhürunxa Londres markan Betelan irnaqtʼasipkaraki. Taqinis precursorjam irnaqapkaspa ukham amuyasiyätxa. Ukat colegior saraskchiyätsa, ratukiw 60 horanak yatiyañ qalltxayätxa.

Ukat phisqa phaxsi pasatatxa, 1940 febrero phaxsin 11 uru saraqataruxa, mamajampix Bradford markan asamblea de zona (jichhürunxa mä uru jachʼa tantachäwi satawa) ukanwa bautisasipxta. Awkijax janis Jehová Diosan Qhanañchiripäkchïnxa kuntï nanakax yatiqapkayätxa ukarux respetänwa. Ukat bautisaskt ukapachax esquin callenakanwa yatichañax qalltasirakïna. Ukhamax yatiyañatakixa, letreronakas aptʼata ukat mä bolsarux revistanak waytʼata ukhamaw yatiyirïtxa. Mä sabadoxa, mä jachʼa qhaturuw khitapxitäna, kawkhantï walja jaqinakax utjkäna ukaru. Nayatakix yatiyañax wali chʼamapunïnwa, kunattix jaqir axsaraskakiyätwa. Ukhamarus ukürupunis colegionkir masinakajax uka chiq sarnaqañ amtapkaspän ukhamänwa.

 Kawkïr compañiantï (jan ukax tamantï) tantachasipkayäta ukaxa, 1940 maranwa payaru jaljtxäna, ukat kawkïr tamarutï khitapkitäna ukanxa janiw naya mitanakax utjkänti. Ukhamax kunatsa wayn tawaqunakax aka taman jan utjki sasaw siervo de compañía (irpir chumaninakan pʼiqtʼir) jilatarux säntxa. Ukampis jupax akham situwa: “Jumatï aka taman wayn tawaqunaka utjañapa munstaxa, Bibliat yaticham ukat irpanim” sasa. Ukat ukpun lurtxa. Janïraw jaya tiempox paskänti ukhamaruw Elsie Noble sat tawaqur jikxatta, jupasti chiqa yatichäwirux iyawsänwa ukat jupampix wali sum apasipxayäta.

Precursorjam irnaqtʼasax bendicionanak jikxataraktxa

Colegio tukuyatatxa mä contadoratakiw irnaqañ qalltayäta. Ukampisa, precursoranakar wali kusisit irnaqtʼir uñjasaxa, ukhamarakiw precursorjam Jehová Diosar luqtañ munayätxa. Ukhamaxa, mayo phaxsin 1945 maranxa wali kusisitaw precursor especialjam irnaqañ qalltawaytxa. Ukat kunürutix precursor especialjam yatiyir mistuwayta ukürux walpunwa jallux purintaskänxa. Ukampisa, janiw jallu purintatapxa yäqkayätti, kunattix wali kusisitapuniw jikxatasiyätxa. Ukhamasa, sapüru yatiyir saraña ukhamarak bicicletat taqi chiqar sarañaxa janchijatakix wali askïnwa. Chiqasa, 42 kilogramos ukha pesonikiyätwa janiw jilxatawaykti, ukampis janipuniw precursorjam irnaqtʼañxa jaytkayätti. Taqi aka maranakanxa ‘Jehová Diosax chʼamajätapxa’ qhanpach amuyastxa (Sal. 28:7).

Machaq tamanak utjañapataki yanaptʼañatakixa, kawkhantï Jehová Diosan Qhanañchirinakapax jan utjkäna ukaruw khitapxitäna. Nayraqatax kimsa maraw Inglaterra markankayätxa, ukat yaqha kimsa marasti Irlanda markankarakiyätwa. Kunapachatï Lisburn (Irlanda) sat markan yatiykayäta ukhaxa, mä pastoraruw Bibliat yatichayätxa. Biblian qallta yatichäwinakap yatiqasaxa, uka iglesiar saririnakaruw yaticharakïna. Ukanakatsti yaqhipanakax uka iglesian pʼiqtʼirinakaparuw quejasipxäna, ukat uka pʼiqtʼirinakax kunatsa ukham yatichaskta sasaw uka pastorarux sapxäna. Jupax akham sarakïnwa: ‘Cristianjamax aka tamar kunatï chiqäki uk yatichañajawa janiw kunatï kʼarïki ukanak yatichañajäkiti’ sasa. Familiapax jupa contraw saytʼasipxäna, ukampis aka chachax Jehová Diosaruw jakäwip katuyasïna ukat jan jithiqtasaw jiwañkam luqtäna.

1950 maranxa Larne markanwa jikxatasiyäta —ukampix pä kutiw khitxapxitäna— ukapachaw misioner compañerajax “Aumento de la Teocracia” sat Jachʼa Tantachäwirux saräna, ukasti Nueva York markankänwa. Sarañ muniriskayätwa, ukampis suxta semanaw sapak qhipartxa. Ukürunakax wali llakitaw jikxatasiyätxa, ukampisa, uka semananakax yatiyir sarasax suma askinakwa jikxatarakiyätxa. Mä chuymankipstat chacharuw visittʼayätxa, uka chachax Bibliat apstʼat mä qillqatanïnwa, uka qillqatxa pä tunk maranak nayraw jaytapxatayna. Uka maranakan walj kuti liyitapatsti, kuntï uka qillqatan yatichaskäna ukxa niya taqpach yatxäna. Ukatxa, yuqapampi phuchapampi kunaw Jehová Diosan Qhanañchirinakapäxapxäna.

Escuela de Galaad ukan wakichtʼasitaja

1951 maranxa, Escuela de Galaad clase 17 satäkis ukaruwa Inglaterra markankir tunka precursoranakampiru ukat nayampirux jawsapxitäna, ukasti South Lansing (Nueva York) uka markankänwa. ¡Uka phaxsinakax jukʼamp Bibliat yatxatasax walpun kusisiyätxa! Khä tiemponakansti, Yatiyañataki Diosan Yatichäwipa sat tantachäwinxa  kullakanakax janiw arstʼapxirikänti; ukampis Escuela de Galaad satäkis ukanxa kullakanakax arstʼapxänwa ukat kuntï yatxatapxäna uks arstʼapxarakïnwa. ¡Wali axsarañjamänwa! Nayrïr arstʼäwijanxa, papel katʼkayät uka amparajax khatatiskakïnwa. Ukat Maxwell Friend yatichir jilataxa, sawktʼasisjamax akham sitänwa: “Taqi suma arstʼirinakjamaxa, jumax khathattʼasin qallttaxa, ukampis jumax tukuykamaw ukham khathattaxa” sasa. Ukampis jukʼat jukʼatwa taqinin uñjata jan axsarayasisa arstʼañ yatiqawayapta. Jankʼakiw tiempox pasxäna, Escuelan yatiqañax tukusxänwa, ukat taqi chiqaruw khitxapxitänxa. ¿Kawkirus nayar khitapxitäna? ¡Tailandia markaruw khitapxitänxa!

“Kʼuchi jaqinakan markapa”

Tailandia markan irnaqañatakixa, Astrid Anderson sat kullakaw misioner compañerajanxa, ukax nayatakixa Jehová Diosan bendicionapapunïnwa. Uka markar puriñatakixa, paqallq semananakawa yänak apiri mä barcot viajapxayäta. Kunapachatï, Bangkok sat markaru puripxayät ukhaxa, qhatunak uñjasa, ukhamaraki jaqinakax botenakat uka jawiranakan callenjam sarnaqapxatap uñjasaxa walpun muspharapxayäta. Ukat 1952 maranxa, Tailandia markanxa janiw ni 150 Diosan Apnaqäwipat yatiyirinakas utjkänti.

Kunapachatï La Atalaya sat revista tailandés arun qillqata uñxatapxta ukhaxa, kunjamakis aka aru yatiqañäni sasaw sapxayäta. Kunjamtï uka arux arsuyañäki ukaw wali chʼamänxa. Amuytʼañataki, khaù uka aruxa juchʼus arump qalltasax ukat thuru arumpi tukuyasaxa, “arroz” sañ muni. Ukat uka pachpa aru wali thurut arsuyañaxa, “yatiyäwinaka”, sañ munaraki. Ukhamax qalltanxa, jaqinakarux “suma yatiyäwinak apanirapxsma” sañat sipansa “suma arroz apanirapxsma”, sasaw sapxayäta. Ukampis ukham pantjasisaxa wali lartʼasisaw jukʼat jukʼat tailandés arut parlañ yatiqawayapxta.

Tailandesenakax suma jaqïpxiwa. Ukatpï, Tailandia markarux “kʼuchi jaqinakan markapa” sas sutiñchasixa. Nayraqataxa, Khorat (Najon Ratchasima sat sutin uñtʼatäxarakiwa) uka markanwa irnaqapxayätxa, ukatsti Chiang Mai sat markaruw khitapxarakitänxa. Tailandia markan jakasir jaqinakatxa, jilpachanix budistanakäpxiwa janiw Biblia sum uñtʼapkiti. Amuytʼañataki, Khorat markänxa oficina de correos uka irnaqäwin pʼiqtʼiri chacharuw Bibliat yatichayätxa. Mä kutixa, Abraham chachatwa parlaskayätxa. Uka suti uñtʼkaspasa ukhamaw pʼiq unuqtʼayäna. Ukampisa, jaypachatwa amuyastxa, janiw Biblian qillqatäki uka Abrahamat amuykataynati. Jan ukasti uka chachax Abraham Lincoln, Estados Unidos markan nayrax presidentekänxa uka chachatwa jupax amuyaskatäyna. ¡Ukham pantjasitapastï!

Tailandia markankir suma chuyman jaqinakar Bibliat yatichañaxa wali kusiskayänwa. Ukhamarusa, tailandesenakax kunatï wakiski ukampik jakasiñwa yatichapxitäna. Ukham yatiqañax walpun yanaptʼapxitänxa, kunattix Khorat sat markanxa misioneronakatak uta satäkis ukaruw puripxayäta ukanxa janiw luzasa ni umas utjkänti. Kawkirutï khitapkitäna ukanxa, “walja utjirinïñsa, jan kunanïñsa” yatiqapxtwa. Apóstol Pabljamarakiwa, “[Jehová Diosan] chʼamapampix taqi kunaruw saykat[awayapxta]” (Fili. 4:12, 13).

Chachajampiw yaqha chiqar khitapxitäna

Khä 1945 maranxa, Londres markanwa jikxatasiyäta. Ukanxa, precursoranakampi ukat betelitanakampiw Museo Británico ukar sarapxayätxa. Uka taypinsti Allan Coville sat jilataw ukankarakïna, ukat qhiparusti Escuela de Galaad clase 11 ukaruw saräna. Uka escuela tukuyatatxa Francia markaruwa khitapxäna ukatsti Bélgica markaruraki. * Tiempox pasxänwa, nayax Tailandia markan irnaqaskayäta ukhawa Allan jilatax jumampiw jaqichasiñ munta sasax sitänxa.

Bruselas (Bélgica) uka markanwa 1955 julio phaxsit llätunk urunak saraqatar jaqichasipxta. Jaqichasitaxatxa París markar sarañwa munayätxa, ukhamax chachajax uka markana Jachʼa Tantachäwir sarañatakiw kunatï munaskäna uk waktʼayäna. Ukampisa, puripkt ukhaxa, aka jachʼa tantachäwin yaqha arur jaqukipañ yanaptʼapxita sasaw jilatanakax chachajarux sapxäna. Ukhamaxa sapa alwaw Jachʼa Tantachäwir nayat nayr sarxirïna, ukat qurpachasiñ utarux arumakiw purxapxirïtxa. Chiqpachansa, jichha jaqichatjamax París markankañ amtajax phuqasïnwa, ukampisa chachajarux jayatakwa uñchʼukiyätxa, jïsa, jupax plataforma nayraqatankänwa. Ukhamarusa, kunjamsa jilatanakax  chachajampix yanaptʼayasipxäna uk uñjasax kusisiyätwa. Matrimoniojan Jehová Diosar taqi kunat sipansa nayrar uchasaxa, kusisiña jikxatapxiristxa ukatxa janipuniw payachaskayätti.

Jaqichasitaxatxa, Bélgica markaruw khitapxitäna. Uka markan walja chʼaxwañanak utjatapakwa yatiyäta. Ukampis janiw chʼaxwir jaqinakapkataynati, jan ukasti Belgicankir jaqinakax sumankañan jakasir jaqinakapxänwa. Uka markanxa, francés arutwa jaqinakax mä chiqan parlapxäna ukhamax uka aru parlañ yatiqañaw waktʼarakitänxa.

Bélgica markanxa 4.500 Bibliat yatiyirinakaw 1955 maran utjäna. Niya 49 maranakjamawa, Allanampi nayampix Betelan ukhamarak tamanakarux visittʼapxayäta. Pä mar chikataniw, bicicletat qullunak makatasa saraqasa, thayansa, jallunsa ukhamaw sarnaqawayapxta. Ukat jakhusaxa, taqpach uka maranakanxa pä waranq jilat kullakanakan utanakapanwa qurpachasipxaraktxa. Walja jilat kullakanakaruwa uñtʼawaytxa, chʼama qaritäpkchisa taqi chuymawa Jehová Diosar luqtapxäna. Uk uñjasaxa walpun chʼamachasiyätxa irnaqäwijan jan qarjañataki. Sapa tamar visitañ tukuyapxayäta ukhaxa wali chʼamachtʼataw jikxatasipxirïta (Rom. 1:11, 12). Chachajax mä suma yanapiripunïnwa. Ukat kuntï Eclesiastés 4:9, 10 qillqatan siski ukax chiqätap uñjawayta: “Mayni sapat sipansa paniniw jukʼamp askixa, [...]. Maynitix jupanakat liwischi ukaxa, mayniwa wayti”.

‘Jehová Diosan chʼamapar’ atinisitax laykux walja bendicionanak katuqtxa

Walja maranaka, Jehová Diosar sum uñtʼapxañapatak yanaptʼasaxa, Allanampi nayampix suma experiencianakwa jikxatawayapxta. 1983 maranxa Amberes sat markanxa, francés arut parliri tamaruw visitapxayäta uk amtasiraktwa. Ukanxa, mä familiaw qurpachapxitänxa, ukat uka pachpanarakiw Benjamin Bandiwila sat mä wayna jilatax qurpachasïna jupasti Zaire (República Democrática del Congo satäxarakiwa) uka markankirïnwa. Benjaminax jachʼa yatiqañ utaru jukʼamp yatxattʼañatakiw Bélgica markarux jutatayna. Ukat akham sapxitänwa: “¡Jumanakjam irnaqañ muniristxa! Jumanakax taqi chuymaw Jehová Diosar luqtaptaxa” sasa. Allanax akham sanwa: “Nänakjamañti munta, ukampis jumaxa akapachan jukʼamp yatxatañatakiw chʼamachasisktaxa. ¿Ukham sasax janit juma pachpax may may amuykta?” sasa. Ukham qhana arunak istʼasaxa Benjaminax amuytatasinwa. Kunapachatï Zaire markar kuttʼxäna ukhaxa, precursorjamaw irnaqxäna jichhasti Sucursalan mayni pʼiqtʼiripäxiwa.

1999 uka maranxa esófago satäkis ukan mä ulceraniyätwa ukat operapxitäna, ukkhat aksarux 30 kilogramos ukhakiw pesxaraktxa. Chiqasa, Biblian parlki uka pʼakisir “ñiqʼi phukhu[r]” uñtatätwa. Ukampisa, ‘jachʼa chʼama’ nayar churatapatxa Jehová Diosarux walpun yuspärtxa. Ukhamarusa, operacionat mistsusaxa tamanakar tumptʼirix chachajamp chikax saraskakiyätwa (2 Cor. 4:7). 2004, marzo phaxsin chachajax jiwxäna ukax wali llakkañapunïnwa nayatakixa, jichhakamax jupat amtasisinxa wal llakistxa, ukampis Jehová Diosan amtapankatap yatiñaw chuymachitu.

Jichhaxa 83 maranixtwa ukat 63 jila maranakaw precursorjamax irnaqtʼaraktxa. Jichhas yatiyañatakix chʼamajax utjaskakiwa, Bibliat mä yatiqirinïtwa ukat sapürurakiw kawkhan yatiyañjamächi ukhanakan Jehová Diosan suma amtäwinakapat yatiyaskaraktxa. Awisax akham jisktʼasiraktxa, janitï 1945 maran precursorjam irnaqañ qalltiriskayät ukhaxa, kunakïkasapäna nayatxa sasa. Khä tiemponxa, janiw kʼumarakayätti, ukax nayarux aynachtʼayitasapänwa. Ukampisa tawaqitatpach precursorjam irnaqatajatxa wali kusisitätwa. Naya pachpaw uñjtxa Jehová Diosarutï taqi kunat sipansa nayraqatar uchañänixa, jupaw jiwasan chʼamasänixa.

[Qhanañchäwinaka]

[18 janan fotopa]

Misioner masijampi, Astrid Anderson (kupi tuqina)

[18 janan fotopa]

Chachajampi, tamanak tumptʼir irnaqäwina, 1956 marana

[20 janan fotopa]

Allan chachajampi, 2000 marana