Harán markax wali aytatänwa

HARÁN suti istʼasaxa, Biblia liyirinakax jankʼakiw Diosat jan jithiqtir Abraham chachat amtasipxi. Amtañäni, Abraham chachax Sara warmipampiw uka markan mä qhawqha tiempo qhiparapxäna, Taré tatapampi ukat Lot sobrinopamp kunaw qhiparapxäna. Jupanakax Ur sat uraqitwa Canaán markar sarasipkäna. Abrahamax Harán uraqinwa yänak jikxatatayna ukat uka chiqanarakwa awkip jiwañapkamax qhiparatayna, ukatsti kawkïr uraqtï Diosax churämaw siskäna ukaruw sarxarakïna (Gén. 11:31, 32; 12:4, 5; Hech. 7:2-4). Ukat walja maranak qhipatxa Abraham tatax jilïr serviriparuw yuqapatak mä warmi taqhir uka Harán uraqir khitäna. Ukatxa Jacob allchhipax walja maranakaw uka markan jakarakïna (Gén. 24:1-4, 10; 27:42-45; 28:1, 2, 10).

Walja maranak qhipatxa, Asiria marka apnaqir Senaquerib chachax Judá marka apnaqiri Ezequías chachar aynachtʼayañ munasaw Harán suti aytasitayna. Asiria marka apnaqirix walja markanakwa tukjatayna uka kikpwa luräma sasaw säna. Chiqansa, “Harán” sutix janiw mä jiskʼa markaruk sutichaskänti, jan ukasti, uka jakʼankir uraqinakamppachatwa parlaskäna (2 Rey. 19:11, 12). Maysa tuqitxa, Harán uraqirux Tiro markamp mayachtʼatwa Ezequiel profetax mä unañchäwin uñjäna, ukhamasti uka markampiw alakipanak lurapxirïna (Eze. 27:1-3, 23).

Jichhürunxa, uka markax pachpa sutimp uñtʼatakïskiwa. Nayra markanakatxa mä qhawqhakiw pachpa sutit uñtʼatäsipki. Uka Harán uraqixa Şanlıurfa sat marka jakʼanwa jikxatasi, Turquía markat inti jalsu tuqinkiwa. Harán markanxa, nayrax wal alakipanak lurapxirïna. Asirio jaqinakax Harranu sasaw sutichapxirïna, ukax inas “thaki” jan ukax “jachʼa thaqhi” sañ munchïna. Jïsa, uka markarux jachʼa markat jutir thakinakaw jikisïna ukhamax uka sutix ukatakjamänwa. Ukatsti, uka markanxa Sin sat phaxsi diosar yupaychañatak mä templow utjäna. Uraqit allsut nayra qillqatanakarjamaxa, Babilonia mark apnaqir Nabonidon mamapaw uka templon sacerdotjam luqtäna. Ukhamasti, Nabonidow qhipat uka templo askichaypachäna. Walja maranak qhipatxa, kunjamsa jachʼa markanakax aynachtʼapxi uksa uka markankirinakax uñjapxänwa.

Harán markaxa, wali aytata ukat nayrar sartir markjamänwa, ukampis qʼal aynachtʼawayi. Jichhax laqayanak taypin mä qhawqha utanakakiw utjxi, utanakapas ñiqʼimp utachatakiwa. Chiqansa, aka Uraqix paraisoptxani ukhaxa, Harán uraqin jakir walja jaqinakaw jaktanipxani, Abraham, Sara ukat Lot chachas jaktanipxarakiniwa. Jupanakaw Harán markat jukʼampi yatiyapxistani.

[20 janan fotopa]

Harán markankir laqayanaka

[20 janan fotopa]

Ñiqʼit lurat utanaka

[20 janan fotopa]

Jichha tiempon Harán marka