Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Sumankañ thaqhapxañäni

Sumankañ thaqhapxañäni

Sumankañ thaqhapxañäni

“Kunanakatix sumankaña apanki ukanak thaqaskakiñäni.” (ROM. 14:19.)

1, 2. ¿Kunjamatsa Jehová Diosan Qhanañchirinakapax sum apasipxi?

 AKAPACHANXA janiw chiqpach sumankañax utjkiti. Jaqinakax mä markan jakkasas jan ukax mä aru parlkasas wali tʼaqa tʼaqaw sarnaqapxi. ¿Kunatsa? Politican ukat religionan apataw ukham sarnaqapxi, ukat jaqinak puras wal jiskʼachasipxaraki. Ukampis Diosan markapanxa janiw ukhamäkiti. Jehová Diosan yupaychirinakapax walja markatäkasas ukat kunayman arunak parlkasasa wali sumaw jupanakkamax apasipxi (Apo. 7:9).

2 ¿Kunjamatsa wali sum apasipxpacha? Nayraqatxa, khititix juchanakas layku jiwawayki ukar iyawsasaw Diosampix sum apasipxi (Rom. 5:1; Efe. 1:7). Ukatxa, Diosan qullan ajayupwa katuqapxaraki, uka qullan ajayuw sum apasiñ yanaptʼaraki (Gál. 5:22). Maysa tuqitxa, jupanakax ‘janiw akapachankirïpkiti’, ukatwa jupanakkamax sumankapxaraki (Juan 15:19). Ukhamasti, janiw markan utji uka chʼaxwäwinakarus sarapkiti, ni yaqha markanakampis chʼaxwapkiti; ukat janirakiw politicarus mitisipkiti. Kunjamtï Biblian siskixa, ‘espadanakapsa qhulliñ aradoruw tukuyapxi’ (Isa. 2:4).

3. ¿Jiwaskam sumankañax kunarus apistani, ukat kuna tuqitsa aka yatichäwin yatxataskañäni?

3 Yaqha markanakat jutatäkasas jan ukax kunayman saranqäwinïkasas mä wawakiw Diosan markapan sarnaqastanxa, janiw jiwaskam uñchʼukisiñax utjkiti. Chiqpachapuniw maynit maynikam munastanxa (Juan 15:17). Kunjamtï Biblian siskixa, ‘taqinir aski lurañatakiw’ chʼamachastanxa, ukampis tamankir jilat kullakanakas laykux jukʼampiw chʼamachastanxa (Gál. 6:10). Chiqas jiwasatakix Jehová Diosampi suma apasiñasa ukat jilat kullakanakamp mä wawaki sarnaqasiñasa wali askiwa. Ukampis ¿ukham sarnaqaskakiñ munasax kun lurañasasa? Kunapachatï jiwaskam chuym ustʼayasiñax utjani ukhaxa, mäkiw askichañasa, uka tuqit jichhax yatxatañäni.

Taqiniw pantjasirïtanxa

4. ¿Maynir chuym ustʼaystan ukhax kun lurañasasa?

4 Santiagox akham siwa: “Taqiniw walja pantjasïwinak lurtan, ukampis maynitix arsutapanxa jan pantjaskchixa, ukax chiqa jaqiwa” sasa (Sant. 3:2). Ukax chiqäskapuniwa, jiwaskam chuym ustʼayasiñax kunjamatsa utjakipunispawa (Fili. 4:2, 3). Ukampis janiw tamar jan waltʼayañ munktanti, ukatwa mä jilatampi jan ukax mä kullakampi jan waltʼayasisax sumat askichañasa. Maynir chuym usuchjatas amuyastan ukhax jankʼaki sumankthapiñasawa, kunjamtï Jesusax siskäna ukhama (Mateo 5:23, 24 liytʼasiñapawa).

5. ¿Mä cristian masisan chuym usuchjatax kun lurañasasa?

5 Ukat jiwasanakar chuym ustʼayapxistani ukhaxa, ¿kamachañasasa? ¿Jupapunit perdón mayisiñapa? Janiwa. Khititix munasirïki ukax janiw “colerasitapsa imxäsiskiti” sasaw 1 Corintios 13:5 qillqatax amtayistu. Ukhamasti, maynin chuym ustʼayatas jan ukax kuna jiskʼa pantjasiñas utjani ukhax jankʼaki pampachxasin armxañasawa (Efesios 4:32 liytʼasiñapawa). Ukhamatwa jilat kullakanakampix taman sum apasiñäni. Ukat jiwaspachas sumarakiw jikxatasiñäni. “Yatiñan jaqix [...] chuyma usuchjatasa janis kunäkaspa ukhamak uñji” sasaw Bibliax qhanañchi (Pro. 19:11).

6. ¿Maynin chuym usuchjatax jan armañjamäkani ukhax kamachañasasa?

6 Ukampis ¿maynin pantjasitap armañax chʼamäspa ukhax kamachsnasa? ¿Yaqhanakar parlasat askichsna? Janiwa, antisakiw tamar jan waltʼaysna. Ukhamax ¿kun lurañas wakisispa? Mateo 18:15 qillqatax akham sistuwa: “Jilamatix kuna jan wals lurätam ukaxa, jupampi sapa pur parltʼam, [...] istʼätam ukaxa, jilamampix sumankthapxtawa” sasa. Chiqansa, Mateo 18:15-17 qillqatanxa jachʼa juchanakatwa parlaski, ukampis 15 jiskʼa tʼaqan utjki uka iwxanakax jiskʼa pantjasitanak askichañatakis yanaptʼarakistaspawa. Ukhamax chuym ustʼayirimpi sumat parltʼañasawa, yaqhanakar uka tuqit parlasax janiw askichksnati.

7. ¿Jiwaskam chuym usuchtʼasisax kunatsa jankʼaki askichañasa?

7 Apóstol Pablox akham siwa: “Colerasisinxa jan juch lurapxamti, uka colerasiñanakamax jan jornalpachäpati. Janirak Supayarus jakʼachayasipxamti” sasa (Efe. 4:26, 27). Ukat Jesucristox akham sasarakiw iwxtʼäna: “Jankʼa[ki] uñisirimampi sumankthäpim, jumamp chika thakinkkipana; inampisa uñisirimax juesaru katuyirïstam” sasa (Mat. 5:25MT). Kamisatï uka qillqatanakan amuyktanxa, jan waltʼäwinakxa jankʼak askichañasawa. Jan askichksna ukhaxa, qhipat jukʼamp jan waliruw pursna. Ukampis jachʼa jachʼa tukusksna, envidiasisksna, jiwasak jaqïñ munasksna ukhax jilat kullakampi jankʼaki sumankthapiñax chʼamäspawa (Sant. 4:1-6).

Waljanimpi jan waltʼayasiñax utji ukhax kamachsnasa

8, 9. 1) ¿Kuna jan walis Roma markankir nayra cristianonak taypin utjäna? 2) ¿Pablox kunsa Roma markankir cristianonakar iwxtʼäna?

8 Awisax walja jilat kullakanakaw tama taypinxa mä jan walin uñjasipxi. Roma markankir nayra cristianonakat amuytʼapxañäni. Judío cristianonakampi ukat yaqha markat jutir cristianonakampiw purapat jiskʼachasipxäna. Mayninakax kuntï chuymapan amuyapki ukarjamakiw taqinirus apnaqañ munapxäna. Ukat mayninakasti mayj amuyapxarakïna, kunatï mayninakatakix walïkän ukanakax janiw jupanakatakix walïkänti. ¿Pablox jupanakar kamspachänsa? (Rom. 14:1-6.)

9 Moisesan Leyinakap phuqañax janiw wakisxiti sasaw mayninakax sapxäna. Ukampis kunatix uka Leyinakarjam jan manqʼañax wakiski ukanakax qʼañuwa sasaw yaqhipax sapxarakïna. Uk yatisax puraparuw Pablox chiqañchäna, janiw khitis mayninakat sipan jilankkiti sasaw qhanañchäna (Rom. 14:2, 10). Khitinakatix Moisesan Leyinakap phuqañ munapkäna uka jilat kullakanakar jiskʼachañax janiw wakiskänti, yaqhipax ukhamatwa thayarapxaspäna. Ukatwa Pablox akham säna: “Manqʼatamampix jan Diosan luräwipxa ina chʼusar tʼunjamti. [...] Askiwa jan aycha manqʼañaxa, ni vino umañasa, ni kuna luräwitix jilamaru jucharu tinkuntayirjamächi ukasa” sasa (Rom. 14:14, 15, 20, 21). Ukatxa, Moisesan Leyinakap jan phuqañ munirinakar jiskʼachañas janirakiw walïkiti sasaw mayninakar sarakïna (Rom. 14:13). Ukatwa purapar akham säna: “Jan maynis jupa kipkatxa lupʼpati kuntix lupʼiñäki ukat jukʼampxa” sasa (Rom. 12:3). “Kunanakatix sumankaña apanki ukanak thaqaskakiñäni, ukampirakiw ajayu tuqin jiltañanxa maynit maynikama yanaptʼassnaxa” sasaw tukuyäna (Rom. 14:19).

10. ¿Jan waltʼäwinak askichañatakix kunsa Roma markankir nayra cristianonakat yatiqassna?

10 Iyaw sasaw uka cristianonakax Pablon arunakap katuqasipxäna, ukat ukarjam sarnaqañatakiw chʼamachasipxarakïna. ¿Kunsa jiwasax yatiqsna? Tama taypin jan waltʼayasiñax utjani ukhaxa, altʼat chuymampi ukat munasiñampi askichañasawa, kunjamtï Diosan Arupax yatichki ukhama. Kunjamtï khä nayra cristianonakax purapat chʼamachasisax “sumankañan” jakasipxänxa, ukhamarakiw jiwasax taqimpis sumankañasa (Mar. 9:50).

Irpir chuymaninakax kunjams yanaptʼapxaspa

11. Maynimpi jan waltʼayasisin mä jilatax irpir chuymanir jakʼachasispa ukhaxa, ¿kunjamsa irpir chuymanix yanaptʼaspa?

11 Tama taypin jan ukax familia taypin maynimpi jan waltʼayasisin mä jilatax irpir chuymanir jakʼachasispa ukhaxa, ¿kunjamsa irpir chuymanix yanaptʼaspa? Proverbios 21:13 qillqatax akham siwa: “Khititix pobrenakan yanap mayitapar jan istʼkani ukaruxa, janirakiw istʼatäkaniti” sasa. Ukhamasti, irpir chuymanix sum istʼañapawa. Ukat amuytʼañaparakiwa. Proverbios 18:17 qillqatax akham sarakiwa: “Khititix jupa pachpata arsuski ukan arupaxa walikjamakiwa, ukatsti kunapachatï jupa conträki ukax purini ukkhasti, taqwa qhansuyi” sasa. Ukhamasti, irpir chuyman jilatax purapar sum istʼañapawa. Janiw maynir istʼasakix kuns amtañapäkiti. Ukatxa, “¿maynimpi parlxtati?” sasin jisktʼañapawa. Ukat kunanaksa sumankañatakix luraspa ukwa Bibliampi amuytʼayarakispa.

12. Jan purapar istʼasaxa, ¿khitinakas pantjasipxäna, ukat kunsa irpir chuymaninakax yatiqapxaspa?

12 Irpir chuyman jilatax mayni saparuk istʼasin kun lurañs amtaspa ukhax pantjasispawa. Potifar chachat amtañäni, warmipar istʼasakiw Joseyatak wal coleräna ukat carcelar jistʼantayäna (Gén. 39:19, 20). Davitas ukhamarakiw pantjasïna. Mefi-boset uywirijax uñisirinakap chikaw sarxi sasaw Sibax kʼarisïna. Ukat chiqay ukhamächi sasaw Davitax jupar akham säna: “Walikiwa, jichhasti taqi kunatix Mefi-bosetankkäna ukanakasti jumankxarakiwa” sasa (2 Sam. 16:4; 19:25-27). Artajerjes reyit amtarakiñäni. Judionakax juma contra saytʼañatakiw Jerusalén markan pirqanakap wasitat lurasipki sasaw jan wali amtan jaqinakax sapxäna. Uka kʼarinak istʼasax ukkhar jaytapxpan sasaw Artajerjes reyix mä kamachi apsüna. Ukhamatwa judionakax Diosan templop lurañsa jaytapxäna (Esd. 4:11-13, 23, 24). Ukhamax irpir chuyman jilatanakax sum yatxatasaw jilat kullakanakar yanaptʼapxañapa, kunjamtï Pablox Timoteor siskäna ukhama (1 Timoteo 5:21 liytʼasiñapawa).

13, 14. 1) ¿Tama taypin paninix jan waltʼayasipkani ukhax kunsa irpir chuymaninakax amtapxañapa? 2) ¿Kunas irpir chuymaninakar yanaptʼaspa?

13 Ukhamax ¿panpachanir istʼasakit mä irpir chuymanix jan walin uñjasir jilatanakar sum yanaptʼaspa? Janiwa, Bibliax akham siwa: “Maynitix taqi kuna yatir tukchixa, janïraw kunsa yatkiti” sasa (1 Cor. 8:2). Ukhamasti, kunatsa ukat kunjamsa uka jan walir puripxi uk yatxatañaw wakisiraki. Ukat janirakiw mä irpir chuymanix kʼarinakampis apayasiñapäkiti, ni pantjasiyirjam arunakampisa, jan ukasti, wal amuyasiñapawa. Ukat ak amtañapawa, Diosan uttʼayat chiqa taripiritxa Bibliax akham siwa: “Jupax janiw aliq uñkatasaki kunsa uñjkaniti, chʼaxwanaksa janirakiw aliqa parlanak istʼasaki tʼaqjkaniti” sasa (Isa. 11:3, 4). Jïsa, Jesusax Jehová Diosan qullan ajayup katuqasaw taqi kunsa chiqapar uñji. Ukhamarakiw irpir chuymaninakax qullan ajayu katuqasax taqi kunsa chiqapar uñjapxañapa.

14 Ukhamasti, jilat kullakanakar janïr yanaptʼkasaxa, irpir chuymaninakax Jehová Diosan qullan ajayup mayisipxañapawa. Ukat Amuyasiri Chiqapa Uywatan apayanit qillqatanakatsa yatxatapxañaparakiwa (Mat. 24:45MT).

Sumankañat sipansa qʼumäñasawa

15. ¿Taman maynix mä jachʼa juchar purispa ukhaxa kamachañasasa?

15 Jumanakkamax sum apasipxam sasaw Bibliax cristianonakar amtayistu. Ukampis akham sarakiwa: “Khitinakatix Diosan yatiñanïpki ukanakan jakañanakapax nayraqatax qʼumawa, [ukat sumankirirakiwa]” sasa (Sant. 3:17). Ukhamasti, mayninakampi sumankañ thaqañat sipansa Diosampi sum apasiñaw nayrankañapa. Ukatakix Jupar kusisiykir qʼum sarnaqañasawa. Sañäni, mä jilatas jan ukax kullakas mä jachʼa juchar purispa, ukat jiwasax uk yatsna ukhaxa, irpir chuymaninakar yatiyam sasin sañasawa (1 Cor. 6:9, 10; Sant. 5:14-16). Ukampis juchanix jan yatiykani ukhaxa, jiwasaw irpir chuymaninakar yatiyañasa. Ukat uka jilatampi jan ukax kullakampi sum apasiñ laykuki juchap imxässna ukhax jiwasxaruw juchap apxatassna (Levítico 5:1 liytʼasiñapawa).

16. ¿Kunsa irpir chuymaninakax Jehú chachat yatiqasipxaspa?

16 Jehú chachax uk sum amuyäna. Ukatwa juchararanakampi sum apasiñat sipansa, kunatï Dios naryaqatan chiqäki uk luräna. Kunapachatï Diosan khitatax Acab reyin familiapar juchañchir saräna ukhaxa, mäkiw reyin Joram yuqapampi ukat Jezabel ñanqha reynampix jikxatir mistunipxäna. Ukat akham sasaw sapxäna: “¿Jehú, jumax nayampïtati, jan ukax nayamp nuwasirïtacha?” sasa. Ukxarusti Jehux sänwa: “¿Kuna sumankañaraki jumampi utjaspasti Jezabel taykamax jan walinakana sarnaqaskaki yaqha chachanakampi, ukhamarak walja layqasiñanakapampisa ukkhaxa?” sasa (2 Rey. 9:22). Ukat Jehú chachax mäkiw arcopampi flechtʼasax Joram reyir chuymat passuyäna. ¿Kunsa irpir chuymaninakax yatiqapxaspa? Kunapachatï maynix mä jachʼa juchar puri ukat jan arrepentisiñ munki ukhaxa, tama taypit jaqsusiñapawa. Janiw jupampi sumankañ munasakix tamar qʼañuchasiñapäkiti (1 Cor. 5:1, 2, 11-13).

17. ¿Taman sumankañ utjañapatakix kunjamsa taqinis yanaptʼsna?

17 Chiqpachansa, awisakiw jachʼa juchanakat jan waltʼäsiñax utji. Ukhamasti, tama taypin maynimpi jan waltʼayasiñäni ukhaxa, munasiñampi perdonasisin armxañasawa. Bibliax akham sistuwa: “Khititix jan wali luratata perdonki ukaxa, jukʼampi suma munasiñwa utjayi; khititix jan wali luratata parlaskaki ukaxa, jaqi masiparuxa jukʼampiwa jithiqayi” sasa (Pro. 17:9). Ukarjam phuqañataki chʼamachasiñäni ukhaxa, jilat kullakanakampis ukat Jehová Diosampis wali sumwa apasiñäni (Mat. 6:14, 15).

Sumankasax walja bendición katuqsna

18, 19. ¿Sumankañ thaqhasax kuna askinaksa katuqañäni?

18 Kunapachatï mayninakampi sum apasiñataki chʼamachastan ukhaxa, wali askinakwa katuqtanxa. Nayraqatxa, Jehová Diosampiw sum apastanxa, ukat tama taypinsa mä wawakiw sarnaqasiraktanxa. Ukatsti, tama taypin sum apasisaxa, ‘sumankañ arunak parlañatakiw wakichastanxa’ (Efe. 6:15). Ukhamatwa “taqinimpis sumanktanxa”. Jan istʼañ munapki ukhasa, tuqisipxi ukhasa munasiñampi ukat llampʼu chuymampiw taqinir uñjtanxa (2 Tim. 2:24).

19 Ukat amtarakiñäni, jiwatanakatxa ‘aski jaqinakas, jan aski jaqinakas’ jaktanipxaniwa sasaw Bibliax yatichistu (Hech. 24:15MT). Ukhamasti, kunayman kasta jaqinakaw jiwatat jaktanipxani. Jaqinakax aka Uraqin utjañ qalltkäna ukhatpachwa millón millón jiwatanakax taqi chiqan jaktanipxani (Luc. 11:50, 51). ¿Janit jiwasatakix taqi uka jaqinakar Diosan suma thakipat yatichañax wali askïkani? Jïsa, ukatwa jichhatpach sumankañ thaqhañataki chʼamachasiñasaxa, ukhamata taqi uka jaqinakar sum yanaptʼañataki.

¿Kunsa yatiqawaytanxa?

• ¿Maynir chuym usuchjatas amuyasiñäni ukhax kunanaksa lurañasa?

• ¿Mä cristian masin chuym ustʼayatax kunjamatsa sumankañ thaqatas uñachtʼaysna?

• ¿Panini jan waltʼayasipki ukhax kunjamatsa mä irpir chuymanix sum yanaptʼaspa?

• ¿Jaqi masimpi sumankañat sipansa kunas nayrankañapa?

[Jiskt’anaka]

[29 janan fotonakapa]

Taqi chuym perdonirinakarux Jehová Diosax munasiwa