Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Jehová Diosaw sum uñjaskätam

Jehová Diosaw sum uñjaskätam

“Diosaw ikiñan usuntatarus chʼama churarakini.” (SAL. 41:3, Aymar Biblia [AB])

23, 138 QʼOCHUNAKA

1, 2. 1) ¿Kunsa usuntatäsajj jisktʼastanjja? 2) Bibliajj qellqaskäna uka tiemponakanjja, ¿kunsa Jehová Diosajj luräna?

KUNAPACHATÏ mä familiarasasa, jan ukajj jiwasas wal usunttan ukhajja, akhamwa jisktʼastanjja: “¿Kunapachkamas akham usutäyäjja?” sasa. Elías ukhamarak Eliseo profetanakan tiempopanjja ukhamarakiw pä reyinakajj jisktʼasipjjäna. Ukanakat maynïrejj Ocozías reyïnwa, jupasti Acab ukhamarak Jezabel chacha warmin yoqapänwa, Ocozías reyisti altus patat jalaqtasaw usuchjasitayna. Maynïr reyisti Siria marka apnaqer Ben-adad satänwa, jupasti wali usuntatänwa (2 Rey. 1:2; 8:7, 8).

2 Bibliajj qellqaskäna uka tiemponakanjja, Jehová Diosajj profetanakap toqew yaqhep jaqenakarojj qolläna, yaqheparusti jiwatat kunaw jaktayarakïna (1 Rey. 17:17-24; 2 Rey. 4:17-20, 32-35). Ukanak yatisajj akhamwa waljanejj jisktʼasipjje: “¿Diosajj qollarakitaspati?” sasa. Ukampis jichha tiemponjja, ¿Jehová Diosajj usutanakar qollaspati?

3-5. 1) ¿Jehová Diosasa, Jesusasa qawqha chʼamanisa? 2) ¿Kuna jisktʼanakarus aka yatichäwin qhanañchasiskani?

3 Jehová Diosajj munaspa ukhajja maynirojj usuntayaspawa. Amuytʼañataki nayra tiemponjja yaqhep jaqenakarojj usuntayänwa ukanakat maynïrejj faraón chachänwa, jupasti Abraham tiempopanwa jakäna. Maysa toqetjja, Moisesan Míriam (María) kullakaparus castigarakïnwa (Gén. 12:17; Núm. 12:9, 10; 2 Sam. 24:15). Mä kutejja, Jehová Diosajj israelitanakar akham sänwa: ‘Jumanakatï jan istʼapkitäta ukhajja, ajjsarkañ laqʼonaka ukat kunayman usunakampiw castigapjjämaʼ sasa (Deu. 28:58-61). Ukhamarusa Jehová Diosajj servirinakaparojj qollaspänwa, usunakatsa jarkʼaqarakispänwa (Éxo. 23:25; Deu. 7:15). Amuytʼañataki, Job chachajj wali usuntatäsajj jiwañwa munäna, ukampis Diosaw jupar qolläna (Job 2:7; 3:11-13; 42:10, 16, 17).

4 Kunjamtï uñjktanjja, Jehová Diosajj maynir yanaptʼaspawa ukatsti qollarakispawa. Jesusajj ukham chʼamanirakiwa, jupasti lepra usuninakarusa, tʼuku usuninakarusa, juykhunakarusa, suchunakarusa (suchʼu) qollänwa sasaw Bibliajj qhanañchi (Mateo 4:23, 24 liytʼañataki; Juan 9:1-7). Taqe uka milagronakajja, Jesusajj aka Oraqpach apnaqjjani ukhajj kunsa lurani ukwa uñachtʼayistu, uka uru purinkani ukhajj janiw khitis “usutätwa” sisjjaniti (Isa. 33:24).

5 Ukhamasti jichha tiemponjja, ¿Jehová Diosasa, Jesusasa taqe usunak qollaspati? Qollayasiñ toqet suma amtanakar puriñatakejja, ¿kunas yanaptʼistaspa?

USUTÄKTAN UKHAJJ JANIW SAPÄKTANTI

6. ¿Nayrïr patak maranakan yaqhep cristianonakajj milagronaka lurapkäna uka toqet Bibliajj kamsisa?

6 Nayrïr patak maranakanjja, yaqhep ajllit cristianonakajj milagronak lurañatakiw Diosat chʼam katoqapjjäna sasaw Bibliajj qhanañchi (Hech. 3:2-7; 9:36-42). Cheqas jupanakajj usutanak qollapjjänwa (1 Cor. 12:4-11). Ukampis milagro lurañasa, yaqha arunak parlañasa, profecianak arsuñasa janiw wiñayatakïkänti (1 Cor. 13:8). Ukhamajja, Diosaw jichha tiempon mä milagro toqejj usunakassa, familiaranakasan usunakapsa qollani sasin janiw suyañasäkiti.

7. ¿Kunjamsa Salmo 41:3 qellqatajj yanaptʼistaspa?

7 Jehová Diosajja, usutäktan ukhajj chuymachtʼistaspawa, yanaptʼistaspawa, yatiñsa churarakistaspawa. David reyejj akham sänwa: “Jan kunan jaqempiru, pisi chʼaman jaqempir uñjirejj kusisiñan jaqewa, [Jehová] Tatituw jan waltʼañ urunakan juparojj qhespiyani. Tatituw juparojj imaski, jupaw akapachan jakayani” sasa (Sal. 41:1, 2). Uka arunakampejja, Diosajj khuyapayasir jaqenakarojj wiñayatakis jakayañapäkaspa ukham janiw Davitajj sañ munkänti. Jan ukasti usutanakarojj Diosaw yanaptʼani, chʼamsa churani sasaw Davitajj saskäna (Sal. 41:3, AB). Ukhamasti khitinakatï yaqhanakat khuyaptʼayasipki ukanakarojja, Diosajj uñjaskiwa janiw jupanakat armaskiti. Ukhamarusa Jehová Diosajj yaqhep usunakat jupa pachpa waliptirwa cuerpos lurawayi.

8. Salmo 41:4 qellqatarjamajja, ¿kunsa Davitajj Diosar mayïna?

8 Davitajj kunjamsa usutäkasin jikjjatasïna uka toqetwa Salmo 41 qellqatajj parli. Davitasti sänwa: “Tatay, nayat khuyaptʼayasita, juch lurkta ukasa, kʼumarachtʼasita” sasa (Sal. 41:4). Uka arunakjja kunapachatï Absalón yoqapajj jupa lanti reyit qontʼasiñ munkäna ukhaw qellqpachäna. Ukhamächïna ukhajja, usutätapatwa Davitajj kutkatasiri yoqapar jan saykataña puedkpachänti. Bat-seba (Betsabé) warmimpi juchachasitapat Jehová Diosajj perdonkchïnsa, Davitajj janiw pantjasitap armkänti, uka jucha luratapatwa tʼaqhesiskäna (2 Sam. 12:7-14). Usutäkäna ukhajja, Davitajj ‘Jehová Diosaw yanaptʼitani’ sasaw taqe chuyma confiyäna. Ukhamasti Davitajj ¿milagro toqe qollatäñti Diosar maypachäna?

9. 1) ¿Kunjamsa Diosajj Ezequías reyir yanaptʼäna? 2) ¿Kunsa Davitajj Jehová Diosar mayïna?

9 Mä qawqha maranak qhepatjja, Jehová Diosajj Ezequías reyiruw qolläna, jupasti wal usuntasin niya jiwirpachänwa. Jehová Diosan qollatäsinjja Ezequías reyejj 15 maranakampiw jakawayäna (2 Rey. 20:1-6). Ukampis David reyejja janiw milagro toqe qollatäñ maykänti. Jan ukasti kunjamtï Diosajj mä khuyapayasir jaqerojj sum uñjkejja, ukham suma uñjatänwa usuntatäsin mayiskäna. Cheqas Davitajj wali sumaw Diosampejj apasjjäna ukatwa chuymachtʼatäñsa, yanaptʼsa, qollatäñsa mayïna (Sal. 103:3). Jiwasajj ukhamarakwa Diosar maysna.

10. Kunatï Trófimo ukhamarak Epafrodito chachanakar paskäna ukatjja, ¿kunsa yateqsna?

10 Nayrïr patak maranakanjja yaqhep cristianonakajj milagro toqew qollapjjerïna, ukanakat maynïrejj apóstol Pablönwa. Ukhamäkchïna ukasa janiw taqe cristianonakajj Diosampi qollatäpkänti (Hechos 14:8-10 liytʼañataki). Amuytʼañataki, Pablojj Publio chachan awkiparuw qolläna, jupasti “calenturampi, ukhamarak wila kursiyampi” usuntatänwa. Pablojja Jehová Diosat mayisinsti “amparapampi loqjjatasinwa usurirojj kʼumaraptayäna” (Hech. 28:8). Ukampis jupampi chika viajiri Trófimo chacharojj janiw qollkänti (Hech. 20:3-5, 22; 21:29). Trofimojj usuntata jikjjatasisajja janiw viajirjamäjjänti, ukatwa Mileto markan usupat waliptañataki qheparäna (2 Tim. 4:20). Pablon Epafrodito amigopajj ukhamarakiw usuntäna, jupajj niya ‘jiwirjamänwa’, ukampis Pablojj qollänwa sasin janiw Bibliajj siskiti (Fili. 2:25-27, 30).

¿KHITIMPIS YANAPTʼAYASSNA?

11, 12. 1) ¿Kunjamsa Lucas chachajj Pablor yanaptʼpachäna? 2) ¿Kunatsa Lucasajj doctoränwa sasin sistanjja?

11 Apóstol Pablomp chikajja Lucas chachas viajirakïnwa, jupajj doctoränwa (Col. 4:14; Hech. 16:10-12; 20:5, 6). Kunapachatï Pablosa jupamp chika saririnakas usuntapkäna ukhajja, Lucasajj jupanakar qollirïpachänwa. ¿Kunatsa ukham sistanjja? Biblianjja, Pablojj viajkasin awisajj usuntänwa sasaw qhanañchi (Gál. 4:13). Jesusajj sänwa: “Kʼumaranakatakejj janiw qolliri munaskiti, jan ukasti usutanakatakiw qollirejja munasejja” sasa (Luc. 5:31). Ukhamasti Lucas chachajj wali sumpunwa yanaptʼpachäna.

12 Lucasajj doctoränwa janiw aleq mä qollirikïkänti. Biblianjja kawkinsa doctoräñatak yateqäna uka toqet janiw kamskisa, ukampis inas Laodicea markan yateqchïna, uka markanwa uka toqet yatjjatañatakejj utjäna. ¿Kunatsa ukham sistanjja? Pablojj Colosas markankir cristianonakar qellqasinjja, Lucasan aruntäwinakapwa apayäna, Colosas markajj janiw Laodicea markat jayan jikjjataskänti. Ukhamajja, Lucasatï Laodicea markan yateqchïna ukajja, Colosas markankir cristianonakar uñtʼpachänwa. ¿Kunatsa Lucasajj doctoränwa sasin saraktanjja? Lucas libronjja Jesusajj kuna kasta usunakatsa jaqenakar qolläna ukanakaw uñsti. Uka usunakat qhanañchañatakejja, kuna arunaktï doctoranakajj apnaqapki uka arunakampiw Lucasajj yaqhep cheqanak qellqatayna, Hechos libronjja ukham arunakajj uñstarakiwa.

13. Qollasiñ toqet ewjjtʼkasajja, ¿kunsa amtañasa?

13 Jichhürunakanjja janiw milagro toqe qollir mä cristianojj utjkiti. Ukampis yaqhepajj yanaptʼañ munasaw qollasiñ toqet jilat kullakanakar ewjjtʼapjje, jupanakajja yanaptʼa jan mayitpachaw ewjjtʼapjje. Cheqas qollasiñ toqet ewjjtʼañajj janiw jan walipunïkiti. Mä kutejja, apóstol Pablojj Timoteo waynan purak usunïtap yatisajja ewjjtʼänwa, Timoteojj inas jan qʼoma uma umantasin ukham usuntchïna (1 Timoteo 5:23 liytʼañataki). * Ukham ewjjtʼañajj walikïskaspawa, ukampis kuna kasta qollanakampis qollasiñapa, jan ukajj kunsa manqʼañapa, kunsa jan manqʼañapäkaraki uk mayninakar iyawsayañaw jan walïkaspati. ¿Kunatsa? Jilat kullakanakarojj jukʼampiw usuntaysna. Yaqhepanakajja iyawsayañ laykojj akham sapjjaspawa: “Mä familiarajajj jumjam usutarakïnwa, ukampis aka qolla umtʼasaw walipti” sasa. Inas yanaptʼañ munasajj ukham ewjjtʼsna, ukampis ukham ewjjtʼasajj mayniruw jukʼamp jan waltʼaysna, uk janipun armañäniti (Proverbios 27:12 liytʼañataki).

AMUYTʼASIRÏÑASAWA

14, 15. 1) ¿Kunjamsa yaqhepanakajj usutanakar engañapjje? 2) ¿Kunjamsa Proverbios 14:15 qellqatajj yanaptʼistu?

14 Kusisita jakasiñatakisa Diosar jukʼamp serviñatakisa, taqeniw kʼumaräñ muntanjja. Ukampis pantjasir jaqëtas laykojja usuntapuntanwa. Jichha tiemponjja kunayman qollanakaw utji, ukampis kunampis qollasiñäni ukjja sapa mayniw amtjjañasa. Akapachanjja qollqe chuyma jaqenakaw utji, jupanakasti usutanakar engañasaw wal qollqechasipjje. Jupanakajj akham sapjjaspawa: “Aka qollajj usumat waliptayätamwa, waljaniw aka qollampejj waliptapjje” sasa. Ukampis cheqapunit qolli janicha uk janiw uñachtʼayirjamäpkiti. Empresanakasa jaqenakasa ukhamarakiw jukʼamp qollqe ganañ laykojj kunayman qollanak aljapjje. Khitinakatï usunakapat jankʼak qollasiñ munapki jupanakatakejja, uka qollanakasa arunakas wali sumäspawa. Uka toqetjja, Diosan Arupajj akham siwa: “Jan amuytʼasiri jaqejj taqe kuntejj sapki ukarojja iyawsakiwa, ukampis chʼikhi jaqejja amuytʼasiwa” sasa (Pro. 14:15).

15 Amuytʼasirïñani ukhajja, qollasiñ toqet mayninakajj ewjjtʼapjjestani ukhajj sumwa amuytʼasiñäni, ewjjtʼiritï qollañ toqet jan suma yatjjatatäkchi ukhajj amuyasiñasarakiwa. Ukatsti akham jisktʼasiñaw wakisispa: “¿Aka qollajja cheqapuniti mayninakar waliptaypacha? Mayninakar waliptaychi ukajja, ¿nayar waliptayarakitaspati? ¿Uka qollat jukʼamp yatjjatañajasa, uka toqet yatjjatatanakar jisktʼasiñajas wakisispati?” sasa (Deu. 17:6).

16. Qollasiñ toqet ewjjtʼatajj ¿kunsa mä amuytʼasir jaqejj jisktʼasi?

16 Diosan Arupajja, akapachan “suma amuyumpi” sarnaqapjjam sasaw chʼamañchistu (Tito 2:12). Suma amuyumpi, chʼikhi kankañampi sarnaqañajja wali wakiskiripuniwa, yamas kunjamsa mä qollajj yanaptʼistaspa uk jan sum qhanañchtʼapkistani ukhajja jukʼamp amuyasiñasawa. Akham jisktʼasiñasäspawa: “¿Kuntï qollasiñ toqet sapkitu ukajj cheqapunïskpachati? ¿Uka qollajj doctoranakan uñtʼatati?” sasa (Pro. 22:29). Inas yaqhepajj akham sapjjarakchispa: “Aka suma qollajj wali jayat apanitawa, wali khusapuniwa, ciencia toqet yatjjatirinakas janiw uñtʼapkiti” sasa. Ukhamajja, ¿uka qollajj wali jaya markat apanitätapat yanaptʼistaspati? Maysa toqetjja, mä qollajj layqasiñanakampi luratätap yatiñäni ukhajja wal amuyasiñasawa. ¿Kunatsa? Jehová Diosajj ukanakat amuyasipjjam sasaw ewjjtʼistu (Lev. 19:26; Deu. 18:10-12).

KʼUMAR JAKASIPJJAM

17. ¿Kunjam jakasiñsa cristianonakajj muntanjja?

17 Nayrïr patak maranakanjja, khitinakatï nayrïr cristianonakar pʼeqtʼapkäna jupanakajja, wali wakiskiri mä cartwa tamanakar apayapjjäna. Uka cartanjja cristianonakajj kunanaksa jan lurapjjañapäki ukanakaw qellqatäna, ukatsti carta tukuyarojj akham sänwa: ‘Kʼumar jakasipjjam’ sasa (Hech. 15:29, NM). ‘Kʼumar jakasipjjam’ sasin griego arut jaqokipaski uka arojja “chʼaman saytʼapjjam” sañwa munarakispa. Cheqas taqeniw Jehová Diosaru serviñatakejj kʼumara, chʼamani jakasiñ muntanjja.

Taqeniw Jehová Diosaru serviñatakejj kʼumara, chʼamani jakasiñ muntanjja (17 tʼaqa uñjjattʼäta)

18, 19. ¿Kuna suma suytʼäwinïtansa?

18 Akapachanjja, pantjasir jaqenakjamajj usuntakipuniñäniwa. Usunakasat mä milagro toqe qollatäñ janiw suyañasäkiti. Ukampis jutïrinjja taqeniw jan usuntasa kʼumara jakasjjañäni. Apóstol Juanajj mä visionan “jakañ churiri mä suma qʼoma jawir” uñjäna, ukatsti ‘jakañ churiri qoqanakwa’ uñjarakïna, uka qoqanakan laphinakapasti ‘markanakan qollasiñapatakïnwa’ (Apo. 22:1, 2). Uka arunakajja qoranakampi qollasiñas jutïrin utjkaspa ukham janiw sañ munkiti, jan ukasti kuntï Jehová Diosajj Jesús toqe lurkani uk sañ muni. Jupasti Yoqap toqew wiñay jakañ taqe jaqenakar churani, uk phoqhasiñap walpun suytanjja (Isa. 35:5, 6).

19 Jutïrin wali sumaw jakasjjañäni. Janïr uka uru purinkipanjja usuntchiñänisa janisa, janipun ak armañäniti: Jehová Diosajj sapa mayniruw munasistu. Ukatwa David chachjamajj Diosar taqe chuyma confiysna, usuntkañäni ukhajja jupjamarakiw akham saraksna: “Cheqap sarnaqatajjatjja, amparamar katoqeta, nayraqataman wiñay jakayarakita” sasa (Sal. 41:12).

^ tʼaqa 13 La cultura del vino libronjja siwa: “Vino toqet jichhanakaki yatjjatasiwayki ukarjamajja [...] pastillanakat sipansa vinojj wali suma qollawa” sasa.