Khititix Moisesat sipansa jilïrïki ukan luratanakapax wali askiwa

“Jumanakan Tatit Diosamaxa, jilanakam taypitwa mä profeta saytʼayarapipxätam nayarjama. Juparuw istʼapxarakïta.” (HECH. 3:22.)

1. ¿Kunanaksa Jesusxat qillqapxatayna?

 MÄ WAWAW yuritayna, uk uñjasax walja angelanakaw awatirinakan istʼata Jehová Diosar qʼuchupxatayna, ukat aksaruxa pä waranq maranakäxiwa (Luc. 2:8-14). Ukat uka wawax kimsa tunka maranïxäna ukhaxa, Dios tuqit yatiyañ qalltäna, ukxa kimsa mara chikatakiw lurawayäna, ukhamatwa jaqinakan jakäwip mayjtʼayawayäna. Philip Schaff sat wali uñtʼat qillqirix akham sasaw uka jaqit 1800 maranakanxa satayna: “Uka jaqitxa, yatichäwinaka, qʼuchunaka ukat yaqha ukhamanakampwa qillqawayapxi, ukampis jupax janiw kuna qillqatsa jaytawaykiti, janipuniw khiti yatiñan jaqitsa ukham qillqasiwaykiti” sasa. Chiqpachansa, Jesucristotwa parlasktanxa.

2. ¿Jesusan luräwinakapat apóstol Juanax kamsänsa?

² Apóstol Juanax Jesusan sarnaqäwipxat qillqasax akham sasaw tukuyan säna: “Utjarakiwa waljanakampi Jesusan luratanakapaxa. Sapa mayatix qillqasispaxa, amuyataxa uka qillqatanakax aka uraqpachatsa jilaraspawa” sasa (Juan 21:25). Ukhamawa, taqi kuntï Jesusax uka kimsa mara chikatan parlkäna ukat lurkäna taqi ukanakxa janiw apóstol Juanax qillqkasapänti. Ukampis Juan libron qillqatäki ukanakax wali askipuniwa.

3. Jesusax kunanaksa Diosan amtap qhuqañatakix lurañapäna ukxa, ¿kunjamsa sum amuysna?

³ Jesusan luräwinakapatxa, janiw Mateo, Marcos, Lucas ukat Juan libronakakix parlkiti, jan ukasti Biblianxa, yaqha chiqanakan jukʼampinakatwa parli, ukanak yatiñax wali askiwa, ukhamatwa Diosar jukʼamp atinissna. Diosan nayra luqtirinakapat yatxatañäni, jupanakan sarnaqäwipat yatxatasaw kunanaksa Jesusax Diosan amtap phuqañatakix lurañapäna ukanak sum amuytʼañäni.

Kuntï Jesusax phuqañapäkäna ukwa uñachtʼayapxäna

4, 5. ¿Kuntï Jesusax lurañapäkäna ukxa khitinakas uñachtʼayapxäna, ukat kunjamsa?

⁴ Kuntï Jesusax Jehová Diosan Ajllitapjamas jan ukax Jupan uttʼayat Apnaqirjamas phuqañapäkäna ukwa Moisés, David ukat Salomón chachanakax uñachtʼäwayapxi sasaw Mateo, Marcos, Lucas ukat Juan libronakax qhanañchi. ¿Kunanakansa uka chachanakax Jesusjamapxäna? ¿Kunsa jupanakat yatiqsna?

⁵ Moisesax mä profetänwa ukat jupa tuqiw Jehová Diosax markapar kamachinak churäna, ukat mä qhispiyirirakïnwa. Jesusax ukhamarakïnwa. Davitax mä awatirïnwa ukat apnaqirjamax walja chʼaxwäwinakanwa atipäna, Jesusax awatiri ukat chʼaxwäwinakan atipir Apnaqirirakiwa (Eze. 37:24, 25). Kunapachatï Salomón reyix Diosar atiniskäna ukhax wali yatiñan jaqïnwa, ukat jupax apnaqkäna ukhax wali sumaw israelitanakax jakasipxäna (1 Rey. 4:25, 29). Jesusax wali yatiñanirakiwa ukat “Sumankañan Jilïripa” satawa (Isa. 9:6). Chiqpachansa, Jesusax walja tuqinakatwa jupanakjamaxa, ukampis luratanakapax jukʼamp wakiskiriwa. Kunatsa Jesusampi Moisesampix niya kikpakïpxi uk nayraqat uñjañäni. Ukhamatwa Jesusax kunsa Diosan amtäwinakap phuqañataki luri uk sumpach amuytʼañäni.

 Kuntï Jesusax lurañapäkäna ukxa Moisesaw uñachtʼayäna

6. Apóstol Pedron qhanañchäwiparjamaxa, ¿kunatsa Jesusar istʼañax wali wakiskirixa?

⁶ Moisesan mä profeciapat parlkasax Jesusanwa phuqasi sasaw Pedrox judionakar 33 marana Pentecostés urut mä qhawqha tiempotxa templonkkasin säna. Ukatxa Juanamp chikaw wawatpach mä cojo jaqir kʼumaraptayapxäna. Uk uñjasax jaqinakax ‘wal muspharapxäna’, ukat kunjamsa uk lurapxatayna uk yatxatiriw apostolanakan ukar sarapxäna. Jehová Diosax Jesús tuqi churkitu uka qullan ajayupampiw uk lurta sasaw Pedrox qhanañchäna. Ukat Hebreo Arut Qullan Qillqatanakat liytʼasaw akham säna: “Moisesasti nayra awkinakasarux akham sänwa: ‘Jumanakan Tatit Diosamaxa, jilanakam taypitwa mä profeta saytʼayarapipxätam nayarjama. Juparuw istʼapxarakïta, taqi kuntix sapkätam uka arunakarux iyawsapxarakïtawa’” sasa (Hech. 3:11, 22, 23; Deuteronomio 18:15, 18, 19 liytʼasiñapawa).

7. Kuntï Pedrox Jilïr Mesiasat parlkäna ukxa sum judionakax uñtʼapxpachäna, ¿kunatsa ukham sissna?

⁷ Khitinakatï Pedror istʼasipkäna ukanakax sumwa uka arunakxa uñtʼapxpachäna. Judionakjamax khititix Moisesat sipansa jilïrïki uka profetan jutañap wal suyasipkäna (Deu. 34:10). Moisesarux mesiasaw sasaw sapxaspäna, kunattix jupax Diosan ajllitapänwa. Ukampis Jesusax janiw aliq mesiasakiñapäkänti, jan ukasti Jehová Diosan Mesiasapänwa, mä arunxa, ‘Diosan ajllit Cristüñapänwa’ (Luc. 23:35; Heb. 11:26).

¿Jesusampi Moisesampix kunanakansa niya kikpakïpxäna?

8. Jesusax aka Uraqinkkäna ukhaxa, ¿kuna tuqinakansa Moisesjamarakïna?

⁸ Jesusax aka Uraqinkkäna ukhaxa, walja tuqinakatwa Moisesjam jakarakïna. Amuytʼañataki, wawäpkäna ukhax panpachaniw qhuru apnaqirinakan niya jiwayat uñjasipxäna (Éxo. 1:22–2:10; Mat. 2:7-14). Ukat panpachanirakiw Egipto markat jawsatäpxäna. Oseas profetax akham sänwa: “Israel markax wawakän ukkhax nayax munasiyätwa; jupax wawaxänwa, ukatsti Egiptot jawsarakta” sasa (Ose. 11:1). Kunapachatï Israel markax Egiptot Diosan uttʼayat Moisesan pʼiqtʼat mistunipkäna, uka tuqitwa Oseasax parlaskäna (Éxo. 4:22, 23; 12:29-37). Ukampis uka arunakax mä profeciänwa, kunapachatï Herodes reyix jiwxäna uka qhipatwa Joseyamp Mariampi Jesusampix Egipto markat kuttʼapxañapäna, uka tuqitwa uka profeciax parlaskäna (Mat. 2:15, 19-23).

9. 1) ¿Kuna milagronaksa Moisesasa ukat Jesusas luräna? 2) ¿Kuna tuqinakatsa panpachanix niya kikpakïpxi? ( “Kuna tuqinakansa Jesusax Moisesjamarakïna” siski ukwa 26 janan uñxattʼäta.)

⁹ Moisesasa Jesusas milagronak lurapxäna, ukhamatwa Jehová Diosan yanap katuqatap uñachtʼayapxäna. Moisesaw nayraqat milagronak luratayna, ukwa Bibliax uñachtʼayi (Éxo. 4:1-9). Amuytʼañataki, Moisesax Jehová Diosan chʼamapampiw Nilo sat jawiran umanakapa ukat Egipto markan umanakapsa wilar tukuyäna, Wila lamar qutsa payar jaljäna ukat wasaransa qullu qarqat um apsüna (Éxo. 7:19-21; 14:21; 17:5-7). Jesusax niya ukhamarakwa umamp milagronak luräna. Chiqas nayrïr milagropxa, mä jaqichasïw fiestanwa umxa vinor tukuyäna (Juan 2:1-11). Ukat mä kutixa, Galilea lamar qutan jachʼa mathapinakapwa tʼakurayäna ukat uma patansa sarnaqarakïnwa (Mat. 8:23-27; 14:23-25). Kuna tuqinakatsa Jesusax Moisesjamarakïna ukwa  26 janan uñxattʼäta.

Jesusax profetarakïnwa

10. ¿Kunsa profetanakax lurapxirïna, ukat Moisesax mä profetänwa sasax kunatsa sissna?

¹⁰ Kunatï jutïrin paskani ukanakakwa profetanakax qhanañchapxi sasaw walja jaqinakax sapxi, ukampis janiw ukak lurapkiti. Profetanakax Jehová Diosan amuytʼayataw yatiyapxäna ukat “Diosan jachʼa muspharkañ luräwinakapxata” qhanañchapxarakïna (Hech. 2:11, 16, 17). Ukatxa, kunanakas jutïrin paskani ukat kunanaksa Diosax amti ukwa yatiyapxäna, ukat Diosan taripäwi urupatsa qhanañchapxarakïnwa. Moisesax ukanak lurir profetänwa. Egipto markan tunka jan waltʼäwinakax utjkäna ukxa, jupaw yatiyäna. Ukat kuna arustʼäwirutï Jehová Diosax Israelamp mantkäna uka  kamachinakxa juparakiw churäna. Ukampisa, jilïr yaqha profetaw jupa lanti saytʼañapäna.

11. Moisesat sipansa Jesusax jilïr profetawa, ¿kunatsa ukham sissna?

¹¹ Zacariasax Bautisir Juanan awkipänwa ukat janïr Jesusax yurkäna ukhaxa, profetjamarakiw yuqapata ukat kuntï Diosax uka yuqapataki wakichkäna uka tuqit parläna (Luc. 1:76). Ukat Bautisir Juanaxa, khitittix Moisesax parlkäna uka profetatwa parlarakïna, uka profetax Jesucristünwa (Juan 1:23-36). Chiqas Jesusax walja profecianak parläna. Amuytʼañataki, pachpa jiwäwipatwa parläna: kawkinsa, kunjamsa ukat khitinakamp jiwayatänisa uka tuqinakatwa arsuwayäna (Mat. 20:17-19). Ukat Jerusalén markasa templopasa tukjatäniw sasaw sarakïna (Mar. 13:1, 2). Chiqpachansa, yaqhip profecianakapax jichhürunakanwa phuqasiski (Mat. 24:3-41).

12. 1) ¿Kunjamsa Jesusax Uraqpachan yatiyañ qalltawayäna? 2) ¿Kun lurasas Jesusat yatiqassna?

¹² Jesusax janiw profetakïkänti, jan ukasti yatiyiri ukat yatichiri ukhamänwa. Suma yatiyäwinak yatiyäna ukat Diosan Apnaqäwipatxa, taqi chuymaw yatiyarakïna, jupjamax janipuniw khitis yatiykänti (Luc. 4:16-21, 43). Ukat jan kikpan yatichirirakïnwa. “Janiw kunapachas khitis uka jaqjamax parlkiti” sasaw yaqhip jaqinakax sapxäna (Juan 7:46). Jesusax aqkir chuymampiw Diosan Apnaqäwipat yatiyäna, ukwa arkirinakapax yatiqasipxarakïna. Ukhamaw Diosan arunakapat yatiyaña ukat yatichaña  qalltawayäna ukat jichhakamas ukhamarakiw Uraqpachan yatiyasiski (Mat. 28:18-20; Hech. 5:42). Pasïr marax niya 1.500 millón horanakwa Jehová Diosan Qhanañchirinakapax jaqinakar Bibliat yatichapxatayna. ¿Jumax ukhamarakiti taqi chuyma yatiyir saraskta?

13. Kuntï Diosax lurañampïski uk sum amuyañatakixa, ¿kun lurañasasa?

¹³ Kuntï Moisesjam yaqha profeta uttʼayä siskäna ukxa, Jehová Diosax phuqapunïnwa. ¿Jumax uka tuqit kamsasmasa? ¿Kunatï jutïrin phuqasiñampïski ukar janit jukʼamp atiniskta? Ukhamawa, jiwasatix Jesusan luräwinakap tuqit lupʼiñäni ukhaxa, kuntï Diosax lurañampïski uk sum amuyasiñäni ukat taqi kunsa wali amuyumpiw lurarakiñäni (1 Tes. 5:2, 6).

Cristo tuqiw Diosar jakʼachassna

14. ¿Kunjamsa Diosax Moisés tuqi Israel markamp mä arustʼäwir mantäna?

¹⁴ Moisés tuqi ukat Jesús tuqiw Jehová Diosax markapamp mä arustʼäwir mantawayi. Nayraqatxa, Moisés tuqiw Israel markampi mä arustʼäwir mayntatayna. Ukat jupanakatï Diosan kamachinakap istʼapxasapäna ukhaxa, wali askit uñjatäpxasapänwa, mä arunxa, wali munat markapäpxasapänwa (Éxo. 19:3-8). Nayra israelitanakax 1513 maranwa uka arustʼäwirux mantapxäna ukat Jesusan jiwañapkamaw ukarjam sarnaqapxäna.

15. Moisesat sipansa Jesús tuqi Diosax arustʼäwir mantkäna ukaw jukʼampi wakiskirixa, ¿kunatsa ukham sissna?

¹⁵ Jehová Diosax 33 maranwa mä machaq markampi mä arustʼäwir mantäna, uka markax ‘Diosan Israelapa’ satawa ukat Uraqpachan mä tamakïpxiwa, jupanakaw alaxpachar sarapxani (Gál. 6:16, MT). Moisés tuqi arustʼäwir mantapkäna ukhaxa, sillpʼa qalanakar qillqat kamachinak Diosax churäna. Ukat Jesús tuqi machaq arustʼäwir mantkäna ukax nayrïr arustʼäwit sipansa jukʼamp wakiskiriwa, kunattix Diosaw kamachinakap chuymanakapar qillqantäna (1 Timoteo 2:5; Hebreos 8:10 liytʼasiñapawa). Jichhaxa, ‘Diosan Israelapaw’ wali munat markapaxa, kunattix horasaparuw achunak churi, ukat uka achux Cristox Diosan Apnaqäwipan apnaqxani ukawa (Mat. 21:43). Ukat alaxpachar sarapkani ukanakakis uka arustʼäwir mantapkchixa, janiw jupanakakix bendicionanak katuqapkiti, jan ukatsti walja jaqinakasa jiwatat jaktanipkani ukanakas katuqapxarakiniwa.

Jesusaw qhispiyirisaxa

16. 1) ¿Kunjamsa Moisés tuqnam Jehová Diosax markapar qhispiyäna? 2) Éxodo 14:13 qillqatarjamaxa, ¿khitis qhispiyirixa?

¹⁶ Israelitanakax Egiptot niya sarxañampïxapxäna uka arumaxa, mä angelaw Egipto markan taqi jilïr wawanakar jiwarayañapäna, ukhamasti israelitanakan wawanakapax jan walinwa uñjasipxäna. Ukat Pascuataki urqu uwija kharipkäna uka wilapampiw uta punku lawanakar jawsupxäta, ukhamatakwa qhispiyasipxäta sasaw Moisés tuqi Jehová Diosax israelitanakar yatiyäna (Éxo. 12:1-13, 21-23). Ukat uka kamachinak phuqasaw jilïr wawanakapar qhispiyapxäna. Ukampis Egiptot sarxapxäna ukhaxa, yaqha jan walinwa uñjasipxäna, kunattix uka markan ejercitopaw katuntañatak arkasipkäna ukat maysa tuqinsti Wila lamar qutaw utjäna, ukhamax janis kawksar mistsuñas utjkaspa ukhamänwa. Ukhaw Jehová Diosax Moisés tuqnam Wila lamar qutan umap payar jaljtayäna, ukhamatwa markapar may kutimpi qhispiyäna (Éxo. 14:13, 21).

17, 18. Moisesat sipansa Jesusaw jilïr qhispiyirisaxa, ¿kunatsa ukham sistanxa?

¹⁷ Taqi kuntï Moisés tuqi qhispiyañatak lurkäna ukanakax muspharañjamäkchïnsa, kuntï Yuqap tuqix lurawayki ukaw jukʼamp wakiskirixa. Ukat khitinakatï Diosan kamachinakap istʼapki ukanakaruxa, Jesús tuqnamwa juchat  qhispiyi (Rom. 5:12, 18). Uka ‘qhispiyasiñax’ wiñayatakïniwa (Heb. 9:11, 12). Chiqas Jesusan sutipax “Jehová Diosaw Qhispiyasiñaxa” sañ muni. Jesusax janiw juchanakasatak qhispiykistuti, jan ukasti sum jakasiñataki suytʼäwi churistu. Jesusax juchanakasat qhispiyasaxa, Jehová Diosan taripäw urupatwa qhispiyarakistu, ukatwa Diosampix sum apasiraksna (Mat. 1:21).

¹⁸ Niyakixay Cristox juchanakat qhispiychistuxa, akat mä jukʼaruxa, usuntañanakata ukat jiwañatwa qhispiyistani, kuna laykutix juchanïtanwa, ukatwa usunttansa jiwaraktansa. Uka qhispiyäwit sumpacha amuytʼañatakixa, kunsa Jesusax Jairo sat jaqin utapar sarasax luräna uka tuqit parltʼañäni. Jairon phuchapaw jiwxatayna ukat Jesusax akham sasaw säna: “Jan axsaramti; iyawsakim, wawamax kʼumaräxaniwa” sasa (Luc. 8:41, 42, 49, 50). Uka aruparjamaw Jairon phuchapar jaktayäna. ¿Kunja kusisitaki awk taykapax jikxataspachäna uk amuyasmati? Ukhamasti, kunapachatï Jesusan arup istʼasax ‘taqi jiwatanakax jaktanipxäni’ ukhaxa, ukham kusisitarakiw jikxatasiñäni (Juan 5:28, 29). Chiqpachansa, Jesusaw qhispiyirisaxa (Hechos 5:31 liytʼasiñapawa; Tito 1:4; Apo. 7:10).

19, 20. 1) ¿Kunatsa Jilïr Moisesan luratanakapat lupʼiñasa? 2) ¿Kuna tuqitsa jutïr yatichäwin yatxataskañäni?

¹⁹ Jiwasax yaqhanakan qhispiyasipxañapatak yanaptʼaraksnawa, ukatwa Diosan arunakapat yatiyañasa ukat yatichañasa (Isa. 61:1-3). Kunsa Jesusax Diosan amtäwinakap phuqañatakix luraski uka tuqit lupʼiñäni, ukhamatwa aka ñanqhapach tukjkani ukhax qhispiyistaniw sasax jukʼamp jupar atinisiñäni (Mat. 25:31-34, 41, 46; Apo. 7:9, 14).

²⁰ Kuntï Jesusax lurawaykäna ukxa janipuniw Moisesax lurkaspänti, ukatwa Jilïr Moisés sataxa. Kuntï Jesusax arsuwaykäna ukat kunanaktï Jehová Diosax jupa tuqnam lurawaykäna taqi ukanakaxa taqi jaqin askipatakïnwa, ukax wiñayatakirakïniwa. Ukat Diosan nayra yaqha luqtirinakapax Jesús tuqit yaticharakistaspawa. Kunatsa Jesusax Davitat sipansa ukat Salomonat sipansa jilïrixa, uka tuqitwa jutïr yatichäwin yatxataskañäni.

¿Qhanañchtʼasmati?

• ¿Kunatsa Jesusax profetarakiw sasax sissna?

• ¿Kunatsa Cristo tuqiw Diosar jakʼachassna sasax sissna?

• Jesusaw qhispiyirisaxa, ¿kunatsa ukham sistanxa?

[Jisktʼanaka]

[26 janan recuadropa/fotopa]

Kuna tuqinakansa Jesusax Moisesjamarakïna

  ◻ Panpachaniw Jehová Diosar luqtañataki ukat markapar yanaptʼañataki suma jakañ jaytanukupxäna (2 Cor. 8:9; Fili. 2:5-8; Heb. 11:24-26).

◻ Panpachaniw ajllitäpxäna (Mar. 14:61, 62; Juan 4:25, 26; Heb. 11:26).

◻ Jehová Diosan sutipxarupuniw taqi kuns lurapxäna (Éxo. 3:13-16; Juan 5:43; 17:4, 6, 26).

◻ Panpachaniw llampʼu chuymanïpxäna (Núm. 12:3; Mat. 11:28-30).

◻ Jehová Diosax Moisés ukat Jesús tuqiw jaqinakar manqʼa churäna (Éxo. 16:12; Juan 6:48-51).

◻ Panpachaniw taripirïpxäna ukat kamachinak churapxäna (Éxo. 18:13; Mal. 4:4; Juan 5:22, 23; 15:10).

◻ Panpachaniw Diosan utap uñjañatak uttʼayatäpxäna (Núm. 12:7; Heb. 3:2-6).

◻ Panpachaniw jan jithiqtas Jehová Diosar luqtawayapxäna (Heb. 11:24-29; 12:1; Apo. 1:5).

◻ Kunapachatï jiwxapxäna ukhaxa, Jehová Diosaw cuerponakap chhaqtayäna (Deu. 34:5, 6; Luc. 24:1-3; Hech. 2:31; 1 Cor. 15:50; Jud. 9).