¿Kunatsa ukat kunjamsa? Yanaptʼayasiñasäspa

JILÏR Yuqaparuw Jehová Diosax nayraqat luratayna, ukat jupampi yanaptʼayasisaw aka Uraqi luratayna. Ukhamatwa yanaptʼayasiñax uñstatayna (Pro. 8:22, 23, 30, NM; Juan 1:3). Kunapachatï Adanampi Evampir lurkäna ukhaxa, akham sänwa: “Jichhax wali mirantapxam, aka uraqirusti phuqhantapxarakim” sasa (Gén. 1:28). Chiqas aka Uraqxa Edén huertjam mä suma paraisor tukuyapxañapatakiw jaqirux churatayna. Kunjamtï uñjktanxa, Jehová Diosax yanaptʼayasiripunitaynawa ukat markapax ukhamarakiwa.

¿Yanaptʼayasiña siski uka arux kamsañsa muni? ¿Tama taypin kunatsa irpir chuymaninakax mayninakar lurañanak churapxañapa? ¿Kunjamsa uk lurapxaspa?

¿Kunas yanakptʼayasiñaxa?

Diccionario de uso del español María Moliner sat libronxa, yanaptʼayasiña siski uka arux akham sañ muni: ‘Mayninakar luräwinakas phuqapxañapataki churaña’ sasa. Mä arunxa, nayrar sarantañataki yaqhanakampi yanaptʼayasiña sañ muni.

Taman lurañanak katuqapki uka jilatanakax kuna luräwinakxay katuqapxchi ukanakxa phuqapxañapawa, ukat khititï uka luräwi churki uka jilatar yatiyapxañapawa. Ukampis  kawkïr jilatatï luräwinak phuqapxañapatak churki uka jilataw pʼiqtʼirixa, ukhamax jupaw kunjamas phuqasiski uk uñjañapa ukat wakisirjamächi ukhax akham lurañamaw sasin amuytʼayarakispawa. Inas yaqhipax akham jisktʼasipxchispa: “¿Kunatarak yaqhamp yanaptʼayasïsti, naya sapax luraskiristwa?” sasa.

Kunatsa yanaptʼayasiñasa

Jehová Diosax Yuqapar lurasinxa jupampiw yanaptʼayasïna. Ukat kunjamtï yatktanxa, “jupa tuqirakwa Diosax luri taqi kunatix alaxpachansa akapachansa utjki ukanakxa, jan uñjatäki uksa, uñjatäki uksa” (Col. 1:16). Diosax sapakiw taqi kuns luraspäna, ukampis jilïr Yuqaparuw kusisiyañ munäna ukatwa jupampix yanaptʼayasïna (Pro. 8:31, NM). Ukham yanaptʼasaw Diosax wali munasirïtapa, yatiñkankañanïtapa ukat wali chʼamanïtap Yuqapax yatïna. Mä arunxa, ukhamatwa Awkix Yuqapar sum yatichäna.

Kunapachatï Jesusax ak Uraqinkäna ukhaxa, Awkipjamarakiw yaqhanakar lurañanak churäna. Jukʼat jukʼatwa arkirinakaparux wakichäna. Nayraqatxa tunka payan apostolanakap khitäna, ukat qhipat paqallq tunka arkirinakaparuw yatiyir khitarakïna (Luc. 9:1-6; 10:1-7). Ukat Jesusax purisinxa ukarjamaw yatichäna. Ukat kunapachatï, Jesusax alaxpachar sarxäna ukhaxa, arkirinakaparux walja luräwinak jaytatayna, mayax Uraqpachan yatiyir saraña ukawa (Mat. 24:45-47; Hech. 1:8).

Yanaptʼayasiña jan ukax lurañanak churañaxa, tama taypin wali uñtʼatawa. Apóstol Pablox akham sasaw Timoteorux säna: “Khitinakatix churañjamäki, ukhamarak mayninakarus yatichirjamäki ukanakarux uka pachpa arunakampi iwxtʼam” sasa (2 Tim. 2:2). Chiqansa, khitinakatï yatipki ukanakax mayninakaruw yatichapxañapa ukat yatiqapki ukanakax yaqhanakarurakiw yatichapxarakini.

Irpir chuyman jilatax yaqhampi yanaptʼayasisin jilat kullakanakar tumptʼir sarasasa ukat tamar sum yatichasasa wal purapat kusisipxi. Jïsa, maynik taqi kunsa luraspa ukhaxa, qarispawa, ukwa irpir chuymaninakax amuyapxañapa ukat yaqha jilatanakampiw yanaptʼayasipxañapa. Akham siw Biblianxa: “Yatiñ kankañasti llampʼu chuymaninakamp chikawa” sasa (Pro. 11:2). Chiqas janiw mayni sapakix taqi kuns lurkaspati, ukwa llampʼu chuymanïñax amuytʼayistu. Mayni sapaki taqi kuns lurañ munaspa ukhaxa, qarispawa ukat familiapar uñjañataki tiempox janirakiw utjkaspati. Ukhamax mayninakampi yanaptʼayasiñax wali askiwa. Amuytʼañataki, irpir chuymaninakat sarayiri jilataxa, tamax qullqi tuqit kunjamakïskisa uk uñjapxañapatakiw mayni irpir chuyman jilatanakarux mayispa. Taman papelanakapax kunjamakïskisa uk sum uñakipasaxa, mayni irpir chuymaninakax qullqi tuqit tamax kunjamankaskisa ukwa amuyapxani.

Jïsa, kunapachatï mayninakampi yanaptʼayasïta ukhaxa, jupanakax yatiqapxaniwa ukat kunjamäpxis uk uñtʼañatakiw jumarux yanaptʼarakïtamxa. Mä arunxa, irpir chuymaninakax aski lurañanak jilatanakar churasaxa, irpir chuymaninakan yanapirinakapäpxañapatakix kunjamäpxisa uk amuytʼañatakiw yanaptʼani (1 Tim. 3:10).

Ukat ukham yanaptʼayasisaxa, irpir chuymaninakax jupanakar atinisitapwa uñachtʼayapxi. Pablox misionerjam saräwipanxa yatichañatakiw Timoteor irpäna. Ukat ukham irnaqapxatapatsti Pablox akham sänwa: “Timoteo, jumax iyawsäwinxa chiqpach wawaxätawa” sasa (1 Tim. 1:2). Jïsa, kunapachatï Jehová Diosax Jesusampi taqi kun lurapxäna ukhaxa, wali sumwa apasipxarakïna. Irpir chuymaninakax  mayninakar lurañanak churasaxa, ukhamarakiw jupanakampi wali sum apasipxaspa.

Yaqhipax janiw yanaptʼayasiñ munapkiti

Mayninakampi yanaptʼayasiñax wali wakiskiritap yatipkchisa, yaqhip irpir chuymaninakax janiw yanaptʼayasiñ munapkiti, kunattix janiw respetxapxitaniti sasaw amuyapxi. Ukat jupanakakis pʼiqtʼapxañapäkaspa ukhamwa amuyapxi. Chiqas ak amtañaw wakisispa, Jesusax alaxpachar niya sarañampïxäna ukhaxa, arkirinakaparux walja luräwinak jaytatayna, ukat kuna jachʼa luräwinaksa lurapxañapäna uk qalltatpachwa Jesusax yatïna (Mat. 28:19, 20; Juan 14:12).

Inas mä irpir chuymanix mayniru mä suma luräwi churchispa, ukat uka luräwi katuqirix jan sum phuqkaspa ukhaxa, inas irpir chuymanix nayaw uk luraskä sasin amuychispa. Jichhax Pablon sarnaqäwipat amuytʼañäni: mayninakar lurañanak churañaxa wali askïtap sum yatïna, ukat uka lurañanak katuqasin jan sum phuqapxirïtapsa amuyarakïnwa. Misionerjam nayrïr saräwipanxa, Pablox Marcos sat waynaruw yatichañatak irpäna, ukampis jupax wal chuym ustʼayasïna, kunattix Marcosax janiw jupanakamp chika yatiyirix sarkänti jan ukasti utaparuw kuttʼxäna (Hech. 13:13; 15:37, 38). Uk uñjasaxa, Pablox janiw akham siskänti: “Jichhax janiw khitirus yanapkäti” sasa. Jan ukasti, kunjamtï uñjawayktanxa, Timoteoruw wakichäna, ukat kunapachatï yatiqxäna ukhaxa, Éfeso markaruw jaytäna, ukat irpir chuymaninaka ukhamarak yanapirinakap uttʼayäta sasaw sarakïna (1 Tim. 1:3; 3:1-10, 12, 13; 5:22).

Ukhamarakiw jichhürunxa, maynitï kuna luräwi churatax jan phuqxchi ukhaxa, janiw khitirus jichhax yanaptʼkäti sañax askïkaspati, janiw irpir chuymaninakax ukham sapxañapäkiti, jan ukasti mayninakar jukʼamp yanaptʼapxañapawa. Yaqhanakar yanaptʼañax wali askiwa. Jichhasti, ¿luräwinak churasax kuna tuqinakat amuytʼasiñäspasa?

¿Kunjam yanaptʼayasiñäspasa?

Maynirutï lurañanak churañ munstan ukhaxa, sarnaqäwinakapan kunjamäpxisa uk sum amuytʼañasawa. Kunapachatï Jerusalén markan manqʼa supür churaña wakiskäna ukhaxa, apostolanakax ‘paqallqu chachanak ajllipxäna. Uka chachanakasti sarnaqäwinakapanxa aski chachanakäpxänwa, qullan ajayump phuqtʼata suma amuytʼirinaka’ ukhamäpxänwa (Hech. 6:3). Jichhax jan phuqirjamäpki jan ukax jan atinisiñjamäki ukar lurañanak churäta ukhaxa, inas jan phuqkchiniti. Ukhamax qalltanxa janiw chʼama luräwinak churañax walïkaspati, kunapachatï kʼachat sum yatiqxäni ukat atinisiñjamäxani ukhaxa, jukʼamp lurañanakwa churarakisma.

Ukampis yaqha tuqinakat amuytʼañaw wakisirakispa. Sarnaqäwinsa lupʼiñansa, amuyunsa mayj mayjätanwa. Amuytʼañäni, inas mä jilatax wali qhana arunïchi, uka jilatax inas katuqirjam taman irnaqtʼchïspa, ukat yaqha jilatax inas kunatï askïki ukat taqi kun yäpar lurañ yatirakchi, uka jilatax secretario jilataruw yanaptʼaspa. Jan ukax inas mä kullakar Jesusan jiwäwip amtaskäni uküru panqaranakampi kʼachachtʼañapatak mayiñax wakischispa.

Maysa tuqitsti, khititï lurañanak churki uka jilatax kunjam lurasiñapsa muni uk qhanpach yatiyañapawa. Jesusan ukaru janïr khitkasaxa, Bautisir Juanax kunsa yatiñ munäna ukat kunsa Jesusar jisktʼapxañapäna ukwa nayraqat yatiyäna (Luc. 7:18-20). Ukat kunapachatï Jesusax  puchunak apthapipjam sasin arkirinakapar säna ukhaxa, kunjamsa apthapipxañapäna uk arkirinakaparuw jaytäna (Juan 6:12, 13). Jïsa, kuna kasta luräwinaksa lurapxani ukat kunjamsa irnaqañ yatipxi ukarjam uñjasiñapawa. Ukhamasti lurañanak churirisa jan ukax katuqirisa, kunjamsa phuqasini ukxa sum yatipxañapawa, ukat kunjamsa sarantaski, kunapachas yatiyasini ukxa, yatipxañaparakiwa. Kunapachas qalltasini ukat kunapachas tukuyasirakini uk yatiñax wali askïspawa, ukat lurañ katuqirix uka tuqit kamsisa uk yatiñax wali askirakïspawa.

Ukat irnaqkani uka jilataruxa, qullqi, herramientanaka ukat kunatï irnaqañatakix munaskani taqi ukanak churañaw wakisi. Ukat jupaw uka irnaqäwin nayrar sarayani sas mayninakar yatiyañaw wakisirakispa. Kunapachatï Jesusax “Diosan [alaxpachankir] reinopan llavenakapa” Pedror churkäna ukhaxa, mayni arkirinakapan uñjataw uk luräna (Mat. 16:13-19). Ukhamarakiw awisax khitis irnaqaskani uka tuqit tamar yatiyañax wakisispa.

Maynix wali amuytʼasirïñapawa. Sañäni, mä irpir chuymanix yaqhar lurañanak churasaxa, janiw sapa kuti uñchʼukir sarañapäkiti, ukham luraspa ukhaxa, janis uka jilatar atiniskaspa ukhamäspawa. Jïsa awisax janiw kunjamtï munktan ukarjampun lurapkaniti. Ukampis kawkïr jilatarutix wali wakiskir luräwinaka churaskani uka jilataxa kunjamtï lurañ munki ukarjam luraspawa ukhamat yaqha lurañanakanxa janiw axsarayaskaniti. Ukat janiw amtaparjam taqi kun lurañapatakix yanapirir jaytañapäkiti, jan ukasti kunjamas lurasiski uk sum irpir chuymanix uñjañapawa. Jehová Diosax walja lurañanaksa Yuqapar churkchïnxa, Jupaw nayraqat uka luräwinakan pʼiqtʼäna. Akham sasaw yanapiriparux säna: “Jichhax jaqi lurarakiñäni. Uka jaqisti jiwäsar uñtasitäniwa” sasa (Gén. 1:26). Ukhamaxa, arsutanakamampi ukat luratanakamampixa, walikpun ukham lurasktax sas uka jilatar chʼamachtʼañaw wakisispa. Ukat kunjamakis sarantaski sañamarakiwa. Ukat janitï kunjamtix munaskäna ukarjam luraskchi ukhaxa, suma arunakampi arxayañamawa ukhamat chʼamañcharakïta. Ukampis ak amtañamawa, pʼiqtʼirjamax uka luräwix amparamankiwa (Luc. 12:48).

Irpir chuymaninakax munasiñap uñachtʼayañatakix yanaptʼayasipxiwa, uk uñjasax wali kusisitaw jilat kullakanakax jikxatasipxi. Ukat yanaptʼayasisaxa, Jehová Diosat yatiqasipxatäpwa uñachtʼayapxi.

[29 janan recuadropa]

YANAPTʼAYASISAXA...

• mayninakaruw kusisiytanxa

• jukʼamp luratanakaw uñsti

• yatiñanïtasa jan ukax llampʼu chuymanïtaswa uñachtʼaytanxa

• yaqhanakaruw yanaptʼtanxa

• yaqhanakar atinisitaswa uñachtʼaytanxa

[30 janan recuadropa]

KUNJAMSA YANAPTʼAYASIÑAMA:

• Kun lurañxay yatipxchi ukarjam ajlliñamawa

• Suma ukat qhana arumpi parltʼañamawa

• Kuns lurani ukxa qhanañchtʼañamawa

• Kunatï irnaqañatakix munaskani uk churañamawa

• Janiw ukhamak jaytjañamäkiti ukat atinisitamsa uñachtʼayañamarakiwa

• Pʼiqtʼirjamax tukuykamaw uñjañama

[31 janan fotonakapa]

Yanaptʼayasiñaxa mayninakar lurañanak churañawa ukat tukuykam uñjaña sañ muni