Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

“Amtasipjjapunim, nayajj sapürupuniw jumanakampïskta”

“Amtasipjjapunim, nayajj sapürupuniw jumanakampïskta”

“Amtasipjjapunim, nayajj sapürupuniw jumanakampïskta akapachan tukusiñapkama.” (MAT. 28:20)

1. 1) Trigompit qorampit Jesusajj mä uñachtʼäwipan parlkäna uka toqet mä qawqha arunakamp qhanañchtʼam. 2) ¿Ukajj kamsañs muni uk kunjamsa Jesusajj qhanañchtʼäna?

JESUSAJJ Diosan Apnaqäwipat parlkäna uka uñachtʼäwipanjja, trigo phawiri mä jaqeta ukat mä uñisirin uka suma jatha phawatapar jan wali qora jathampi phawantiritwa parläna. Ukat qorajj trigot sipans jukʼampiw jilanti, ukampis yapunejj uywatanakapar akham sänwa: “Aliskpan sam, kunapachatejj yawthapiñ [jan ukajj apthapiña] horasajj purinkan ukkha[kama]” sasa. Apthapiñ horasajj purini ukhajja, qorajj phichhantatäjjewa ukat trigojj sumarak imasjje. Ukajj kamsañs muni uk Jesús pachpaw qhanañchäna (Mateo 13:24-30, 37-43 liytʼasiñapawa). ¿Kunsa uka uñachtʼäwejj qhanstayi? ( “Trigompi qorampi” siski uka recuadro uñjjattʼam.)

2. 1) ¿Kuntï yapuchirin yapupan paski ukajj kunsa uñachtʼayi? 2) Jesusan uñachtʼäwipatjja, ¿kuna tiempotsa parlaskañäni?

2 Kuntï yapuchirin yapupan paskäna ukajja, kunjamsa ukat kunapachas Jesusajj aka Oraqet trigor uñtasit jaqenakaru, mä arunjja, Jesusamp chika apnaqanipkani uka ajllit cristianonakar apthapini ukwa uñachtʼayaskäna. Phawañajj Pentecostés 33 maranwa qalltäna. Ukat apthapiñ horasajja, akapacha tukuya urunakan jakapki uka ajllitanakajj qhep qhepa sellompi chimputäpkani ukat alajjpachan jakañatak jaktayatäpkani ukhaw tukuyani (Mat. 24:31; Apo. 7:1-4). Kunjamtï alto qollu patat uñtanisajj kunanakas uka jakʼanakan utjki ukanak qhan uñjtanjja, ukhamarakiw Jesusan uka uñachtʼäwipajj kunanakas niy 2.000 maranakan pasaski ukanak amuytʼañatak yanaptʼistu. ¿Kunanakatï Reino toqet pasaski ukanakat kunsa jiwasajj amuytanjja? Jesusan uñachtʼäwipanjja, phawaña horasata, jiltañ horasata ukat yawthapiñ horasatwa parli. Ukampis aka yatichäwinjja, yawthapiñ horasatwa jilpach parlaskañäni. *

 JESUSAMP SUMA UÑJATÄPJJEWA

3. 1) Khä 100 mara qalltanakanjja, ¿kunas pasäna? 2) Mateo 13:28 qellqatarjamajja, ¿kunsa jisktʼapjjäna, ukat khitinakas uk jisktʼapjjäna? (Qhanañchtʼäwip uñjjattʼarakim.)

3 Khä 100 mara qalltanakanwa, “qorajja” qhanpach uñstäna, kunapachatï kʼari cristianonakan utjatapajj akapachan qhan amuyasjjäna ukha (Mat. 13:26). Kimsa patak maranakanjja, ajllit cristianonakat sipansa, kʼari cristianonakaw waljapjjäna. Amtañäni, Jesusan uñachtʼäwiparjamajja, uywatanakajj jan wali qoranak apsupjjeristi sasaw yapunir sapjjäna (Mat. 13:28). * ¿Kamsäns uywiripajja?

4. 1) ¿Kuntï Jesusajj siskäna ukajj kunsa uñachtʼayi? 2) ¿Kunapachas trigor uñtasit cristianonakajj qhan amuyasjjäna?

4 Trigompit qorampit parlkasajja, Jesusajj akham sänwa: “Aliskpan sam, kunapachatejj yawthapiñ horasajj purinkan ukkha[kama]” sasa. Uka arunakapajja, nayrïr patak maranakat jichhakamas trigor uñtasit ajllit cristianonakajj aka Oraqen utjapunitapwa uñachtʼayi. Ukjja, kuntï Jesusajj arkirinakapar qhepat siskäna ukarjamaw ukham sistanjja, jupajj akham sänwa: “Nayajj sapürupuniw jumanakampïskta akapachan tukusiñapkama” sasa (Mat. 28:20). Ukhamajja, ajllit cristianonakajj sapürupuniw akapach tukusiñapkamajj Jesusamp jarkʼaqatapjjañapäna. Ukat niyakejjay qorar uñtasit kʼari cristianonakajj walj utj-jjchïnjja, uka walja tiempon khitinakay trigor uñtasit cristianöpjjchïna uk janiw sum yatktanti. Ukampis yawthapiñ horasajj janïr purinkipan 30 maranak nayrajja, trigor uñtasit cristianonakajj khitinakäpjjänsa ukajj qhanaw amuyasjjäna. ¿Kunjamatsa amuyasjjäna?

MÄ KHITATAW THAK WAKICHI

5. ¿Kunjamsa Malaquiasan profeciapajj nayrïr patak maranakan phoqhasïna?

 5 Kuntï Jesusajj trigompit qorampit uñachtʼäwipan parlkäna ukarjamajja, kunanakas pasañapäna uk walja maranaka nayraw Jehová Diosajj  Malaquías profetap toqe qhanañchäna (Malaquías 3:1-4 liytʼasiñapawa). Bautisir Juanaw ‘thaki wakichiri khitatänjja’ (Mat. 11:10, 11). Jupajj 29 jichha pach maran jutkäna ukhajja, Israel markan taripatäñapaw jakʼankjjäna. Ukatjja, Jesusaw payïr khitatarakïnjja. Jupaw Jerusalenankir templo pay kuti jan wali luräwinakat qʼomachäna: nayraqatjja, aka Oraqen yatiyañ qalltkasa ukat yaqsti yatiyañ niya tukuyañampiskäna ukharaki (Mat. 21:12, 13; Juan 2:14-17). Ukhamajja, Jesusan qʼomachañapatakejj tiempow munasïna.

6. 1) ¿Malaquiasan profeciapajj kunapachas jukʼamp sum phoqhasïna? 2) ¿Kuna tiemponsa Jesusajj Diosan uttʼayat templop uñjäna? (Qhanañchtʼäwip uñjjattʼarakismawa.)

 6 ¿Malaquiasan profeciapajj kunapachas jukʼamp sum phoqhasïna? Khä 1914 mara janïr purinkipan walja maranak nayrajja, Charles Taze Russell ukat yanapirinakapampejj Bautisir Juanjamarakiw irnaqtʼapjjäna. Ukham irnaqtʼasajja, Biblian cheqa yatichäwinakapwa qhanstayapjjäna. Bibliat Yatjjatirinakajja, Criston loqtasïwipajj kunsa cheqpachapuni sañs muni, infierno yatichäwejj kʼarïtapa ukat ‘markanakar tiempojj churatäkäna’ ukan tukusiñapajj jakʼankatapwa qhanstayapjjäna. Ukhamäkchïnsa, Criston arkiripäpjjtwa siri religionanakajj waljaw utjäna. Ukatwa aka wakiskir jisktʼar qhanañchañajj wakisïna: Uka religionanakatjja, ¿kawkïris trigor uñtasitänjja? Uk qhanstayañatakejja, Jesusajj 1914 maranwa Diosan uttʼayat templop uñjañ qalltäna. Uk uñjañatakisa ukat qʼomachañatakis tiempow munasïna; 1914 marat 1919 qallta marakama. *

UÑJAÑA UKAT QʼOMACHAÑ TIEMPO

7. Jesusajj Diosan uttʼayat templop 1914 maran uñjañ qalltkäna ukhajj ¿kunsa jikjjatäna?

7 Jesusajj Diosan uttʼayat templop uñjañ qalltäna ukhajj ¿kuns jikjjatäna? Bibliat taqe chuyma Yatjjatir mä jiskʼa gruporuw jikjjatäna, jupanakajj 30 maranak jilaw chʼamapsa ukat qollqepsa Diosan arunakap yatiyañatakejj apstʼasipjjatayna. * Jupanakajj jukʼanikïpkchïnsa,  Supayan qoranakapampi jan aynachtʼatäpjjatap jikjjatasajj Jesusasa ukat angelanakas wal kusisipjjpachäna. Ukampis ‘Leví tribur qʼomachañaw’ wakisïna, mä arunjja ajllitanakaruw qʼomachasiñapäna (Mal. 3:2, 3; 1 Ped. 4:17). ¿Kunatsa?

8. ¿Kunas 1914 mara qhepat pasäna?

8 Khaya 1914 mara janïr tukuskipanjja, Bibliat Yatjjatirinakajj alajjpachar jan sarapjjatapat yaqhepajj wali aynachtʼataw jikjjatasipjjäna. Ukat 1915, 1916 maranakanjja, Diosan jan markapankirinakaw yatiyañ toqet aynachtʼayañ munapjjäna. Ukat Russell jilatajj octubre 1916 maran jiwjjäna uka qhepatjja, Diosan markap taypin kunaw jan waltʼayasiñanakajj utj-jjäna. Watch Tower Bible and Tract Society ukankir paqallqo sarayirinakat pusiniw Rutherford jilatan pʼeqtʼañapatak amtapkäna uka contra saytʼapjjäna. Ukat jupanakaw jilat kullakanakar tʼaqanoqtayañ munapjjäna, ukampis agosto 1917 maranwa Betelat sarjjapjjäna, ukhamatwa qʼomachasïna. Ukhamarusa, Bibliat Yatjjatirinakat yaqhepajja, jaqeruw ajjsarapjjäna. Ukhamäkchïnsa, tamjamajj Jesusan qʼomachäwiparojj taqe chuymaw iyawsapjjäna ukat kuntï lurapjjañapäkäna ukwa lurapjjarakïna. Ukatwa Jesusajj jupanakar trigor uñtasit cheqa cristianonakarjam uñjäna, ukampis kʼari cristianonakarojj jan walitwa uñjäna, ukat cristianöpjjtwa sapki uka kʼari religionanakarojj ukhamarakiw jan walit uñjäna (Mal. 3:5; 2 Tim. 2:19). ¿Kunas ukat pasäna? Uk yatiñatakejja, trigompit qorampit uñachtʼäwit qalltan parlkayätan uka toqet yatjjataskakiñäni.

¿YAWTHAPIÑ HORASAJJ QALLTKÄNA UKA QHEPAT KUNAS PASÄNA?

9, 10. 1) Yawthapiñ horasatjja, ¿kunsa jichhajj yatjjataskañäni? 2) ¿Yawthapiñ horasan kunas nayraqat apthapisi?

9 “Yawthapiña horasasti akapach tukuskan uka uruwa” sasaw Jesusajj säna (Mat. 13:39). Yawthapiñ horasajj 1914 maranwa qalltawayi. Uka tiempon kunanakaw pasani säns Jesusajj uk phesqa toqet yatjjatañäni.

 10 Nayrïri: qoraw apthapisi. Jesusajj akham sänwa: “Yawthapiñ horasajj purinkan ukkhaw [yawthapirinakar] khitäjja uka qoranak nayraqat apsuñapataki, ukatsti marqa marqa wakichtʼasi[ñapataki]” sasa. Ukat 1914 mara qhepatjja, qorar uñtat kʼari cristianonakarojj angelanakaw apthapiñ qalltäna, ukhamatwa ajllit cristianonakajj jupanakat yaqhachatäpjjäna, jupanakajj “Diosan ajllit wawa[naka]parakiwa” (Mat. 13:30, 38, 41).

11. Jichhürunakkamasa, ¿kunansa cheqa cristianonakajj kʼari cristianonakat mayjäpjje?

11 Apthapiñajj nayrar sarantaskakïna ukhajja, uka pä gruponakajj qhanaw amuyasjjäna (Apo. 18:1, 4). Ukat 1919 maratakejja, Jachʼa Babilonian aynachtʼatapajj qhanaw amuyasïna. ¿Kunansa cheqa cristianonakajj kʼari cristianonakat mayjäpjje? Diosan arunakap yatiyañana. Bibliat Yatjjatirinakat pʼeqtʼirinakajja, Diosan Reinopat yatiyir sarañajj kunja wakiskirisa ukwa qhanstayapjjäna. Amuytʼañataki, To Whom the Work Is Entrusted (Khitinakarus ak lurañ confiyasi) sat qellqatajj 1919 maran apsuskäna ukanjja, taqe ajllit cristianonakaruw utat uta yatiyir sarapjjañapatak chʼamañchtʼasïna. Ukan akham sänwa: “Lurañajj waljapuniwa, ukampis Tatitutakiwa, ukat yanapapampiw phoqhañäni. Jumanakaw uka aski luräw katoqapjjtajja” sasa. ¿Ukarjam phoqhapjjänti? Uka marat aksarojja, Bibliat Yatjjatirinakajj jukʼampiw yatiyawayapjje sasaw Yatiyañataki revistajj 1922 maran yatiyäna. Ukhat mä jukʼa tiemporojja, uka cristianonakajj utat uta yatiyirit uñtʼatäjjapjjänwa, ukat jichhürunakkamas ukhamat uñtʼatakïsipkiwa.

12. ¿Kunapachatsa trigor uñtasit cristianonakar apthapisi?

 12 Payïri: trigow apthapisi. Jesusajj akham sasaw angelanakapar säna: “Trigsti pirwaru apthapipjjam” sasa (Mat. 13:30, MT). Ukat 1919 maratpachaw ajllit cristianonakajj Diosampi wasitat sum uñjata cristian tamar apthapitäpjjäna. Ukhamajja, aka qhepa urunakan jakir ajllit cristianonakatakejja, kunapachatï alajjpachan jakapjjañapatak jaktayatäpkani ukhaw jupanakar apthapiñajj tukuyjjani (Dan. 7:18, 22, 27).

13. Apocalipsis 18:7 qellqatajja, ¿kunsa Jachʼa Babiloniata ukat cristianöpjjtwa siri kʼari religionanakat qhanañchi?

  13 Kimsïri: wararipjjaniwa, laka chʼakhsa tʼurusipjjarakiniwa. Angelanakajj qoranak marq marqa apthapiñ tukuyapjjani ukhajj ¿kunas pasani? Khitinakatï qorar uñtasitäpki ukanakajj kunjamansa jikjjatasipjjani uka toqet parlkasajja, Jesusajj akham sänwa: “Ukanwa wararipjjani, laka chʼakhsa tʼurusipjjarakini” sasa (Mat. 13:42). ¿Ukajj jichhürunakanti pasaskpacha? Janiwa. Jichhürunakanjja, cristianöpjjtwa siri kʼari religionanakajj Jachʼa Babilonia taypinkirinakjamajj qʼañu warmjamarakiw akham sasipki: “Akan nayajj mä reinar uñtata qontʼatäsktwa, janiw ijmäkti, janirakiw tʼaqheskäsa” sasa (Apo. 18:7). Jupanakas munañanïpkaspa ukhamwa amuyasipjje, ukat ‘mä reinar uñtatas’ marka apnaqerinakjjar ‘qontʼatäkaspa’ ukhamwa jachʼañchasipjje. Ukhamajj jichhürunakanjja, qorar uñtasit cristianonakajj janiw wararipkiti, jan ukasti jachʼañchasisipkiwa. Ukampis ukajj niyaw mayjtʼañampïski.

Cristianöpjjtwa siri kʼari religionanakajj politican pʼeqtʼirinakamp mayachtʼatäpki ukanakajj niyaw tukjatäpjjani ( 13 tʼaqa uñjjattʼäta)

14. 1) ¿Kunapachasa ukat kunatsa kʼari cristianonakajj ‘laka chʼakhanakap tʼurusipjjani’? 2) ¿Mateo 13:42 qellqatat machaq amuytʼäwejj kunjamsa Salmo 112:10 qellqatan siski ukampejj pachpakïpjje? (Qhanañchtʼäwip uñjjattʼam.)

14 Jachʼa tʼaqhesïwi tiempon taqpach kʼari religionanakajj tukjatäpkani uka qhepatjja, khitinakatï ukar arkapkäna ukanakajj ukaruw imantasiñatak tʼijtapjjani, ukampis janiw kawkin imantasiñsa jikjjatapkaniti (Luc. 23:30; Apo. 6:15-17). Ukatjja, tukjäwit jan kunjam qhespiyasiñ amuyasisajja, jan kun kamachirjamäsaw wal wararipjjani ukat coleratas ‘laka chʼakhanakap tʼurusipjjani’. Ukat Jesusajj kunjamtï jachʼa tʼaqhesïwi tiempot arsuwaykänjja, jupanakajj uka tiemponwa “wal jachapjjani” (Mat. 24:30; Apo. 1:7). *

15. ¿Qorampejj kunas pasani, ukat kunapachas ukajj pasani?

 15 Pusïri: nina aqkis uka hornoruw jaqontatäpjjani. ¿Marq marqa wakichtʼat qorampejj kunas pasani? Angelanakajj “nina aqkis uka hornoruw jaqontapjjani” (Mat. 13:42). Ukhamajj wiñayatak tukjatäpjjaniwa. Ukatjja, khitinakatï kʼari yupaychäwir arkapjjäna ukanakajj jachʼa tʼaqhesïwi tiempo tukusini ukhaw tukjatäpjjani, mä arunjja, Armagedonana (Mal. 4:1).

16, 17. 1) Jesusajj profeciap tuktʼaykasajj ¿kun pasañapsa arsuwayi? 2) ¿Jesusan arunakapajj jichhaw phoqhasiskani sasajj kunatsa sissna?

 16 Phesqëri: aski jaqenakajj wal qhanapjjani. Jesusajj akham sasaw profeciap tuktʼayi: “Ukapachajj aski jaqenakajj Awkipan qhapaq markapanjja intjamaw qhanapjjani” sasa (Mat. 13:43, MT). ¿Kunapachasa ukat kawkinsa ukajj pasani? Uka arunakajj jichhaw phoqhasiskani. Jesusajj janiw jichhürunakan aka Oraqen phoqhasiñapat parlkänti, jan ukasti jutïr urunakanwa alajjpachan phoqhasini, uka toqetwa parlaskäna. * Kunatsa ukham sistanjja uk pä toqet amuytʼañäni.

17 Kunapachas ukajj pasani uk nayraqat amuytʼañäni. Jesusajj akham sänwa: “Ukapachajj aski  jaqenakajj [...] intjamaw qhanapjjani” sasa. ‘Ukapacha’ sasinjja, ‘qorajj nina aqkis uka hornoru jaqontatäniwa’ siskäna uka tiempotwa parlaski. Ukajja, jachʼa tʼaqhesïwi tukuyaruw pasani. Ukhamajja, uka pachpa tiemponwa ajllitanakajj ‘qhanapjjarakini’. Jichhajj kawkinsa pasani uk amuytʼarakiñäni. Aski jaqenakajj “Awkipan qhapaq markapan[wa]” qhanapjjani sasaw Jesusajj säna. ¿Ukajj kun sañs muni? Jachʼa tʼaqhesïwin qalltap tukuyjjani uka qhepatjja, ajllitanakat aka Oraqenkasipki ukanakajj qhep qhepa selljja katoqjjapjjaniwa. Ukhamajja, Jesusajj jachʼa tʼaqhesïwit parlkäna uka profeciaparjamajja, ajllitanakajj alajjpachar apthapitäpjjaniwa (Mat. 24:31) Ukanwa jupanakajj qhanapjjani, “Awkipan qhapaq markapa[na]”. Ukat Armagedón jachʼa chʼajjwäwi pasatatjja, Jesusan noviapjamaw ‘Corderon casarasïwipan’ kusisipjjani (Apo. 19:6-9).

¿KUNJAMSA YANAPTʼISTU?

18, 19. Jesusan uñachtʼäwipajj trigompit qorampit parlki uk sum amuytʼañajj ¿kunjamsa sapa maynir yanaptʼistu?

18 Jesusan uñachtʼäwipajj kuntï qhanañchkistu uk sumpach amuytʼañajj aka kimsa toqetwa yanaptʼistu. Nayraqatjja, jukʼamp sum amuytʼasirïñatakiw yanaptʼistu. Jesusan uñachtʼäwipajj kunatsa Jehová Diosajj jan walinak ukhamak uñjaskpacha ukwa qhanañchtʼistu. Jupajja, “wali llampʼu chuymampi[w] tʼunjañataki wakiyata qʼapisiñ vasonaka[r]” aguantawayi, ukhamat “khuyapayasiña vasonaka[r]” wakichañataki, jupanakaw trigor uñtasitäpjje (Rom. 9:22-24, MT). * Ukatjja, Diosar jukʼamp atinisiñatakiw chʼamañchtʼistu. Niyakejjay aka pachan tukusiñapajj jakʼachasisinkchejja, uñisirinakasajj jukʼampiw jiwas contra saytʼapjjani, ukampis ‘janiw atipjkistaniti’ (Jeremías 1:19 liytʼasiñapawa). Jehová Diosajj kunjamtï trigor uñtasit cristianonakar nayratpach jarkʼaqawaykejja, ukhamarakiw jiwasarojj jarkʼaqestani ukat “sapürupuniw” Jesús toqe ukat angelanakap toqe jiwasampïskani (Mat. 28:20).

19 Ukjjarojja, trigor uñtat cristianonakajj khitinakapjjesa uk amuytʼañwa Jesusan uñachtʼäwipajj yanaptʼarakistu. ¿Kunatsa ukajj wali wakiskirejja? Khitinakas trigor uñtasit cristianonakäpjje uk sum amuyañajja, qhepa urunakat Jesusajj arsuwaykäna uka profeciapan kuntï jisktʼkäna ukar qhanañchtʼañatakiw yanaptʼistu. Jupajj akham sasaw jisktʼäna: ‘¿Khitiraki amuyasiri cheqap uywatasti?’ sasa (Mat. 24:45, MT). Uka jisktʼarojj jutïr pä yatichäwinwa sum qhanañchasini.

 

^ tʼaqa 2 2 tʼaqa: Jesusan uñachtʼäwipajj kunanakampsa sañ muni uk amtañatakejja, “Intjamaw Diosan munañap phoqerinakajj qhanapjjani” siski uka yatichäw liytʼañamatakiw chʼamañchtʼanipjjsma. Ukajja, Yatiyañataki marzo 15, 2010 revistanwa jikjjatasi.

^ tʼaqa 3 3 tʼaqa: Niyakejjay Jesusan apostolonakapajj jiwatäjjapjjchïnjja, Jesusan uñachtʼäwiparjamajj aka Oraqen jiltʼapkäna uka ajllitanakarojj janiw uywatanakamp saskänti, jan ukasti trigomp sasipjjänwa, ukhamasti uywatanakajj angelanakamp sasiwa. Ukat qhepatjja, khitinakatï qora apthapipki ukanakajja, angelanakampi sasiwa sasaw Jesusajj uñachtʼäwipan qhanañchäna (Mat. 13:39).

^ tʼaqa 6 6 tʼaqa: Ukajj machaq qhanañchtʼäwiwa. Nayrajj 1918 maranwa Jesusajj Diosan uttʼayat templo uñjir jutäna sasaw amuyayätanjja.

^ tʼaqa 7 7 tʼaqa: Khaya 1910 marat 1914 marakamajja, Bibliat Yatjjatirinakajj niya 4.000.000 libronaka ukat 200.000.000 jila tratadonaka ukat folletonakwa jaqenakar lakirapjjatayna.

^ tʼaqa 14 14 tʼaqa: Akajja, Mateo 13:42 qellqatat machaq qhanañchtʼäwiwa. Nayrajja, qellqatanakasan akham sasaw qhanañchasïna: kʼari cristianonakajj walja maranakaw ‘wararisipki, laka chʼakhanakapsa tʼurusisipkaraki’, kunattejj ‘Supayan wawanakapätapwa’ ‘Diosan ajllit wawanakapajj’ qhanstayapjje, ukatwa wararisipki sasa (Mat. 13:38). Ukampis ak amuyañasawa, laka chʼakhanakap tʼurusisipki siski ukajj tukjäwi tiempotwa parlaski (Sal. 112:10).

^ tʼaqa 16 16 tʼaqa: Daniel 12:3 qellqatan akham siwa: “Wali amuytʼani jaqenakasti [ajllit cristianonakasti], [...] alajjpach qhanjamaw kʼajapjjarakini”. Aka Oraqenkkasajja, jupanakajj Diosan arunakap yatiyasaw qhanjam kʼajapjje. Ukhamajja, Mateo 13:43 qellqatan siski ukarjamajja, kunapachatï Diosan Reinopankjjapjjani ukhaw wal qhanapjjani. Ukampis nayrajja, uka pä qellqatajj Diosan arunakap yatiyañ tiempotwa parlaski sasaw amuyayätanjja.

^ tʼaqa 18 18 tʼaqa: Jehová Diosar jakʼachasipjjañäni sat librot 288 ukat 289 jananak uñjjattʼäta.