¿Kunjamtï Jesusax yatichkäna ukhamti Diosar mayista?

“Jesusax parlañ tukuyxän ukhaxa, taqi jaqinakaw uka suma yatichäwinak istʼasax muspharapxäna.” (MAT. 7:28.)

1, 2. ¿Kunatsa jaqinakax Jesusan yatichäwinakap istʼasax wal muspharapxäna?

 NIYAKIXAY Jesusax Diosan jilïr Yuqapächixa, taqiniw yatichäwinakap istʼasin ukarjam sarnaqañ muntanxa. Chiqansa, janiw khiti jaqis jupjam wali suma yatichirix utjkaspati. Kunapachatï Wali Uñtʼat Arstʼäwip tukuyxäna ukhaxa, istʼirinakapax wal muspharapxäna (Mateo 7:28, 29 liytʼasiñapawa).

² Ukat Jesusax janirakiw jaqinakan amtapaki yatichkänti, kunjamtï khä urunakan ley yatichirinakax jucharar jaqinakan amtanakapak yatichapxirïkäna ukhama, jan ukasti Diosan Arupatwa yatichäna, yatiñan ‘jaqjamaw yatichäna’ (Juan 12:50). Ukhamasti Wali Uñtʼat Arstʼäwipat yatxataskakiñäni, ukatxa ukax kunjamsa Diosat sum mayisiñ yanaptʼistaspa uk uñjañäni.

“Jan kʼari chuymaninakjam mayisipxamti”

3. Mateo 6:5 jiskʼa tʼaqat qhanañchtʼma.

³ Diosar mayisiñxa janipun armasiñäniti, ukhamatakwa Jupar sum yupaychsna, mä arunxa, sapüruw jupar jakʼachasiñasa. Ukampis kuntï Jesusax Diosar mayisiñ tuqit Wali Uñtʼat Arstʼäwipan yatichkäna uk sum amuytʼañäni. Jupax akham sänwa: “Jumanakax Diosat mayisipxäta ukkhaxa, jan kʼari chuymaninakjam mayisipxamti. Jupanakax saytʼasisinwa sinagoganakanxa mayisipxi, ukhamarak calle esquinanakansa jaqinakan uñjatäñataki. Qhanakwa sapxsma, uka luräwipatxa katuqxapxiwa” sasa (Mat. 6:5).

4-6. 1) ¿Kunatsa fariseonakax ‘sinagoganakan’ ukat ‘calle esquinanakan saytʼata’ mayisipxirïna? 2) Uka kʼari chuyman jaqinakax yaqhanakan uñjatäñ thaqasaxa, ¿kunaksa ‘katuqapxi’?

⁴ Jesusan arkirinakapax janiw uka ‘kʼari chuymaninakjam’ mayisipxañapäkänti. Uka kʼari chuyman jaqinakax mayninakat sipansa wali suma jaqïpkaspas ukhamaw tukupxäna (Mat. 23:13-32). ‘Sinagoganakan saytʼataw mayisipxirïna’ ukhamaraki ‘calle esquinanakana’. ¿Kunatsa? “Jaqinakan uñjatäñata[kiw]” ukham mayisipxirïna. Chiqansa, khä nayra patak maranakanxa Diosar ofrendanak luqtañ horasaw judionakax tantachtʼasisin Diosar mayisipxirïna, mä arunxa, llätunka alwa horasa jan ukax kimsa jaypʼu horasaw ukham lurapxirïna. Ukat Jerusalén markan jakasirinakas ukhamarakiw tantachtʼasisax templon Diosar mayisipxirïna. Ukampis yaqha chiqan jakasir Diosar yupaychirinakax pay kutiw ‘sinagoganakan saytʼata’ mayisipxarakirïna (Lucas 18:11, 13 uñxattʼarakismawa).

⁵ Templonsa jan ukax tantachasiñ utanakansa uka horasanakax janiw taqinis ukankapxirïkänti, jan ukasti kawkhantï uka horax jikxatasipkäna uka chiqanakwa waljanix Diosat  mayisipxirïna. Ukampis wali wal tuktʼat jaqinakax uka horasapuniw jachʼa thakinakan sarnaqapxirïna, ukatxa ‘esquinanakanwa’ taqinin uñjkata Diosar mayisipxirïna. Ukat wali jayaw mayisipxirïna, mayninakat sipansa wali sumsa mayisiñ yatipkaspa ukhama (Luc. 20:47). Jiwasax janiw ukham amtanakampi Diosar jakʼachasiñ munktanti.

⁶ Uka kʼari chuyman jaqinakax niyaw ‘luräwinakapatxa katuqxapxi’ sasaw Jesusax säna. Yaqhanakan uñjatäñ thaqhasaxa, jaqinakan jachʼañchäwipak katuqapxi. Ukampis Jehová Diosax janiw jupanakar istʼkiti. Alaxpachankir Awkisax Jesusan arkirinakaparukiw istʼi. Jesusax uka tuqit kamsataynasa uk jichhax amuytʼañäni.

7. ‘Punkum jistʼantasisin mayisim’ siski uka arunakaxa, ¿kamsañs muni?

⁷ “Jumax mayiskätas ukkhaxa, utamar mantam; punkum jistʼantasisinsti mayisirakim Awkimata khititix jumampïski ukaru. Awkimasti uñjasktamwa jamasan mayisiskirxa, ukatsti jupax mayisitamarux istʼätamwa.” (Mat. 6:6.) ¿Ukhamax yaqhanakan istʼkata mayisiñax janit walïki? Janiw Jesusax uk sañ munkänti. Jan ukasti, yaqhanakar muspharayañataki mayisiñax janiw walïkiti, uk sañ munäna. Ukhamasti, khitinakatix tantachäwinakan Diosar mayisktan ukanakaxa janiw uk armañasäkiti. Ukat jichhax Diosar mayisiñ tuqita Jesusan yaqha yatichäwipat amuytʼarakiñäni.

8. Mateo 6:7 jiskʼa tʼaqarjamaxa, ¿Diosat kunjam mayisiñas jan walïki?

⁸ “Oración lurkasinxa jan [pachpa arunakakxa kutin kutini samti], kunjämtï Diosar jan uñtʼir jaqinakax lurki ukhamxa. Jupanakasti amuyapxiwa Diosax jupanakarux walja arunaka arsutap layku[s] istʼkaspa ukhama.” (Mat. 6:7.) Kutin kutini pachpa arunakampik resasiñax janiw walïkiti, ukwa Jesusax qhanañchistu. Ukhamaxa, ¿janipunit Diosar mayisisax pachpa arunak arsuñax wakiskpacha? Janiw uk sañ munkänti. Amtañäni, katuntapkäna uka arumaxa, walja kutiw jupax Getsemaní siski uka chiqan Diosar mayisïna, ukatxa “uka pachpa arunakampirakiw Diosat mayisïna” (Mar. 14:32-39).

9, 10. Diosat mayiskasax janiw pachpa arunakampi mayisiñasäkiti siski ukaxa, ¿kamsañsa muni?

⁹ Ukampis ‘Diosar jan uñtʼirinakjam’ sapa kutis pachpa arunakampiki kutin kutini mayisisksna ukhaw jan walïxaspati. Jupanakax amxäsit arunakampikiw resasipxi, janis tukusirïkaspa ukhama. Khä nayra maranakanxa ukhamarakiw Baal diosan yupaychirinakapax ‘alwat chika urkama’ uka diosar akham sasin mayisipxäna: “¡Istʼapxitay Baal!” sasa (1 Rey. 18:26). Jichhürunakanxa niya ukar uñtasitarakiw jaqinakax pachpa arunakampiki resasiñ yatipxi, ukhamatsa Diosampix ‘istʼayasipkaspa ukhama’. Ukampis ukham mayisiñax janiw Diosatakix kuna askïkisa, ukwa Jesusax amuytʼayistu. Ukat Diosar mayisiñ tuqit kamsaskakis uk yatxataskakiñäni.

¹⁰ “Janiy jupanakjamäpxamti, Awkimax janïr arsupktas ukkhaw yatxi kuntï jumanakax mayipkäta ukxa.” (Mat. 6:8.) Uka urunakanxa, yupaychäwi pʼiqtʼirinakas pachpa arunakampikiw kutin kutini Diosat wali jaya mayisipxirïna, ‘Diosar jan uñtʼirinakatsa’ yatiqasipkaspa ukhama. Ukampis jiwasax taqi chuymaw Diosar jakʼachtʼasisin yuspärañasa jachʼañchañasa ukat achiktʼasiñasa, ukham yupaychayasiñwa Jupax muni (Fili. 4:6). Ukhamasti, sapa kutis armaskanich sasa pachpa arunakampik kutin kutini Diosat mayisiskna ukaxa, janiw walïkaspati. Amtañäni, ‘kuntï maykañäni ukxa Jupax yatxiwa’.

11. Tantachäwinakan Diosar mayisiñ waktʼistani ukhaxa, ¿kunanak amtañas wakisispa?

¹¹ Ukhamasti Diosatakix wali suma arunakas jan ukax jaqinakar muspharayir arunakas inamayakiwa. Maysa tuqitxa, ak amtañasarakiwa: tantachäwinakan Diosar mayisiñ waktʼistani ukhaxa, janiw mayninakar muspharayañ laykukix suma arunakampi mayisiñasäkiti, janirakiw wali jaya mayisiñas wakiskaspati, kunapachas “ukhamäpan” sisxani sasaw jilat kullakanakax sapxaspa. Ukat oración lurkasin mayninakar iwxañasa, jan ukax kun yatiyañas janiw wakiskarakiti, ukham lurasax Jesusan yatichäwinakapwa pʼakintsna.

Jesusax Diosar mayisiñ yatichi

12. ¿“Sutimax jachʼañchatäpan” siski uka arunakax kamsañs muni?

¹² Chiqansa, jiwasatakix Diosar mayisiñax  wali askipuniwa, ukatwa suma amtanakampi mayisiñasaxa. Ukhamasti, kuntï Jesusax mayisiñ tuqit yatichkäna uk yatxatañäni (Mateo 6:9-13 liytʼasiñapawa). “Nänakan Awkija” satäki uka mayisïwimpixa, ¿kutin kutini pachpa arunakampi Diosat mayisiñax walikïskaspati? Janiwa. Kuna tuqinakat mayisiñas askïspa ukwa Jesusax arkirinakapar yatichaskäna. Akham sasaw qalltäna: “Alaxpachankir nanakan Awkixa, sutimax jachʼañchatäpan” sasa, ukhamasti Diosaw nayrankañapa (Mat. 6:9). ¿Kunatsa Diosarux “AIaxpachankir nanakan Awkixa” sistanxa? Kuna laykutix Jupaw Luririsaxa, ukat aka Uraqit sipansa wali altonkiwa (Deu. 32:6; 2 Cró. 6:21; Hech. 17:24, 28, NM). Ukat “nanakan Awkixa” sasinxa janiw mayni sapatak parlktanti, jan ukasti Diosar yupaychir taqi jilat kullakanakatwa parltanxa. Ukxarusti, “sutimax jachʼañchatäpan” sasinxa, Diosarus Sutip qʼumachañapataki, jan ukax qullanaptayañapataki mayksna ukhamawa, kuna laykutix uka qullan sutix Adanampi Evampix juchar puripkäna ukhatpachaw qʼañuchat uñjasiwayi. Chiqansa, aka Uraqit taqi jan walinak tukjxani ukhaw Sutipax jachʼañchatäxani (Eze. 36:23).

13. 1) ¿“Munañamampisti apnaqapxita” siski ukax kunjamsa phuqasini? 2) Diosan munañapax aka Uraqin lurasini ukhaxa, ¿kunas kamachani?

¹³ “Munañamampisti apnaqapxita. Munañamasti luratäpan akapachanxa, kunjämatï alaxpachana luratäki ukhama.” (Mat. 6:10.) “Munañamampisti apnaqapxita” sasinxa, Jesusax jaktanit ‘qullan’ yanapirinakapamp chika Waranq Maranaka aka Uraq apnaqxani, ukwa mayisktanxa (Dan. 7:13, 14, 18; Isa. 9:6, 7). Ukat “apnaqapxita” sasinxa, uka Apnaqäwix jan wali jaqinakar jan mayampitaki tukjaspa, ukwa mayisktanxa. Ukat uka urux purinini ukhaxa, janiw ina chʼusat tʼaqhisiñasa nuwasiñas utjxaniti, aka Uraqix niyaw mä sum paraisor tukuyatäxani ukat taqi kunas wali sumäxaniwa (Sal. 72:1-15; Dan. 2:44; 2 Ped. 3:13). Maysa tuqitxa, Jehová Diosan munañapax niyaw alaxpachan lurasxi. Ukhamasti aka Uraqin munañapax lurasirakispa, mä arunxa, aka Uraqitaki taqi amtanakapax phuqasispa ukwa mayisktanxa. Ukhaw uñisirinakaparux tukjani, kunjamtï khä nayra tiemponakan tukjkäna ukhama (Salmo 83:1, 2, 13-18 liytʼasiñapawa). *

14. ¿Kunatsa ‘sapürutakiki manqʼa’ mayisiñasa?

¹⁴ “Sapürutak manqʼañ churanipxita.” (Mat. 6:11; Luc. 11:3.) Chiqansa, Jehová Diosaw sapürutakix manqʼañanak utjayarapiskistu, ukhamasti janiw jukʼamp mayiñax wakiskaspati. Amtapxañäni, nayra israelitanakax wasaran sarnaqapkäna ukhaxa, akham sasaw Jehová Diosax jupanakar säna: “Sapüruw apthapisipxa[ñama] qawqhatix uka uru manqʼañatak munaski ukhamarjama” sasa (Éxo. 16:4).

15. “Juchanakaxatxa pampachapxita, kunjämatix nanakax jan wali lurapkitus ukanakarux perdonapxta ukhama” siski uka arunakax kamsañs muni, uk qhanañchtʼma.

 ¹⁵ Ukat Diosampi juchanak pampachayasiñ tuqitxa Jesusax akham sarakïnwa: “Juchanakaxatxa pampachapxita, kunjämatix nanakax jan wali lurapkitus ukanakarux perdonapxta ukhama” sasa (Mat. 6:12). Ukhamasti jiwasax ‘mayninakan juchanakap’ pampachañasawa. Ukham lurañäni ukhakiw Jehová Diosax juchanakas pampacharakistani (Mateo 6:14, 15 liytʼasiñapawa). Ukhamasti, jiwas contra juchachasipki ukanakarux jan payachasisaw juchanakap pampachañasa (Efe. 4:32).

16. “Janirak yantʼäwiru puriyapxistati” ukat “ñanqhatxa qhispiyapxita” siski uka arunakaxa, ¿kamsañs muni?

¹⁶ “Janirak yantʼäwiru puriyapxistati, jan ukasti ñanqhatxa qhispiyapxita.” (Mat. 6:13.) ¿Kamsañsa uka arunakax muni? Kunjamtï yatktanxa, Jehová Diosax janipuniw khitirus juchar puriyañatakix yantʼkiti (Santiago 1:13 liytʼasiñapawa). Jan ukasti, ‘ñanqha’, Supayaw ‘Yantʼirixa’ (Mat. 4:3). Ukat ak amtañasarakiwa, awisax Biblia liyisinxa, Diosas yantʼkistaspa ukhamwa amuysna, ukampis Diosax yaqhanakan jan wali luratanakap tukjañatakiw suyaski (Rut 1:20, 21; Ecl. 11:5). Ukhamasti, “janirak yantʼäwiru puriyapxistati” sasinxa, kamachinakam jan pʼakintañataki yanaptʼapxita sasaw mayisisktanxa. Ukat “ñanqhatxa qhispiyapxita” sasinxa, Supayampi jan atipayasiñataki yanaptʼapxita sañ munaraktanxa. Ukhamasti Diosax ‘janiw jan atipkaya jachʼa yantʼanakan’ jaytjkistaniti (1 Corintios 10:13 liytʼasiñapawa).

Mayiñsa thaqhañsa liqtʼañsa jan armasipxamti

17, 18. Mayisipkakim thaqhasipkakim ukat liqtʼasipkakim siski uka arunakampixa, ¿kamsañs Jesusax munäna?

¹⁷ “Janirak Diosat oracionan mayisiñxa armasipxamti” sasaw apóstol Pablox cristiano masinakapar säna (Rom. 12:12). Ukat Jesusax akham sarakïnwa: “Mayipxam, Diosax churapxätamwa; thaqapxam, jikxatapxarakïtawa; punksa liqtʼapxam, jistʼaratäpxarakïtawa. Mayirixa katuqiwa, thaqiristi jikxatarakiwa, punku liqtʼirirusti jistʼaratarakiwa” sasa (Mat. 7:7, 8). Ukatwa apóstol Juanax akham qillqarakitayna: “Yatiraktanwa kuntix Diosarux mayiñäni munañaparjama ukxa jupax istʼistuwa” sasa (1 Juan 5:14). Ukhamasti kunatï Diosatakix askïki ukarjam mayisiñasawa.

¹⁸ ‘Mayisipkakim’ ‘thaqasipkakim’ sasinxa, Diosat mayisiñ janipun armasipxamti sañwa Jesusax munäna. Ukat Diosan Apnaqäwipat wali askinak katuqañatakix ‘liqtʼaskañasakiwa’. Ukampis ¿chiqapunit Diosax mayisitanakas istʼpacha? Jiwasatix taqi chuyma jupar luqtañäni ukhaxa, chiqpachapuniw istʼistani, ukatwa Jesusax akham säna: “Mayirixa katuqiwa, thaqiristi jikxatarakiwa, punku liqtʼirirusti jistʼaratarakiwa” sasa. Diosax chiqapuniw ‘mayisitanakasar istʼi’ sasaw Jehová Diosan luqtirinakapax sapxi (Sal. 65:2).

19, 20. Mateo 7:9-11 jiskʼa tʼaqanakarjamaxa Jehová Diosax wali munasir Awkiwa, ¿kunatsa ukham sisna?

¹⁹ Kunjamatix mä munasir awkix wawanakapar askinak churkixa, ukhamarakiw Jehová Diosax askinak churistu sasaw Jesusax säna. Aka arunaksa istʼkasma ukham amuytʼañäni, jupax akham sänwa: “¿Utjaspati jumanak taypinxa maynixa, kunapachatix wawapax tʼantʼa mayispa ukatsti awkipax qalak churaspa ukhamaxa? ¿Jan ukax kunapachatix wawapax chawlla mayi ukkhax awkipasti mä asiru churaspati? Jumanakax ukham jan walïkasinsa, sumäkis ukwa wawanakamarux churapxtaxa. ¡Alaxpachankir Awkimasti ukatsa jukʼampiwa khitinakatix jupar mayki ukanakar sumanaka churañatakixa” sasa (Mat. 7:9-11).

 ²⁰ Amuytʼañäni, awkinakax juchararäpkchisa, mä arunxa, ‘jan walïpkchisa’ wawanakatxa janipuniw armasipkiti. Janiw khiti awkis yatkasinxa wawapar sallqjkaspati, jan ukasti kunatix ‘sumäki ukanakwa’ churi. Niya ukar uñtasitarakiw alaxpachankir suma Awkisax ‘wali sumanak’ churistu, mayaxa qullan ajayupawa (Luc. 11:13). Uka qullan ajayun yanaptʼataw Diosarux luqtasktanxa, ukat “kunatix askïki ukhamarak chiqäki” ukanakxa Diosaw churistu (Sant. 1:17).

Jesusan yatichäwinakapat askinak apsuskakiñäni

21, 22. 1) ¿Jesusan Wali Uñtʼat Arstʼäwipax kunatsa wali askixa? 2) ¿Jumax uka yatichäwinakapat kamstasa?

²¹ Jesusan Wali Uñtʼat Arstʼäwipax wali askipuniwa, janipuniw khiti jaqis ukham yatichkaspati. Wali muspharkañwa Diosat qhan yatichäna. Ukat kunjamtï aka kimsa yatichäwinakan yatiqawayktanxa, ukarjam sarnaqasax wali askinakwa jikxatsna. Chiqansa, sum jakasiñatakisa jan ukax mä suytʼäwinïñatakisa Jesusan yatichäwinakapax wali askiwa.

²² Jesusan Wali Uñtʼat Arstʼäwipanxa walja suma yatichäwinakaw utji, ukampis aka kimsa yatichäwinxa mä qhawqhaki uñjawaytanxa. “Uka suma yatichäwinak istʼasax [wal] muspharapxäna” sasaw Bibliax qhanañchi (Mat. 7:28). Ukhamasti, jiwasatï uka suma yatichäwinak chuymar sum katuqañäni ukhaxa, uka jaqinakjamarakiw Jachʼa Yatichirin arunakap istʼasax muspharañäni.

[Qhanañchäwi]

¿Kamsasmasa?

• ¿Diosar jan uñtʼirinakan mayisitanakapatxa Jesusax kamsänsa?

• ¿Kunatsa Diosar pachpa arunakampiki kutin kutini mayisiñax jan walïki?

• ¿Nänakan Awkija siski uka mayisïwix kunanakatsa parli?

• ‘Mayisipkakim’ ‘thaqhasipkakim’ ukat ‘liqtʼasipkakim’ sasinxa, ¿kamsañs Jesusax munäna?

[Jisktʼanaka]

[15 janan fotopa]

Jaqinakampi jachʼañchayasiñatakiki Diosar mayisiñax janiw walïkiti, sasaw Jesusax säna

[17 janan fotopa]

¿Kunatsa ‘sapürutakiki manqʼa’ mayisiñasa, uk yattati?