Qullan ajayun irpataw sarnaqapxäna

“Jichhasti naya Tatituw chʼamax churta, nayarakiw khitta.” (ISA. 48:16.)

1, 2. ¿Kunas Diosar iyawsañatakix yanaptʼistaspa, ukat Diosan nayra luqtirinakapat yatiqasax kuna askinaksa jikxatañäni?

 ABEL chachax jakkäna uka tiempotpachas Diosar iyawsir jaqinakax utjkchïnxa, ‘janiw taqinis’ uka kasta iyawsäwinïpkiti (2 Tes. 3:2). Ukhamax ¿kunas Diosar iyawsañasa jan ukax Jupar taqi chuym atinisiñsa yanaptʼistaspa? ¿Kunjamatsa Diosar taqi chuym iyawsatas uñachtʼaysna? Chiqansa, Jehová Diosan arunakapat yatxatañasawa. ‘Iyawsañaxa istʼatas laykuw utji’ sasaw Bibliax qhanañchi (Rom. 10:17). Ukat iyawsäwix qullan ajayun achupankiwa sasaw saraki (Gál. 5:22, 23). Ukhamax Diosar taqi chuym iyawsañ munasax qullan ajayu mayiñasawa.

² Jehová Diosar iyawsir nayra jaqinakax Dios chuymapuniw nasipxpachäna sasaw yaqhipax amuyapxi. Ukampis ukax janiw ukhamäkiti, jupanakax “jiwasjam jaqiki[pxa]rakïnwa” (Sant. 5:17). Pächasiri, axsariri ukat pantjasiri ukham jaqïpxänwa. Ukampis qullan ajayun yanaptʼatax jachʼa jan waltʼäwinakaruw saykatapxäna, wali ‘chʼamaniw tukxapxäna’ (Heb. 11:34). Ukhamax kunjamsa, Jehová Diosax jupanakar qullan ajayupampi yanaptʼäna, uka tuqinakat uñjañäni. Ukhamatwa jichhürunakansa yantʼanakar atipjañäni.

Moisesarux wal chʼamañchäna

3-5. 1) Moisesax qullan ajayump yanaptʼataw taqi kuns luräna sasaxa, ¿kunats sistanxa? 2) ¿Kunjamsa Jehová Diosax Moisesar qullan ajayupampi yanaptʼäna, ukat ukax kunsa yatichistu?

³ Israelitanakax Egipto markat mistunxapxäna ukhaxa, Moisesax wali “llampʼu chuymani” jaqit uñtʼatänwa (Núm. 12:3). Ukat Israel markar pʼiqtʼañapatakiw Jehová Diosax jupar uttʼayäna. Chiqas uk phuqañax janiw faciläkänti. Ukampis qullan ajayun yanaptʼataw profetjamasa, taripirjamasa, qillqirjamasa ukat pʼiqtʼirjamasa sum irnaqäna. Ukat milagronaks lurarakïnwa (Isaías 63:11-14 liytʼasiñapawa). Ukhamarusa, janiw wakichatäkti sasaw mä kutix sarakïna (Núm. 11:14, 15). Ukatwa ‘jupxankkäna uka ajayut chikat’ apaqasinxa Jehová Diosax 70 chachanakar churäna, ukhamata Moisesar yanaptʼapxañapataki (Núm. 11:16, 17). ¿Kuns ukax uñachtʼayistu? Naya sapatakix uka luräwix wali chʼamawa sasins Moisesax amuykchïnxa, qullan ajayuw jupar yanaptʼaskäna. Ukat 70 jilïrinakas qullan ajayun yanaptʼataw phuqapxarakïna.

⁴ Taqi luräwinak phuqañapatakiw Diosax Moisesar qullan ajayu churäna. Ukat 70 chachanakar churañataki mä jukʼa apaqkäna ukhasa, qullan ajayux jupxan utjaskakïnwa, ukhamatwa lurañanakap sum phuqäna. Mä arunxa, qhawqhatix munaski ukarjamaw Moisesas ukat mayninakas qullan ajay katuqapxäna. Jichhürunakanxa, ukhamarakiw Diosax qullan ajayup churistu. Biblianxa akham siwa: “Taqiniw jachʼa qamir kankañapatxa katuqtanxa” ukat “Diosax ajayupxa jilarkirwa churaraki” sasa (Juan 1:16; 3:34).

⁵ ¿Jumax kuna jan walinakansa uñjasta? ¿Lurañanakamat wal jilxattaski? ¿Familiaman qullqit pistʼañat utji, jan ukax maynich usunti, ukat qullqi jikxatañax wali chʼamati? ¿Jupanakar ajay tuqit yanaptʼañas ukham chʼamarakiti? Ukat ¿tama taypin chʼama luräwinakat llakisiytamxa? Ukhamächi ukhaxa, Jehová Diosaw qullan ajayup tuqix chʼam churiristamxa ukat yanaptʼarakiristamxa, uk jan armasimti (Rom. 15:13).

 Bezaleel chacharux yatiñ churäna

6-8. 1) ¿Bezaleel ukat Aholiab chachanakax kunanaksa qullan ajayun yanaptʼatax lurapxäna? 2) ¿Uka chachanakarux qullan ajayuw yanaptʼäna sasax kunats sistanxa? 3) ¿Kunjamsa Bezaleel chachan luratanakapax chʼamañchistu?

⁶ Moisesan mä mita masipat parltʼañäni, Bezaleel satänwa, juparux ukhamarakiw qullan ajayux yanaptʼäna (Éxodo 35:30-35 liytʼasiñapawa). Kunatï tabernáculo utan utjañapäkäna ukanakwa jupax lurañapäna. ¿Taqi ukanak lurañ yatpachänti? Inasa, ukampis uka nayrax Egipto markan ladrillo lurañakwa yatpachäna (Éxo. 1:13, 14). Ukhamax ¿kunjamatsa wali chʼamanak lurpachäna? Bibliax akham siwa: ‘Diosax ajayupampiw phuqtʼi yatiñanïñapataki, suma amuytʼanïñapataki taqi kunanak yatirïñapataki, ukhamarak taqi kunanak lurirïñapataki. Ukat ukham yaqha yänakamp lurañapataki’ sasa. Kunxay jupax lurañ yatchïna, ukampis Diosaw qullan ajayupamp yatiñkankañ churäna. Ukat Aholiab chacharus ukhamarakiw Diosax yanaptʼäna. Ukhamax panpachaniw sum yatsusin yaqhanakarus yatichapxarakïna, Diosaw “suma amuytʼa, yatichañapataki” churäna.

⁷ Qullan ajayun yanaptʼataw Bezaleel ukat Aholiab chachanakax lurañanakap wali sum phuqapxäna. 500 maranak qhipatsa luratanakapax apnaqasiskakïnwa (2 Cró. 1:2-6). Ukampis jupanakax janiw jichha tiempo jaqinakjamax jachʼañchasipkänti, janiw sutinakapsa luratanakxar qillqxatapkänti. Jan ukasti Jehová Diosaruw jachʼañchañ munapxäna (Éxo. 36:1, 2).

⁸ Jichhas ukhamarakiw yaqhipax chʼama luräwinakampi phuqapxi. Sañäni, tantachasiñ utanak lurañasa, Bibliat apsut qillqatanak lurañasa, jachʼa tantachäwinak wakichañasa janiw faciläkiti. Ukat yaqhip jilatanakax jan waltʼäwin uñjasirinakaru yanaptʼañataki uttʼayatäpxiwa, ukat wila tuqit doctoranakar qhanañchirinakas utjarakiwa. Chiqansa, mä qhawqhanikiw ukanak lurañatakix wali suma yatxattʼatäpxi. Ukampis taqiniw qullan ajayun yanaptʼatax taqi ukanak sum phuqasipki. ¿Jiwasanakat kamsaraksnasa? ¿Diosan markapan luräwinakax utjki ukanakax janiw nayatakjamäkiti, yatxattʼat jilatanakatakiw sasat amuytanxa? Ukhamächi ukhaxa, ak amtañasawa: Diosan qullan ajayupaw taqi ukanak lurañ yanaptʼistani, ukat kuna luräwtï Jehová Diosat katuqkañäni uk phuqañatakisa yatiñkankañ churarakistaniwa.

Josué chacharux yanaptʼänwa

9. ¿Egipto markat israelitanakax mistxapxäna uka qhipatxa kuna jan walinsa uñjasipxäna, ukat kunas munasïna?

⁹ Jichhax Moisés ukat Bezaleel chachanakan urunakapan jakir yaqha chachat parltʼarakiñäni. Egipto markat israelitanakax mistxapxäna uka qhipatxa, amalecitanakaw Diosan markapar ina chʼusat qallasipxäna. Israelitanakax janis nuwasiñataki wakichatäpkchïnxa, nuwasipxañapänwa (Éxo. 13:17; 17:8). Ukampis janiw ejército pʼiqtʼiris utjkänti, ukhamax ¿khitis pʼiqtʼpachäna?

10. ¿Khitin yanaptʼatas Josué chachasa ukat ejercitopasa atipjapxäna?

¹⁰ Josué chacharuw Jehová Diosax pʼiqtʼirit uttʼayäna. Kunsa jumax lurañ yatta sasin jisktʼapxaspäna ukhaxa, ¿kamsaspänsa? Inas akham sischispäna: “Esclavot irnaqañ yatta, ñiqʼi takiñs ukat maná apthapiñs yatiraktwa” sasa. Amtapxañäni, Elisama sat achachilapax Efraín tribun ejercitoparuw pʼiqtʼäna, 108.100 jaqinakxaruw pʼiqtʼäna (Núm. 2:18, 24; 1 Cró. 7:26, 27). Ukampis Jehová Diosax janiw juparus ni Nun sat yuqaparus ajllkänti. Jan ukasti, Josué chachar ajllim, jupaw uñisirinakaparux atipjani sasaw Moisesar säna. Ukatxa, jornalpachaw nuwasipxäna ukat Israel markaw atipjäna. ¿Kunatsa? Josué chachax taqi kunanwa Diosar istʼäna ukat qullan ajayurjamaw phuqäna (Éxo. 17:9-13).

11. Josué chachjam yanaptʼatäñ munstan ukhaxa, ¿kun lurañasasa?

¹¹ Josué chachax ‘yatiñkankañwa katuqäna’. Moisesan jiwatapatxa jupaw Israel markar  piqtʼxäna (Deu. 34:9). Ukampis qullan ajayux janiw profetjam irnaqañapatakis ni milagronak lurañatakis yanaptʼkänti, jan ukasti Israel markan sum apnaqañatakiw yanaptʼäna. Ukhamat Canaán uraqin jakasipxañapataki. Cristianjamax ukhamarakiw awisax chʼama lurañanak katuqtanxa, ukampis Josué chachat yatiqasiñasawa, ukat taqi chuym phuqañataki chʼamachasiñasawa. Jiwasatï Diosan kamachinakaparjam sarnaqañäni ukhaxa, Josué chacharjamaw Jehová Diosax yanaptʼarakistani (Jos. 1:7-9).

Gedeonarux wal yanaptʼäna

12-14. 1) Gedeonax 300 soldadonakampi madianitanakar atipjapkäna ukaxa, ¿kuns yatichistu? 2) ¿Kunjamsa Jehová Diosax Gedeonar yanaptʼäna? 3) ¿Kunjamsa Jehová Diosax jupar atinisiñasatakix chʼamañchistu?

¹² Josué chachax jiwxäna uka qhipatxa, Diosax luqtirinakapar qullan ajayumpi yanaptʼaskakïnwa. Kunjamsa ‘pisi chʼamaninakar wali chʼamani tukuyäna’ ukax wali sumaw Jueces libron qhanañchasi (Heb. 11:34). Maynix Gedeón satänwa, Israel markar arxatañapatakiw Diosax jupar qullan ajayu churäna (Jue. 6:34). Madianitanakat sipansa, israelitanakan ejercitopax wali jukʼanikïnwa. Ukampis “jumampïpki uka jaqinakaxa sinti waljanïpxiwa” sasaw Diosax Gedeonar säna. Ukatwa pä kutix ejercitop jukʼaptayäna. 450 madianitanakampi nuwasiñaw mä israelitar waktʼäna (Jue. 7:2-8; 8:10). ¿Kunats Jehová Diosax ukham sispachäna? ¿Kuns ukampix uñachtʼayañ munpachäna? Israelitanakax walja chachanakampi nuwasir sarasin atipapxaspäna ukhaxa, chʼamapampikis atipjapkaspa ukhamwa amuyasipxaspäna, ukatwa Diosax ukham mayïna.

¹³ Gedeonan ejercitopankkasmas ukham amuytʼañäni. Niyaw guerrax qalltañampïski, ukat soldado masinakamatxa janiw maynis axsarkiti, taqinirakiw wakichtʼatäpxi. Uk uñjasaxa, ¿atipapxapunïwa sasmati? Jan ukax ¿kunjamakirakïni sasach axsarxasma? Kunas pasani ukxa janiw Gedeonax yatkänti. Ukampis janiw axsarayaskänti, kuntï Diosax siskän taqi ukanakawa luräna (Jueces 7:9-14 liytʼasiñapawa). Chiqapunit Diosax jupanakar yanapaskäna janicha uk yatiñatakix mä señalwa mayïna (Jue. 6:36-40). Ukham mayitapatxa Diosax janiw coleraskänti. Antisas Gedeonarux jukʼampwa chʼamachtʼäna.

¹⁴ Jehová Diosan chʼamapax janiw tukuskaspati. Ukat luqtirinakapar kunjamat qhispiyañsa sum yatiraki. Awisax jan yanapasirjam pisi chʼam jaqinakampiw markapar yanaptʼayi. Yaqhipax jan atipañjam llakinakanwa chʼam tuktanxa ukat awisax walja uñisirinakan muyuntataw uñjastanxa. ¿Ukhaman uñjasisax kun lurañas wakisispa? Chiqansa, janiw Gedeonjam mä señala suyksnati. Ukampis Jehová Diosax Arupampi ukat qullan ajayun irpat markapampiw yanaptʼistu (Rom. 8:31, 32). Kuntï Jupax churämaw siskistu ukanak yatisax jukʼampiw Jupar atinistanxa.

“Jefté chachxaru[w] jutäna”

15, 16. ¿Kunjamatsa Jeften phuchapax Dios chuymäñ yatiqäna, ukat kunsa awk taykanakax yatiqasipxaspa?

¹⁵ Walja maranak qhipatxa, amonitanakampiw israelitanakax nuwasipxarakïna, ukhaw “Diosan ajayupaw Jefté chacharu jutäna”. Diosar jachʼañchañ munasasa ukat guerran atipañ munasasa, Jumatix amonitanakaru atipjayitäta ukaxa, khititix utajat nayar katuqir nayraqat mistsunkani ukax Jumatakïniwa sasaw Jefté chachax Jehová Diosar säna. Ukat amonitanakampi nuwasïwit kuttʼankän ukhaxa, phuchapaw katuqirix mistsunïna (Jue. 11:29-31, 34). ¿Phuchapan mistuniñap janit amuykpachäna? Inasa, kunattix mä sapa wawanikïnwa. Ukhampachas arup phuqänwa. Ukatwa Diosar serviñapatakix Siló siski uka chiqar khitxäna. Niyakixay uka phuchapax chiqa yupaychäwir taqi chuyma arxatarakchïnxa, awkiparux akham sänwa: “Kuntix Diosarux arskta ukxa nayampix luraskakim” sasa (Jueces 11:36 liytʼasiñapawa). Jïsa, qullan ajayun yanaptʼataw phuqapxäna.

 ¹⁶ ¿Kunatsa Jeften phuchapax Jehová Diosar servirix taqi chuym sarpachäna? Awkipax kunjamsa Diosar luqtäna uk uñjasaw ukham lurarakpachäna. Awk taykanaka, ¿kuns uka uñachtʼäwit yatiqapxasma? ¿Wawanakamatakix yatiqasiñjamat sum sarnaqasipkta? ¿Kuntï wawanakar yatichasipkta ukarjamat sarnaqapxta? Chiqas kunas chuymanakaman utji ukxa wawanakax wal amuyapxi. Ukhamaxa, janiw Diosar mayisisakisa ni yatichañatak wal chʼamachasisakis Jehová Diosar taqi chuyma munasipxatam uñachtʼayapxañamäkiti. Jan ukasti, luratanakampi uñachtʼayapxañamawa. Wawanakax jumanakar uñjasaw Jehová Diosar taqi chuyma luqtañ munapxarakini. ¡Ukax wali kusiskañäniwa!

Sansonarux wali chʼamani tukuyäna

17. ¿Qullan ajay katuqasax kuns Sansonax luräna?

¹⁷ Israelitanakax filisteonakan katuntata uñjasipxäna ukhaxa, Sansonar qullan ajay tuqi chʼam churasaw Diosax markapar qhispiyarakïna (Jue. 13:24, 25, NM). Jupjam wali chʼaman jaqix janiw utjkänti. Uka chʼamampiw muspharkañanak luräna. Mä kutixa, Sansonar katuntañ yanaptʼapxita sasaw filisteonakax mä qhawqha israelitanakar arxayapxäna. “Ukampis Diosan ajayupaw Sansonxar jutäna. Ukatsti Sansonax amparanakapan ñachʼantatäki uka wiskanakxa jan kunakiw tʼaqaräna, mä lino sat pita nakhantataru uñtata.” (Jue. 15:14.) Ukampis qhipatxa jan amuyasisaw chʼamapxa aptʼasïna. Ukat Diosar taqi chuym iyawsatap laykuxa wasitampiw chʼam katuqäna (Heb. 11:32-34; Jue. 16:18-21, 28-30). Chiqansa, janiw chʼamapampikix ukanak lurkaspänti, Diosaw qullan ajayupamp tuqix ukanak lurañ yanaptʼäna. Ukhamarusa sarnaqäwipax yanaptʼistaspawa.

18, 19. 1) ¿Sansonat yatxatañax kunjams yanaptʼistu? 2) ¿Diosan nayra luqtirinakapat aka yatichäwin yatxatasax kuna askinaksa apstanxa?

¹⁸ Sansonar uñtasitarakiw qullan ajayux yanaptʼistu. Uka ajayun yanaptʼataw kun lurañtï Jesusax jaytawaykistu uk phuqasktanxa. “Jaqinakar [Jesusxat] yatiyiri, qhanañchiriraki” sarapxam sasaw Biblian sistu (Hech. 10:42). Chiqansa, ukanakampi phuqañax janiw faciläkiti.  Ukampis kuntï cristianjam lurañasäki ukanak phuqañxa qullan ajayuw yanaptʼistu. Isaiasjamaw akham saraktanxa: ‘Jehová Diosaw nayar khitanitu, chʼamapsa churarakitu’ sasa (Isa. 48:16, NM). Chiqansa, Diosan qullan ajayupaw jiwasar yanaptʼaskistu. Ukhamax wali kusisit irnaqapxañäni. Diosaw kunjamtï Moisés, Bezaleel ukat Josué chachanakar yanaptʼkänxa, ukham taqi luräwinakan sum phuqañasatakix yanaptʼarakistani. Ukhamasti, ‘Diosan arupxa mä espadar uñtata katxarupxañäni’. Kunjamtï Gedeón, Jefté ukat Sansón chachanakar chʼam churkänxa, ukhamarakiw jiwasarux chʼam churarakistani (Efe. 6:17, 18). Ukat jan waltʼäwin uñjasiñäni ukhaxa, Jehová Diosar yanaptʼa mayiñ janipun armañäniti. Ukhamatwa, ajay tuqin Sansonjam wali chʼamani jikxatasiñäni.

¹⁹ Ukat khitinakatï chiqa yupaychäwir jan axsartʼas arxatapki ukanakax walja bendicionanakwa katuqapxani. Qullan ajayupampi irpasayasiñäni ukhaxa, iyawsäwisax urut urutjamaw jukʼamp jilxattarakini. Ukampis jutïr yatichäwinxa, Griego Arut Qullan Qillqatanakan utjki uka sarnaqäwinakatwa yatxataskañäni. Kunjamsa Diosax taqi chuyma luqtir nayra cristianonakar qullan ajayupampi Pentecostés urut nayras ukat uka qhipatsa yanaptʼatayna ukanakwa uñjaskañäni.

¿Kunjamsa qullan ajayux jupanakar yanaptʼäna ukat kuns jumax yatiqta?

• Moisés

• Bezaleel

• Josué

• Gedeón

• Jefté

• Sansón

[Jiskt’anaka]

[22 janan qhanañchäwipa]

Ajay tuqin Sansonjam chʼamanïñasatakix qullan ajayuw yanaptʼistaspa

[21 janan fotopa]

Wawanakax awk taykatwa yatiqasiñ yatipxi