Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Jehová Diosan arunakapajj askiwa

Jehová Diosan arunakapajj askiwa

“[Jehová Dios] Tatitun arunakapajj askiwa, jan yatiñan jaqer yatiñan tukuyiriwa.” (SAL. 19:7)

1. Tantachäwinakasanjja, ¿kuna yatichäwinakatsa sapa kuti yatjjattanjja, ukat ukham yatjjatañajj kunatakis yanaptʼistu?

YATIYAÑATAKI revista mä jutïr tantachäwitak waktʼayaskasajja, inas akham jisktʼasirïsta: ‘¿Janit uka toqet yatjjatawayktanjja?’ sasa. Yamas jumatï Jehová Diosan Qhanañchirinakapampi walja tiempo tantachasiskstajja, inas yaqhep yatichäwinak kutin kutin yatjjatasitap amuysta. Niya sapa kutiw Diosan Reinopata, Jesucriston loqtasïwipata, yatiyañ toqeta, munasiña ukat iyawsäwi toqet yatjjattanjja. Uka yatichäwinakat kutin kutin yatjjatañaw iyawsäwisan chʼollqhëñasataki ukat kuntï ‘Diosan arunakapajj yatichkistu uk lurañataki’ ukat ‘jan aleqak ischʼukirïñasataki’ yanaptʼistu (Sant. 1:22).

2. 1) ¿‘Tatitun arunakapa’ siski ukajj kamsañs muni? 2) ¿Diosan leyinakapampi ukat jaqenakan leyinakapampejj kunansa mayjäpjje?

2 ‘Tatitun arunakapa’ sasin hebreo arut jaqokipatäki ukajja, Diosajj markapar leyinaka ukat mandamientonaka churkäna ukhamarak kuntï lurapjjañap maykäna ukanak sañ muni. Jaqenakan apsut leyinakajj janiw Diosan leyinakapjamäkiti, kunattejj awisajj mayjtʼayasiñapa jan ukajj askichtʼasiñapaw wakisi. Ukampis Jehová Diosan leyinakapajj cheqapawa, atiniskayawa ukat jiwasan askisatakirakiwa. Diosajj markapar leyinak nayrajj churkäna ukanakat yaqhep janis jichhürunakan phoqkstanjja, janiw jan walir tukkiti. Kunattejj salmo qellqerejj akham sänwa: ‘Arunakamajj wiñayatakiwa’ sasa (Sal. 119:144, NM).

3, 4. 1) ¿Diosan arunakapanjj kunas utjaraki? 2) ¿Israelitanakatï ukanak istʼapjjaspäna ukajj kuna askinaksa jikjjatapjjaspäna?

3 Diosan arunakapanjja, awisajj amuyasiñasatak ewjjtʼanakajj utjarakiwa, uk inas amuysta. Nayra Israel markajja, sapa kutiw Diosan profetanakap toqejj ewjjtʼanak katoqäna. Amtañäni, israelitanakajj Suma Oraqer niya mantañampïsipkäna ukhajja, akham sasaw Moisesajj ewjjtʼäna: “Jan jumanakpacha engañasipjjamti, janiraki Diosata armasimti ni yaqha diosanakarus yupaychapjjamti ni jupanakarus altʼasipjjarakimti, jan ukasti Diosaw jumanakatak  colerasispa” sasa (Deu. 11:16, 17). Diosajj walj kutiw markaparojj wakiskir ewjjtʼanak churäna sasaw Bibliajj qhanañchi.

4 Ukat walja kutirakiw Jehová Diosajj israelitanakar Jupar ajjsartapjjañapataki, arunakap istʼapjjañapataki ukat sutip jachʼañchapjjañapatak mandamientonak churäna (Deu. 4:29-31; 5:28, 29). Jupanakatï uka mandamiento arunakapar istʼapjjaspäna ukhajja, walja bendicionanakwa katoqapjjaspäna (Lev. 26:3-6; Deu. 28:1-4).

¿ISRAELITANAKAJJ DIOSAN ARUNAKAPAR ISTʼAPJJPACHÄNTI?

5. ¿Kunatsa Diosajj Ezequías reyir arjjatäna?

5 Israelitanakajj jan walinakan jikjjatasipkäna ukhajja, Jehová Diosajj arsutanakap phoqhapunïnwa. Amtañäni, kunapachatï Asiria marka apnaqer Senaquerib reyejj Judá marka katuntäna ukat Ezequías reyir jaqsuñ munäna ukhajja, mä angelap khitasaw Jehová Diosajj markapar yanaptʼäna. Ukat mä arumanakwa Diosan angelapajj 185.000 asirio soldadonakar jiwarayäna, ukhamatwa Senaquerib reyejj wali phenqʼasis oraqepar kuttʼawayjjäna (2 Cró. 32:21; 2 Rey. 19:35). ¿Kunatsa Diosajj Ezequías reyir arjjatpachäna? Kunattejj Ezequiasajja “[Jehová] Tatitumpipuniwa suma sarnaqäna, janiw jupatjja saraqkänti, ukhamarakiw jupajj phoqhäna Moisesaru Tatitojj mandamiento arunakapa churkäna ukanakjja” (2 Rey. 18:1, 5, 6).

Jehová Diosan arunakapaw Josías reyirojj cheqa yupaychäwi arjjatañapatakejj yanaptʼäna (6 tʼaqa uñjjattʼäta)

6. ¿Kunjamsa Josías reyejj Diosar confiyatap uñachtʼayäna?

6 ¿Jehová Diosan arunakap khitis sum phoqharakïna? Josías reyiw phoqhäna. Kimsaqallqo maranïkäna ukhatpachaw ‘Josías reyin luratanakapajj cheqapäna Tatitun nayraqatapana’, janiw ‘kawksarus saraqkänti’ (2 Cró. 34:1, 2). Josiasajja, idolonakar tukjasa ukat cheqa yupaychäwi uttʼayasaw Diosar taqe chuyma confiyatap uñachtʼayäna. Ukham luratapatwa, jupasa ukat markpachasa bendecitäpjjäna (2 Crónicas 34:31-33 liytʼasiñapawa).

7. Israelitanakajj Diosan arunakap jan istʼjjapjjäna ukhajja, ¿kunas pasäna?

7 Ukampisa, Jehová Diosan markapajj janiw Jupan arunakap istʼapkapunïnti. Jupanakajj walja maranakaw Diosan arunakap istʼapjjaniti janicha uka toqet pächasipjjäna. Ukat iyawsäwipan aynachtʼapjjäna ukhajja, yaqhepajj jankʼakiw jaqenakan yatichäwipamp apayasisin kʼari diosanakar yupaychjjapjjäna (Efe. 4:13, 14). Ukat kunjamtï Diosajj arskänjja, arunakapar jan confiyapjjäna ukhajj jan walinwa uñjasipjjäna (Lev. 26:23-25; Jer. 5:23-25).

8. ¿Kunsa Israel markan sarnaqäwipat yateqsna?

8 ¿Kunsa Israel markan sarnaqäwipat yateqsna? Jichhürunakanjja, jiwasajj jupanakjamarakiw  ewjjtʼanaka ukat cheqañchäwi arunak katoqtanjja (2 Ped. 1:12). Biblia liyiñaw ukanak amtañatakejj yanaptʼistu. Ukat niyakejjay amuytʼasis sarnaqer luratästanjja, jiwasaw Diosan arunakapar istʼañäniti jan ukajj munañasarjamakich sarnaqañäni uk amtañasa (Pro. 14:12). Jichhajja, kunatsa Diosan arunakapar atinisiñasa ukat arunakapar istʼasajj kuna askinaksa jikjjatsna ukwa yatjjataskañäni.

DIOSAR ISTʼAM UKAT JAKASKAKIM

9. Israelitanakajj wasarankasipkäna ukhajja, ¿kunjamsa Jehová Diosajj jupanakampïskatap uñachtʼayäna?

9 Kunapachatï israelitanakajj “jachʼa ajjsarkañ wasar[näm]” 40 maranak sarañ qalltapjjäna ukhajja, Jehová Diosajj kunjampunsa jupanakar irpani, jarkʼaqani ukat uñjani uk janiw sum qhanañchkänti. Ukhamäkchïnsa, Juparu ukat ewjjanakapar confiyapjjañapatakejj kutin kutinwa kunaymanit uñachtʼayäna. Jehová Diosajja, urun mä qenayampi ukat arumajj mä ninampiw irpäna, ukhamatwa israelitanakarojj uka ajjsarkañ wasaran jupanakampïskatap amtayäna (Deu. 1:19; Éxo. 40:36-38). Ukatjja kunanakatï jakañatak wakiskäna uksa churarakïnwa. “Janirakiw isinakapas thanthaskänti, ni kayunakapas pʼusuntkarakïnti.” Cheqansa, ‘janipuniw kunas jupanakatakejj pistʼkänti’ (Neh. 9:19-21).

10. ¿Kunjamsa Jehová Diosajj jichhürunakan markapar yanaptʼaski?

10 Jichhürunakanjja, Diosan loqtirinakapajj paraisor niya mantañampïsktanwa. ¿‘Jachʼa tʼaqhesïwita’ qhespiñatakejj kunatï wakiski ukwa churistani sasin Jehová Diosar confiytanti? (Mat. 24:21, 22; Sal. 119:40, 41.) Jehová Diosajj janiw paraisorojj qenay toqes ni mä ninampis irpkistuti. Ukampis markap toqew amuyasiñasatakejj yanaptʼistu. Sañäni, Jehová Diosamp sum apasiñasatakejj Bibliat sapak liyiñasataki, Familiana Diosar Yupaychañataki Aruman yatjjatañasataki, tantachäwinakaru ukat yatiyir sarañasatakiw chʼamañchtʼistu. ¿Uka ewjjtʼanakarjam phoqhañatakejj kunatï wakiski uk lurasktanti? Ukanak phoqhañaw jukʼamp iyawsäwinïñatak yanaptʼistani ukat uka iyawsäwirakiw paraisoptayat Oraqer mantañatak yanaptʼistani.

Jehová Diosan ewjjanakap istʼañaw Tantachasiñ Utanakan jan kuna chiji utjañapatak yanaptʼistu (11 tʼaqa uñjjattʼäta)

11. ¿Kunjamanakatsa Jehová Diosajj jiwasan askis munatap uñachtʼayi?

11 Diosan markapajj apayankistu uka yatichäwinakajja, janiw iyawsäwisan chʼollqhëñasatakik yanaptʼkistuti, jan ukasti jakäwisan suma amtanakar puriñasatakis yanaptʼarakistuwa. Amuytʼañataki, walja yänakanïñat jan sinti llakisiñataki ukat kunatï wakiski ukamp kusisit jakasiñatakiw ewjjtʼistu. Ukatjja, kunjamsa isisiñasa, kʼachachtʼasiñasa, kuna kasta kʼuchirtʼäwinaksa ajlliñasa ukat jachʼa yateqañ utar sarañat kunsa amtañasa uksa ewjjtʼarakistuwa. Ukat chijir jan puriñatakejj kunjamsa utas lurañasa ukat auto apnaqañasa, Tantachasiñ Uta uñjañasa ukat jan waltʼäwi utjaspa ukatakejj kunjamsa wakichtʼassna uka toqenakat ewjjtʼkistu ukatsa wal yuspärtanjja. Taqe uka ewjjtʼanakajja, Jehová Diosajj jiwasan askis munatapwa uñachtʼayi.

DIOSAN EWJJTʼANAKAPAW NAYRÏR CRISTIANONAKAR YANAPTʼÄNA

12. 1) ¿Kuna toqetsa Jesusajj apostolonakapar sapa kuti parlirïna? 2) ¿Kunsa Pedrojj janipun armkänjja, ukat ukajj kunjamsa jiwasar yanaptʼistu?

12 Nayrïr patak maranakanjja, Diosan markapajj sapa kutiw ewjjtʼanak katoqapjjäna. Jesusajj sapa kutiw kunja wakiskiris altʼat chuymanïñajj uk arkirinakapar säna. Ukampis janiw kunas altʼat chuymanïñajj ukak siskänti, jan ukasti kunjamsa altʼat chuymanïpjjaspa uk luratanakapampiw uñachtʼayäna. Jiwayatäñatak janïr katuntatäkäna uka arumajja, Jesusajj apostolonakaparuw Pascua amtañatak tantachthapïna. Ukat apostolonakapajj manqʼasipkäna ukhajja, Jesusajj mesat sartasinjja, jupanakan kayunakapwa jareqäna, ukjja uywatanakakiw lurapjjerïna (Juan 13:1-17). Jesusan ukham altʼat chuymampi luratapjja, arkirinakapajj janipuniw armapkänti. Ukatwa 30 maranak qhepatjja,  apóstol Pedrojj jilat kullakanakarojj altʼat chuymanïñ toqet ewjjtʼäna (1 Ped. 5:5). Jesusat yateqasiñajja, mayninakar altʼat chuymamp uñjañatakiw yanaptʼistu (Fili. 2:5-8).

13. ¿Kunsa Jesusajj arkirinakapar amtayäna?

13 Ukatjja, kunatsa chʼollqhe iyawsäwinïñajj wakisi uka toqetsa Jesusajj sapa kutiw arkirinakapar parlarakirïna. Ñanqha ajayun mantat mä waynaru jan qollirjamäjjasajja, arkirinakapajj akham sasaw Jesusar jisktʼapjjäna: “¿Kunatsa nanakajj uka ñanqha ajayurojj alissuñatak jan chʼamanïpktjja?” sasa. Ukat Jesusajj akham sänwa: “Jumanakan iyawsañamajj wali pisiwa. Qhanakwa sapjjsma, jumanakantejj iyawsañamajj utjaspa mä mostaz jatha ukchʼakisa, [...] janiw kunas chʼamäkaspati” (Mat. 17:14-20). Jesusajj yatiykäna ukhajja, iyawsäwinïñajj kunja wakiskirisa ukwa arkirinakapar yatichäna (Mateo 21:18-22 liytʼasiñapawa). ¿Kuna yatichäwinaktï jachʼa tantachäwinakana ukat tantachäwinakansa yatichaski ukanakat iyawsäwis chʼollqheñchañatak askinak apsusktanti? Uka tantachäwinakajja, janiw aleq kusiskañ tantachäwinakakïkiti, jan ukasti Jehová Diosar qawqsa confiytan uk uñachtʼayañatakiwa.

14. ¿Kunatsa Cristjam munasiñ uñachtʼayañasajj wakisi?

14 Griego Arut Qollan Qellqatanakanjja, walja ewjjtʼanakaw maynit maynikama munasiñ uñachtʼayañatak utji. Jesusajj akham sänwa: “Jaqe masimarusti juma kipkarjam munarakim” ukaw payïr jachʼa mandamientojja sasa (Mat. 22:39). Munasiñajj “Diosan jachʼa leyipa[wa]” sasaw Santiagojj sarakïna, jupasti Jesusan taykap toqe jilapänwa (Sant. 2:8). Ukat apóstol Juanajj akham sarakïnwa: “Jilatanaka, janiw jumanakaru machaq mandamiento qellqanipksmati, jan ukasti kawkïr mandamientonakatejj qalltäwitpacha utjapkäyätamjja uka pachpawa. Aka nayra mandamientojj kuntejj istʼapkäyätajja qalltäwitpacha uka pachpa arunakarakiwa. Ukampis kuntejj qellqanipksma ukajja, mä machaq mandamientökaspas ukhamawa” (1 Juan 2:7, 8). ‘Nayra mandamiento’ sasinjja, ¿apóstol Juanajj kun sañs munaskäna? “Jaqe masimarusti juma kipkarjam munarakim” siski uka mandamientotwa parlaskäna. Jesusajj walja maranak nayraw uka mandamiento churäna, mä arunjja, “qalltäwitpacha”, ukatwa ‘nayra mandamiento’ sasin säna. Ukat ‘machaq mandamientorakïnwa’, kunattejj arkirinakapajj jan walinakan uñjasipkani ukhas jakäwip aptʼasirjamäkasas munasiñ uñachtʼayasisipkakiñapänwa. Jichhürunakanjja, jaqenakajj jupanakatakikiw kuns munapjje, ukampis jiwasajj jupanakjam jan sarnaqañataki ukat jakäwis aptʼasirjamäkasas munasiñ uñachtʼayañatak ewjjtʼkistu ukanakat wal yuspärtanjja.

15. ¿Kun lurañatakis Jesusajj aka Oraqer jutäna?

15 Jesusajj cheqpachapuniw jaqenakat llakisïna ukat jupanakar munasïna. Ukjja, usutanakar  qollasa, aynachtʼatanakar chuymachtʼasa ukat jiwatanakar jaktayasaw uñachtʼayäna. Ukampisa, Jesusajj janiw ukanak lurañatakik aka Oraqer jutkänti. Jupan yatiyäwipsa ukat yatichäwinakapsa jaqenakajj janiw armapkpachänti. ¿Kunatsa ukham sistanjja? Khitinakatï uka tiempon Jesusamp qollatäpkäna ukat jaktayatäpkäna ukanakajja, tiempompejj chuymankipstasin jiwjjapjjakïnwa. Ukampis khitinakatï Jesusan yatiyäwinakap istʼapkäna ukanakajj wiñay jakañ suytʼäwinïpjjewa (Juan 11:25, 26).

16. ¿Kunjamsa Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj Jesusan arunakapar istʼapjjatap uñachtʼayapjje?

16 Jesusajj akham sasaw arkirinakapar säna: “Taqe akapachankir jaqenakar yatiyir sarapjjam, nayar arkir tukuyapjjam” sasa (Mat. 28:19). Nayrïr patak maranakan Jesusajj yatiyañ qalltawaykäna ukajja, jichhürunakanwa jukʼampi yatiyasiski. Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj paqallqo millonat jiläjjapjjewa ukat 230 jila markanakanwa Diosan Reinopat taqe chuyma yatiyasipki. Jupanakajj millón millón jaqenakaruw Bibliat yatichasipki. Ukham yatiyasitapaw qhepa urunakan jakaskatas uñachtʼayi.

JEHOVÁ DIOSAR CONFIYAPJJAÑÄNI

17. ¿Kunsa Pablosa ukat Pedrosa cristian jilat kullakanakar ewjjtʼapjjäna?

17 Nayrïr cristianonakarojja, ewjjtʼanakajj Diosat jan jitheqtapjjañapatakiw yanaptʼäna. Pablojj Roma markan carcelan katuntatäskäna ukhajja, akham sasaw Timoteor ewjjtʼäna: “Kuna suma yatichäwtejj churksma ukatjja janipun saraqamti” sasa (2 Tim. 1:13). Uka arunakajj Timoteor wal chʼamañchtʼpachäna. Ukat apóstol Pedrojja, jilat kullakanakarojj aguantapjjañapataki, jila purjama ukat jupanak pachpa sum sarnaqapjjañapataki ewjjtʼkasajja, akham sänwa: “Ukatpï nayajj jumanakarojj taqe akanakjja amtayasinipkakïmajja, yatipktas, ukhamarak iyawsapktas uka cheqa arunakanjja suma saytʼasipksta ukasa” sasa (2 Ped. 1:5-8, 12).

18. Nayrïr patak maranakan jakapkäna uka cristianonakajja, ¿kunjamsa ewjjtʼanak katoqasipjjäna?

18 Kuntï Pablosa ukat Pedrosa qellqapkäna ukanakajja, “kuntejj nayra qollan profetanakajj Tatitun arunakap toqejj parlapkäna” ukanakänwa (2 Ped. 3:2). ¿Nayrïr patak maranakan jakapkäna uka cristianonakajj uka ewjjtʼanak katoqasajj colerasipjjpachänti? Janiwa, kunattejj Diosaw munasiñap uñachtʼayaskäna, ukat ukaw ‘qhespiyiri Tatit Jesucristor uñtʼasipkakiñapataki ukat munasiñapan jiltasipkakiñapatakejj’ yanaptʼäna (2 Ped. 3:18).

19, 20. ¿Kunatsa Jehová Diosan arunakapar confiyañasa, ukat uk lurasajj kuna askinaksa apssna?

19 Jichhürunakanjja, Jehová Diosan arunakapajj Biblian jikjjataski ukarojj jan pächasisaw confiysna (Josué 23:14 liytʼasiñapawa). Diosajj kunjamsa waranq waranqa maranakajj pantjasir jaqenakar uñjawayäna uk Biblianwa jikjjattanjja. Taqe ukanakajj jiwasan askisatakiw qellqasiwayi (Rom. 15:4; 1 Cor. 10:11). Biblian jikjjataski uka profecianakajj kunjamsa phoqhasiwayi uk uñjawaytanwa. Profecianakajja, jayäkipansa ewjjtʼkistaspa ukhamawa. Amuytʼañataki, millón millón jaqenakaw cheqa yupaychäwir mantawayapjje, kunjamtï profeciajj ‘qhepa urunakan’ pasaniw siskäna ukhama (Isa. 2:2, 3). Akapachan jukʼampi jan waltʼaskatapajj Biblian profecianakaparjamaw phoqhasiski. Ukat kunjamtï yatjjatawayktanjja, oraqpachan yatiyasiski ukajj Jesusan arunakaparjamaw phoqhasiskaraki (Mat. 24:14).

20 Jehová Diosajj kunjamsa jaqenakar uñjawayäna ukajj Biblianwa qhanañchasi, ukat ukaw kunatsa Jupar confiysna uk uñachtʼayi. Diosan arunakapar istʼañäni ukat ukarjam sarnaqañäni ukhakiw askinak apssna. Rosellen kullakajj ukwa luratayna, jupajj akham siwa: “Jehová Diosar taqe chuyma confiyañ qalltta ukhaw Jupan yanaptʼapa ukat chʼamañchtʼatap qhan amuyawayta” sasa. Jiwasajj ukhamarakiw Diosan arunakapar istʼasajj askinak apssna.