Jaqichasiñax Diosan aski churäwipawa, respetapxañäni

“Chachax awkipsa, taykapsa jaytxani[wa], warmipampi mayachasxañataki, panpachanisti mä sapa jaqikïpkaspasa ukhamäpxaniwa.” (GÉN. 2:24.)

1. ¿Kunatsa Jehová Diosarux wali respetañasa?

 ALAXPACHANKIR Jehová Dios Awkisarux wali respetompi uñjañasawa. Taqi kunas jupan luratawa, ukat munañanïtapas wali jachʼarakiwa, ukat chacha warmi sarnaqasiñas Jupan uttʼayatarakiwa (Sant. 1:17; Apo. 4:11). Chiqansa, wali munasirïtap laykuw taqi uka bendicionanakxa inaki katuqtanxa (1 Juan 4:8). Kunjamtï yatktanxa, kuntï yatichkistu, kuntï maykistu ukat kuntï churkistu ukanakax jiwasan askisatakiwa (Isa. 48:17).

2. ¿Kuna iwxanaksa Jehová Diosax nayrïr chacha warmir jaytawayäna?

² Chacha warmi sarnaqasiñax Diosan mä suma churäwipawa sasaw Bibliax sistu (Pro. 19:14). Kunapachatï Adanampir Evampir casarkäna ukhaxa, suma iwxanak jaytawayäna, ukhamat sum jakasipxañapataki (Mateo 19:4-6 liytʼasiñapawa). Uka iwxanakarjam sarnaqasax wiñayan wiñayaw wali kusisit jakasipxasapäna. Ukampis juchar purisaw jan walir purtʼasiwayapxi (Gén. 3:6-13, 16-19, 23).

3, 4. 1) ¿Kunjamsa jaqinakax chacha warmi sarnaqañarus ukat Jehová Diosarus jiskʼachapxi? 2) ¿Kuna tuqitsa aka yatichäwin yatiqaskañäni?

³ Aka urunakanxa walja chacha warminakaw Diosan iwxanakap maysar apanukusax amuyunakapar sarnaqapxi, kunjamtï Adanampi Evampix sarnaqapxäna ukhama. Ukat yämas yaqhipax janiw uka tuqit kuns yatiñ munapkiti, munañaparukiw kuns amtxapxi (Rom. 1:24-32; 2 Tim. 3:1-5). Casarat sarnaqañax janis Diosan mä bendicionapäkaspa ukhamak uñjapxi. Ukat uka bendicionar jan respetasax pachpa Jehová Diosaruw jiskʼachapxi.

⁴ Chacha warmjam sarnaqasiñ tuqitxa kunjamsa Jehová Diosax amuyi ukxa, janikiw yaqhip jilat kullakanakas qhanpach amuyapkiti. Ukatwa jaljtañarus jan ukax divorciorus puripxi. Ukhamatwa Qullan Qillqatanak pʼakintapxi. Ukampis ¿ukar jan puriñatakix jaqichatjamax kun lurañas wakisispa? ¿Génesis 2:24 qillqatan utjki uka iwxanakax kunjamsa chacha warmi sum jakasiñ yanaptʼistaspa? Ukat ¿khitinakatï jaqichasiñ amtapki ukanakarux kunas yanaptʼaspa? Uka tuqinakat amuytʼañatakixa, Biblian utjir kimsa chacha warminakat parltʼañäni. Jehová Diosar respetañax kunjamsa casaratanakar yanaptʼi ukwa uñjañäni.

Chiqa chuymanïpxañäni

5, 6. ¿Kuna llakinsa Zacariasampi Elisabetampix uñjasipxäna, ukat Diosar taqi chuym luqtasax kunsa katuqapxäna?

⁵ Nayraqatxa Judá markan jakasir mä chacha warmit parltʼañäni, chachax Zacarías satänwa, warmisti Elisabet satarakïnwa. Jupanakax suma sarnaqirit uñtʼatäpxänwa. Zacariasax sacerdotet irnaqäna, ukat panpachaniw Diosan Leyinakap phuqañatakix chʼamachasipxäna. Chiqansa, kusisitaw sarnaqasipxäna. Ukampis jupanakanxa mä llakiw utjarakïna, janiw wawanïpkänti, ukat panpachanirakiw chuymanïxapxäna (Luc 1:5-7).

⁶ Nayra Israel markanxa, jan wawani familianakax jiskʼachataw uñjasipxäna. Ukatwa  yaqhipax walja wawanïpxirïna (1 Sam. 1:2, 6, 10; Sal. 128:3, 4). Ukat janiw ukakïkänti, jan wawan warmitxa chachapax divorciasikispawa sasaw jilïr rabinonakax uka urunakan leyinak apsusipxäna. ¡Ukax janipuniw akchʼas walïkänti! Ukampis Zacariasax janiw Elisabetar jaytjkänti. Jan wawanïkasas panpachaniw chiqa chuymampi purapat uñjasipxäna. Jupanakatakix Jehová Diosar luqtañaw nayrankäna. Ukat chuymanïxapxäna ukhaw Diosax jupanakar mä wawa churäna (Luc. 1:8-14).

7. ¿Kunjamsa Elisabetax chachapar taqi chuym respetatapxa uñachtʼayäna?

⁷ Maysa tuqitxa, Elisabetax taqi chuymaw chachapar respetarakïna. Amtañäni, janïr wawanïkäna ukhaxa, Jehová Diosan mä angelapaw Zacariasar uñstatayna, ukatxa wawamax Juan satäniwa sasaw säna. Ukampis angelan arunakapat pächasisax amutuw uñjasïna. Ukat wawax nasxäna ukhas janiw arunïkänti. Wawax Juan satäniwa sasax kunjamxay Elisabetar yatiychïna. Ukampis uta jakʼankirinakas familiaranakas awkipan sutipamp uchañ munapkäna ukhaxa, akham sasaw Elisabetax säna: “Janiw ukäkaspati, jan ukasti Juan satäniwa” sasa (Luc. 1:59-63).

8, 9. 1) ¿Chacha warmi purapat taqi chuym respetasiñax kunatsa wakisi? 2) ¿Kunjamatsa chacha warminakax taqi chuym respeto uñachtʼayasipxaspa?

⁸ Jichhürunakanxa ukhamarakiw yaqhip chacha warminakax llakinakan uñjasipxi. Ukampis purapat taqi chuym respetasirinakax sumakiw sarnaqasipxi. Ukat khitinakatix jaqichatäkasin qʼañu luräwinak uñchʼukisipki, yaqhanakar munapayasipki jan ukax turiyasipki ukat yaqhampi ikintasipki ukanakax jan waliruw puripxaraki. Janiw chacha warmjamas sarnaqxapxiti, janirakiw taqi chuymas parltʼasxapxiti. Ukham jan walinakar purisaw munasiñanakapsa thayarayapxi. Ukhamasti, purapat taqi chuym respetasiñax wali wakiskiriwa. Kunjamtï mä uta manqhan maynix jan walinakat jarkʼaqasixa, niya ukar uñtasitaw llakinakat jarkʼaqasipxaspa. Kunapachatï chachas warmis sum sarnaqapxi ukhaxa, sumakiw kuna tuqitsa parltʼasipxi, ukhamatwa munasiñanakapas jilxattaraki. Ukhamasti, purapat taqi chuym respetasiñax wali askiwa.

⁹ Jehová Diosax akham sasaw Adanar satayna: “Chachax awkipsa, taykapsa jay[tañapawa], warmipampi mayachasxañataki” sasa (Gén. 2:24). ¿Kamsañs uka arunakax muni? Janiw familiaranakampis amigonakampis nayrjamäxaspati. Jan ukasti, warmipaw jan ukax chachapaw nayrankxañapa. Janiw amigonakasa ni familiaranakas chachat jan ukax warmit sipansa nayrankañapäkiti. Ukat niyakixay yaqha familiäxapxchixa, kun lurañs munapxani ukhaxa, janiw awk taykas mitisiñapäxiti. Kunjamtï Jehová Diosax yatichkixa, chacha warmix mayachtʼataw sarnaqasipxañapa.

10. ¿Taqi chuym respetasiñxa kunas chacha warminakar yanaptʼaspa?

¹⁰ Ukat maynitix Jehová Diosan jan yupaychiripäkchi ukhasa, taqi chuym respetasiñax askirakiwa. Diosar sapaki luqtaskir mä kullakax akham siwa: “Nayax walpun Jehová Diosar yuspärtxa, chachajar istʼañsa, taqi chuym respetañsa Jupaw yatichawayitu. Ukarjam phuqasax pusi tunka paqallqun maranakaw wali kusisit ukat respetompi sarnaqasipxta” sasa (1 Cor. 7:10, 11; 1 Ped. 3:1, 2). Ukhamax sapa mayniw chʼamachasiñasa. Janiw jumax chachamarus jan ukax warmimarus pächasiyañamäkiti. Arunakampis luratanakampis taqi chuym respetatam uñachtʼayañamawa. Aka Uraqinxa taqit sipansa jupaw nayrankañapa. Ukatxa janiw khitis ni kunas jumanak taypirux mitisiñapäkiti. Chiqas taqi ukanakax jumatäxiwa (Proverbios 5:15-20 liytʼasiñapawa). Niya pusi tunka maranak jaqichat Ramonampi Juanampix akham sapxiwa: “Diosan arunakapar phuqasas ukat chacha warmi taqi chuym respetompi sarnaqasas wali kusisitaw jakasipxta” sasa.

 ¿Kunas mayachtʼat sarnaqañ yanaptʼistaspa?

11, 12. ¿Kunjamsa Aquilampi Priscilampix utansa, irnaqäwinsa ukat Diosar luqtkasas panpachanix irnaqtʼapxäna?

¹¹ Apóstol Pablox mä chacha warmimpiw sum apasïna, jupanakax Aquila ukat Priscila satäpxänwa. Ukat panpachanitpun Pablox parlirïna. Kunjamtï Diosax siskänxa, “mä sapa jaqikïpkaspasa” ukhamaw chacha warmix sarnaqasipxäna (Gén. 2:24). Janiw ukakïkänti, panpachanipuniw Diosan arunakapat yatiyiris sarapxirïna, ukat utansa irnaqäwinsa janiw yaqha yaqhax kuns lurapxirïkänti. Kunapachatï Pablox Corinto markar qalltan sarkäna ukhaxa, jupanakaw utapar qurpachapxatayna. Ukan mä qhawqha tiempo wakichtʼasisaw Pablox Diosan arunakapat yatichirix sarpachäna. Ukat Éfeso markanxa, jilat kullakanakan tantachasipxañapatakiw utap maytʼapxarakitayna, ukanwa machaqanakarus yanaptʼapxäna, maynix Apolos satänwa (Hech. 18:2, 18-26). Ukatsti, uka chacha warmix Roma markaruw sarxapxatayna, ukanxa ukhamarakiw jilat kullakanakax utapan tantachasipxäna. Ukat Éfeso markar kuttʼapxäna ukhaxa, jilat kullakanakar yanaptʼasipkakïnwa (Rom. 16:3-5).

¹² Mä qhawqha tiempox Pablomp chikaw carpanak lurapxarakïna. Ukhamasti, taqi kuns chacha warmipuniw lurapxäna, janiw jupanakanxa tuqisiñas utjkänti, janirakiw maynikis nayrankañ munkänti (Hech. 18:3). Chiqansa, Diosar ukham luqtasaw sum apasipxäna. Corinto, Éfeso ukat Roma markanakanxa, ‘Cristotak wali irnaqirit’ uñtʼatäpxänwa (Rom. 16:3). Kawkinsa chacha warmipuniw Diosan Apnaqäwipat yatiyapxirïna.

13, 14. 1) ¿Kunanakas mä chacha warmirux jan waltʼayaspa? 2) ¿Chacha warmi mayachtʼat sarnaqasiñatakix kunanakas yanaptʼistaspa?

¹³ Chacha warminakax mä amtanikïsax sumaw nayrar mayachtʼat sartapxaspa (Ecl. 4:9, 10). Ukampis jichha tiempox yaqha yaqhakiw jaqichatanakax sarnaqxapxi. Chachas warmis jayarstʼataw walja horanak irnaqapxi, ukat yaqhipax yaqha markanakar sarasax qullqikwa familiatakix apayanxapxi. Ukatxa utankkasas yaqhipax janiw parlasipkiti, televisionak uñchʼukisipki. Yaqhipasti anatañanakaru, Internetaru ukat yaqha ukhamanakarukiw tiempo aptʼapxaraki. Ukhaman uñjasisaxa, panpachani kuns lurapxañamawa. Manqʼsa phayapxasma, platonaksa jaripxasma, utsa apthapipxasma jan ukax kun althaptʼasiris sarapxasma, ukax walipunïspawa. Ukat panpachaniw wawanakarus jan ukax chuymankipstat awk taykarus uñjapxasma.

¹⁴ Ukatxa, Diosar sapa seman panpachani luqtañasarakiwa, ukax wali askipuniwa. Bibliat apstʼasin sapürutaki wakichanita qillqatanak uñxattʼañasa ukat Familiana Diosar Yupaychañataki Aruma satäki uka wakichäwi apañasa, walpunwa chacha warminakarux yanaptʼaspa, ukhamatwa nayrar sartapxaspa. Diosan arunakapat panpachani yatiyir sarañas wali askirakiwa. Yaqhipax precursorjamaw panpachani luqtapxi. ¿Jumanakax janit mä phaxsikisa jan ukax mä marakis precursorjam luqtañ munapkasma? (1 Corintios 15:58 liytʼasiñapawa.) Chacha warmpacha  precursorjam irnaqtʼir mä kullakax akham siwa: “Diosan arunakapat yatiykasax wali sum purapat parltʼasipxirïta. Dios tuqit jaqinakar yanaptʼañ munasax wali mayachtʼataw chacha warmix irnaqtʼawayapxta. Ukat walpun yatthaptawayapxta” sasa. Jïsa, Diosar luqtasax ukhamarakiw jumanakax askinak jikxatapxasma, amtanakamas mayakïniwa. Kunjamtï Aquilampi Priscilampix “mä sapa jaqikïpkaspasa” ukham sarnaqasipxänxa, ukhamarakiw amuyunsa luräwinakansa mayachtʼat sarnaqasipxasma.

¿Kunatsa Diosar luqtañax wali aski?

15. ¿Kunasa chacha warmjam sum sarnaqañxa yanaptʼistaspa? Qhanañchtʼam.

¹⁵ Jaqichatanakax kunatsa Jehová Diosar nayraqat luqtapxañapa uk Jesusax sum yatïna. Kunjamsa Diosax Adanampir Evampir casarkäna, ukat jupanakax Diosar istʼasax kunja kusisitas qamasipxäna ukxa sum uñjäna. Ukat Diosar jan istʼasax kuna llakinakarus puripxäna uksa uñjarakïnwa. Ukatwa jaqinakar yatichkasaxa, kuntï Diosax Génesis 2:24 qillqatan siski ukxa amtayäna. Akham sasaw säna: “Jaqix janiw jaljtaykaspati kuntix Diosax mayachkis ukxa” sasa (Mat. 19:6). Jïsa, Diosan kamachinakap istʼir chacha warminakax wali kusisitaw nayrar sartapxi. Ukatxa, Jesusan aka Uraqinkir awk taykapas ukarjamaw sarnaqapxarakïna, jichhax jupanakat yatiqapxañäni.

16. ¿Kunjamsa Joseyas ukat Marias Dios chuymäpxatap uñachtʼayapxäna?

¹⁶ Casarañataki uñtʼasisipkäna ukhatpachwa Joseyax Mariar wali respetompi uñjäna. Usurïxän ukhasa, janiw tuqkänsa ni jiskʼachkänsa. Angelan arunakap janïr istʼkasas wal khuyaptʼayäna (Mat. 1:18-20). Ukat jaqichatäxapxäna ukhaxa, Diosan Leyinakapsa, marka apnaqirin kamachipsa phuqapxarakïnwa (Luc. 2:1-5, 21, 22). Ukatxa, Jerusalén markan jachʼa fiestanakax utjkäna ukarux José sapakis sapa mara sarañapäkchïnxa, Mariax janiw qhiparirïkänti, familiapamp chikaw Diosar yupaychirix sarirïna (Deu. 16:16; Luc. 2:41). Ukhamaw Dios nayraqatan sum sarnaqañatakix chacha warmpacha chʼamachasipxäna. Jïsa, Jehová Diosar yupaychañax jupanakatakix wali askïnwa. Ukatwa Jehová Diosax munat Wawapar aka Uraqin jilsuñapkam uywapxañapatakix ajllpachäna.

17, 18. 1) ¿Kunjamsa jaqichatanakax Diosar taqi chuym luqtatanakap uñachtʼayapxi? 2) ¿Diosar taqi chuym luqtañax kunatsa jaqichatanakatakix aski?

¹⁷ ¿Jumax ukhamarakit familiamampi Diosar yupaychaskta? Sañäni, ¿kun lurañ amtasas Diosan arunakaparjamat amuytʼasta? ¿Diosar mayistati? Ukat ¿amuytʼasir jilat kullakanakarus jisktʼastati? Jan ukax ¿familiaranakan ukat amigonakan iwxtʼatakich kuns lurtaxa? ¿Kunjamtï Amuyasiri Chiqapa Uywatax yatichki ukarjamat familiaman sarnaqasipkta? Jan ukax ¿jaqi masin iwxatʼatakich marka costumbrenakar arkapxta? ¿Taqinit Diosat mayisipxta, Bibliatsa yatiqasipkta, ukat Diosar luqtañ tuqitsa aruskiptʼasipxta?

¹⁸ Phisqa tunka maranaka, chacha warmi wali kusisit sarnaqasax akham sasaw Raymundox säna: “Jan walinakar kunjam saykatañs Jehová Diosaw yanaptʼawayapxitu. ‘kimsat kʼanat wiskhäpkiristsa’ ukhamaw Jupar wal katuntasipxta” sasa (Eclesiastés 4:12 liytʼasiñapawa). Ukatsti, Daniel ukat Trina jilat kullakax akham sasaw kimsa tunka pusin maranak Diosar luqtasax sapxaraki: “Diosar panpachani sapür luqtasax jukʼampiw purapat  jakʼachasipxta” sasa. Jïsa, jumanakatix Diosar chacha warmpacha taqi chuym luqtapxätaxa, Jupaw nayrar sartañ yanaptʼapxätam ukat walja bendicionanak katuqapxäta.

Diosan churäwipar wali respetomp uñjapxañäni

19. ¿Kuna amtampis Diosax jaqichasiñ uttʼayäna?

¹⁹ Akapachanxa, chachas warmis jupan askipak thaqasipki. Ukampis chiqa cristianonakax janiw ukhamäpkiti. Kunatakis Jehová Diosax familiar uttʼayatayna uk sum amuyapxi (Gén. 1:26-28). Adanampi Evampix jaqichasiñar respetapxaspäna ukhaxa, aka Uraqix mä suma paraisüspänwa, janiw tʼaqhisiñasa jachañasa utjkaspänti, ukat taqinirakiw Diosar yupaychapxasapäna.

20, 21. 1) ¿Kunatsa chacha warmi sarnaqañarux wali respetompi uñjañasa? 2) ¿Kuna tuqitsa jutïr yatichäwin yatxataskañäni?

²⁰ Jaqichasiñax Diosar jachʼañchañatakiwa sasaw chiqa cristianonakax sapxi (1 Corintios 10:31 liytʼasiñapawa). Ukat kunjamtï yatiqawayktanxa, purapat taqi chuyma respetasiñasa, mayachtʼat sarnaqañsa ukat Diosar nayraqat yupaychañasa, chacha warmjam sum jakasiñatakix wali askiwa. Ukhamasti, khitinakatix jaqichasiñ amtasipki, ukat chacha warmjam sum jakasiñataki chʼamachasisipki ukanakaxa, Diosan uttʼayat qullan jaqichäwirux wali respetapxañapawa. Ukat khitinakatix jan jaljtañatakis chʼamachasipxi ukanakas ukham respetapxañaparakiwa. Chiqansa, taqinis ukham uñjañäni ukhaxa, Diosan Aruparjamaw familianxa taqi kuns lurañäni. Ukhamatwa jaqichäwir respetatassa ukat Uttʼayiripar wal respetatassa uñachtʼayañäni.

²¹ Ukampis amtapxañäni, maynix sapäkasas kusisiñ jikxatarakispawa. Chiqansa, ukax Jehová Diosan mä suma churäwiparakiwa. Jutïr yatichäwinwa uka tuqit jukʼamp yatxataskañäni.

¿Kamsasmasa?

• ¿Purapat taqi chuym respetasir chacha warminakax kunjamsa jakasipxi?

• ¿Panpachan taqi kun lurasas kunjamsa chacha warminakax chʼamachtʼasipxi?

• ¿Kunanak lurasas mä chacha warmix Dios chuymätap uñachtʼayapxaspa?

• ¿Kunjamatsa jaqichasiñ uttʼayir Jehová Diosar respetatas uñachtʼaysna?

[Jisktʼanaka]

[15 janan fotonakapa]

Kunsa panpachani lurapxañäni, ukax yanaptʼistaniwa