Jesusan yatichäwip istʼirinakax kusisiñanïpxiwa

“Mä qulluru makhatasinwa quntʼasïna. Ukatsti discipulonakapax jupan ukaruw jutapxarakïna. [Ukat] Jesusasti akham sasaw yatichañ qalltäna.” (MAT. 5:1, 2.)

1, 2. 1) ¿Kunapachas ukat kawkinsa Jesusax Wali Uñtʼat Arstʼäwip arstʼäna? 2) ¿Kunjamsa qalltäna?

 KHÄ 31 maranxa, Galilea markan Diosan arunakapat yatiykasaw Jesusax Jerusalén markar Pascua amtir saräna (Juan 5:1). Ukat Galilear kuttʼasaxa, tunka payani apostolanakapar ajlliñatakiw arum paqar Diosat mayisïna. Ukat qhipüruxa, walja jaqinakaw jupan ukar sarapxäna, ukatxa walja usutanakaruw qulläna. Ukhamasti, Jesusax mä qullu parkir quntʼasisinwa arkirinakaparu ukat yaqhanakampir yatichañ qalltäna (Mat. 4:23–5:2; Luc. 6:12-19).

² Khitinakatix Diosampi sum apasipki ukanakaw kusisiñanïpxi sasaw Jesusax Wali Uñtʼat Arstʼäwipxa qalltäna (Mateo 5:1-12 liytʼasiñapawa). Chiqansa, kunapachatï maynix jan kuna llakini, kʼuchiki ukat wali sumak jikxataski ukhaw kusisiñanixa sasaw sistanxa. Ukat kunatsa cristianonakax kusisita sarnaqasipxañapa ukwa Jesusax llätunka tuqit amuytʼayäna. Jïsa, uka arunakapax kunjamatix khä urunakan wali askïkänxa, ukham askirakiw jiwasatakixa. Ukhamasti, uka yatichäwinakap mayat mayata amuytʼañäni.

‘Kusisiñanïpxiw ajay tuqin aynachtʼatäpxatap amuyasirinakaxa’

3. “Ajay tuqin aynachtʼatäpxatap amuyasipxi” siski uka arunakaxa, ¿kamsañs muni?

³ “Kusisiñanïpxiw khitinakatix ajay tuqin aynachtʼatäpxatap amuyasipxi ukanakaxa, Diosan reinopax jupanakankarakiwa.” (Mat. 5:3.) “Khitinakatix ajay tuqin aynachtʼatäpxatap amuyasipxi ukanakaxa”, Diosatakis pobrïpkaspa ukham amuyasipxi, ukatwa Diosan yatichäwinakapsa khuyapayasiñapsa thaqapxi.

4, 5. 1) Ajay tuqin aynachtʼatäpxatap amuyasirinakaxa, ¿kunatsa kusisiñanïpxi? 2) ¿Diosar sum jakʼachasiñatakix kunanak lurañasasa?

⁴ Ukampis ¿kunatsa kusisiñanïpxi? Kunattix ‘Diosan Reinop’ katuqapxani. Jesusan nayrïri arkirinakapat amtañäni, jupanakax Mesiasarjamaw Jesusar iyawsapxäna, ukhamatwa jupanakatakix alaxpachar sarañataki suytʼäwix mä punkur uñtata jistʼartawayi, Jesusamp chika alaxpachan apnaqapxañapataki (Luc. 22:28-30). Ukhamasti, yaqhipax Jesusamp chika alaxpachan apnaqañwa suyasipki, ukat yaqhipasti mä suma paraisor tukuyat Uraqin jakañwa suyaskaraktanxa. Chiqpachapuni ajay tuqin aynachtʼatätas amuyasiñänixa, kusisiñanïñäniwa.

⁵ Maysa tuqitxa, janiw taqinis Diosan yatichäwinakapsa khuyapayasiñapsa thaqapkiti, janis ukanakax askïkaspa ukhamak uñjxapxi (2 Tes. 3:1, 2; Heb. 12:16). Ukampis khitinakatï Diosar jakʼachasiñ munktan ukanakaxa, Bibliat sum yatxatañasawa, Diosan arunakap yatiyiris taqi chuymaw sarañasaraki ukat janirakiw tantachäwinakatsa qhiparañasäkiti (Mat. 28:19, 20; Heb. 10:23-25).

¿Kunatsa “jachirinakaxa” kusisiñanïpxi?

6. ¿Khitinakas jachapxi, ukat kunatsa kusisiñanïpxi?

⁶ “Kusisiñanïpxiw jachirinakaxa, jupanakasti [...] chuymachatäpxaniwa.” (Mat. 5:4.) Khitinakatix ‘jachapki’ ukanakaxa “ajay tuqin aynachtʼatäpxatap amuyasi[rinakarakiwa]”. Janiw jan walin jakasakix jachapkiti jan ukax llakisipkiti. Jan ukasti, jucha utjatap laykux kunayman jan walinakaw utji, ukat jupanakpachas pantjasipxarakiwa, ukatwa jachapxi. Ukampis jachasipkchisa, ¿kunatsa Jesusax jupanakax kusisiñanïpxiw sispachäna? Kunattix  Diosaru ukat Jesusaruw chuymanakapan iyawsapxi, ukat Jehová Diosampi sum apasisax wali chuymachataw jikxatasipxi (Juan 3:36).

7. Supayan apnaqat akapachxa, ¿kunjamsa uñjañasa?

⁷ Supayan apnaqat aka jan wali urunakanxa kunayman jan walinakaw utji, ¿ukanak uñjasax jachtanti, ma arunxa, chuym usuyastanti? ¿Jan ukax kunatï akapachan utjki ukanak munaskaktanti? Uka tuqitxa akham sasaw apóstol Juanax qillqatayna: “Taqi kuntix akapachax churañatak uñachtʼayki ukaxa, janiw Dios Awkit jutkiti, jan ukasti akapachatwa juti. Janchin jan wali munañanakapa, kuntix nayrax uñjkis ukansa munañanaka, jachʼa jachʼa tukuñanaka, taqi ukanakwa akapachax churañ muni” sasa (1 Juan 2:16). Ukampis uka jan walinak munasa, mä arunxa, ‘akapach ajayun’ mayjtʼayata Diosar jan sum yupaychxsna ukaxa, ¿kun lurañas wakisispa? Diosat wal mayisiñasawa, Arupatsa sum yatxatañasarakiwa ukatxa irpir chuymaninakampi yanaptʼayasiñasawa. Chiqansa, kuna jan walinakas utjakipunispawa, ukampis Jehová Diosar wal jakʼachasiñäni ukhaxa, kuna llakinakansa Jupaw ‘chuymachistani’ (1 Cor. 2:12; Sal. 119:52; Sant. 5:14, 15).

“Kusisiñanïpxiw llampʼu chuymaninakaxa”

8, 9. ¿Llampʼu chuymanïña siski ukax kamsañs muni, ukat kunatsa kusisiñanïpxi?

⁸ “Kusisiñanïpxiw llampʼu chuymaninakaxa, jupanakarakiw [...] uraqi katuqapxani.” (Mat. 5:5.) Janiw maynix pata chuymaki suma jaqïkaspas jan ukax ‘llampʼu chuymanïkaspas’ ukham tukuñapäkiti, janirakiw mayninakan kun luram satakis kunsa lurañapäkiti (1 Tim. 6:11). Jan ukasti, llampʼu chuymanix Jehová Diosan munañapwa phuqi ukat kamachinakaparjamaw sarnaqi. Maysa tuqitxa, jaqi masisar sum uñjasarakiw llampʼu chuymanïtas uñachtʼaytanxa, kunjamtï apóstol Pablox Romankir cristianonakar siskäna ukhama (Romanos 12:17-19 liytʼasiñapawa).

⁹ ¿Kunatsa ‘llampʼu chuymaninakax kusisiñanïpxi’? Kunattix “Uraqi katuqapxani” sasaw Jesusax säna. Chiqansa, Uraqix jupar katuyatawa, janiw khitis jupjam wali llampʼu chuyman jaqix utjkaspati (Sal. 2:8; Mat. 11:29; Heb. 2:8, 9). Ukat khitinakatix ‘uka herencia Cristomp chika katuqapkani’ ukanakaxa, alaxpachatwa jupamp aka Uraq apnaqapxarakini (Rom. 8:16, 17). Ukxarusti jan jaktʼkaña llampʼu chuyman walja jaqinakarakiw jupanakamp apnaqatax aka Uraqin wiñayataki wali kusisita jakasipxani (Sal. 37:10, 11).

10. Jan llampʼu chuymanïksna ukhaxa, ¿kunjamas mayninakampisa tama taypin lurañanaka utji uka tuqinakans jikxatassna?

¹⁰ Ukhamasti, Jesusjam llampʼu chuymanïñatak chʼamachasiñasawa. Ukampis qala chuymanita jan ukax qhuru jaqit uñtʼayassna ukhaxa, ¿kunas kamachaspa? Janiw khitis jiwasar jakʼachasiñ munxapxaspati. Ukat mä jilatax qhuru chuymanïtap laykux janirakiw tama taypinsa nayar sartkaspati (1 Tim. 3:1, 3). Creta markankirinakar amuytʼayañapatakiw Pablox akham sasin Titor qillqatayna: “Janiraki khiti tuqsa jan walxa parlapxpati, jan ukasti sumankirïpxpan, ukhamarak munasiñani llampʼu chuyma taqinirusa uñachtʼayasa” sasa (Tito 3:1, 2). Chiqansa, llampʼu chuymaninakax kawkinsa wali munatäpxiwa.

 ‘Kusisiñanïpxiw Diosan munañaparjam sarnaqañat awtjayasirinakasa pharjayasirinakasa’

11-13. 1) ¿Diosan munañaparjam sarnaqañat awtjayasiña, pharjayasiña siski ukax kamsañs muni? 2) ¿Kunjamatsa chiqakankañ jikxatsna?

¹¹ “Kusisiñanïpxiw khitinakatix Diosan munañaparjam sarnaqañat awtjayasipxi, pharjayasipxaraki ukanakaxa, Diosaw jupanakarux uk phuqhañxa yanapani.” (Mat. 5:6.) Jesusax Diosan kamachinakaparjam chiqap sarnaqañ tuqit parlaskäna. Salmonak qillqirix ukhamarakiw Diosan ‘arsutanakaparjamax’ chiqapar sarnaqañ munäna (Sal. 119:20). ¿Jiwasax ukhamarakit Dios nayraqatan chiqapar sarnaqañ muntanxa?

¹² Khitinakatix Diosatakjam chiqapar sarnaqañat awtjayasipki jan ukax pharjayasipki ukanakaw ‘phuqtʼatäni’ sasaw Jesusax säna, mä arunxa, chiqakankañampi sistʼayatäpxaniwa sañ munäna. Uka arunakapax 33 maran Pentecostés urut qhiparuw phuqasiñ qalltäna, ukhaw Jehová Diosan qullan ajayupax “chiqa thaki utjata[pxa]” qhanstayäna (Juan 16:8). Ukatxa, Jehová Diosax qullan ajayupampi yanaptʼasaw Griego Arut Qullan Qillqatanakxa jaqinakampi qillqayatayna, ukhamata chiqa “qʼuma kankañan” chiqañchañataki (2 Tim. 3:16). Ukat uka pachap qullan ajayurakiw “Diosan munañaparjama luratäki uka machaq jakäwimpi [isthapisiñ yanapistu], suma qʼuma chiqa kankañan jakapxa[ñasataki]” (Efe. 4:24). Jïsa, Dios nayraqatanxa chiqap sarnaqirit uñtʼatarakïsnawa, ukampis ukatakix Jesusan luqtasitapar iyawsasin juchanakasat arrepentisiñasawa, ukhamatakwa kusisiñ jikxatsna (Romanos 3:23, 24 liytʼasiñapawa).

¹³ Khitinakatix mä suma paraison jakasiñ suyktan ukanakaxa, Diosan chiqa kamachinakaparjam sarnaqañataki chʼamachasiñasawa, uka suma uraqinwa Diosan munañaparjam chiqpachapuni sarnaqasxañäni, sistʼatäksnas ukhama. “Nayraqatax Diosan reinopa munapxam, ukhamarak kunatix chiqäki jupan nayraqatapanxa ukanaka” sasaw Jesusax säna (Mat. 6:33). Jïsa, ukarjam sarnaqañäni ukhaxa, jan inaktʼasaw Diosatak irnaqañäni, ukat chuymas chuymarakïniwa (1 Cor. 15:58).

¿Kunatsa ‘khuyapayasirinakax’ kusisiñanïpxi?

14, 15. 1) ¿Kunjamatsa khuyapayasiñ uñachtʼaysna? 2) ¿Khuyapayasirinakax kunatsa kusisiñanïpxi?

¹⁴ “Kusisiñanïpxiw khitinakatix khuyapayasirïpki ukanakaxa, Diosasti jupanakatxa khuyaptʼayasirakiniwa.” (Mat. 5:7.) Chiqansa, sinttʼasiñatwa maynix yaqhar khuyaptʼayi. Jesusas ukhamarakiw luräna, sinttʼasiñatwa tʼaqhisitanakar yanaptʼäna (Mat. 14:14). Ukat Jehová Diosax juchanakas pampachasarakiw khuyapayasiñap uñachtʼayistu, ukhamasti jiwasax yaqhanakan juchanakap pampachasarakiw khuyapayasirïtas uñachtʼaytanxa (Éxo. 34:6, 7; Sal.  103:10). Maysa tuqitxa, jan walin uñjasipki ukanakaruw suma arunakampi jan ukax askinak lurasin khuyaptʼayaraksna. Ukat janiw ukakïkiti, kunapachatï Diosan chiqa arunakapat yatiyktan ukhaxa, yaqhanakat wal sinttʼasitaswa uñachtʼaytanxa. Jesusax khuyapayasiñatwa “walja yatichäwinak yatichañ qalltäna”, ukhamasti jiwasax jupat yatiqasiñasawa (Mar. 6:34).

¹⁵ ‘Khuyapayasirïpki ukanakax khuyaptʼayatäpxarakiniw’ sasaw Jesusax säna. Ukax chiqäskapuniwa, khuyaptʼayatax mayninakax khuyaptʼayarakistaniwa. Ukat luräwinakasat Diosar cuenta churkañäni ukhaxa, ukarjamaw Diosax uñjarakistani, ukhamasti khuyaptʼayasirïstan ukhaxa, khuyaptʼayasiñapiw uñjarakistani (Sant. 2:13). Chiqansa, khuyapayasirinakakiw wiñay jakañ katuqapxani, ukat Diosax jupanakarukiw juchanakapat pampachani (Mat. 6:15).

¿Kunatsa “qʼuma chuymaninakaxa” kusisiñanïpxi?

16. ¿“Qʼuma chuymaninakaxa” kunjam jaqïpxisa, ukat kunjamatsa Diosar uñjapxi?

¹⁶ “Kusisiñanïpxiw qʼuma chuymaninakaxa, jupanakarakiw Diosarux uñjapxani.” (Mat. 5:8.) “Qʼuma chuymaninakaxa” janiw jan walinak amuyapkiti, jan ukasti amtanakapax wali sumawa. “Qʼuma chuymat jutki” uka munasiñarjamaw taqi kunsa lurapxi (1 Tim. 1:5). Jiwasatï ukham chuymanïñäni ukhaxa, ‘Diosaruw uñjañäni’. Ukampix janiw chiqpachapunis Diosar taqinis uñjañasäkaspa ukham sañ munktanti. Chiqasa, janiw khiti jaqis Jupar uñkatasax jaksnati (Éxo. 33:20). Ukampis Jesusat sum yatxatasaw Jehová Diosar uñjsna, jupax Awkipjamaw taqi kunsa luräna. Ukat akham sänwa: “Khititix nayar uñjkitu ukax Awkirux uñjarakiwa” sasa (Juan 14:7-9). Ukat kunanaksa luqtirinakap laykux luri ukanak uñjasarakiw Jupar uñjsna (Job 42:5). Chiqansa, alaxpachar sarir jilat kullakanakax wali sumwa Dios Awkirux uñkatapxani, ukat khitinakatix jaktxasin alaxpachankxapxi ukanakax niyaw uñjxapxi (1 Juan 3:2, MT).

17. ¿Qʼuma chuymaninakax kunjamsa sarnaqapxi?

¹⁷ Diosatakjam qʼuma chuyman sarnaqañäni ukhaxa, janiw kuna jan walinaksa uñchʼukkañäniti ni lurkañänisa (1 Cró. 28:9; Isa. 52:11). Jan ukasti, arunakasasa luratanakasasa qʼumarakïniwa, ukat Diosar luqtkasax janiw kunat axsarañas utjkaniti.

“Sumankayirinakax” Diosan wawanakapa satäpxaniwa

18, 19. ¿Sumankayirinakax kunjam jaqïpxisa?

¹⁸ “Kusisiñanïpxiw sumankayirinakax, jupanakarakiw Diosan wawanakapa satäpxani.” (Mat. 5:9.) “Sumankayirinakax” janiw kunatix askïki ukanakaki lurapkiti, jan ukasti jan walinakxa janirakiw lurapkiti. Janiw khitirus ‘jan walit jan wal kuttʼayapkiti’, jan ukasti taqinitakis ‘askinak lurañaruw uchasipxi’ (1 Tes. 5:15).

¹⁹ ‘Sumankayirinaka’ sasinxa jaqi masipampi sum apasiñ munirinakatwa parlasktanxa, ukham jaqinakax janiw khitirus pitthapiñ munapkiti, mä arunxa, janiw ‘uñisiñs uñstayañ’ munapkiti (Pro. 16:28). Jan ukasti, “taqinimpis suman sarnaqasiñ” thaqapxi (Heb. 12:14).

20. ¿Jichhürun khitinakas Diosan wawanakapjam uñtʼatäxapxi, ukat khitinakas jutïrin Diosan wawanakapäxapxarakini?

²⁰ ¿Kunatsa sumankayirinakax kusisiñanïpxi? Kunattix jupanakaw “Diosan wawanakapa satäpxani”. Jehová Diosax ‘wawanakaparjamaw’ alaxpachar sarir cristianonakarux uñtʼasxi, ukatxa wali sum apasipxi. Chiqansa, jupanakax Jesucristoruw iyawsapxi ukat ‘samarañ churiri, munasir Diosaruw’ taqi chuym yupaychapxi, ukatwa Diosan wawanakapjam uñtʼatäxapxi (2 Cor. 13:11; Juan 1:12). ¿Ukat “yaqha ovejanakat” kamsaraksnasa? Jupanakxarux  Jesusaw ‘Wiñay Awkjama’ Waranqa Maranaka apnaqani, ukat uka Apnaqäwipa tukuyxani ukhaxa, Jehová Diosaruw katuyxani, ukhamasti aka Uraqin jakasirinakax Diosar katuyatäxaniwa, mä arunxa, Diosan wawanakapäxapxarakiniwa (Juan 10:16; Isa. 9:6; Rom. 8:21; 1 Cor. 15:27, 28).

21. Qullan ‘ajayun munañaparjam sarnaqasaxa’, ¿kunjamsa mayninakamp apasiñäni?

²¹ Qullan ‘ajayun munañaparjam sarnaqasaxa’, mayninakampix sumwa apasiñäni. ‘Jan waltʼayasiñanakax’ janiw utjkaniti ukat ‘jiwaskamas janirakiw envidiaskañäniti’ (Gál. 5:22-26). Ukatxa ‘taqinimpi sumankañatakiw’ chʼamachasiñäni (Rom. 12:18).

Uñisitpachas kusisiñanïtanwa

22-24. 1) Cristianonakax Diosan munañaparjam sarnaqapxatap laykuw arknaqata uñjasipxi, ukampis ¿kunatsa kusisiñanïpxi? 2) ¿Jutïr pä yatichäwinxa kunanaksa yatxataskañäni?

²² “Kusisiñanïpxiw khitinakatix Diosan munañaparjam sarnaqatap layku uñisitäpxi tʼaqhisiyatäpxaraki ukanakaxa, Diosan reinopasti jupanakankarakiwa.” (Mat. 5:10.) Ukanak sasinxa akham sasaw Jesusax sarakïna: “Kusisipxam kunapachatix jaqinakax taqi jan wali arunakampi, ukhamarak janchiru chhuxriñchañanakampi uñisipxätam, sapxarakïtam taqi jan walinaka nayar arkapxatam layku ukkhaxa. Kusisitaki jakasipxam, jumanakasti alaxpach markanxa churäwinak katuqapxäta. Ukhamarakwa nayra profetanakarux uñisipxirïna” sasa (Mat. 5:11, 12).

²³ Cristianonakarux ‘Diosan munañaparjam sarnaqañ’ munatas laykukiw uñisipxistu, arknaqapxistu ukat ñanqhachapxistu, kunjamtï nayra profetanakar lurapkäna ukhama. Ukampis jan aynachtʼas Diosar yupaychaskakiñänixa, Juparuw kusisiyañäni ukat jachʼañchañäni (1 Ped. 2:19-21). Chiqansa, wali kusisitaw Jehová Diosar luqtasktanxa, ukhamasti jan walinak utjkipan uka kusisiñ chʼamaktʼaysna ukhax janiw walïkaspati, kunattix wiñayaw Diosarux wali kusisit luqtañ muntanxa. Alaxpachan Jesusamp chik apnaqirinakasa ukat jupanakan apnaqata aka Uraqin wiñay jakañ suyirinakasa taqi chuymaw kusisiñampi Dios Awkir luqtañasa. Taqi ukanakxa Diosaw munasiñat ukat khuyapayasiñat churistu.

²⁴ Ukampis Jesusan Wali Uñtʼat Arstʼäwipatxa yaqha tuqinakatwa yatiqaraksna. Ukhamasti jutïr pä yatichäwinakanwa jukʼampinak yatxatañäni. Nayraqatxa kunjamsa Jesusan uka suma yatichäwinakapax sum sarnaqañ yanaptʼistaspa uka tuqinakat yatiqañäni.

¿Kamsasmasa?

• “Ajay tuqin aynachtʼatäpxatap amuyasipxi ukanakaxa”, ¿kunatsa kusisiñanïpxi?

• “Llampʼu chuymaninakaxa”, ¿kunatsa kusisiñanïpxi?

• ¿Kunatsa cristianonakax arknaqatpachas kusisiñanïpxi?

• Jesusax kusisiñanakat parlkäna ukanakatxa, ¿kawkïris jumatakix wali aski?

[Jisktʼanaka]

[7 janan fotopa]

Kusisiñ tuqit Jesusan llätunka yatichäwinakapax kunjamatix khä urunakan wali askïkänxa, ukham askirakiw jiwasatakixa

[8 janan fotopa]

Diosan arunakapat yatichasaw jaqi masisarux khuyapayasiñ uñachtʼaytanxa