Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Wali amuyumpipun kuns amtam

Wali amuyumpipun kuns amtam

“[Jehová] Tatitur taqe chuymamampi katuyasim; juman chʼikhi kankañamarukejj jan alkatasimti.” (PRO. 3:5)

1, 2. ¿Amtanakar puriñajj jumatakejj kunjamakisa? ¿Kuna amtanakarutï puriwaykta ukanakat lupʼisajj kunjamakis jikjjatasta?

SAPÜRUW walja amtanakar puriñasa. ¿Amtanakar purisajj kunjamsa jikjjatasta? Yaqhepajja, jupanakakiw taqe kuns amtañ munapjje. Ukat kuntï munki uk jupanakakis amtapjjañapäkaspa ukhamwa amuyapjje ukat maynejj amtarapiñ muni ukhajj walpun colerasipjje. Ukampis yaqhepajja, wali wakiskir amtar puriñapäki ukhajj wal ajjsarayasipjje. Yamas yaqhepajja, yanaptʼatäpjjañapas wakiskaspa ukham amuyasisaw libronakan yanaptʼa thaqhapjje, jan ukajj yaqhanakampiw yanaptʼayasipjje, ukham lurasajj inas walja qollqe aptʼasipjjchi.

2 Jiwasat waljanejja, kuna amtanakar puriñas jan waktʼkistu uk sum amuytanjja. Ukampis yaqhep amtanakjja kunatï jiwasatakejj askïki jan ukajj kuntï munktan ukarjam amtsnawa (Gál. 6:5). Ukhamäkchisa, taqe amtanakasajj janiw jiwasan askisatakipunïkiti uk inas amuyarakstan.

3. ¿Suma amtar puriñatakejj kuna ewjjtʼanakas utjistu? ¿Kunatsa mä amtar puriñajj chʼamakïspa?

3 Jehová Diosajj kuna ewjjtʼanaktï jakäwisatak churkistu ukanakat walpunwa yupaychirinakapjamajj yuspärtanjja. Ukat jiwasatï ukarjam sarnaqañäni ukhajja, kuntï amtkañäni ukajj Jehová Diosarojj kusisiyaniwa ukat jiwasan askisatakirakïniwa. Ukampis awisajj kunsa lurañasa uk janiw Bibliajj sumpun qhanañchkiti. ¿Ukhamajj kunsa lurañäni uk kunjamsa amtsna? Amuytʼañäni, lunthatasiñajj jan walïtap sum yattanjja (Efe. 4:28). Ukampis ¿lunthatasiñajj kunapunisa? ¿Lunthatat yänakajj qawqha valoranisa jan ukajj kunatsa lunthatasi ukarjamati? Uka toqet janiw Biblianjj kunas sum qhanañchaskiti sasin sapjjestani ukhajja, ¿kunjamsa mä suma amtar pursna? ¿Ukhamanakan uñjaskañäni ukhajj kunas yanaptʼistani?

 WALI AMUYUMPIW KUNS AMTAÑASA

4. Janïr mä amtar purkasajja, ¿kuna ewjjtʼsa katoqsna?

4 Wali wakiskir mä amtar puriñajawa sasin mä jilatar sissna ukhajja, inas jupajj sum amuytʼasisaw uka amtar puriñama sasin sischistaspa. Cheqas ukajj mä suma ewjjtʼawa. Jankʼaki kuns amtañ toqetjja, Bibliajj akham sasaw ewjjtʼistu: “Mäki wakichata amtäwinakajja aynachtʼañaruwa puriyi” sasa (Pro. 21:5). Ukampis ¿sum amuytʼasisa mä amtar puriñajj kamsañs muni? ¿Uka toqet sum amuykiptʼañataki tiempo apstʼasiñasa ukat kunjamansa uñjasiñäni ukanaka sum amuytʼaña sañakti munpacha? Ukanakajj mä suma amtar puriñatakis yanaptʼkchistojja, wali amuyumpi mä amtar puriñajj janiw ukakïkiti (Rom. 12:3; 1 Ped. 4:7).

5. ¿Kunatsa sum amuytʼasirpach jan nasktanjja?

5 Janiw khitis suma amuytʼasirpach naskiti, uk taqeniw yattanjja. Taqeniw pantjasirïtanjja, ukhamajj janiw cuerposansa kʼumarapunïktanti ni amuyusansa sumapunïktanti (Sal. 51:5; Rom. 3:23). Ukhamarusa, jiwasat waljanirojj Supayaw amuyunakas chʼamaktʼayistäna; Jehová Diosarusa ukat kamachinakapsa janiw uñtʼkayätanti (2 Cor. 4:4; Tito 3:3). Ukhamajja, wali sumsa amuytʼaskchiñänejja, kunatï amuyusarjam sumäki ukat waljamäki ukarjamak kuns amtsna ukhajja, jiwaspachpaw sallqjasisksna (Pro. 14:12).

6. ¿Wali amuytʼasirïñatakejj kunas yanaptʼistani?

6 Taqeniw cuerposan jan kʼumaräktanti ni amuyusas sumapunïkiti, ukampis Jehová Dios Awkisajja, taqe kunanwa cheqapajja (Deu. 32:4). Suma amuyunïñasataki ukat wali amuytʼasirïñatakejj kunatï wakiski uk Jupaw churistu (2 Timoteo 1:7 liytʼasiñapawa). Cristianonakajja, taqeniw wali amuyump amuytʼasiñsa ukat lurañsa muntanjja. Ukatakisti, amuyussa ukat chuymassa sumwa apnaqañasa ukat kunjamtï Jehová Diosajj amuyki, kunjam chuymanisa ukat taqe kunsa kunjamsa luri ukanakwa yateqasiñasa.

7, 8. Jan walin jikjjatasisasa ukat mayninakamp wiytatasa, mä suma amtar pursnawa. Uk mä experienciamp qhanañchtʼam.

7 Yaqha markar saririnakat amuytʼañäni. Jupanakat waljanejja, asu wawanakaparojj markaparuw familiaranakapan uywapjjañapatak apayapjje. Ukhamat awk taykajj uka markan trabajasipkaki ukat qollq jikjjatasipkaki. * Mä warmejja mä suma yoqall wawa ususitayna. Ukampis jupajj ukhanakarakiw Bibliat yatjjatañ qalltatayna ukat kuntï yateqkän ukarjamaw sarnaqjjarakïna. Ukat amigonakapasa ukat familiaranakapasa asu wawap markapar apayañapatakiw juparusa ukat chachaparus waytʼapjjäna, ukhamat wawajj awichapampi ukat achachilapampi uywatäñapataki. Ukampis Bibliat yatjjatasajja, Jehová Diosajj jupar wawa uywañapatak confiyatapwa amuyäna (Sal. 127:3; Efe. 6:4). ¿Kuntï mayninakajj lurapkäna uka pachparakti jupajj lurpachäna? Janis walja qollqe jikjjatkchini ukat mayninakan kʼumitas uñjaskchinejja, ¿kuntï Bibliat yateqaskäna ukarjamat lurpachäni? ¿Jumajj ukhaman jikjjatasismäna ukhajj kuns lurasmäna?

8 Ukham lurañar wiytata ukat llaktʼata jikjjatasisajja, taqe chuymaw Jehová Diosar yanaptʼa mayisïna. Ukat Bibliat yatichkäna uka kullakampi ukat tamankir jilat kullakanakamp uka toqet parltʼasajja, kunsa Jehová Diosajj uka toqet amuyi ukwa amuytʼäna. Ukatjja, jan awk taykapamp uywat wawanakajj kunjamsa chuymapan jikjjatasipjje ukwa amuyarakïna. Uka toqet Bibliat sum amuytʼasajja, markapar wawap apayañajj jan walïtapwa amuyäna. Ukat kunjamsa tamankir jilat kullakanakajj yanaptʼapjjäna ukat wawapajj  kusisita ukat sum jilsuskir uñjasajja, chachapajj Bibliat yateqañ qalltjjänwa ukat tantachäwinakarus warmipamp chikaw sarjjäna.

9, 10. ¿Wali amuytʼasirïñajj kamsañs muni, ukat kunjamsa wali amuytʼasirïsna?

9 Uka experienciajja, kunjamapunis wali amuyumpi mä amtar puriñajja ukwa uñachtʼayistu. Janiw kuntï amuyusarjama jan ukajj mayninakan amuyuparjamajj walikjamäki ukarjam amtaña sañ munkiti. Pantjasir jaqen amuyupasa ukat chuymapasa qheptʼiri jan ukajj nayrstʼiri relojump sasiwa. Ukarutï atinisiñänejja inas jan waltʼäwinakar purtʼaychistaspa (Jer. 17:9). Ukhamajj jan waltʼäwinakar jan purtʼasiñatakejja, amuyusasa ukat chuymasasa Diosan kamachinakaparjamäskiti janicha ukwa amuykiptʼasiñasa (Isaías 55:8, 9 liytʼasiñapawa).

10 Ukatwa Bibliajj akham sasin ewjjtʼpachïstu: “[Jehová] Tatitur taqe chuymamampi katuyasim; juman chʼikhi kankañamarukejj jan alkatasimti. Taqe luräwinakamanjja Tatitutjja amtasipunim, ukatsti jupajj cheqa thakinjamwa irpaskätam” sasa (Pro. 3:5, 6). Aka arunakat amuytʼañäni, “juman chʼikhi kankañamarukejj jan alkatasimti” sistuwa, ukat Jehová “Tatitutjja amtasipunim” sarakistuwa. Jehová Dios sapakiw cheqpacha wali suma amuytʼasirejja. Ukhamajja, kuna amtar puriñatakisa, Biblian ewjjtʼanakapwa thaqhañasa ukat ukarjamaw amtañasaraki. Ukhamajj jiwasatï wali amuytʼasirïñ munstanjja, kunjamtï Jehová Diosajj amuyki ukhamwa amuyañasa.

SUM AMUYTʼASIÑATAK CHʼAMACHASISKAKIM

11. ¿Suma amtanakar puriñ yateqañatakejj kun lurañas wakisi?

11 Suma amtanakar puriñ yateqañasa ukat ukarjam phoqhañasa chʼamakiwa. Yamas khitinakatï Bibliat jichhak yatjjatasipki jan ukajj Diosar yupaychañ toqet jichhak nayrar sartasipki ukanakatakejj jukʼamp chʼamaspawa. Ukampis jupanakajja, Diosar yupaychañ toqet wawanakjamäpkchisa, wali sumwa nayrar sartapjjaspa. Kunjamsa mä wawajj jan tinkusa sarnaqañ yateqe uka toqet amuytʼañäni. Ukatakejja, wawajj jiskʼa chellqtanakakwa chellqtañapa ukat mayamp mayampwa chellqtañaparaki. Niya ukhamarakiw Diosar yupaychañ toqet wawanakjamäpki ukat suma amtar puriñ yateqasipki ukanakampejja. Ukat jilïr jaqenakatjja  akham sasaw apóstol Pablojj säna: “Ukanakajj amuytʼasiñjj yatjjapjjewa. Kunatejj walïki, jan walïkaraki uk uñtʼañsa yatjjapjjarakiwa”. Ukham amuytʼasirïñatakejja, tiempo ukat chʼamachasiskakiñaw wakisi ukat ukarakiw khitinakatï Diosan markapar mantanisipki ukanakatakejj wakisi (Hebreos 5:13, 14 liytʼasiñapawa).

Sapür luräwinakasan mä suma amtar purtan ukhajja, suma amuytʼasirïñwa yateqasktanjja (11 tʼaqa uñjjattʼäta)

12. ¿Kunjamsa suma amuytʼasirïñ yateqsna?

12 Sapüruw wali wakiskiri jan ukajj jan añcha wakiskir amtanakar purtanjja. Kunjamsa jaqenakajj mä amtar puripjje uka toqet yatjjatirinakajj akham sapjjewa: ‘Jaqejj janiw sum amuykiptʼasin amtapkiti, jan ukasti kun lurañarutï yatitäpki ukarjamakiw amtapjje’ sasa. Amuytʼañataki, inas sapa alwajj kawkïr issa uchasiñäni uk amtañasächi. Ukampis ukajj janis añcha wakiskirïkaspa ukham amuyasajja, inas uka toqet jan añch lupʼkstanti, yamas jankʼak sarañasäki ukhajj jukʼampïspawa. Ukampis Jehová Diosan yupaychiripjam isisiñ munstan ukhajja, uka toqet lupʼiñajj wali wakiskiriwa (2 Cor. 6:3, 4). Kunapachatï isi alasir sarta ukhajja, inas kuna kasta issa aläta uka toqet amuytʼsta. Ukampis ¿sum isisiñata ukat qawqha qollqetakisa uka toqet kamsasirakispasa? Uka toqenakat mä suma amtar puriñajja, suma amuytʼasirïñatakiw yanaptʼistani, ukat ukarakiw wali wakiskiri amtanakar puriñatak yanaptʼistani (Luc. 16:10; 1 Cor. 10:31).

KUNATÏ ASKÏKI UK LURAÑATAK CHʼAMACHASIPUNIM

13. Kuntï lurañ amtktan uk phoqhañatakejja, ¿kunas wakisi?

13 Mä suma amtar puriñampi ukat uka amtarjam phoqhañampejj janiw pachpäkiti, uk taqeniw yattanjja. Amuytʼañäni, cigarro pitir jaqenakat waljanejja, uka vicio jaytañ munapjjewa, ukampis janiw ukatakejj taqe chuym chʼamachasipkiti. Kuntï lurañ amtktan uk lurañatakejja, taqe chuyma chʼamachasiñaw wakisi. Ukhamasti, ¿kuntï amtktan ukarjam phoqhañatakejj kunas yanaptʼistaspa? Jehová Diosaruw yanaptʼa mayiñasa (Filipenses 2:13 liytʼasiñapawa).

14. ¿Kunjamatsa Pablojj kuntï lurañapäkäna uk phoqhañatakejj chʼamanïna?

14 Apóstol Pablojj uk sum yatïna. Ukatwa mä kutejj akham säna: “Aski lurañsti munasktwa, ukampis janiw lurkti”. Jupajja, kuntï munkäna jan ukajj lurañapäkäna uk sum yatïna, ukampis awisajj janiw phoqkänti, maynis jarkʼkaspa ukhamänwa. Uka toqet jupajj akham sänwa: “Chuymajj manqhenjja Diosan leyiparu wal munta, ukampis naya kipkanjja mayaw utjitu, kuntejj nayajj munkta uka contrawa, ukasti janchejjankkis uka juchan munañapawa, ukan katuntatarakïtwa” sasa. ¿Ukharukit jupajj aynachtʼpachäna? Janiwa. Jupa pachpaw akham säna: “Dios maynikiw Jesucristo toqe luraspajja. Cheqpachansa nayajj yuspagartwa Diosaru” sasa (Rom. 7:18, 22-25). Ukat qhepatjja, akham sarakïnwa: ‘Jehová Diosan jachʼa chʼamapampejj taqe kunaruw saykatirista’ sasa (Fili. 4:13, NM).

15. ¿Kunatï askïki uk lurañatakejj kunatsa taqe chuyma chʼamachasiñajj wakisi?

15 Ukhamajja, Jehová Diosar kusisiyañatakejja, kuntï amtktan uka phoqhañatakejj taqe chuymaw chʼamachasiñasa. Elías chachajj kuntï Baal diosar yupaychirinakaru ukat Diosat jitheqtirinakaru Carmelo sat qollun siskän uk amtañäni: “¿Kunapachkamasa jumanakajja pä chuyma sarnaqapjjätajja? [Jehová] Tatitutejj cheqa Diosächi ukajja, jupar arkapjjam, jan ukajj Baal diosatï cheqächi ukajja, juparuwa arkapjjañamajja” (1 Rey. 18:21). Israelitanakajja kuntï lurapjjañapäkäna uk sum yatipjjäna, ukampis ‘pä chuymaw sarnaqasipkäna’. Ukampis Josué chachajj janiw jupanakjamäkänti, walja maranak nayrajja, akham sasaw israelitanakar satayna: “Janitï jumanakajj Diosar serviñ munapksta ukajj,  jichhüruy ajllisipjjam khitirutï servipjjäta uka [...]. Ukampisa nayampi taqe familiajjampejja Diosaruw servipjjä” (Jos. 24:15). ¿Ukham taqe chuym amtasajj kuna bendicionsa katoqapjjäna? Josué chachasa ukat jupat yateqasipkäna ukanakajja, “kawkïri oraqentï leches miskʼis umjam jalkän” uka Suma Oraqeruw mantapjjäna (Jos. 5:6).

WALI AMUYUMPI SUMA AMTAR PURISINWA BENDICIÓN KATOQAÑÄNI

16, 17. Jehová Diosajj kuntï lurañas munki ukarjam lurtan ukhajja, ¿kuna bendicionanaksa katoqtanjja?

16 Jichhürunakat amuytʼarakiñäni. Mä jilatajja jichhakiw bautisasi, jupajja jaqechatawa ukat kimsa wawanirakiwa. Mä urojja, irnaqer masipaw yaqha trabajor sarjjañäni, ukan jukʼamp qollqwa pagaski ukat jukʼamp askinak katoqarakiñäni sasaw arjjayatayna. ¿Jilatajj kuns lurpachäna? Jupajj uka toqet wali sumwa amuykiptʼäna ukat Jehová Diosaruw mä suma amtar puriñatak yanaptʼa mayisïna. Qalltanjja, kawkhantï trabajaskäna uka trabajon janis suma pagatäkchejja, sabadompi domingompi jan irnaqasitapatwa ajllitayna, ukhamat familiapamp tantachäwinakaru ukat yatiyir sarañataki. Yaqha trabajorutï sarjjä ukhajja, janiw ukham tiemponëjjäti sasaw jupajj amuykiptʼasïna. ¿Ukhaman uñjasisajj kuns jumajj lurasmäna?

17 Kuntï amtkani ukajj Jehová Diosamp sum apasiñatak yanaptʼaniti janicha uk sum amuytʼasisajja, janiw yaqha trabajor sarkänti. ¿Ukham luratapat amtaspachänti? Janiwa. Walja qollqe pagatäñat sipansa, jupatakisa ukat familiapatakisa Jehová Diosampi sum apasiñajj kunja wakiskirisa ukwa amuyäna. Jupasa ukat warmipasa, kunapachatï 10 marani jilïr imill wawapajj jumanakarusa jilat kullakanakarus wal munasipjjsma ukat Jehová Diosarus wal munasirakta, ukat Jupar jakäwij katuyasisaw bautisasiñ munta siskäna ukhajj wal kusisipjjäna. Awkipan Jehová Diosar yupaychañ nayrar uchatap uñjañaw wawaparojj ukham amtañatak yanaptʼäna.

Wali amuyumpipun kuns amtam ukat Diosan markapan kusisiñ jikjjatarakim (18 tʼaqa uñjjattʼäta)

18. ¿Kunatsa sapürus wali amuyumpipun amtañajj wakisi?

18 Kunjamtï Moisesajj israelitanakar walja maranak wasarnäm irpkänjja, ukhamarakiw Jesucristojj Jehová Diosan markapar Supayan apnaqat aka ñanqha pacha taypin walja maranak irpaski. Ukampis akapachajj niyaw tukjatäni. Ukat kunjamtï Josué chachajj israelitanakar Suma Oraqer irpantkänjja, ukhamarakiw Jesusajj arkirinakapar machaq oraqer niya irpantañampïski (2 Ped. 3:13). Ukhamajja, janiw nayra sarnaqäwinakasaru, amtanakasaru ukat luräwinakasar kuttʼañatak tiempökiti, jan ukasti kunjam jakañassa Jehová Diosajj muni ukwa amuytʼañasa (Rom. 12:2; 2 Cor. 13:5). Ukhamasti, kuntï sapürus lurkañäni uk wali amuyumpipun amtapjjañäni, ukhamatwa Jehová Diosajj wiñayatak bendicistani (Hebreos 10:38, 39 liytʼasiñapawa).

^ tʼaqa 7 Ukhamatwa achachilasa ukat awichasa allchhiparojj amigonakaparu ukat mayni familiaranakapar uñtʼayapjjaspa, sasin amuyasaw uk lurapjjaraki.