Jankʼaki tamar kuttʼanxapxañapataki yanaptʼañäni

“¿Khitirusa sarapxäxa? Jumaw wiñay jakaña arunakanïtaxa.” (JUAN 6:68, MT.)

1. Jesusan walja arkirinakapax jaytanukupxäna ukhaxa, ¿Pedrox kamsänsa?

 MÄ KUTIXA, Jesusan arkirinakapatxa waljaniw mä yatichäwipar jan istʼañ munasaxa, Jesusar jaytanukus sarxapxäna. Ukat tunka payan apostolanakaparux akham sarakïnwa: “¿Jumanakax sarxañ munapxaraktati?” sasa, ukxarusti Pedrox akham sänwa: “Tata, ¿khitirusa sarapxäxa? Jumaw wiñay jakaña arunakanïtaxa” sasa (Juan 6:51-69). Chiqansa, janiw kawkir sarañas utjkänti, kunattix judionakan yupaychäwipaxa janiw ‘wiñay jakaña arunakanïxänti’. Ukhamarakiw jichha tiemponxa Jachʼa Babiloniaxa, mä arunxa, Uraqpacha apnaqiri kʼari yupaychäwixa, janiw ‘wiñay jakañ arunakanïkiti’. Ukhamaxa, khitinakatï Diosampi iyawsayasiñ munapki ukat tamaru kuttʼaniñ munapki ukanakatakix “ikit sartasiñaxa horasäxiwa” (Rom. 13:11).

2. Taripañ tuqitxa, ¿kuna amtañasas wakisi?

² Jehová Diosax israel markan chhaqhat uwijanakarux yanaptʼänwa (Ezequiel 34:15, 16 liytʼasiñapawa). Ukhamarakiw irpir chuymaninakax tamat jithiqtawayxapxi uka uwijanakarux yanaptʼañ munapxaraki. Ukat kunapachatï mä jilatas jan ukax mä kullakas tamat jithiqtawayasin yanaptʼa mayini ukhaxa, irpir chuymaninakaw mä yatxattʼat jilatarusa jan ukax kullakarusa khithapxarakispa, Bibliat apstʼat mä qillqatampi yatiqapxañapataki. Ukat uka jilatasa jan ukax uka kullakas mä jachʼa jucha luratap yatispa ukhaxa, ¿kuns luraspa? Janiw jupak yanaptʼañ amtañapäkiti, jan ukasti irpir chuymaninakar yatiyam sañapawa. Janitï yatiykanixa, jupaw irpir chuymaninarar yatiyañapa, kunattix jupanakaw taman taripañatakix uttʼayatäpxi (Lev. 5:1; Gál. 6:1).

3. Jesusan yatichäwiparjamaxa, mä awatirix chhaqhat uwijap jikxatasinxa, ¿kunjamas jikxatasïna?

³ Nayrïr yatichäwinxa, patak uwijani mä jaqitwa Jesusax parlaskäna, ukat mä uwij chhaqhatïpanxa 99 uwijanak jaytanukusaw thaqhir saräna. Ukat uka uwij jikxatasinxa wal kusisirakitayna (Luc. 15:4-7). Ukat maynix Diosan tamapar kuttʼani ukhaxa, ukhamarakiw kusistanxa. Inasa irpir chuymaninakampi ukat jilat  kullanakampi tumptʼatäsax tamar kuttʼanxapxchi, jupanakax jithiqtatanakarux Diosan yanaptʼañapsa uñjañapsa ukat bendicionap churañapsa wal munapxarakpachäna (Deu. 33:27; Sal. 91:14; Pro. 10:22). Jumarutï tamat jithiqtat mä jilataru jan ukax mä kullakaru yanaptʼam sapxiristam ukhaxa, ¿kuns lurasma?

4. ¿Kunsa Gálatas 6:2, 5 qillqatarjamaxa yatiqtanxa?

⁴ Jehová Diosax wal tamapar munasi ukat kuntï maynix jan lurirjamäki ukxa janirakiw maykistuti sasaw jupanakar sumat amtayañasa, ukaw tamar kuttʼanipxañapatakix yanaptʼaspa. Jehová Diosax yaqha lurañanakat sipansa, Biblia liyiñassa tantachäwinakaru ukat arunakapat yatiyir sarañassa mayirakistuwa. Inas Gálatas 6:2, 5 qillqatanaka liytʼarapiñax askirakïchispa ukat cristianonakjamax jan waltʼäwinakan maynit maynikam yanaptʼasiraksnawa, ukampis Dios nayraqatanxa ‘sapa mayniwa luräwinakasat llakisiñasa’, kunattix janipuniw jiwas lantix Diosarux khitis luqtkaspati sasaw jupanakarux saraksna.

¿‘Aka jakañan llakisiñanakampixa’, jan walit jikxatasipxi?

5, 6. 1) ¿Kunatsa tamat jithiqtirinakaruxa wali amuyumpi istʼañax wakispacha? 2) Tamat jithiqtirinakaruxa Diosan tamapar jan sarxapxatapaxa aynachtʼayiwa, ¿kunjamsa uka tuqit amuyasipxañapatakix yanaptʼasma?

⁵ Tamat jithiqtiritï mä tumptʼir irpir chuymanirusa jan ukax Diosan arupat yatiyiri jilat kullakarusa parlxaytʼañ munani ukhaxa, wali amuyumpiw jupanakax istʼapxañapa, ukhamatwa kunjam yanaptʼañsa yatipxarakini. Jumax irpir chuymanïkasmas ukham jichhax amuytʼañäni, ukat mä chacha warmi jilat kullakaruw tumptʼaskaraktaxa, jupanakaxa ‘aka jakañan llakisiñanakap’ laykuxa jaya tiempow tantachäwinakaru jan sarxapxiti (Luc. 21:34). Inas qullqi tuqit aynachtʼañasa jan ukax kunatï familiataki munaski ukanakat llakiñasa, jukʼat jukʼata Diosan tamapat jithiqtaychi. Ukat jupanakatï mä jukʼa samartʼañ munapxta sapxani ukhaxa, janiw tamat jithiqtasax jan waltʼäwinakamax askichaskaniti sasaw sasma (Proverbios 18:1, liytʼasiñapawa). Ukat wali amuyump akham jisktʼarakisma: “¿Tantachäwinakar jan sarxapxta ukkhat aksaruxa, jukʼamp kusisitat jakasipxta? ¿Familiamanxa jukʼamp sumat apasxapxta? ¿Jehová Diosat jan jithiqtas luqtapki jupanakanjamarakiti kusisiñamax utjaski?” sasa (Neh. 8:10).

⁶ Tamat jithiqtxapxi ukkhat aksaruxa Diosar yupaychañ tuqit aynachtʼapxatapatsa ukat jan kusisita jakasxapxatapatsa uka jisktʼanakaw amuytʼasipxañapatak yanaptʼarakispa (Mat. 5:3; Heb. 10:24, 25). Ukat qalltanxa, kunjam kusisitas Diosan arunakap yatiyir sarapxirïna uksa amuyasipxarakispawa (Mat. 28:19, 20). Ukhamaxa, ¿kuns lurapxañapa?

7. Diosan tamapat jithiqtirinakaruxa, ¿kamssnasa?

⁷ Jesusax akham sänwa: “Amuyasipxam, jan chuymanakamxa vicionakampi machañanakampi qalarayasipxamti, ukhamarak aka jakañan llakisiñanakampisa [...]. Jumanakax jankʼakïpxamaya, ukhamarak orapxam, taqi horasana ukhamat taqi akanak paskani ukat  jaltapxañamataki” sasa (Luc. 21:34-36). Khitinakatï tamat jithiqtasina Diosan tamaparu qalltanjam kusisiñataki kuttʼaniñ munapki ukanakaruxa, Diosan qullan ajayupa ukat yanaptʼap mayipxma, ukat ukarjam sarnaqañatak chʼamachasipxam sasaw iwxtʼañasa (Luc. 11:13).

¿Jupanakaruxa maynit pantjasiypacha?

8, 9. Kunapachatï maynix mä jan waltʼäwi utjipana tamat jithiqti ukhaxa, ¿kunjamsa mä irpir chuymanix yanaptʼaspa?

⁸ Pantjasirïtasatwa awisax maynimpi jan waltʼayasksnati, ukatwa maynix chuym ustʼayasisa Diosan tamapat jithiqtxaspa. Yaqhipanakaxa, wali respetat jilataru jan ukax kullakaru jan Biblian kamachinakaparjam sarnaqas uñjasakiw tamat jithiqtawayapxi. Ukat mä irpir chuymanitï tamat ukham jithiqtirinakaru tumptʼir sarani ukhaxa, Diosat jithiqtañasa ukat tamapat jithiqtañasa janiw walïkiti, kunattix Jehová Diosax janiw khitirus jan walir puriykiti sasaw amuytʼayarakispa. ¿Janit Uraqpachan ‘jachʼa Juesaru’ atinisisa luqtaskakiñax walïkaspa? Kunattix Jupaw taqi kun yatiraki ukat uka jan waltäwinakxa askichaskarakini (Gén. 18:25; Col. 3:23-25). Amuytʼañataki, maynitï tinkuspaxa, janiw ukhamakïkaspati, jan ukasti jankʼakiw sarthapispa, ¿janich ukhamäkixa?

⁹ Tamat jithiqtañatakjamax janiw sinti jan walinakax utjkänti, sasaw yaqhipanakax amuyasipxi, ukwa irpir chuymanix jupanakar sapxarakispa. Ukampis tiempompix janiw uka jan waltʼäwix utjxarakispati. Maysa tuqitxa, yaqhipanakax jan wali luratanakapat chiqañchatawa wal chuym ustʼayasipxi. Jan chuym ustʼayasiñatakisa ukat uka chiqanchäwiru askirjam uñjañatakisa Diosat mayisiñampi ukat lupʼiñampiw yanaptʼaspa (Sal. 119:165; Heb. 12:5-13).

¿Mä yatichäwiru jan istʼañ munapxatapatti jithiqtxapxpacha?

10, 11. Uka yatichäwinakax janiw chiqäkiti sas maynix saspa ukhaxa, ¿kunjamatsa jupanakar amuytʼaysna?

¹⁰ Yaqhipanakaxa mä yatichäwirux janiw ukhamäkiti sasax janiw istʼañ munapkiti, ukatwa Diosan tamapat jithiqtxapxi. Nayra tiemponakanxa, israelitanakax Egiptot khispiyatäkasinsa janiw kuntï Jehová Diosax jupanak layku lurkäna ukanak amtasipkänti, “janiw [Diosan] amtawinakap uñtʼañatak suyapkänti” (Sal. 106:13). Ukampis ‘amuyasiri chiqapa uywataxa’ wali sum amuytʼkañwa Diosan arunakapatxa yaticharakistu sasaw uka jilat kullakanakarux amtayaraksna (Mat. 24:45, MT). Chiqansa, uka yatichäwinakampiw Diosan chiqa arunakap yatiqawayarakïnxa. Ukhamaxa, ¿janit Diosan chiqa yupaychäwipar kuttʼañax wakiskaspa? (2 Juan 4.)

¹¹ Jesusan arkirinakapatxa waljaniw mä yatichäwiparu jan istʼañ munasaxa, jaytanukus sarxapxäna sasaw irpir chuymaninakax tamat jithiqtiri jilatarusa jan ukax kullakarusa arxaytʼapxaspa (Juan 6:53, 66). Cristompi ukat jan jithiqtiri arkirinakapampi jan sum apasxapxatapatxa, janirakiw Diosampix sum apasxapxänti ukat janirakiw nayrjam kusisitäxapxänti. Ukampis jichhürunakanxa, khitinakatï tamat jithiqtapxi ukanakaxa, ¿Diosan arunakapatxa jukʼamp suma yatichäwinakti yaqha chiqan jikxatapxi? Janiwa, kunattix janiw kawkinsa ukham suma yatichäwix utjkiti.

¿Jupanakax juchachasipxpachati?

12, 13. Jachʼa juchar purtʼasisa tamat jithiqtir jilatarusa jan ukax kullakarusa, ¿kunjamatsa yanaptʼsna?

¹² Yaqhipanakaxa juchachasipxatapatwa Diosan arunakapat jan yatiyxapxiti ni tantachäwinakarus sarxapxiti. Ukat irpir chuymaninakar yatiyxirista ukhaxa, tamat jaqsutaw uñjasirista sasaw axsarayasipxi, ukatwa tamar jan kuttʼañ munapkiti. Ukampisa, uka jan wali luräwinak jaytxapxchi ukat taqi chuyma arrepentisipxchi ukhaxa, janiw tamat jaqsutäpkaniti (2 Cor. 7:10, 11). Jan ukasti, wali suma katuqtʼatäpxaniwa ukat Diosampi sum apasipxañapatakisa irpir chuymaninakaw yanaptʼapxarakini.

¹³ Sanäni, jumarutix mä jilataru jan ukax mä kullakaru tumptʼañataki khitapxätam ukat uka jilatas jan ukax uka kullakas mä jachʼa jucharuw purtʼasta sas siristam ukhaxa, ¿kuna lurañamas wakisispa? Janiw jiwaspachpa askichañ amtañasäkiti, jan ukasti irpir chuymaninakampi parltʼañamawa, sasaw sañasa. Ukat janitï irpir chuymaninakamp parlañ munkanixa, Diosan Aruparjamax kunatï lurañax wakiski uk lurañasawa (Levítico 5:1 liytʼasiñapawa). Ukham lurasaxa, Diosan Sutiparu wali askirjam uñjatama ukat Diosan tamapar qʼuma uñjañ munatamwa  uñachtʼayäta. Ukat khitinakatï tamaru kuttʼaniñ munapxi ukat Diosan mayitanakaparjam sarnaqañ munapki ukanakaruxa, irpir chuymaninakaw kunjam yanaptʼañsa amtxapxarakini. Chiqansa, inas jupanakarux chiqañchasirakchini, ukampis wali munasiñampiw chiqañchasini (Heb. 12:7-11). Uka jilatatï jan ukax uka kullakatï juchar purtʼasitap amuyasisaxa, uka jan walinak jan lurxani ukat taqi chuyma arrepentisinixa, irpir chuymaninakatwa yanaptʼa katuqapxani ukat Jehová Diosax perdonarakiniwa (Isa. 1:18; 55:7; Sant. 5:13-16).

Herencia tukuntir waynan kuttʼanitapa

14. Herencia tukuntir waynat qhanañchtʼma.

¹⁴ Tamat jithiqtatäpki ukanakar yanaptʼkasaxa, herencia tukuntir waynat amuytʼayaraksna, ukaxa Lucas 15:11-24 qillqatanakankiwa. Uka waynaxa, warminakampi sarnaqasaw herencia tukuntatayna sasaw Jesusax säna. Ukat tiempompixa janiw ukham sarnaqañ munxänti. Wali llaktʼata, jan manqʼata uñjasisaxa, utar kuttʼañ amtäna. Ukat kunapachatï awkipax jupar jayankkipan uñjäna ukhaxa, wal kusisirakïna ukat qhumanttʼasa ukat jampʼattʼas kunaw jikxatäna. Uka yatichäwixa Diosan tamapat jithiqtatäpki ukanakar kuttʼanipxañapatakiw yanaptʼarakispa. Ukampis niyakixay aka ñanqhapachax tʼunthapitächinixa, jankʼakiw Diosan tamapar kuttʼanipxañapa.

15. ¿Kunatsa yaqhip jilat kullakanakax Diosan tamapat jithiqtapxi?

¹⁵ Tamat jithiqtirinakatxa mä jukʼanikiwa herencia tukuntir waynjamax akatjamat tamat jithiqtapxi, chiqansa jukʼat jukʼatwa tamat jithiqtapxi, kunjamtix mä botex jukʼat jukʼata quta thiyat thayamp apatäsax jithiqtixa ukhama. Kunjamtï uñjktanxa, yaqhipanakaxa jakäwipan utjki uka llakinakat sinti llakisisaw Diosamp jan sum apasxapxiti. Yaqhipanakasti mä jilatar jan ukax mä kullakar Diosan arunakaparjam jan sarnaqir uñjasa jan ukax mä yatichäwir jan istʼañ munapxatapatwa Diosan tamapat jithiqtxapxi. Ukat yaqhipanakaxa, mä jachʼa jucha lurasaw Diosan tamapat jithiqtxapxaraki. Aka yatichäwin iwxanakaparjamatï lurañänixa, tamat jithiqtirinakarusa ukat yaqha jan walinak utjipan jithiqtirinakarusa, janïr aka ñanqhapacha tukuskipan tamar kuttʼanipxañapatak yanaptʼañäni.

“¡Wawa, walikpun utar kuttʼanxtaxa!”

16-18. 1) Walja maranaka tamat jithiqtir mä jilataruxa, ¿kunjamsa mä irpir chuyman jilatax yanaptʼäna? 2) ¿Kunatsa uka jilatax tamat jithiqtäna? ¿Kunas tamaru kuttʼaniñapatakix yanaptʼäna? ¿Kunjamsa tamankir jilat kullakanakax katuqtʼapxäna?

¹⁶ Mä irpir chuymanix akham sarakiwa: “Taman irpir chuymaninakjamaxa tamat jithiqtatäpki ukanakarux taqiniruw tumptʼir sarapxta. Mä jilataxa nayampiw Bibliat yatiqäna, ukampis jupaxa niya pä tunka phisqani maranakaw Diosan tamapat jithiqtxäna. Ukampis jupax sinti jan waltʼäwinakan jikxatasïna, ukat kunjamsa Biblian iwxanakapax yanaptʼaspa ukwa jupar qhanachtʼaraktxa. Ukat mä qhawqha tiemporuxa, tantachäwinakaruw jutxäna ukat Bibliat yatiqañsa qalltxarakïnwa ukhamat Diosampi jukʼamp sum apasiskakiñataki” sasa.

¹⁷ ¿Kunatsa uka jilataxa Diosan tamapat jithiqtäna? Jupax akham siwa: “Akapachan  munañanakap thaqhañatakikiw wal chʼamachasïyäta ukat Diosampix janiw nayrjam sum apasxayätti. Tiempompixa, Bibliat janiw yatiqxayätti, janirakiw yatiyirisa ni tantachäwinakarus sarxayätti. Tamatxa jukʼat jukʼat jithiqtxatätxa. Ukampis uka irpir chuyman jilatan taqi chuyma yanaptʼatapawa tamar kuttʼaniñajatakix yanaptʼitu” sasa. Ukat kunapachatï uka jilatax Bibliat yatiqañ qalltxäna ukhaw jan waltäwinakapax jukʼat jukʼat askichasxäna. Jupaxa akham saskakïnwa: “Amuyataxa, janiw kusisit jakkayätti, Diosana ukat tamapan munasiñapasa yanaptʼapasa nayatakix janiw utjkänti” sasa.

¹⁸ ¿Kunjamsa tamankirinakax jupar katuqtʼapxäna? “Jesusax herencia tukuntir waynat parlkäna, uka waynäkiristsa ukham amuyasiyäta. Ukampis mä chuymankipstat kullakax kimsa tunka maranakaw Diosat jan jithiqtasa uka tamanxa luqtaskakïnxa, ukat jupax akham situwa: ‘¡Wawa, walikpun utar kuttʼanxtaxa!’ sasa, uka arunakaxa chuymarupuniw purtʼitu. Chiqansa, ukaw chiqpach utajänxa. Uka irpir chuymanisa ukat tamankirinakasa wali munasiñampi ukat pacienciampiw nayar yanaptʼapxitu, taqi ukanakatxa janiw kunampis jupanakaru phuqirjamäkti. Uka jilat kullakanakan Jehová Diosar munasipxatapa ukat jaqi masiparu munasipxatapaw Diosan tamapar kuttʼañajatakix yanaptʼitu” sasa.

Jankʼaki kuttʼanipxañapatakix yanaptʼaskakiñäni

19, 20. 1) Tamat jithiqtatanakax jankʼaki tamar kuttʼanipxañapatakixa, ¿kunjamatsa yanaptʼsna? 2) Jehová Diosax janiw kuntï jan lurirjamäktan ukanak maykistuti, uk amuyapxañapatakixa, ¿kunjamsa qhanañchsna?

¹⁹ Qhipa urunakan jakasktanxa, niyaw aka ñanqhapachax tukusini. Ukatwa tamat jithiqtatäpki uka jilat kullakanakarux jankʼaki tamar kuttʼanipxañapatakix yanaptʼañasa. Supayaxa, Diosampi sum apasiñamxa janiw munkiti ukat Diosan tamapat jithiqtasax jan waltʼäwinakax janis sint utjxaspa ukham amuyañam munaraki, sasaw sasma. Ukat Jesucristor jan jithiqtasa arkaskakiñäni ukhakiw jan sinti llakini sarnaqkañäniti sasaw jupanakarux amtayañasa (Mateo 11:28-30 liytʼasiñapawa).

²⁰ Diosax janiw kuntï jan lurirjamäktan ukanak maykistuti, uk sum amuyapxañapatakixa jupanakarux yanaptʼaskakiñasawa. Jesusar janïr jiwayapkäna ukhaxa, Lázaro chachan María kullakapaw walja alani suma qʼapkir aceitempi Jesusar warxattʼatayna. Ukham warxattʼatapat kʼumirinakaruxa, akham sasaw Jesusax säna: “Jan colerasipxamti. [...] Aka warmix qawqhtix lurirjamäki ukwa luri” sasa (Mar. 14:6-8). Mä kutixa, templonwa Jesusax mä ijma warmir pä jiskʼa qullqi uchir uñjäna, jupaxa qhawqtï uchirjamänxa ukakwa ucharakïna, ukxa wali askirjamaw uñjäna (Luc. 21:1-4). Ukampisa, niya taqiniwa tantachäwinakarusa ukat yatiyirisa sarirjamätanxa. Ukat Jehová Diosan yanaptʼapampix tamat jithiqtatanakaxa tantachäwinakarusa yatiyirisa sarapxarakispawa.

21, 22. Khitinakatï Diosan tamapar kuttʼapxani ukanakaxa, ¿kunjam katuqtʼatäpxanisa?

²¹ Uka jilatatï jan ukax uka kullakatï tamaru kuttʼañ wal axsarayaschixa, wali askïspawa herencia tukuntir waynat parlxaytʼañaxa, jupax utar kuttʼkäna ukhaxa, wali kusisiñamp katuqtʼatänwa sasa. Ukhamarakiw jichhürunakanxa, maynix tamaru kuttʼanki ukhaxa, wal kusisiraktanxa. Ukhamasti, Diosar jakʼachasiñapataki ukat Supayar saykatañapatak chʼamachtʼaskakiñäni (Sant. 4:7, 8).

²² Khitinakatï Diosan tamapar kuttʼaniñ munapki ukanakaxa, wali munasiñampiw katuqtʼatäpxarakini (Lam. 3:40). Kunapachatï Diosaru luqtapxäna ukhaxa, wali kusisitaw jakasipkäna. Ukat jupanakatï Diosaru mayampi luqtapxanixa, wali aski bendicionanakwa katuqapxani, uka tuqit janipuniw payachasipxañapäkiti.

¿Kamsasmasa?

• Taman mä jan waltʼäwi utjipan jithiqtapki ukanakaruxa, ¿kunjamsa yanaptʼsna?

• Maynitix mä yatichäwir janiw ukhamäkiti sas tamat jithiqtxchi ukhaxa, ¿kuna yatichäwimpis amuytʼaysna?

• Maynitix tamar kuttʼaniñat payachasiskchi ukhaxa, ¿kunjamatsa yanaptʼsna?

[Jisktʼanaka]

[13 janan fotopa]

Tamat jithiqtiri mä jilatas jan ukax mä kullakas parlxaytʼistani ukhaxa, wali amuyumpiw istʼañasa

[15 janan fotopa]

Jesusax herencia tukuntir waynat parlkäna uka yatichäwiw yaqhip jilat kullakanakarux tamar kuttʼanipxañapatakix yanaptʼaspa