Kimsa jachʼa tantachäwinakaw yanaptʼawayitu

George Warienchuck sat jilatan arsutaparjama

KIMSA jachʼa tantachäwinakaw wal yanaptʼawayitu. Mayïrinxa jan axsarañwa yatiqawayta, payïrinsti kunatix jakañatak munaski ukanakamp kusisit jakasiñwa yatiqawayta, ukat kimsïristi Jehová Diosar jukʼamp luqtañatakiw yanaptʼawayarakitu. ¿Ukham jachʼa tantachäwinakax jumar yanaptʼawaytamti? Kunjams yanaptʼawayitu uka tuqinakat janïr parlkasax kunanakas wawäkasin pasawayitu ukanakat nayraqat arxaytʼanipxäma; wawäkasax janiw jachʼa tantachäwinakar sarirïkti.

1928 maran yuriwayta. South Bound Brook siski uka chiqanwa Nueva Jersey (Estados Unidos) markan Margie ukat Olga sat pä kullakajampi jilsuwayta; uka markanxa pä waranqa jaqinakaw utjäna. Mamajax wali suma jaqïnwa, pisin jakkasasa, qullqi utjipanxa jankʼakiw suma manqʼanak wakichtʼasin uta jakʼankirinakar waxtʼiri. Llätunka maranïkayäta ukhaw húngaro parlasir mä warmix utar purinïna, Jehová Diosan Qhanañchiripätaynawa. Niyakixay mamajax uka aru wawatpach parlirïchïnxa, uka warmin Biblia tuqit parlatax sum istʼäna ukat Bibliat yatiqañ qalltäna. Ukatxa niya 20 marani kullakaw mamajar Bibliat yatichxäna, ukhamat Diosan markapar mantawayi.

Mamajax jan axsartʼirïnwa. Ukampis nayax wali axsarirïyätwa, janich wal lurkä sasaw kun lurañs payachasirïta. Kun sum luripansa janiw mamajax kamsasirïkisa, ukatwa chuym usuyasirïta. “¿Kunatsa ukham uñjista?” sasaw mamajar jachtʼasis sirïta. Ukat akham sasiriwa: “Ay wawa, wal munassma. Ukampis janiw mayninakat sipansa jachʼa jachʼa tukuñam munkti” sasa. Ukxa askijatakiw lurirïna, ukampis janis kunatakis askïkirista ukham amuyasiyäta.

Mä uruxa, “janit wawanakajampi escuela dominicalar sarañ munkasma”, sasaw uta jakʼan qamasir mä warmix situ. Uka iglesiar saratajax janiw Jehová Diosatakix walïkänti, uk yatiskayätwa. Ukampis jan chuym ustʼayañ laykuw iyaw sista. Uka iglesiar sarasax wal llakisirïta, ukampis walja phaxsinakaw sarawayta. Ukat escuelansa jaqir axsarañatwa jan walinak lurarakiyäta. Directorax wali munañanïnwa, “taqiniw banderar jachʼañchapxañapa” sasaw yatichirinakar iwxiri. Marpachaw axsarañat uk lurawayta. Ukampis mä uruw axsarañax tukusxäna.

Jan axsarirïñ yatiqta

1939 maranxa, Librot Yatiqañatak Taman Tantachäwipa sat tantachäwiw utajan apasïna. Ben Miezkalski sat mä precursor jilataw sarayäna. Jupax wali jachʼa tansa lunqhu waynänwa. Mä jachʼa uta punkjamänwa. Ukatwa taqinisa jachʼa Ben sapxirïna. Wali axsarañjamäkchïnsa, wali suma jaqïnwa, lartʼasitapas wali yatisiñjamänwa. Ukat mä kutix janit yatiyir sarañ munkasma sasaw situ, ukat jankʼakiw iyaw sista. Walpun jupar yatkattawayta. Llakisiyät ukhax jilajjamaw wali sum arxaytʼasiri ukat chuymachasiri. Walpun yanaptʼawayitu, wal jupamp sarnaqañ munirïta.

 Ukat 1941 maranxa, mä jachʼa tantachäwiw San Luis (Misuri) uka markan apasïna. Ukar sarañäni sasaw Ben jilatax sapxitu. Nayax walpun kusisiyäta. Janipuniw utat wali jay sarirïkayätti, ukampis jichhax niya 1.500 kilometronak saräxa sasaw kusisirïta. Ukhamaw San Luis markar puripxta. Ukanxa jan walinakaw utjäna, walja jaqinakaw jilat kullakanakar qurpachañ amtapxatayna. Ukampis Iglesia pʼiqtʼirinakax janiw Jehová Diosan Qhanañchirinakapar utanakamar katuqapxätati sapxataynawa. Waljaniw ukar istʼapxäna. Ukampis qurpachapkitäna uka familiax janiw istʼkänti. “Nänakax kuntï sapkta uk phuqañ munapxta, janiw pʼakintapkiristti”, sasaw sapxäna. “Janirakis axsarapkitixä”, sasaw muspharirïta.

Kullakanakajax uka jachʼa tantachäwin bautisasipxäna. Uka uruxa, Brooklyn markana, Betel utan irnaqtʼir Rutherford sat jilataw mä suma arstʼäwi churäna; ukatxa, kawkïr wawanakatix Diosar luqtañ munapxta ukanakax saytʼasipxam sasaw säna, ukatxa niya 15.000 wawanakaw saytʼasipxta. Ukatsti akham sänwa: “Khitinakatix Diosan arunakapat jukʼamp yatiyir sarañ munapkta ukanakaxa, ‘Jïsa’ sasaw sanipxäta” sasa. Ukarjamaw “Jïsa” sas wali jachʼat sapxta. Ukat chuyms chʼallxtayasirjamaw tantachasirinakax wal tʼaxllirtʼanipxäna.

Uka jachʼa tantachäwi pasatatxa Virginia Occidental uksankir mä jilatar tumptʼiriw sarapxta. Mä urusti uka jilatarux Diosan arunakap yatiyaskir katjasin qhuru jaqinakax nuwjapxatayna, alquitranampi phuyunakampiw ñuxsupxatayna. Nayax walpun uk istʼasax muspharta. Ukampis jilatax akham sänwa: “Nayax Diosan arunakapat yatiyir saraskakïwa” sasa. Ukax nayar wal chʼamañchawayitu, kunjamatï Davitax Goliatar saykatänxa ukhamarakiw directorar saykatäxa sasaw utar kuttʼawayta.

Escuelar sarañ uruxa directoran ukar chiqak mantta. Jupan mayj uñkatatax jankʼakiw Jehová Diosar chuymajan maytʼasta, ukat jan axsartʼasaw akham sista: “Jehová Diosan Qhanañchirinakapan mä jachʼa tantachäwiparuw sarta, jichhax janiw banderar jachʼañchxäti” sasa. Uk istʼasax amukiw uñchʼukitu. Ukat wali thithita saythapisaw akham sas runkatatitu: “¡Banderar jan jachʼañchkätaxa, escuelat jaqsupxämaw!” sasa. Ukampis janiw axsarkayätti; wali sum chuymajan jikxatasiyäta. Janipuniw ukham jikxatasirïktti.

Uka tuqit wal Ben jilatar yatiyañ munayäta. Ukat mä tantachäwin jikisisax akham sasaw wali kusisit sista: “¡Escuelat jaqsuyasta! ¡Janiw banderar jachʼañchktti!” sasa. Uk istʼasax amparampiw kallachit luqxattʼitu, ukat lartʼasisaw akham sarakitu: “Jehová Diosax jumat wal kusispacha” sasa (Deu. 31:6). Uk satax wal kusista. Ukhamaw bautisasiñkam nayrar sartawayta, 1942 maran junio phaxsin 15 uruw bautisasiwayta.

Kunatix wakiski ukanakamp kusisist jakasiñ yatiqawayta

Uraqpachan payïr jachʼa chʼaxwäw qhipatxa, janiw qullq jikxatañax chʼamäkänti, ukat kunayman yänaka aljañatakix uñstayapxarakïna. Ukat walja qullqit irnaqarakiyäta, kun alasiñatakis qullqix utjakiriwa, nayrax qullqinïñ wal munirïta. Yaqhip amigonakajax motonak alarasipxäna, suma utanak lurayasipxarakïna. Ukat nayax qhipa uñstir mä machaq auto alasirakta. Ukhamatwa Diosar yupaychañ tuqit jukʼat jukʼata thayarawayta; yänakanïñak munxayäta, ukampis jan walir saraskataj amuyasiskayätwa. Ukatxa, Nueva York markanwa mä jachʼa tantachäwix 1950 maran apasirakïna, ukaw sum amuytʼasiñ yanapawayitu.

 Diosan arunakap yatiyir jukʼamp sarapxañäni sasaw arstʼirinakax sum qhanañchapxäna. Mayni arstʼirix akham sänwa: “Kunatix jan wakisirïki ukanak apanukusin cristianjam tʼijupxañäni” sasa. Uka jachʼa tantachäwix nayatakjamapunïnwa. Ukatsti, machaq misioneronakax yatiqañ tukuyasin tantachäwi apapkixa ukaruw nayax sararakiyäta. Ukat akham sasaw amuytʼasiyäta: “Uka jilat kullakanakax naya mitakïsipkarakisä, ukampis yänakap apanukusin yaqha markan Jehová Diosar luqtañatakiw sarapxi, nayax ukham lurañajarakïspawa” sasa. Ukhamaw jachʼa tantachäwi tukuyatarux precursorjam irnaqañ amtawayta.

Ukäñkamasti, Evelyn Mondak sat mä kullakampiw uñtʼasipxayäta, jupax taqi chuymaw tamajan Jehová Diosar luqtaskäna. Mamapax suxta wawanakaparuw uywawayatayana, jan axsartʼir qʼapha kullakänwa. Ukat católica mä iglesia uñkatasinwa yatir sarirïna. Ukatxa, akat saram sasaw tatacurax tuqirïna, ukampis kullakax jan axsartʼas yatiyaskakïnwa. Evelinax mamapjam jan axsartʼirirakiwa (Pro. 29:25).

1951 maranwa Evelinampix jaqichasiwayta, ukat panpachaniw irnaqäw jaytasax precursorjam luqtañ qalltapxta. Ukampis Atlántico jachʼa lamar quta jakʼankir Amagansett siski uka markar yanaptʼir sarapxasma sasaw tamanak tumptʼirix sapxitu, uka markax Nueva York markat 160 kilometronak sarañankiwa. Ukat uka markar jawsapxta ukhaxa, janiw kawkir puriñas utjkiti sasaw jilat kullakanakax yatiyapxitu. Ukhamax utar uñtasit mä auto alasiñ amtapxta, ukampis wali jila alanïnwa. Ukat mä mirqʼik jikxatapxta, 900 dolar qullqiw sasaw sapxitu. Ukkha qullqi apnaqasipkarakiyäta, casarasipkta ukhaw uka qullqxa waxtʼapxitäna. Ukhamaw uka auto askichtʼapxta, ukat kawki markarutï sarapxañajäkän ukar apasipxta. Ukampis purisax janiw kun alasiñatakis qullqix utjxänti.

Evelinax uta qʼumachirit irnaqañ qalltäna, ukat nayasti Italia markan utjki uka manqʼanak aljir mä restauranten arumanakax qʼumacharakiyäta. Ukat jiltʼa manqʼanak apasiskasmaw sasaw patronax situ. Ukat niya chika arum pasatat utar purxta ukhaxa, pizza ukat pasta siski uka manqʼakiw uta manqhan thujsaskiri. Juntʼuchtʼasin wali sum manqʼtʼasipxirïta, juyphi pachan juntʼthapisiñatakix wali askipunïnwa. Awisax jilat kullakanakarakiw punku jakʼar jachʼa chawlla jaytapxirïna. Ukhamaw maranakax pasäna, ukampis kusisit jakasiñatakix janiw yänakax munaskapuniti, ukwa Amagansett siski uka markan luqtir jilat kullakanakat yatiqawayapxta. ¡Janipuniw uka urunak armkäti!

Diosar jukʼamp luqtañwa amtawayapxta

1953 maranxa, mä jachʼa tantachäwiw Nueva York markan apasïna ukaruw sarapxarakta; yaqha markanakar misionerjam sarir jilat kullakanakaw ukar jutapxarakitayna. Chuymar purtʼkir wali suma experiencianakwa istʼawayapxta. Nayax jupanakjam sarirista sañjamänwa. Ukat mä arstʼiristi, janïraw yaqhip markanakanxa Diosan arunakapat yatiyaskiti sasaw säna. Ukhamasti, Diosatak jukʼamp irnaqañaw wakisi sasaw amuytʼasipxta. Uka pachpa jachʼa tantachäwin nanakax misionerjam sarañ munapxtwa sapxarakta. Uka marpachaw clase 23 de la Escuela de Galaad siski ukar jawsayapxitu, 1954 maran febrero phaxsin qalltasini sasa. ¡Nänakatakix wali askipunïnwa!

Brasil markaruw sarapxäta satax wal kusisipxta. Ukat janïr sarkasaxa, llätunka soltera kullakanakaw jumanakamp chika misionerjam sarapxarakini sasaw Betelan irnaqir mä jilatax situ.  “Jupanakar wali sum uñjäta” sasaw iwxtʼitu. ¡Amuykakisma, kunapachatï tunka kullakanakampi jachʼa boter mantapkta ukhaxa, bote apnaqirinakax wal muspharapxäna! Wali amuytʼasir suma kullakanakänwa; ukhamaw qutnam pä semana sarasax Brasil markar puripxta, ukhaw chuymas chuymäxäna.

Portugués aru parlañ yatxayäta ukhaxa, tamanak tumptʼiritwa uttʼayapxitu, ukatxa Rio Grande do Sul siski uka manqha tuqiruw khitapxitu. Uka chiqanxa mä solter jilataw tamanak tumptʼirjam irnaqaskäna, ukat niya sarxañampïxasax akham sasaw sapxitu: “Kunatsa aka chiqar mä chacha warmir khitanipxpacha, janiw suma uraqïkiti” sasa. Tamanakax wali jaya pampanakankänwa. Yaqhip tamanakar puriñatakix aljañ apir jachʼa carronakakiw sarapxirïna. Manqʼa churapxitäta ukhaxa, qhipäxar makatasipkasmaw sasaw autoninakax sasipxiri. Carganak pataruw chinuñanakat wali katuntat sarapxirïta. Niyaw autox chʼusarstʼani sañjam wali parkinak awtox sariri. Curvanakanx uks aksa warnaqasiri. Jan liwiqtañatakix walpun katuntasipxirïta. Ukampis puripxta ukhaxa, wali kusisitaw jilat kullakanakax suyasipxiri. Wali jay sarasin wali qaritas puripxirïkstxa, janiw kunat amtasiñas utjirïkiti.

Jilat kullakanakan utanakapan qurpachasipxirïta; pisin jakkasas suma jaqïpxänwa. Mä chiqanxa taqi jilat kullakanakaw aychampi irnaqir fabrican jukʼa qullqitak irnaqapxäna. Manqʼa alasiñatakikiw qullqinïpxäna. Mä uru jan irnaqasax janiw manqʼa alasiñatakis utjkänti. Ukampis puripxta ukhax semanan payüru yatiyir sarañatakiw tiempo apstʼasipxiri. Wal Jehová Diosar atinisipxäna. Diosan Apnaqäwip laykux kunanaksa aptʼasipxäna, janipuniw armapkäti. Janiw ukanakax kawki escuelansa yatichaskiti. Uka jilat kullakanakat amtasisax jachaqtʼastwa.

Mamajaw wal usuntäna, ukatwa 1976 maran Estados Unidos markar kuttʼapxta. Janiw Brasilat sarañ munapkayätti, ukampis kunjamas Diosan markapax uka markan jilxattawayi uk uñjasax wal kusisipxta. Brasil markan jilat kullakanakax cartanak qillqanipxi ukhaxa, wali sum uka maranakat amtasipxta.

Wasitampi jikisisax wal kusisipxta

Mamajar uñjasipkayäta uka tiemponxa precursorjamaw luqtawayapxta, ukat utanak qʼumachañanwa irnaqawayapxarakta. Mamajax 1980 maranwa jiwawayxi, janiw Diosat jithiqtkänti. Ukat nänakax may kutimpiwa tamanak tumptʼirjamax Estados Unidos markan irnaqtʼawayapta. 1990 maranxa Connecticut siski uka markan utjir mä tamar sarañaw waktʼitäna, ukat ukar purisax mä wali munat jilataruw jikxatapxta. Uka tamanxa Ben sat jilataw irpir chuymanjam luqtaskatayna. Kunjamas niya phisqa tunka maranak nayrax wal yanaptʼawayitu uk sum amtasta; ukat jikisisax wali kusisitapuniw qhumanttʼasipxta.

Ukat 1996 maranxa Evelinampi nayampix usutpachas precursor especialjamaw luqtañ qalltawayapxta, Elizabeth (Nueva Jersey) siski uka markan portugués mä taman irnaqtʼawayapxta. Usutpachasa Diosan arunakapat yatiyirix sarapuntwa, Evelinaw wal yanaptʼitu. Ukat jupax uta jakʼan jakasiri, Bertha sat mä chuyman kullakaruw yanaptʼaskaraki. Kawkïr kullakatix mamajar Bibliat yatichkäna uka pachpa Bertha kullakawa. Nänakatakix jupar yanaptʼañax wali askiwa, kunattix jupaw familiajar Dios tuqit yatichawayapxitu.

Ukhamaw waynäkayäta ukhaxa jachʼa tantachäwinakax jan axsarañsa, kunatix jakañataki munaski ukanakampik kusisit jakasiñsa ukat Diosar jukʼamp luqtañsa yanaptʼawayitu. ¡Uka jachʼa tantachäwinakax walpun yanaptʼawayitu!

[23 janan fotopa]

Mamajampi Evelinana mamapampi (chʼiqa tuqi)

[23 janan fotopa]

Jupaw Ben sat amigojaxa

[24 janan fotopa]

Brasil markana

[24 janan fotopa]

Evelinampi jichha tiempona