Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Jan wali amuyunakar atipañatak chʼamachasipjjañäni

Jan wali amuyunakar atipañatak chʼamachasipjjañäni

“Amparanakam qʼomachasipjjam [...] chuymanakam[sa] qʼomachasipjjarakim.” (SANT. 4:8)

1. ¿Kunsa walja jaqenakajj amuyapjje?

AKAPACHANJJA, Diosan mayitanakap jan phoqeri jaqenak taypinwa jaktanjja. Amuytʼañataki, jichhürunakanjja chacha pura jan ukajj warmi pura sarnaqañasa, janïr casadökasin yaqhanakampi ikintasiñasa walikïkaspas ukhamwa waljanejj amuyapjje. Peliculanakansa, libronakansa, musicanakansa, yaqha ukhamanakansa jan wali lurir jaqenakakiw uñjasiski (Sal. 12:8). Ukampis Jehová Diosaw qʼoma sarnaqañatakejj yanaptʼistaspa. Akapachajj jan wali amuyunakampi phoqantatäkchi ukasa, Diosan yanaptʼapampejj janiw uka jan wali amuyunakampejj apayaskañäniti (1 Tesalonicenses 4:3-5 liytʼañataki).

2, 3. 1) ¿Kunatsa jan wali amuyunak jankʼak apanukuñasa? 2) ¿Kuna toqenakatsa aka yatichäwin yatjjataskañäni?

2 Taqeniw pantjasirïtanjja. Ukhamajj kunjamatï achakojj queso munkejja, ukhamarakiw jan walinak lurañ munañajj chuymasan utjaspa. Ukham amuyunakajj jiwasan utjani ukhajja, ¿kun lurañasäspasa? Jankʼakiw uka amuyunak pʼeqesat apsuñasa. Janitï ukham lurksna ukhajja, ukanak lurañ jukʼampiw munjjsna. Ukat yantʼat uñjasisajj jucha lurañaruw purtʼassna (Santiago 1:14, 15 liytʼañataki). Ukhamasti, Jehová Diosamp sum apasiñ munstan ukhajja, janiw jan wali amuyunakampejj apayasiñasäkiti.

3 Kuna toqenakatsa lupʼisktan uk sum amuytʼasiñasawa. Jan wali amuyunakampi apayassna ukhajja, wachoq jucha lurañaruw purtʼassna ukatsti yaqha jan waltʼäwinakanwa uñjasiraksna (Gál. 5:16). Ukhamajja, kunanakas jan wali amuyunakamp jan apayasiñatakejj yanaptʼistaspa ukwa aka yatichäwin kimsa toqet uñjaskañäni. Maya, Jehová Diosamp sum apasiña. Paya, Biblian ewjjanakapa. Kimsa, experiencian jilatanakan yanaptʼanakapa.

JEHOVÁ DIOSAMP SUM APASIÑA

4. ¿Kunatsa Jehová Diosamp sum apasiñasa?

4 Diosamp sum apasiñ munirinakarojja, Bibliajj akham ewjjtʼi: “Amparanakam qʼomachasipjjam [...] chuymanakam[sa] qʼomachasipjjarakim” sasa (Sant. 4:8). Jehová Diosamp sum apasiñatï jiwasatak wali askïchi ukhajja, luratasampisa sarnaqatasampisa janiw Jupan chuymap ustʼaykañäniti. Jiwasajj ‘qʼoma chuymanïñ’ munasaw kunatï askïki, cheqäki, sumäki ukanakat lupʼiñ muntanjja (Sal. 24:3, 4; 51:6; Fili. 4:8). Cheqansa, Jehová Diosajj juchararätassa, jan walinak lurañ munirïtassa yatiwa. Ukampis jan walinak lurañat jukʼamp lupʼiskaksna ukhajja, Jehová Diosaruw llakisiysna (Gén. 6:5, 6). Uka toqet sum amuytʼasiñäni ukhajja, jan wali amuyunak apanukuñatakiw chʼamachasiñäni.

5, 6. ¿Kunjamsa Diosar mayisiñajj jan wali amuyunak apanukuñatakejj yanaptʼistaspa?

5 Jan wali amuyunak apanukuñatakiw Jehová Diosar yanaptʼa mayiñasa, ukhamatwa Jupar confiyatas uñachtʼayañäni. Ukhamtï lurañäni ukhajja, Diosajj jakʼachasistaniwa, qollan ajayupsa churarakistaniwa. Ukaw jan wali amuyunak apanukuñatakisa qʼom sarnaqañatakis yanaptʼistani. Ukhamasti, Diosar mayiskasajj akham sissnawa: ‘Kunatï Jumar kusisiyktam uk lupʼiñatak yanaptʼita’ sasa (Sal. 19:14). Ukatsti kunanakatï jucha lurañar apkistaspa ukanakat amuytʼasiñatakejja, altʼat chuymampiw Diosar mayisiñasa (Sal. 139:23, 24). Wachoq juchar jan purtʼasiñatakisa, Diosarojj yanaptʼa mayiñasarakiwa (Mat. 6:13).

6 Janïr Jehová Diosar sirvkasajja, inas jan walinak lurchiyätan. Jichhas ukham lurañ munaskaksnawa. Ukampis Jehová Diosaw ukanak armañatakejj yanaptʼistaspa. Mä kutejja, David reyejj jan walinwa uñjasïna. Batseba (Betsabé) warmimpiw wachoq jucha luräna. Ukatwa Davitajj Jehová Diosar akham mayisïna: “Qʼoma chuymay utjayita, machaq aski ajay churarakita” sasa (Sal. 51:10, 12). Ukhamajja, jumatï jan wali amuyunak apanukuñatak chʼamachasiskta ukhajja, Jehová Diosatwa yanaptʼa mayisiñama. Jupaw arunakaparjam sarnaqañatakisa, jan walinak jan lupʼiñatakis yanaptʼätam (Sal. 119:133).

Jan wali amuyunakatï chuymasan jiltaskchi ukhajja, jankʼakiw apanukuñasa (6 tʼaqa uñjjattʼäta)

BIBLIAN EWJJANAKAPA

7. ¿Kunjamsa Bibliajj jan wali amuyunak apanukuñatakejj yanaptʼistaspa?

7 Jehová Diosajja, Biblia toqew mayisitanakasar istʼistaspa. Biblianwa Diosan yatiñkankañapajj jikjjatasi, ukasti “qʼomawa” (Sant. 3:17). Diosan Arup sapüru liyiñasa, uk amuytʼañasa, jan wali amuyunak jan lupʼiñatakiw yanaptʼistani (Sal. 19:7, 11; 119:9, 11). Bibliajj suma ewjjanakaniwa, Diosan nayra servirinakapatsa parlarakiwa, ukanakaw jan wali amuyunak apanukuñatak yanaptʼistaspa.

8, 9. 1) Proverbios 7 jaljarjamajja, ¿kunatsa mä waynajj wachoq jucha lurañar purtʼasïna? 2) ¿Kunanakas jan walinakar puriyistaspa?

8 Proverbios 5:8 qellqatajj akham siwa: “Jan wali [jan ukajj wachoq jucha lurir] warmit jitheqtam; jan uta punkuparus jakʼachasimti” sasa. Proverbios 7 jaljanjja, uka ewjjtʼar istʼañajj kunatsa wakisi ukwa qhanañchi. Uka jaljan mä waynatwa parli, jupasti pasiytʼiriw utapat mistuwayäna. Ukatsti niya chʼamakthapirojj walja chachanakamp sarnaqer warmin utap jakʼwa pasaskäna. Warmisti wachoq jucha lurañaru wiytir isinakamp isthapitaw uka waynarojj mä esquinan jikjjatäna. Jikjjatasinjja qhomantänwa ukatsti jampʼattʼarakïnwa. Ukatjja jan wali arunakampiw wachoq jucha lurañatak arjjayarakïna. Ukhamatwa wachoqa jucha lurañar purtʼasïna. Amuyatajja, uka waynajj janiw wachoq jucha lurañ amtamp pasiyir sarkänti. Ukampis jan amuytʼasiri, jan experienciani waynätapatjja, wachoq juchar purtʼasisajj jan walinakan uñjasïna. Jupatï uka jan wali warmin utap jakʼan jan sarnaqkasapäna ukhajja, janiw juchar purtʼaskasapänti (Pro. 7:6-27).

9 Jan amuytʼasisina kuns lursna ukhajja, uka waynjamarakiw jan walinakan uñjassna. Amuytʼañataki, arumanakajj televisión uñchʼukkasin kunas pasaski uk uñjañatak yaqha yaqha canalanak thaqhañajj jan walinakaruw puriyistaspa. ¿Kunatsa? Yaqhep canalanakanjja, arumanakajj wachoq jucha luraskir jaqenakaruw uñjasi. Maysa toqetjja, Internet apnaqasajj amuytʼasiñasarakiwa, jiwasatï jan yatisin yaqha cheqanakar mantsna, jan ukajj jan wali fotonakajj uñstanki ukanakar chʼitjjtayasin mantsna ukhajja, jan walinakaruw purtʼassna. Ukanak uñjasaw jan wali amuyunak amuyjjsna, Jehová Diosarus janiw istʼjjsnati.

10. ¿Kunatsa jan jaqechasiñ amtampi maynir arjjayañasa uñchʼukiñasa jan walïki? (13 janankir foto uñjjattʼam.)

10 Kunjamsa chachanakasa warminakasa purapat uñjasipjjañapa uksa Bibliajj amuytʼayarakistuwa (1 Timoteo 5:2 liytʼasiñapawa). Biblian utjki uka ewjjtʼarjamajja, maynir jan jaqechasiñ amtamp arjjayañasa uñchʼukiñasa, jan walipuniwa. Ukampis yaqhep jaqenakatakejj ukanakajj walikïskiwa, jan wali amtamp llamkhasipjje ukhakiw jupanakatak jan walïkiti. Kunapachatï mä chachampi mä warmimp jan jaqechasiñ amtamp ukhamak parlapjje ukhajja, jan wali amuyunakaw jupanakan utj-jjaspa, ukatsti wachoq jucha lurañaruw purtʼasipjjaspa. Yaqhep jaqenakajj ukhamanakanwa uñjasiwayapjje, jiwasarus ukanakajj pasarakistaspawa.

11. ¿Kunsa José waynat yateqsna?

11 Jiwasajj José waynatwa yateqassna. Potifar sat chachan warmipajj jupampiw ikintasiñ munäna, ukampis Joseyajj janiw uk lurañ munkänti. Ukhamäkchïna ukasa, Potifar chachan warmipajj sapürupuniw ikintasiñatak Joseyar arjjayäna (Gén. 39:7, 8, 10). Biblia toqet yatjjatir mä chachajj akham siwa: ‘Potifaran warmipajj akham amuypachäna, “paninik qheparapjjä ukhajj Joseyajj iyaw sitaniwa” sasa’. Ukampis Joseyajj janipuniw kunäkipansa uka warmirojj istʼañ munkänti, ni kunanaktï jupampi ikintasiñatakejj lurkäna ukanakampis apayaskänti. Ukanakaw jan walinak jan amuyañatakejj Joseyar yanaptʼäna. Mä urojja, Potifaran warmipajj isit waythapisaw Joseyar akham säna: “Iktʼaskañäni” sasa. “Joseasti ukham luratajj jalsunjjänwa, isipsa uka warmin amparaparuw aptʼa[wayä]na.” (Gén. 39:12.)

12. ¿Kunjamsa jan walinak uñchʼukiñajj jan walinak lurañar apistaspa?

12 Jiwasatï jan walinak uñchʼuksna ukhajja, jan walinakwa amuyjjaraksna. Jesusajj akham sänwa: “Khititejj mä warmirojj munapayañataki uñtejja, niyaw chuymapanjja jupampi wachoqa juchjja lurjje” sasa (Mat. 5:28). David reyirojj ukaw pasäna. Mä urojja, jupajj “palacio terrasa patanwa sarnaqaskäna, ukatpachwa mä suma warmiru jarisiskiri uñjäna” (2 Sam. 11:2). Uka warmejj casada warmïnwa, ukampis Davitajj maysar uñtañat sipansa uka warmir uñchʼukiskakïnwa, jupatsa lupʼiskakïnwa. Qhepatsti, uka warmimpiw wachoq jucha lurañar purtʼasïna.

13. Yaqhanakar jan wali amtamp jan uñchʼukiñatakejj ¿kunsa lurañasa?

13 Jan walinak jan amuyañatakejja, Job chachjamarakiw mä amtar puriñasa. Jupasti akham sänwa: “Nayajj maya amtasta, ukasti akawa: Janipuni soltera tawaqonakarusa munapayañajja” sasa (Job 31:1, 7, 9). Ukhamasti kunsa nayranakasajj uñchʼukiski uk jiwasajj amuyasiñasawa, janiw jan wali amtampejj yaqhanakar uñchʼukiñasäki. Jiwasatï televisionansa, computadoransa, callenakan apkatat cartelanakansa, revistanakansa, jan ukajj yaqha ukhamanakansa jan isini jaqenak uñjañäni ukhajja, jankʼakiw maysar uñtjjañasa.

14. ¿Kunsa jan walinak jan amuyañatakejj lurañasa?

14 Yatjjatawayktan ukarjamajja, inas juman jan wali amuyunak utjatap amuyassta. Ukhamächi ukhajja, jankʼakiw ukanak apanukuñama. Ukatsti Biblian ewjjtʼanakaparjam sarnaqañatakiw taqe chuyma chʼamachasiñama. Ukaw wachoq juchar jan purtʼasiñatakisa, jan walinak jan amuyañatakisa yanaptʼätam (Santiago 1:21-25 liytʼañataki).

EXPERIENCIANI JILATANAKAN YANAPTʼANAKAPA

15. ¿Kunatsa jan wali amuyunak apanukuñatakejj yanaptʼa mayiñama?

15 Jan wali amuyunak apanukuñatï jumatak chʼamächi ukhajja, experienciani jilatanakaruw yanaptʼa mayiñama, jupanakaw Bibliarjam ewjjtʼapjjätam. Cheqas uka toqenakat maynimp parlañajj chʼamakïspawa, ukampis yanaptʼa mayiñajj wali wakiskiriwa (Pro. 18:1, NM; Heb. 3:12, 13). ¿Kunatsa? Experienciani jilatanakaw jan walinak apanukuñatakejj Bibliamp yanaptʼapjjätam, ukhamatwa Jehová Diosampejj sum apasiskakïta.

16, 17. 1) Jan wali amuyunak apanukuñatak chʼamachasipki ukanakarojja, ¿kunjamsa irpir chuymaninakajj yanaptʼapjje? Uk mä uñachtʼäwimp qhanañchtʼam. 2) ¿Kunatsa pornografía uñchʼukirinakajj yanapa jankʼak thaqhapjjañapa?

16 Irpir chuymaninakajj jiwasanakar yanaptʼañatak wakichtʼatäpjjewa (Santiago 5:13-15 liytʼañataki). Brasil markan jakasir mä waynat amuytʼañäni. Jupajja, walja maranakaw jan wali amuyunak apanukuñatakejj chʼamachasïna. Uka waynajj siwa: “Lupʼitanakajajj janiw Jehová Diosatakjamäkänti, uk sum yatiyäta, ukampis uka toqenakat yaqhanakar parlañ wal phenqʼasirïta” sasa. Uka waynar yanaptʼañ wakisitapwa mä irpir chuymanejj amuyäna, ukatwa irpir chuymaninakamp parltʼañapatak chʼamañchtʼäna. Yanaptʼa katoqasajja, uka waynajj akham sänwa: “Irpir chuymaninakajj munasiñampiw uñjapjjetäna, ukajj wal muspharayitäna. Janiw ukham uñjatäñ suykayätti. Wali sum istʼapjjetäna, Jehová Diosajj qawqsa munasitu uksa Bibliampiw amtayapjjetäna, ukatsti nayamp chikaw oracions lurapjjarakïna. Ukanakaw Bibliarjam ewjjtʼapkitäna ukar istʼañatak yanaptʼitäna” sasa. Ukhat jichhakamajj walja maranakaw pasawayjje, Jehová Diosampejj wali sumwa uka waynajj apasjje. Jupajj siwa: “Jan wali amuyunak apanukuñatak mayni sapak chʼamachasiskañat sipansa, maynimp yanaptʼayasiñaw wali askejja” sasa.

17 Jumatï pornografía sapa kuti uñchʼuksta ukhajja, jankʼakiw yanap thaqhañama. Ukaw wachoq juchar jan purtʼasiñatak yanaptʼätam. Ukampis wachoq jucha lurañar purtʼasisma ukhajja, familiaranakamasa, amigonakamasa chuyma ustʼataw jikjjatasipjjaspa. Ukatsti jaqenakajj Jehová Diosat jan walinakwa parlapjjarakispa. Ukhamar jan purtʼasiñatakejja, walja jilat kullakanakajj irpir chuymaninakampiw yanaptʼayasiwayapjje, ukhamatwa Jehová Diosampejj sum apasisipkaki, janirakiw Diosan markapatsa jaqsutäpkiti (Sant. 1:15; Sal. 141:5; Heb. 12:5, 6).

DIOSATAKJAM SARNAQAÑATAK CHʼAMACHASIM

18. ¿Kunsa luraskakiñasa?

18 Supayan apnaqat aka ñanqha pachanjja, jaqenakajj jukʼamp jan walinakwa lurapjje. Ukampis Jehová Diosan servirinakapajj Diosatakjam sarnaqañatakiw chʼamachasipjje, jan wali amuyunak jan amuyañatakis chʼamachasipjjarakiwa. Uk uñjasajja, ¡Jehová Diosajj walpun kusispacha! Ukhamasti, Jehová Diosamp sum apasiskakiñäni, Biblian ewjjanakaparjamas sarnaqaskakiñäni, ukatsti experienciani jilatanakampejj yanaptʼayasiskakiñäni. Ukanaktï lurañänejja, kusisitaw jakasiñäni, chuymasansa sumaw jikjjatasiñäni (Sal. 119:5, 6). Jan walinak utjayir Supayajj niyaw tukjatäjjani, ukampis Diosan servirinakapajj wiñayatakiw paraison jakasiñäni.