Aka revista liytʼirinakan jisktʼäwinakapa

Kunapachatï Jesusax 12 apostolanakapar yatiyir khitkäna ukhaxa, ¿thujrunakampi wiskhunakampi apasipxam sänti?

Jesusax kunjamsa 12 apostolanakapar khitäna uka tuqit parlir kimsa libronakax may maya parli sasaw yaqhipax sapxi. Ukampis kunapachatï sumpach yatxatktan ukhaxa, qhanaw amuyasi. Nayraqatxa, Marcos librompit Lucas librompit amuytʼañäni. Marcos librox akham siwa: “Jesusasti jupanakarux sänwa: ‘Thakitakix janiw kuns apasipxätati, jan ukasti mä thujruk ayasipxäta. Janirakiw apasipxañamäkiti bolssa tʼantʼsa, ni qullqsa. Wiskhumpikiw wisktʼasiwayapxäta, mä sap camisanikirakiw sarapxäta, janiw payxa’” sasa (Mar. 6:7-9). Ukat Lucas libronxa akham sarakiwa: “Jan kuns thakitakix apapxamti, ni thujrsa, ni bolssa, ni tʼantʼsa, ni qullqsa. Mä camisak iqasipxam, jan payxa” sasa (Luc. 9:1-3). Aka chiqanxa may maysa parlapkaspa ukhamaw amuyasi. Apostolanakax thujrsa ukat wiskhunaksa apasipkaspawa sasaw Marcos libron qhanañchi, ukampis janiw thujrsa ni kunsa apapxätati sasaw Lucas libron saraki, ukat janirakiw wiskhutxa kamskisa.

Ukampis kunsa Jesusax sañ munäna uk sum amuytʼañatakixa, paypach libron uñstir mä qhawqha arunakat amtañäni. Ukat Mateo 10:5-10 qillqatansa niya uka pachpa arunakaw uñstaraki, akham siwa: “Mä sapa camisaki apapxam” sasa. Ukhamasti, sapa mayniw mä camisaniki sarapxäna. Janiw thakitakix yaqha camisa apapxañapäkänti. Ukatxa, sapa maynis wiskhuniw sarasipkarakïna. “Wiskhumpikiw wisktʼasiwayapxäta” sasaw Jesusax Marcos qillqatarjamax säna. Ukampis ¿thujrut kamsaraksnasa? The Jewish Encyclopedia sat librox akham siwa: “Nayra hebreo jaqinakax thujru aytʼatapuniw kawks sarapxirïna” sasa (Gén. 32:10). Ukhamasti, Marcosan qillqataparjamaxa, apostolanakax janiw kunsa apapxañapäkänti, mä tujruk ayasipxañapäna. Ukatxa, ak amtarakiñäni, Jesusax kunatsa apostolanakapar ukham iwxäna ukwa uka kimsa qillqirinakax qhanstayañ munapxi. Janiw thak sarkasax yänak thaqhirix saranukupxañapäkänti.

Mateo libronxa qhanaw ukax amuyasi, Jesusan arunakap chiqaki istʼasax Jachʼa Yatichirin arunakapxa akham qillqatayna: “Janiraki qullqsa ni qursa, ni cobrsa apapxamti, ni bolssa thakitaki apapxamti. Mä sapa camisaki apapxam, janirak yaqha zapatompsa, ni thujrsa apapxamti; irnaqiristi wakisiwa manqʼatäñapa” sasa (Mat. 10:9, 10). ¿Thujrunaksa, wiskhunaksa jan ukax zapatonaksa jaytawayapxam sañti Jesusax munäna? Janiwa. Uchatäpkta ukanakat jan yaqhampi apapxamti sañwa munaskäna. Ukampis ¿kunatsa ukham sispachäna? “Irnaqiristi wakisiwa manqʼatäñapa” sasaw säna. Ukhamasti, kunjamtï Jesusax Wali Uñtʼat Arstʼäwipan siskänxa, janiw umañ tuqitsa, isisiñ tuqitsa ni manqʼañ tuqitsa llakisipxañapäkänti (Mat. 6:25-32).

Qalltanxa, inas uka libronakax may maya parli sañjamächispa. Ukampis mä tuqitak parlasipki. Kunay utjchïna ukampikiw apostolanakax yatiyir sarapxañapäna, janiw yänakat llakisipxañapäkänti. Kunatix munaski ukxa Jehová Diosaw churaskistani sasaw atinisipxañapäna.

 “Uñtʼatanakaxasa” sasinxa khitinakatsa Salomonax parlaskäna? (Ecl. 2:8.)

Janiw sum yatiskiti. Inas marka apnaqkasax wali aytat warminakar uñtʼchïna.

Ukampis Eclesiastés 2 jaljanxa, kunjamsa Salomonax wali qamirir tuküna ukat utanaksa lurayäna ukanakat parli. Ukat akham sasaw jupax säna: “Montonanakwa apthapta quri, qullqi, suma imasitanakaxasa, ukanakasti nayra reyinakankänwa yaqha provincianakana. Utjarakitänwa qʼuchurinakasa chachatsa warmitsa, jaqinakan kusisiñanakapäkis ukanakasa, uñtʼatanakaxasa waljaw utjitäna” sasa (Ecl. 2:8).

Yatxattʼat yaqhip jaqinakaxa, “uñtʼatanakaxasa” sasinxa, yaqha markat jutir warminakapat parlaskpacha, uka warminakarakiw kʼari diosanakar yupaychañapatakix aptʼawayapxi sasaw sapxi (1 Rey. 11:1-4). Ukampisa, ukax janiw chiqäkaspati. Kunapachatï Salomonax uka arunak qillqkäna ukhaxa, nayra tiempon uñtʼkäna uka aytat warminakat parlaskäna. Jehová Diosan amuytʼayataw uka arunak qillqäna. Ukat uka tiemponxa Bibliankir yaqha libronaksa qillqaskarakïnwa. Ukhamax Dios nayraqatan sum sarnaqaskäna. Qhipa maranakatwa yaqha markanakat warminak irptasiskäna ukhamatwa yaqha diosanakar yupaychxäna.

Maysa tuqitxa, akham sasaw Salomonax Eclesiastés 12:10 jiskʼa tʼaqanxa säna: “Taqi tuqitwa suma arunaka jikxatañatak tha[qta], chiqpacha säwi arunaka qillqañataki kunjamarutix wakiski ukhamaru” sasa. Ukhamasti, “warmi”, “esposa”, “reina” ukat “uñtʼata” siski uka arunak apnaqañ sum yatïna. Qillqatanakapan qhanaw ukax amuyasi (Pro. 5:18; 12:4; 18:22; Ecl. 9:9; Cant. 6:8, 9). Ukampis Eclesiastés 2:8 jiskʼa tʼaqanxa janiw ukanakat parlkiti.

‘Uñtʼatanaka’ sasin jaqukipatäki uka hebreo arunakaxa, uka chiqanakwa uñsti, janiw yaqha chiqanakan apnaqaskiti, (nayraqatax maynitak parli, ukat qhiparusti waljanit parlaraki). Ukat uka arunakax kamsañs munpacha ukxa janiw yatxattʼatanakas sumpun amuyapkiti. Ukat Biblia yaqha arur jaqukipirinakax “warminakat” parlaski sasaw sapxaraki. Nayraqatxa maynit parli, ukxarusti waljanit parlaraki sasa. Inas mä arut yaqha arur ukhamaki jaqukipapxchi jan ukax wali aytat warmit parlchi. *

Chiqas Salomonax wali aytat jaqïnwa, ukatwa Sabá tuqinkïr mä reinas wal jayat saratayna. Ukat wal muspharäna (1 Rey. 10:1, 2). Jïsa, Diosan bendicionapampi sum apnaqasax wali aytat warminakaruw uñtʼäna. Ukhamasti, inas “uñtʼatanakaxasa waljaw utjitäna” sasax uka warminakat Salomonax parlaskchïna.

[Qhanañchäwi]