Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

“Aka urjja amtasipjjapunïtawa”

“Aka urjja amtasipjjapunïtawa”

“Aka urjja amtasipjjapunïtawa. Ukampis Tatitur jachʼar aptañampiw aka fiestjja lurapjjäta.” (ÉXO. 12:14)

1, 2. ¿Kun amtañas taqe cristianonakatakejj wali wakiskirejja, ukat kunatsa?

KUNAPACHATÏ mä uru amtañat parlktan ukhajja, ¿kuns jankʼak amtta? Mä jaqechat jaqejj inas jaqechasïwi urupat amtaschispa. Yaqhepatakejja, inas kunatï wali amtkay lurasiwayki ukächispa, sañäni: markapajj yaqha markampi apnaqatäñat qhespki uka urüchispa. Ukampisa, mä markan uruyasïwipajj 3.500 jila maranakaw amtasjje, uk ¿yatiyätati?

2 Cheqansa uka amtäwejj Pascua fiestawa. Ukaw israelitanakan Egipto markan esclavopäñapat qhespipjjatap uñachtʼayäna. ¿Kunatsa jumatakejja uk amtañajj wali wakiskirïñapa? Kunattejja, kunatï ukan paskäna ukanakat yaqhepajj wali askiwa. Ukat inas akham sasin amuychisma: “Judionakakiw Pascua fiesta amtapjje, ukampis nayajj cristianötwa, janiw judiökti. ¿Kunatarak uk yatiñajjäspasti?” sasa. Uka jisktʼarojja aka arunakaw qhanañchi: “Cristorakiwa jiwas layku sacrificion jiwawayi, juparakiwa Pascua Corderosajja” (1 Cor. 5:7). Uka arunakajj qawqha wakiskirisa uk sum yatiñatakejja, judionakan Pascua fiestapat yatiñasaw wakisi ukat kuntï taqe cristianonakat mayiskäna ukarjama amuytʼañasarakiwa.

¿KUNATSA PASCUA FIESTA AMTAÑAJJ WAKISÏNA?

3, 4. ¿Kunatsa nayrïr Pascua fiesta amtapjjäna?

3 Aka Oraqenkir millón millón jaqenakajj janiw judiöpkiti, ukampis kunjamsa nayrïr Pascua fiestajj apasïna uk mä jukʼa yatipjjewa. Inas jupanakajj Bibliat Éxodo libron liytʼapjjchi, yaqhanak yatiyapjjchi jan ukajj kunas ukan pasäna ukarjam videonak apsupki uk uñtapjjchi.

4 Israelitanakajj Egipto markan walja maranaka esclavösipkäna ukhajja, Moisesaru ukat Aarón jilaparuw faraonan ukar Jehová Diosajj khitäna, ukhamat markapar qhespiyañapataki. Egipto marka apnaqer jachʼa jachʼa tukuri faraonajj janiw israelitanakar antutañ munkänti. Ukatwa Jehová Diosajj tunka jan waltʼäwinak uka markar apayäna.  Qhep qhepa jan waltʼäwi apaykäna ukanjja, egipcionakan jilïr wawanakap jiwarayäna. Uk uñjasaw faraonajj Diosan markapar antutjjäna (Éxo. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5).

5. ¿Kunsa israelitanakajj Egipto markat janïr qhespiyatäkasin lurapjjañapäna? (17 janankir foto uñjjattʼam.)

5 Ukampisa, ¿Egipto markat janïr mistunkasin kunsa israelitanakajj lurapjjäna? Khä 1513 nayrïr pacha maran niya panqarir phajjsinakanwa (21 marzo phajjsina), uka phajjsirojj hebreonakajj abib sat phajjsitwa uñtʼapjjäna, qhepat nisán sat phajjsit uñtʼatäjjänwa. Uka phajjsit tunka urunak saraqatarojja, nisán phajjsit 14 urunak saraqat urutakiw wakichasiñ qalltapjjañama sasaw Diosajj israelitanakar säna. Uka urojja jaypʼutwa qalltäna, kunattejj hebreonakatakejj urunakajj Inti jalantat qhepür Inti jalantkamaw jakhusirïna. Uka urunjja, sapa familiaw mä orqo uwija jan ukajj mä cabrito kharinukupjjañapäna ukat wilapampiw uta punku marcorojj jawsupjjañapäna (Éxo. 12:3-7, 22, 23). Ukjjarusti, ninaru kankata aycha, chʼojjña alinakampi jan levaduran tʼantʼamp manqʼapjjerïna. Ukat Diosan mä angelapaw Egipto markankir taqe jilïr wawanakapar jiwayañatak pasañapäna. Ukampis istʼasir israelitanakajj jarkʼaqatapjjaspänwa. Ukhamat qhespiyasipjjaspäna (Éxo. 12:8-13, 29-32).

6. ¿Kunatsa israelitanakajj Pascua fiesta sapa mara amtasipkakiñapäna?

6 Israelitanakajj ukhamaw qhespiyatapjjäna, ukat jichhat aksarojj sapa maraw uk amtapjjañama sasaw Diosajj säna. Akham sasa: “Jumanakasti aka urjja amtasipjjapunïtawa. Ukampis Tatitur jachʼar aptañampiw aka fiestjja lurapjjäta, akasti mä leyi churatawa uka laykusti wawanakaman, wawanakapaw wiñaya amtani”. Ukat nisán phajjsit 14 uru saraqat qhepatjja, paqallqo urunak fiestaw utjañapäna. Cheqas Pascua fiestajj nisán phajjsit 14 urun amtasïna, ukampis uka fiestajj kimsaqallqo uru apaskäna ukajja, Pascua sasin uñtʼatarakïnwa (Éxo. 12:14-17; Luc. 22:1; Juan 18:28; 19:14). Hebreo jaqenakajj sapa maraw Pascua fiesta amtapjjañapäna (2 Cró. 8:13).

7. ¿Kun amtapjjäta sasinsa Jesusajj arkirinakapar säna?

7 Jesusasa ukat apostolonakapasa judiopjjänwa ukat Moisesan katoqat Leyiparjamaw sarnaqapjjañapäna. Ukhamajja, sapa maraw Pascua fiesta amtapjjäna (Mat. 26:17-19). Uka fiesta qhep qhep amtapkäna ukhajja, jichhat aksarojj sapa maraw Santa Cena amtjjapjjäta sasaw Jesusajj arkirinakapar säna. Ukampis ¿kuna urus amtapjjañapäna?

¿KUNAPACHAS SANTA CENAJJ AMTASIÑAPA?

8. Pascua fiestata ukat Santa Cenat yatjjatasajja, ¿kunsa jisktʼassna?

8 Niyakejjay 33 jichha pacha maran Jesusajj qhep qhepa Pascua fiesta amtatarojj Santa Cena uttʼayawaychejja, kuna urutejj Pascua fiestajj amtaskäna uka ururakiw Santa Cenajj amtasiñapäna. Ukampis judionakajj Pascua fiesta amtapkäna ukat Criston jiwäwip amtktan ukampejja, jichhürunakan utjki uka calendariorjamajj mä uruta jan ukajj jukʼamp urunakatwa jan kikpäkaspati. ¿Kunatsa? Uka jisktʼar qhanañchañatakejj kuntï Jehová Diosajj israelitanakar siskäna ukaw yanaptʼistu. Kunapachatï “taqe israelitanakaw uka uywa kharinukupjjäta” siskäna ukaratpachaw Moisesajj nisán phajjsit 14 uru saraqatarojj kuna ratus uk lurapjjañapa uk sum qhanañchäna (Éxodo 12:5, 6 liytʼasiñapawa).

9. Éxodo 12:6 qellqatarjamajja, ¿kuna ratus Pascua fiestatak uwijajj kharinukusiñapäna? ( “¿Kuna horasänsa?” siski uka recuadro uñjjattʼarakïta.)

9 Mä qellqatarjamajja, Éxodo 12:6 jiskʼa tʼaqan siski ukajj “jaypʼu” toqeruw uwijajj kharinukusiñapäna. Ukat yaqha qellqatanakajj ukhamarakwa qhanañchi, niya “pä jaypʼu horasaruwa” sasa. Ukat yaqha qellqatanakasti aka arunakwa apnaqaraki, “sujsthapi”, “niya Inti jalanta”, “niya chʼamakthapi”. Ukhamajja, janïr chʼamakthapki ukhaw uwijajj kharinukupjjañapäna, nisán phajjsit 14 uru qalltaru.

10. Yaqhep judionakan amuyuparjamajja, ¿kuna ratus Pascua fiestatakejj uwij kharsupjjañapäna, ukampis uka yatichäwejj Bibliarjamati?

 10 Qhepa maranakatjja, templor apaskäna uka uwijanak kharinukuñatakejj walja horanakaw munaspachäna sasaw yaqhep judionakajj amuyapjjäna. Ukatwa kuntï Éxodo 12:6 qellqatan siski ukajj nisán phajjsit 14 uru tukuyatwa parlaskpacha sasin amuyapjjäna, kunapachatï Intejj chika uru paskäna ukat jaypʼuntjje uka horasana (Inti jalanta). Ukatï ukhamapunïspänjja, ¿kuna ratus manqʼapjjasapänjja? Nayra judionakat yatjjatiri Jonathan Klawans yatichirejj akham sänwa: “Mä urojj Inti jalantatwa qallti. Ukatwa 14 uru saraqatarus uywanakajj loqtaskchejja, Pascua fiestasa ukat manqʼañasa nisán phajjsit 15 uru saraqataruw qalltasi. Ukampisa, Éxodo librorjamajj sapa urojj kunas lurasirïna uk janiw sum qhanañchkiti”. Ukat akham saskakïnwa: “Judionakan yatichirinakapat parlki ukajja”, 70 jichha pacha maran “templojj tʼunjaskäna uka nayrajj kunjamsa Pascua fiesta amtapjjerïna uk janiw qhanañchkiti” sasa.

11. 1) ¿Kunanakas 33 jichha pacha maran Pascua fiestan pasäna? 2) ¿Kunatsa nisán phajjsit 15 urojj “wali jachʼa” sabadot uñtʼatajja? (Qhanañchäw uñjjattʼäta.)

11 Ukatwa akham sasin jisktʼassna: ¿Kunapachas Pascua fiestajj 33 maran apasïna? Nisán phajjsit 13 urunjja, “kunapachatï Pascua cordero sacrificapjjañapäkäna uküru” jakʼachasisinkkipanjja, Jesusajj akham sasaw Pedrompir Juanampir säna: “Sarapjjam Pascuan manqʼañäkis uka wakichanipjjam” sasa (Luc. 22:7, 8). Nisán phajjsit 14 urun Inti jalantatarojj Pascua manqʼaña ‘horasajj purinjjewa’, ukasti jueves urünwa. Uka arumasti Jesusajj apostolonakapampiw manqʼäna ukatsti Santa Cena uttʼayäna (Luc. 22:14, 15). Uka arumaw Jesusajj katuntata, juchañchat uñjasïna. Ukat Nisán phajjsit niya chika ururuw mä lawar chʼakkatatäna ukat uka jaypʼurakiw jiwjjäna (Juan 19:14). Ukhamajja, kunürutï Pascua fiestataki uwij kharsupkäna uka pachpa ururakiw ‘Cristojj jiwas layku sacrificion jiwawayi’, “juparakiwa Pascua Corderosajja” (1 Cor. 5:7; 11:23; Mat. 26:2). Ukjjarusti, judionakan calendarioparjamajj ukürpachaw jaypʼu toqer nisán phajjsit 15 uru janïr purinkipan imantjjapjjäna (Lev. 23:5-7; Luc. 23:54). *

JUMATAK WALI WAKISKIR AMTÄWI

12, 13. ¿Kunatsa Pascua fiesta amtañajj jiskʼa wawanakatak wali wakiskirïnjja?

12 Kunanakas Egipto markan pasäna uk amtaskakiñäni. Diosan markaparojj Pascua fiest  “wiñayatakiw” amtapjjañama sasaw Moisesajj säna. Uk sapa mara amtkasajja, wawanakapajj kunatsa uk amttan sasaw jisktʼasipjjpachäna (Éxodo 12:24-27 liytʼasiñapawa; Deu. 6:20-23). Ukhamajj Pascua fiestajj wawanakatakejj wali ‘amtkayänwa’ (Éxo. 12:14).

13 Israelitanakan wawanakapan wawanakapajj kuntï awkinakapajj sapkäna uka aski yatichäwinakwa yateqapjjäna. Ukanakat mayajja, Jehová Diosajj markapar jarkʼaqerïtapwa yateqapjjäna. Diosajj markapat llakisirïtapa, sinttʼasirïtapa ukat arjjatirïtapwa wawanakajj yateqapjjäna. Ukajj kunapachatï “egipcionakaru jiwaraykäna” ukhaw qhan uñachtʼayasïna, kunattejj israelitanakan jilïr wawanakaparojj janiw jiwaraykänti.

14. ¿Kuna wakiskir yatichäwsa Pascua fiestat yateqsna, ukat kunjamsa cristian awk taykanakajj wawanakapar yatichapjjaspa?

14 Jichhürunakanjja, cristian awk taykanakajj Pascua fiestan kunatï paskäna uk sapa mara wawanakapar parlapjjañapajj janis wakiskapunchejja, ¿kunjamsa Diosajj markapar jarkʼaqe uk yatichtati? Wawanakamajja, ¿Jehová Diosajj markapar jarkʼaqaskakitap sumti amuyapjje? (Sal. 27:11; Isa. 12:2.) Uka yatichäwinakjja, ¿munasiñamp parltʼasat yatichasipkta? Ukham lurasaw Jehová Diosar jukʼamp confiyapjjañapatak yanaptʼapjjäta.

Pascua fiestat wawanakamampi parltʼkasajja, ¿kuna aski yatichäwinaksa yatichäta? (14 tʼaqa uñjjattʼäta)

15, 16. Pascua fiestasa ukat israelitanakan Egipto markat mistunipjjatapasa, ¿kunsa Jehová Diosat yatichistu?

15 Kunjamsa Jehová Diosajj servirinakaparojj jarkʼaqe ukwa uñjawaytanjja, ukampis Pascua fiestat janiw ukak yateqktänti, jan ukasti qhespiyirïtapwa yateqaraktanjja. Kunapachatï israelitanakarojj ‘Egipto markat apskäna’ ukhajj kunjamakis jikjjatasipjjpachäna uk amuytʼam. Jehová Diosajj mä jachʼa qenayjama ukat ninjamaw markapar irpäna. Ukat Wila lamar qota payar jaljtaykäna uka taypnamaw khurskatar makatayäna. Ukat israelitanakajj khurskatankjjasinjja, kunjamsa egipcionakan ejercitopar uka umajj jiwarayäna ukwa uñjapjjäna. ¡Ukhaw qhespit uñjasipjjäna! Ukatwa akham sasin yuspärapjjäna: “Nayasti Tatitur jachʼañchasinwa qʼochöjja, jupasti chʼamapampiw atipji carronaksa, caballonaksa qotar jaqontasa [...], juparakiwa chʼamañchirejjasa, ukhamarak qhespiyirejjasa” (Éxo. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Sal. 136:11-15).

16 ¿Jehová Diosajj Qhespiyirisawa sasin taqe chuym confiyapjjañapatakit wawanakamar yanaptʼaskta? Arsutamampisa ukat kuntï amtkäta ukampisa, ¿ukhamapunïskatapti uñachtʼayta? Familiana Diosar Yupaychañataki Arumanjja, ¿janit Éxodo 12 jaljat 15 jaljakam liytʼapkasma, ukat kunjamsa Diosajj markapar qhespiyäna uk qhanstayapkarakisma? Ukat uka yatichäwit jukʼamp amuytʼayañatakejja, yaqha urojj familjamaw Hechos 7:30-36 jan ukajj Daniel 3:16-18 ukat 26-28 qellqatanakat yatjjatapjjarakisma. Wayn tawaqonakasa chuymankipstata jilat kullakanakasa, kunjamtï Jehová Diosajj Moisesan urunakapan markapar qhespiykäna ukhamarakiw jutïr urunakan markapar qhespiyani sasin confiyañasa  (1 Tesalonicenses 1:9, 10 liytʼasiñapawa).

¿KUNSA AMTAÑASA?

17, 18. ¿Kunsa Pascua fiestan kharinukut uwijan wilapajj amtayistu?

17 Cheqpach cristianonakajj janiw judionakan Pascua fiestap amtktanti. Ukjja Moisesan katoqat Leyiparjamaw amtapjjerïna, ukampis jiwasajj janiw uka Leyirjamäjjtanti (Rom. 10:4; Col. 2:13-16). Jiwasajja, Diosan Yoqapan jiwäwipwa amttanjja. Ukampis Egipto markan Pascua fiesta amtañatak uttʼayaskäna ukatjj walja askinakwa yateqsna.

18 Uwijan wilapampi uta punku marcor jawsupkäna ukajja, jilïr wawanakar qhespiyañatakïnwa. Jichhürunakanjja, janiw Pascua fiesta urusa ni yaqha ukham urunakansa Diosarojj uywanak sacrificiot loqtktanti. Ukampisa, wali jila valorani mä sacrificiow utji, ukaw wiñay jakañ jikjjatañ yanaptʼistu. Kunapachatï ‘Diosan wawanakapan tantachasïwinakapat alajjpachan qellqantatawa’ sasin apóstol Pablojj siskäna ukhajja, Jesusan ‘qʼomachir wilapampiw’ alajjpachar sarir ajllitanakajj wiñayatak jakapjjaspa sasaw qhanañchäna (Heb. 12:23, 24). Ukat aka Oraqen wiñay jakañ suytʼäwinïpki ukanakas ukhamarakiw uka wila wartasïwipamp qhespipjjaspa. Ukhamajja, taqenis aka arunakwa amtañasa: “Diosajj jachʼa munasiñapatwa Yoqapan jiwäwipa toqe qhespiyistu, juchanakassa perdonasaraki. Diosajj jachʼa munasiñapwa uñachtʼayistu” (Efe. 1:7, 8).

19. Kunjamtï Jesusajj jiwkäna ukajja, ¿kunjamsa Biblian profecianakapar jukʼamp confiyañatak yanaptʼistu?

19 Pascua fiestatak kharsut uwijan chʼakhanakap janiw israelitanakajj pʼakjapjjañapäkänti (Éxo. 12:46; Núm. 9:11, 12). Jesusajja, mä arunjj “Diosan Corderopajja” jiwasar qhespiyañatak jakäwip loqtasir jutki ukampejja, ¿kunansa niya kikparaki? (Juan 1:29). Jupajja, jan walinak luriri pä jaqenak taypir chʼakkatatänwa. Ukat judionakajj Pilatoruw mayipjjäna kimspachanir kayunakap pʼakirapjjañapataki ukhamat nisán phajjsit 15 uru janïr purinkipan jankʼak jiwapjjañapataki, uka urojj “wali jachʼa” sábado urünwa. Soldadonakajj jan walinak lurir uka pä jaqenakarojj kayunakap pʼakirapjjänwa, ukampis “Jesusar jakʼachaskasinjja, uñjapjjänwa jiwatäjjatapa, ukatwa jupan kayunakapjja jan pʼakirapkänti” (Juan 19:31-34). Kunjamtï Pascua fiestan qharinukut uwijar loqtaskäna ukajj “mä chʼiwjamakïnwa” kunatï 33 jichha pacha maran nisán phajjsit 14 urun pasañapäkäna ukataki (Heb. 10:1). Ukhamarusa, kuntï Salmo 34:20 qellqatan utjki uka arunakas phoqasirakïnwa. Cheqansa ukanakajj Biblian profecianakapar jukʼamp confiyañatakiw yanaptʼistu.

20. ¿Kunansa Pascua fiestampi ukat Santa Cena amtañampejj jan kikpäpki?

20 Ukampisa, Pascua fiestampi ukat Santa Cena amtañampejj janiw kikpapunïpkiti. Judionakajj Pascua fiesta amtapkäna ukajja, janiw kuntï Jesusajj arkirinakapar jiwäwip amtapjjañapatak siskäna ukhamäkänti. Egiptonjja, israelitanakajj uwijan aychapwa manqʼapjjerïna, ukampis janiw wilap umtʼapkänti. Ukajj janiw kunjamtï Jesusajj arkirinakapar lurapjjañap maykäna ukhamäkänti. Khitinakatï “Diosan reinopan” apnaqanipkani ukanakajj janiw tʼantʼak manqʼapkaniti jan ukasti vinsa umapjjarakiniwa sasaw Jesusajj säna, ukanakajj jañchipa ukat wilapa sañ muni. Uka toqetwa jutïr yatichäwin jukʼamp sum yatjjataskañäni (Mar. 14:22-25).

21. ¿Kunatsa judionakan Pascua fiestapat yatjjatañasajj wakisi?

21 Nayra pachajj Diosan markapatakejj Pascua fiesta amtañajj wali wakiskiripunïnwa. Ukat judionakakis uka uru ‘amtapjjañapäkchïnjja’, kunatï ukan lurasirïkäna ukatjj kuna aski yatichäwinaksa yateqsna ukwa sum yatjjatañasa, kunattejj ukajj Diosan amuytʼayat ‘Qellqatankiwa’ (2 Tim. 3:16).

^ tʼaqa 11 Pascua fiesta qhepüru, mä arunjj nisán phajjsit 15 urojja, jan Levaduran Tʼantʼa Manqʼañ fiestan nayrïr urupänwa. Uka urojja semanan kuna urus waktʼkchïna ukasa, sábado urupuniw amtasirïna. Ukampis uka maranjja, Semananaka sat fiestajj sábado urururakiw waktʼäna, ukatwa uka sábado urojj “wali jachʼa” urünjja. Kunattejj uka pä fiestaw uka urojj amtasïna (Juan 19:31, 42 liytʼasiñapawa).