¿Kʼumar jakasiñ tuqit kamsis Diosan Arupaxa?

“[Jehová] Dios Tatitumaruw munäta [...] taqi amuyumampi, taqi chʼamamampiraki.” (MAR. 12:30.)

1. Adanampi Evampir lurkatayna ukhaxa, ¿kunänsa Diosan amtapax jaqinakataki?

 JEHOVÁ DIOSAX Adanampi Evampirux janiw usuntapxañapataki ukat jiwapxañapatakix lurkänti. Jupanakaxa Edén huertan jakasipxañapäna ukat janiw 70 jan ukax 80 maranakak jakapxañapäkänti, jan ukasti wiñayatakiw uka huertan yapuchasa uñjasa jakapxañapäna (Gén. 2:8, 15; Sal. 90:10). Jupanakatï Jehová Diosat jan jithiqtapkasapäna ukat Diosar munasipxatap laykux apnaqirjam istʼapxasapäna ukhaxa, janipuniw usuntapkasapänti ni jiwapkasapänsa.

2, 3. 1) ¿Kunjamsa Eclesiastés librox chuymankipstañat amuytʼayistu? 2) ¿Khitisa jiwapxañasatakix juchani, ukat kunjamsa jiwañat qhispiyatäñäni?

² Kunjamsa juchanïtas laykux chuymankipstasin ‘chʼama tukuña urunakaru’ puritäxi ukxa Eclesiastés 12 jaljaw sum amuytʼayistu (Eclesiastés 12:1-7 liytʼasiñapawa). Janqʼu ñikʼutax ‘almendrox panqarañ qalltkixa’ ukamp sasiwa. Kayunakaxa, ‘jan axsaririnakaxa’, kʼumuptxapxi ukat khathatxapxarakiwa. Ukatxa, ventanat uñchʼukirinakasa juyktʼapxaniwa siski uka arunakaxa, chuymaninakan nayrapax janiw sum uñjxiti sañ munaraki. Ukat laka chʼakanakax jukʼat jukʼata tukusxatap laykuxa, ‘molinonakasti jukʼakïxarakiwa janiw sum molkxapxiti’.

³ Diosaxa, janiw jaqinakan kayunakapax jan chʼamanïxañapataki, nayras chhurktʼañapataki jan ukax laka qʼara jikxatasipxañapatakix lurkataynati. Chiqasa, Adanatwa jiwañ katuqtanxa, ukaxa ‘Supayan luräwipawa’ ukat Diosan Yuqapawa Apnaqäwipnama ukanak chhaqtayani. Apóstol Juanax akham qillqäna: “Diosan yuqapasti Supayan luratanakap tʼunjiriwa jutixa” sasa (1 Juan 3:8).

Kʼumaräskakiñatakix llakisiñjamapuniwa

4. ¿Kunatsa Jehová Diosan luqtirinakapax kʼumaräskakiñatakix llakisipxi, ukampisa kunsa amtapxapuni?

⁴ Jehová Diosan luqtirinakapaxa taqi jaqinakjamarakiw usuntasasa chuymankipstasasa tʼaqhistanxa. Ukampisa, kʼumara sarnaqaskakiñatakix llakisiñjamapunirakiwa. Chiqpachansa, ¿janit Jehová Diosarux taqi chʼamasampi luqtañ munktanxa? (Mar. 12:30.) Ukhamaxa, kʼumarasay jakasiñ munstanxa, taqiniw chuymankipstañäni ukat usuntañäni, ukhamar jan purtʼasiñatakixa janiw kuns lurksnati.

5. Diosan luqtirinakapaxa kunayman usunakaruw saykatapxirïna, ¿kuna uñachtʼäwinakas yatiqasiñatakix utji?

⁵ Jehová Diosan jan jithiqtir luqitirinakapatxa waljaniw usuntat jikxatasipxirïna. Uka luqtirinakatxa Epafroditow maynirïxa (Fili. 2:25-27). Apóstol Pablomp chika sarir Timoteoxa, ukhamarakiw sapa kuti purak usumpi sarnaqäna, ukatwa Pablox mä jukʼa vino  umxattʼarakim sasin iwxtʼäna (1 Tim. 5:23). Pablox jañchipan ‘mä chʼaphinïkaspas’ ukham jikxatasirakïna, inas nayrat usutächïna, jan ukax jan qullañjam usunirakïchïna (2 Cor. 12:7; Gál. 4:15; 6:11). Ukat Diosarux sapakutiw uka tʼaqhisiñat qhispiytʼasikitaya sasin mayisïna (2 Corintios 12:8-10 liytʼasiñapawa). Ukampisa, Jehová Diosax janiw mä milagrompi uka usupxa qullkänti, jan ukasti uka usupar saykatañapatakixa chʼamwa churäna. Chiqpachansa, Jehová Diosan chʼamapawa Pablorux usupar saykatañapatakix yanaptʼaskäna. Chiqpachansa, Pablot yatiqassnawa.

Kʼumaräskakiñatakix janiw sint llakisiñasäkiti

6, 7. ¿Kunatsa kʼumaräñatxa sinti llakisiñax jan walïki?

⁶ Kunjamtï yattanxa, Jehová Diosan Qhanañchirinakapax qullayasiraktanwa, ukat kunatï munaski ukarjamaw qullayastanxa, ukhamarakiw wali yatxattʼat qullirinakan yanaptʼaparusa yuspärtanxa. Ukhamarusa, ¡Despertad! sat revistanxa awisax kunayman usunakat qhanañchtʼasiraki, ukampisa kunjamsa ukat kunanakampis qullayasiñäspa uk janiw siskiti. Chiqansa, aka ñanqhapachanxa janiw kʼumarapunïksnati uk sum yattanxa, ukatwa kʼumaraskakiñatakix jan sint llakisiñasäkiti. Khitinakatï jan suytʼäwinïpki ukat jakañax akakïkaspas ukham amuyapki uka jaqinakjam janiw amuyañasäkiti. Uka jaqinakaxa kʼumaraptañ laykux kunampis qullayasisipkakispawa (Efe. 2:2, 12). Jiwasasti, janipuniw jichha tiempon mä jukʼamp jakaskañ laykukix Diosamp sum apasitasxa aptʼasksnati, kunattix Diosat jan jithiqtas luqtañänixa, jutïrpachanxa “wiñay jakaña” katuqañäni, uka suytʼäwiruw taqi chuyma atinistanxa (1 Tim. 6:12, 19; 2 Ped. 3:13).

⁷ Kʼumaräskakiñatxa, ¿kunatsa jan sint llakisiñasäkaraki? Kunattix ukham lursna ukhaxa, munañanakasaksa thaqhasksna ukhamäspawa. Ukatwa Pablox Filipos markankir jilat kullanakarux jan “khitis thaqpati jupatakiki askïkis ukxa, jan ukasti [...] mayninakataki askïki uka thaqarakpan” sasin iwxtʼäna (Fili. 2:4). Jan usuntañataki cuidasiñax walikïskiwa, ukampisa jilat kullakanakasat llakiñäni ukat khitinakarutï suma yatiyäwinak apktan ukanakat llakiñäni ukhaxa, janiw kʼumarañatxa sint llakiskañäniti (Mat. 24:14).

8. Kʼumaräñxat sinti llakisiñaxa, ¿kunarus apistaspa?

⁸ Kʼumaräñxat sinti llakisisaxa kuna lurañanakatï Diosar yupaychäwisan utjki ukxa, janiw sum lurxsnati. Ukanakat sinti llakisisaxa, kunjamsa qullayasiñasa kunas manqʼañasa ukat kunas jan manqʼañäki ukxa amuyunakasarjamakiw mayninakar lurayañ munsnaxa. Ukampisa, Pablon aka arunakapat amuytʼapxañäni: “[Kunatix] askïkis ukpin ajllipx[ma]. Ukhamata jumanakan mä qʼuma jakasiñax utjani, kunapachatix Cristox jutkani ukkhax jan kuna jan walis utjañapataki” sasa (Fili. 1:10).

¿Kunas jukʼamp wakiskirixa?

9. ¿Kun lurañas jukʼamp askixa, ukat kunatsa?

⁹ Kunatï askïki uk ajllirinakaxa, jaqinakaruw Diosampi sum apasipxañapatakix yanaptʼasipki. Uka luräwixa, suma yatiyäwinak yatiyasa ukat Diosan Arupat yatichasaw lurasiskaraki, ukanak lurañaxa jiwasatakisa ukat yatichktan ukanakatakisa wali askirakiwa (Pro. 17:22; 1 Tim. 4:15, 16). Awisaxa, Yatiyañataki ukat ¡Despertad! sat revistanakanxa, kunjamsa jilat kullakanakasax jan wali usunakaparu saykatapxi ukanakat qhanañchtʼapxaraki. Uka usunakapat jan sinti llakisiñatakixa, waljaniw Jehová Diosar uñtʼapxañapataki ukat Jupan amtanakapat jaqinakar yatiyañatakix chʼamachasisipki. *

10. Kunjamsa qullayasiñäni uka tuqit sum ajlliñaxa, ¿kunatsa wali wakiskirixa?

¹⁰ Kunapachatï usuntañanakax utjki ukhaxa, sapa mayniwa kunjamsa qullayasini uk amtañapa; chiqpachansa, “sapa mayniwa luräwinakapata llakisiñapa” (Gál. 6:5). Ukampis qullayasiñ tuqit kuna amtarus puriñäni ukxa, Jehová Diosax sum uñjaski. Kunjamtï Biblian yatichäwinakapar istʼasax wila jan uchayasktanxa, ukhamarakiw kunatï Diosar  yupaychäwisan jan waltʼaykistaspa jan ukax Diosamp sum apasiñxa aynachtʼayirjamäspa uka kasta qullayasiñanakampix janiw qullayasiñasäkiti (Hech. 15:20). Amuytʼañataki, yaqhip kasta qullayasiñanakasa ukat kunatsa usutätan uk uñjayasiñasa janiw walïkiti, kunattix layqasiñ tuqiruw apistaspa. Diosax Jupat jithiqtir ‘layqasir’ israelitanakarux juchañchänwa. Jupax akham sänwa: “Jan jukʼampi uka jan wali churäwinak apanxapxistati, janiw ukanakan jiqʼinakapxa uñjañ munkti. Jumanakax taqi jaqinakaruw machaq phaxsi, ukhamaraki samarañ uru fiestachañatakix jawsapxtaxa, ukampis janiw nayax uka fiestanakamxa uñjañ munkti, uka pachpa fiestanakan ñanqha luratanakamsa [mä arunxa, layqasiñanakamsa, NM]” sasa (Isa. 1:13). Kunapachatï usunttan ukhaxa, janipuniw kunatix oracionasar jarktʼaspa uk lurañ munktanti, janirakiw jan walinak lurasax Diosamp sum apasitasxa ukhamaki aptʼañ munktanti (Lam. 3:44).

Suma amuytʼasirïñax wali wakiskiriwa

11, 12. Kunanakampitï qullayaskañäni uk sum amuytʼasiñaxa, ¿kunatsa wali wakiskirixa?

¹¹ Jichhürunakanxa janiw mä milagro tuqnam qullatän suyksnati, ukampisa kunanakampitï qullayasiñäni uk sum amuytʼañatakixa, Diosat yatiñkankañ mayissnawa. Biblian yatichäwinakaparjama ukat sum amuytʼasisarakiwa mä amtar puriñasa. Usuntasax jukʼamp jan waltʼäwin uñjasxna ukhaxa, wali askïspawa walja yatxattʼat doctoranakar jisktʼasiñaxa, kunattix Proverbios 15:22 qillqatarjamaxa, “kunapachatix jan jisktʼasiñax utjki ukkhax, amtäwinakaxa aynachtʼiwa; walja amuytʼayirinakampiw sumar mistuñax utji”. Apóstol Pablox akham sasaw jilat kullakanakar iwxtʼäna: “Aka uraqinxa mä suma amuyumpi, chiqapana Dios chuymaraki sarnaqañasa” sasa (Tito 2:12).

¹² Kunjamtï Jesusan tiempopan mä warmix usuntat jikxataskänxa, ukhamarakiw jichhürunakanxa walja jaqinakax jikxatasipxi. Marcos 5:25, 26 qillqatanxa akham siwa: “Mä warmiw utjäna. Jupasti tunka payan maraw wila apa usunïna. Walja qullirinakamp qullayasisinxa, walpun tʼaqhisïna; taqi kunatï jupan utjkän ukanaks tukjasïnwa, ukampis janiw waliptkänti, jan ukasti jukʼampikiw usuntxäna” sasa. Jesusax uka warmit khuyaptʼayasïnwa, ukatwa qulläna (Mar. 5:27-34). Diosan yaqhip luqtirinakapaxa, uka warmjamarakiw usuntasax wal tʼaqhisipxi, ukatwa Biblian kamachinakapar jan istʼasax kunampis qullayasxakï sas sapxaspa.

13, 14. 1) ¿Kunjamatsa Supayaxa qullayasiñ tuqitxa Diosat jithiqtayistaspa? 2) Kunatï layqasiñanakaru apistaspa ukanakatxa, ¿kunatsa jithiqtañasa?

¹³ Supayax kunaymanitwa Diosan luqtirinakaparux chiqa yupaychäwitxa jithiqtayañ munistu. Awisax wachuq juch lurañanakampi yänak thaqhañampi, jan ukasti yaqhipanakarux kunayman layqasiñanakampi qullayasipxañapatakiw sallqji. Ukhamaxa, niyakixay Jehová Diosarux “ñanqhatxa qhispiyapxita” ukhamaraki ‘jan walinakatsa’ sasin mayistanxa, janipuniw kunäkipansa layqasiñanakar aptʼkistaspa ukanakamp qullayasiñ munktanti, kunattix Supayan amparapanksnawa (Mat. 6:13; Tito 2:14).

 ¹⁴ ‘Janipuniw jutkan uka urunakat yatxatañarusa layqasiñanakarusa uchasipxamti’ sasaw Jehová Diosax israelitanakarux säna (Deu. 18:10-12). ‘Layqasiñanakaxa’ janchin ‘jan wali luräwinakap’ taypinkarakiwa sasaw Pablox säna (Gál. 5:19, 20). Ukat “layqasirinaka[xa]”, janiw machaq jutïrpacharux mantapkaniti, sasaw Bibliax qhanañcharaki (Apo. 21:8). Kunjamtï uñjktanxa, taqi kunatï layqasiñanakaru uñtatäki ukanakax janipuniw Jehová Diosatakix akchʼas walïkiti.

‘Suma chuymanïpxatamax taqin uñtʼatäpan’

15, 16. 1) Kunjamsa qullayasiñäni uk sum ajlliñatakixa, ¿kunatsa yatiñanïñax wali wakiskirixa? 2) Nayra patak maranakan Jilïr Irpirinakjama uttʼayatäpkäna uka jilatanakaxa, ¿kunsa qhanañchapxäna?

¹⁵ Taqi ukanak yatisaxa, kunjamsa qullayasiñäni jan ukax kunanakampis qullayasiñäni uka tuqinakat payachasiñäni ukhaxa, janiw sañasawa. Ukampisa, kunjamsa maynix qullayasini ukxa janisay sum yatiñjamäkchixa, janiw uka qullayasiñax layqasiñ tuqir uñtayataw sañ munkarakiti. Ukatwa suma amuytʼasirïñax wali wakiskirixa, kunjamtï Diosax qullayasiñ tuqit amuykixa, ukham amuyañasatakiraki. Proverbios 3 jaljaxa akham sistuwa: “[Jehová] Tatitur taqi chuymamampi katuyasim; juman chʼikhi kankañamarukix jan alkatasimti. Taqi luräwinakamanxa Tatitutxa amtasipunim, ukatsti jupax chiqa thakinjamwa irpaskätam [...]. Chʼikhi kankañampipuni sarnaqam, iwxa arunakarjama sarnaqarakim, ukasti jumarux jakañwa churätam” sasa (Pro. 3:5, 6, 21, 22).

¹⁶ Chiqpachansa, jañchi tuqit kʼumaräskakiñatak llakisiñax askïkchisa, janipuniw chuymankipstasinsa usuntasinsa jan wali qullayasiñanakampix Diosamp sum apasitasxa ukhamak aptʼañ munktanti. Qullayasiñ tuqitsa, ukhamaraki taqi kunansa, Diosan kamachinakaparux istʼañasapuniwa, ukhamatwa ‘suma chuymanïpxatasax [jan ukax amuytʼasirïpxatasax] taqi jaqinakan uñtʼatäni’ (Fili. 4:5). Nayra patak maranakanxa, Jilïr Irpirinakax mä cartwa jilat kullakanakar apayapxäna, ukanxa ‘jan wila manqʼapxamti jan idolonakarus yupaychapxamti janirak wachuq juch lurañansa sarnaqapxamti’ sasaw iwxtʼapxäna. Ukanak qhanañchasaxa, akham sapxänwa: “Uka lurañanaktix apanukupxätaxa, jumanakatakix wali sumäniwa” sasa (Hech. 15:28, 29). ¿Kunanakansa jupanakax wali sum jakasipxasapänxa?

Jichhürunakanxa kʼumar jakassnawa, jutïrinxa janiw usuntxañäniti

17. ¿Kunjamatsa Biblian iwxanakaparjam sarnaqatas laykux kʼumara jakasiraktanxa?

¹⁷ Sapa mayniwa akham jisktʼasiñasa: “¿Biblian kamachinakaparjam wilampi jan uchayasisa ukat jan wachuq juch lurasa sarnaqataj laykux wali sum jakasitaj amuyassti? Kunatï ‘jañchisaru ukhamarak ajayunsa’ qʼañuchkistaspa ukanak jan lurasaxa, walja askinak katuqaraktanxa, ukanaksa amuyaraktanwa (2 Cor. 7:1). Biblian kamachinakaparjam qʼuma sarnaqasaxa, walja usunakatwa jarkʼaqastanxa. Cigarro jan fumasa ukat jan wali qullanakampi jan qulljasisax wali askinak katuqaraktanxa, uka qʼañu luräwinakax janchi tuqitsa ukat Diosamp sum apasiñ tuqitsa janiw waltʼaykistaspati. Ukatxa manqʼañansa umañansa jan jiljïritas laykuxa, janchi tuqitsa kʼumaraw jakasiraktanxa (Proverbios 23:20; Tito 2:2, 3 liytʼasiñapawa). Samartʼañasa ejercicio lurañasa janchisatakix wali askiwa, ukampisa Qullan Qillqatan jikxataski uka iwxanakar istʼatas laykuwa janchi tuqitsa ukhamaraki Diosar yupaychañ tuqitsa nayrar sartaraktanxa.

18. 1) ¿Kunas jiwasatakix jukʼamp wakiskirïñapaxa? 2) ¿Jutïrpachan usuntañax utjaskakiniti?

 ¹⁸ Ukhamarusa, taqi kunat sipansa alaxpachankir Awkisamp sum apasiskakiñatak chʼamachasiñaw jukʼamp wakiskirixa. Jupaxa “akapachan jakañatakisa ukhamaraki jutiri urun jakañatakisa” mä suytʼawi churistu (1 Tim. 4:8; Sal. 36:9). Uka machaq jutïrpachanxa, Jesusan jakäwip luqtasitap laykux janchi tuqit kʼumaräxañäniwa ukat Diosar yupaychañ tuqitsa janirakiw aynachtʼkañäniti. Diosan Corderopaxa, mä arunxa, Jesucristox “jakkir uma jalsunakaruw” apistani ukat Diosaxa taqi jachanakasxa nayranakasat picharistani (Apo. 7:14-17; 22:1, 2). Ukhawa aka profecía arunak phuqasir uñjarakiñäni: “Janiw khitis sis[xaniti]: ‘Usatatwa’ sasaxa” (Isa. 33:24).

19. ¿Kʼumara jakasiñatakix kunarus atinissna?

¹⁹ Niyaw qhispiyatäxapxañäni, ukhamarakiw Jehová Diosax usunaksa jiwañsa chhaqtayxani uka urun jakʼankxatapsa sum yatiraktanxa. Ukäñkamasti, munasir Awkisaxa kuna usuntañanakar saykatañsa yanaptʼistaniwa, kunattix Jupax sapa maynitwa llakisi (1 Ped. 5:7). Ukhamasti, kunjamtï Diosan Arupax siskistu ukhamarjama, kʼumar jakañataki chʼamachasiskakiñäni.

[Qhanañchäwi]

Amtañataki

• ¿Khitisa usuntañasataki juchanixa, ukat khitisa uka jan walinakxa chhaqtayani?

• Kumaräskakiñatakix llakisiñjamapuniwa, ukampisa, ¿kunsa jan lurañasäki?

• Qullayasiñ tuqit kuna amtarus puriñäni ukxa Jehová Diosax sum uñjaski, ¿kunatsa ukham sissna?

• ¿Kunjamatsa Biblian iwxanakaparjam sarnaqasax kʼumara jakasiraksna?

[Jisktʼanaka]

[23 janan fotopa]

Jehová Diosax janiw usuntañasataki ukat chuymankipstañasatak lurkistuti

[25 janan fotopa]

Janisay akapachan kʼumaräkstanxa, Diosan markapaxa kusisitaw Jupar luqttanxa