Liytʼañ ukat yatxatañ wawanakamar yatichapxam

AWK TAYKANAKATÏ wawanakapar liytʼañ ukat yatxatañ yatichapxani ukhaxa, wali askïniw jakäwipatakixa. Ukat uk lurañax wali kusiskañarakiwa. Kunjamsa awk taykapax jiskʼapkän ukhax liytʼarapipxäna uk wali munasiñampiw waljanix amtasipxi. Liytʼañax wali sumapuniwa ukat walja askinakwa jikxataraksna. Yämas Diosan luqtirinakapatakix jukʼamp wakiskiriwa, kunattix Bibliat yatxatañax Diosamp sum apasipxañapatakiw yanaptʼi. Wawan mä jilatax akham siwa: “Kunanakatï jiwasatak wali wakiskirïki ukxa, liytʼasa ukat yatxatasaw yatiqtanxa” sasa.

Wawanakatï yatxatañaru yatinuqtapxanixa, Diosamp sum apasipxañapatakiw yanaptʼani (Sal. 1:1-3, 6). Qhispitäñatakixa janiw liytʼañ yatiñax wakiskapuniti, ukampis kunjamtï Bibliax siskixa, liytʼañax Diosar sum luqtañatakiw yanaptʼistu. Amuytʼañataki, Apocalipsis 1:3 jiskʼa tʼaqanx akham siwa: “Wali kusisiñaniwa khititix aka arunak [liytʼki] ukaxa. Wali kusisiñanïpxarakiw khitinakatix Diosat katuqat aka arunaka istʼapki [...] ukanakaxa” sasa. Ukampis kunatsa sum amuykiptʼasa yatxatañax wali wakiskirixa, ukwa Pablox Diosan amuytʼayatax Timoteor akham iwxtʼäna: “Akanakatxa taqi chuymamampi amtasim, [ukat “uka lurañanakar uchasim”, MT]” sasa. ¿Kunatsa? “Jumax nayraqataru sarkta uk taqini uñjapxañapataki.” (1 Tim. 4:15.)

Maynix wali sumwa liytʼañsa ukat yatxatañsa yatiskaspa, ukampis jan ukanak lurkani ukhax inamayäspawa. Waljaniw liytʼañsa yatxatañsa sum yatisipki, ukampis jan wakiskiri luräwinakarukiw tiempo aptʼasipxi. Jumatï wawanïstaxa, ¿kunjamsa wakiskir yatichäwinak yatxatañ munapxañapatak yanaptʼasma?

Munasiñamp ukat luräwimampiw yatichañama

Jumatï wali munasiñamp yatichätaxa, wawanakamax wali kusisitaw yatiqapxani. Kunjamsa pä wawapax yatiqañatak suyapxäna ukxa Owen ukat Claudiampix akham sapxiwa: “Walpun uka horasxa suyapxäna ukat jan walinakat jarkʼaqatäpkaspas ukham jikxatasipxäna. Ukat jupanakar wal munasitaswa amuyapxäna” sasa. Ukham wali munasiñamp yatichapxäta ukhaxa, qʼaxu wayn tawaquxapxani ukhasa wal yanaptʼarakini. Owen ukat Claudian wawanakapaxa, jichhax precursorjamaw irnaqtʼasipki ukat liytʼaña ukat yatxatañ yatichapxatapax jichhakamaw yanaptʼaski.

Ukat yaqha wakiskir yanaptʼax akarakïspawa: jumaw luräwinakamampi yatichañama. Jumatï liytʼañaru ukat yatxatañaru yatinuqtatästaxa, wawanakamax yatiqasipxaniwa. Ukampis liyiñaru jan yatinuqtatästa ukhaxa, ¿kun lurañamas wakisispa? Kunanakas wali wakiskirïki uk amuyasiñamawa ukat liyiñatakiw chʼamachasiñama (Rom. 2:21). Liytʼañatak tiempo sapüru apstʼasita ukhaxa, wawanakamax yatiqasipxarakiniwa. Ukat Biblia liytʼäta, tantachäwinakataki ukat familian Bibliat yatxatañatakis wakichtʼasïta ukhaxa, taqi  ukanak lurañax kunja wakiskirisa uk wawanakax qhanwa amuyapxani.

Kumjamtï yatiqawaytanxa, munasiñampi ukat luräwinakamampi yatichañax wali wakisiriwa. Ukampis liytʼañ munapxañapatakixa, ¿kunanakampis lurasma?

Liytʼapxañapatak yanaptʼapxam

Jumatï wawanakaman liyiñar yatinuqtañap munstaxa, wawäsipki ukhatpachaw libronak churañama. Mä irpir chuymani jilataruw awk taykapax wawatpach liyiñ yatichapxatayna, uka jilatax akham siwa: “Libronak katxaruñ munapxani ukhax janiw jarkʼañamäkiti, ukhamatwa libronakarux amigopäkaspas ukham uñjapxani ukat jakäwipatakis wali askïniwa” sasa. Yämas yaqhip wawanakax janïr liytʼañ yatkasaw Bibliat apstʼat libronak wali munat apnaqasipxi, uka libronakatxa maynix akäspawa: Bibliat apstʼata sarnaqäwinaka. Wawanakamatak liytʼarapïta ukhaxa, sum parlañ yatsupxani ukat Diosar yupaychañ tuqitsa jukʼampiw yatiqapxarakini (1 Cor. 2:13).

Sapüru jachʼat liytʼarapim. Ukhamatwa wawanakamar sum arstʼañ yatichäta ukat liytʼañ wal munapxañapatakis yanaptʼäta. Taqi chuyma yatichañax wali wakiskiripuniwa, ukham luräta ukhax yatiqasipxarakiniwa. Inas mä sarnaqäwitaki mayamp mayamp liytʼayasiñ munapxchini. Ukhamani ukhaxa, liytʼarapiñamawa. Qhipatxa jupanak pachpaw yaqhanakat yatxatañ munapxani. Ukampis janiw munkir jan munkir yatichañamäkiti. Jesusatwa yatiqasiñama, jupax “kawkhakamatix jaqix amuytʼirjamäkän” ukhakamaw yatichäna (Mar. 4:33). Ukham lurätaxa, wawanakamax liytʼañ horasxa wali kusisitaw suyapxani ukat liytʼañ munapxañapataki chʼamachasitamax janiw inamayäkaniti.

Arstʼapxañapataki mayiñama ukat liytʼasax parlakiptʼapxañamarakiwa. Wawamax jiskʼitatpacha arunak uñtʼañsa arsuñsa ukat uka arunakax kamsañ muni ukanak yatxani ukhaxa, wali kusisitaw jikxatasïta. Liytʼas parlakiptʼapxataxa, ratukiw yatiqapxani. Wawanakar liyiñ yatichañ tuqit parlir mä librox akham siwa: “Liytʼapki ukhax kuna arunaktï uñtʼapxañapa ukat amuyapxañapa uk yatiqañwa” parlakiptʼañax wawanakar yanaptʼi. “Wawax sum liytʼañ ukat qillqañ yatiqañatak chʼamachasiski ukhaxa, parlakiptʼañax wakisiriwa, ukat wali wakiskirinakat parlkiptʼapxanixa, jukʼamp askïniwa” sasa.

Liytʼapxañapatakiw mayiñama ukat liytʼatarjam jisktʼasipxañapatakiw chʼamañchtʼäta. Jan ukax jumaw jisktʼasma ukat qhanañchäwipax ukaspati akaspacha sasaw säta. Ukhamatwa libronakax kuna yatichäwinakanisa ukat arunakax kamsañs muni uk yatiqapxani. Ukham yatichañaxa wali wakiskiripuniw Bibliat apstʼat qillqatanakat yatichasktan ukhaxa, kunattix Bibliaw taqi libronakat sipansa jukʼamp askixa (Heb. 4:12).

Ukampis ak amtapunim: sum liytʼañatakix tiempo ukat yatsuñaw wakisi. Wawanakax liytʼañsa yatxatañsa mä jukʼs yatiqapxatap uñachtʼayapxani ukhax walik ukham lurasktax sapxañamawa. Ukhamatwa liyiñ wal munapxañapataki ukat wali askirjam uñjapxañapatak yanaptʼäta.

Liytʼañax munkaña ukat wakiskirirakiwa

Wawanakax yatxatañ yatiqapxi ukhaxa, jupanakatakix liytʼañax wali askiwa. Yatxatañaxa, kunanaktï jan yatktan ukanak yatiqaña, kunjamsa arunakax apnaqasi ukat kunansa mä yatichäwix yaqha yatichäwimpix kikpäpxi uk amuytʼaña ukatxa ukanak amtaña ukat ukarjam luraña sañ muni. Wawax yatxatañ yatiqxi ukat ukham lurasax jupapachpa askinak jikxati ukhaxa, jupatakix yatxatañax wali wakiskiriwa ukat munkañarakiwa (Ecl. 10:10).

Kunjamanakatsa sum yatxataspa uk yaticham, ukxa Familiana Diosar Yupaychañataki Arumana, Diosan Arupat sapür yatxatañataki sat folletot yatxatasina ukat yaqha horasanakanwa uk yatichasma. Nayraqatxa, yatxatapxäta uka horasan quntʼatäpxañapatak  yatichapxäta ukhax sum amuykiptʼañwa wawanakar yanaptʼani, ukham amuykiptʼañax yatiqapxañapatakix wali wakiskiripuniwa. Mä yatichäwimpi yaqha yatichäwimpi igualtʼayañ yatiqapxañapatakixa, kuntï yatipki ukat kunsa liytʼasax yatiqapxi uk qhanañchtʼapxañapatakiw mayiñama. Ukatxa, kuntï liytʼawayapki ukx pachpa arunakapampi qillqapxañapatakiw mayïta, ukhamatwa kuntï yatiqapki sum amuyapxani ukat janirakiw armasipkaniti. Ukat jan armañatakixa, wakiskir yatichäwinak wasitat uñakiptʼañax wakisirakiwa. Ukat yatxatapxäta uka horasansa ukat taman tantachäwinakansa, kuntï yatiqapxi uk qilltʼasipxañapatakiw mayïta, ukaw jiskʼatpach sum amuykiptʼañ yanaptʼani. Uka iwxtʼanakarjam luräta ukhaxa, jumatakisa wawanakamatakisa yatxatañax wali askïniwa.

Kawkhantï yatxatapkäta uka chiqax yäparüñapawa. Sum amuykiptʼapxañapatakixa, utax janiw sinti chʼuchʼüñapäkiti ni sinti juntʼüñapäkisa, lusas yäpankañapawa ukat chʼujukïñaparakiwa. Ukat yatxatañsa wali askirjamaw uñjañama. Wawani mä kullakax akham siwa: “Kuna horarus liytʼañataki ukat familian yatxatañataki waktʼayasipxta ukarjam phuqañax wali wakisiriwa. Ukhamatwa wawanakax tiempop sum apnaqañsa ukat taqi kunas tiemponïtap yatiqapxani” sasa. Yatiqasipki ukhaxa, walja awk taykanakax janiw yaqha lurañanak wawanakapar lurayapkiti, ukax sum yatxatañ yatiqapxañapatakiw yanaptʼi, sasaw uka tuqit yatxatat mä jaqix qhanañchi.

Kunatsa wali wakiskirix uk qhanañchtʼam. Kuntï yatiqapxi ukax kunjamsa jakäwipan yanaptʼaspa uk amuyapxañapatakiw wawanakamar yanaptʼañama, ukhamatwa kunatsa yatiqasipki uk amuyapxani. Mä wayna jilatax akham siwa: “Kuntï liykta ukax kunanakans yanaptʼitaspa uk jan amuykta ukhaxa, liytʼañax wali chʼamaw nätakixa. Ukampis kunanakas yanaptʼitani uk amuyt ukhaxa, taqi chuymaw liytʼta” sasa. Liytʼañax wali wakiskirïtap amuyapxani ukhaxa, wawanakax taqi chuym yatxatapxani ukat kusisitarakiw uk lurapxani. Liytʼañ yatiqasipkäna ukhax wal liytʼañ munapxäna, ukhamarakiw jichhax wal yatxatañ munapxi.

¿Kuna askinaksa jikxatapxani?

Liytʼañ ukat yatxatañ munapxañapataki yanaptʼapxät ukhaxa, walja askinakwa wawanakax jikxatapxani, ukanakatxa mä qhawqhax akanakäspawa: yatiqañ utanakan sum yatiqapxani, irnaqäwinsa sum irnaqapxani, jaqinakampis sum apasipxani, akapachax kunjamas uk sum amuyapxani, awk taykapampis sum apasipxani ukat liytʼasasa yatxatasas wali kusisitaw jikxatasipxarakini.

Ukat taqi kunat sipansa, yatxatañax Jehová Diosar sum luqtapxañapatakiw wawanakamar yanaptʼani ukat amuyupansa, chuymapansa Biblian chiqa yatichäwinakapax “taqi tuqiru sinti jachʼätapa” amuyapxani (Efe. 3:18). Wawanakamar yatichañatakix waljaw utjtamxa. Jupanakarux sum uñjapxañama ukat tiempsa apstʼasipxañamarakiwa, ukhamatwa jupanakax jakäwipan sum sarantapxani ukat jutïrinsa Jehová Diosar luqtañsa amtxapxarakini. Sum yatxatapxañapataki yatichäta ukhaxa, Diosar yupaychañ tuqit sum saytʼatäpxañapataki ukat Jupar jakʼachasipxañapatakiw yanaptʼäta. Chiqpachansa, Jehová Diosax mayisitanakamarux istʼaniwa ukat liytʼaña ukat yatxatañ munapxañapataki wawanakamar yanaptʼapxatamatxa bendecipxarakïtamwa (Pro. 22:6).

 [26 janan recuadropa/fotonakapa]

Liytʼañ yatichapxam

• libronak churasa

• jachʼat liytʼarapisa

• arstʼapxañapatak mayisa

• liytʼasax parlakiptʼasa

• liytʼapxañapatak mayisa

• jisktʼapxañapatak chʼamañchtʼasa

Yatxatañ yatichapxam

• luräwinakamampi uñachtʼayasa

• akanak yatichasa:

○ amuykiptʼaña

○ igualtʼayaña

○ pachpa arunakapampi qillqtʼaña

○ wasitat uñakiptʼaña

○ yatiqapxi uk qillqtʼaña

• yatxatapkäta uka chiqax yäparu wayktʼayasa

• kunatsa wali wakiskirix uk qhanañchtʼasa