Walja jaqinakaw mayachtʼat sumaki sarnaqxapxi

¿KUNSA mayachtʼat sumaki sarnaqañat amuyta? Yaqhipanakatakix jan nuwasisa jan chʼaxwasa sarnaqañäkaspas ukhamakiwa. Sañäni, walja markanakax jan nuwasiñatakiwa mä arsutʼäwir puripxi, ukampis mayachtʼat sumankthapit sarnaqañat sipansa, uñchʼukisisipkakiwa.

Ukatakixa, kunatsa markanakax jan chʼaxwañataki amtäwinakaparux pʼakintapxi ukanakat amuytʼañasawa. ¿Kunatsa ukham waranq waranqa amtäwinakaparux pʼakintapxpacha? Kunattix akapach apnaqirinakaxa, mayachtʼat suman sarnaqañat sipansa, markapax jachʼankaspa ukatakwa llakisipxi. Ukatwa, nuwasiñatakix wal armamentonakampi wakichrantasisipki, kunattix janiw qhiparañ munapkiti.

Pä markax jan chʼaxwankkchi ukhaxa, mayachtʼataw suman sarnaqapxi sasax janiw sisksnati. Amuytʼañataki: pä jaqix fusilas aptʼatkam jiwayasiñataki wakichasisipkchi ukhaxa, ¿janïr jiwayasipkipan sumankapxiw sasmati? Janiw khitis ukham sisksnati. Walja markanakax niya ukhamaw jichha tiempon jikxatasipxi: janiw jupanak purax atinisxapxiti, ukat kawkïr markasa akatjamat nuwasiñ qalltakispawa. Jan ukhamar puriñatakixa, ¿kunas lurasiski?

Armas nucleares sat armamentonakax janiw mayachtʼat jakasiñatakixa yanaptʼkiti

Tratado de No Proliferación Nuclear sat arustʼäwiwa 1970 maran uttʼayasiwayäna, ukat patak kimsaqallq tunka markanakat sipansa jilaw uka arustʼäwirux qillqayasipxäna, uka arustʼäwiruw walja jaqinakax atinisipxi. Aka pä amtampiw uka arustʼäwirux puripxäna: 1) kawkïr markanakatï jan “armas nucleares” sat armamentonïpki uka markanakan jan uka armamento lurapxañapataki, 2) ukat uka armamentonakanïpki uka markanakax jan jukʼampi lurxapxañapataki. Ukat chiqpachansa, jan khitis ukham armamentonakanïxañapatakiw uka arustʼäwirux puripxäna.

Chiqas uka amtäwix wali askiwa. Ukampis yaqhipanakax uka amtäwix sallqjañatakikiw sasaw sapxi, kunattixa, jan uka armamentonïpki uka markanakar apanukuñatakiwa, mä arunxa, jarkʼasiñatakikiw uka arustʼäwix sasaw sapxi. Ukat kawkïr markanakatï uka arustʼäwir mantapkäna ukanakax arsüwinakaparux janiw phuqapkaspati sasaw yaqhipanakax axsarayasipxaraki. Ukhamarak yaqhip markanakaxa, uka armamento lurañ jarkʼkistu ukax janiw walïkiti sapxiwa, kunattix walïskaspaw jarkʼaqasiñatakix sasaw sapxaraki.

Ukampis kunampitï “armas nucleares” sat armamentonakax luraski ukanak  yaqhanakatak apnaqañax walikïskiwa, janiw kawki markansa jarkʼatäkiti ukaw jukʼampi llakkañaxa. ¿Kunatsa? Kunattix yaqhip markanakaxa, janiw “armas nucleares” sat armamentonak lurañatakïkiti sasinxa, jamasatwa uka armamentonak lurasipki.

Ukampis janiw ukakïkiti, kunattix uka armamentoni yaqhip markanakaxa akatjamatwa Tratado de No Proliferación Nuclear sat arustʼäwirux pʼakintapxaspa. Ukat uka arustʼäwi contra parlirinakaxa, janiw jachʼa munañan markanakax uka armamentonakap jaytapkaspati, janiw ni chhaqtayapkaspasa sasin arsupxaraki. Ukat maynix sarakiwa, uka armamentonaka apanukxañatakixa “chʼaxwankasipki uka markanakawa taqi chuyma amtxapxañapa ukat maynit maynirusa atinisipxañaparakiwa, ukampis janiw khitis uk lurkaspati” sasa.

Kunjamtï uñjawayktanxa, jaqinakax walsa mayachtʼat sarnaqañataki chʼamachasisipkchixa, ukampis inamayakiw ukham lurasipki. Ukampis Diosan Arupat yatxatirinakax uka tuqit yatxapxiwa, kunattix Bibliax siwa: “Jaqix janiw alaskiti pachpa jakañapxa, janirakiw tukuyäwipsa munañapar apnaqkaspati” sasa (Jeremías 10:23). Ukat saskakiwa: “Jaqin amuyatapatxa sarnaqäwinakapax walikjamakiwa, ukampis tukuyapax jiwañakiwa” sasa (Proverbios 16:25). Ukhamasti qhanawa, akapach apnaqirinakax janiw kunjamatsa aka Uraqirux mayachtʼat sarnaqañ apankaspati. Ukampis mä wawakïksnas ukham sarnaqañax utjaspawa.

¿Khitis mayachtʼat sarnaqañ apanispa?

Jaqinakax janiw kunjamatsa suman jakasiñ apankaspati, ukampis niyaw taqinix mayachtʼat jakasxapxani sasaw Diosax Qullan Qillqatanakapan säna. Taqi kun lurir Diosakiwa ukham sarnaqasiñ apanispa. Ukat yaqhipanakatakix janis ukhamäspaw sañjamäkchixa, ukampis Diosan arsutanakapax phuqasiniwa. Jaqinakax suman mä amtaki sarnaqañapwa Diosax qalltatpach munäna, ukat uka amtapax janiw mayjtʼkiti sasaw Bibliax qhanañchistu. * Ukat akïr qillqatanakawa uk sum uñachtʼayistu:

• “[Jehová] Tatitun muspharkañ luräwinakap uñjir jutapxam, uraqin lurki uka muspharkañ luräwinaka: aka uraq tukuskamaw nuwasiñ tʼakurayi; arconak jiskʼa jiskʼa pʼakinuqi, lansanak tʼunari, nuwasiñ carronaksa ninampiw phichhantaraki.” (SALMO 46:8, 9.)

• “Nayan qullan qulluxansti janiw khiti kuna ñanqha luriris utjkaniti, kunjämatix umax qʼal phuqhantixa ukhamarakiw [Jehová] Tatitun yatiñapax taqi markpacharu phuqhantani.” (ISAÍAS 11:9.)

• “Tatitux wiñayatakiw jiwañarux tʼunjani, taqi jaqinakana nayranakapatsti jachanakapsa pichararakiniwa, markapan aynachtʼatapsti taqi aka uraqpachatxa chhaqtayxarakiniwa. [Jehová] Tatituw ukham arsu.” (ISAÍAS 25:8.)

• “Ukampis jiwasax arsutaparjamaw suytʼasktan mä machaq uraqi, mä machaq alaxpachampi, kuntix Diosax: ‘Churapxämaw’ siskistu uka. Ukansti taqi kunasa chiqapapunïniwa.” (2 PEDRO 3:13.)

• “Diosax taqi jachanakapwa nayranakapatxa picharani, janirakiw jiwañas, jachañas  utjkxaniti, warariñasa ni usuyasiñasa. Taqi kunanakatï nayrax utjkän ukanakax tukusxiwa.” (APOCALIPSIS 21:4.)

Taqi uka arsutanakapax phuqasiniw sasinxa atinissnawa, kunattix taqi kun Lurir Jehová Diosaxa, sumankaña mayachtʼat sarnaqañ aka Uraqir apaniñatakix wali jachʼa chʼamaniwa (Lucas 18:27). Ukhamarak jupaw ukham lurañ amti. Diosax ‘munañaparjamaw’ ‘taqi kunsa, alaxpachankirinaksa aka uraqinkirinaksa, Criston munañapankañapatakix’ mayachthapini siw Bibliaxa (Efesios 1:8-10).

‘Machaq uraqiw’ utjani “ukansti taqi kunasa chiqapapunïniwa” siski ukaxa, amuyktan ukat sipansa jukʼampi sumäniwa (2 Pedro 3:13). Jutïrit parlasax Jehová Diosax akham sistuwa: “Lakaxat mistkis uka arunakaxa, janiw nayan ukarux chʼusaki jan kun lurasax kuttankaniti, jan ukasti kuntix nayax munkta ukwa luri, kuntix nayax siskta ukwa phuqharaki” sasa (Isaías 55:11).

Diosan Arupan mayachthapita

Kunjamtï nayrïr yatichäwin siskänxa, jaqinakan jaljtapxañapatakixa jila partix religionanakaw juchanixa. Taqi kun Lurir Diosar iyawsir yaqhip jaqinakaxa “kamisarak ukhamänisti” sasaw sapxi. Ukampis ¿janit Diosan luqtirinakapasti sumaki mayachat sarnaqapxañapäki?

Ukhamwa religionax jaqinakar jaljtayi, ukampis janiw Jehová Diosasa ni Bibliasa uka tuqit juchanïkiti. Chiqpachansa, Diosan yatichäwinakapar istʼañat sipansa jaqinakan arupar istʼapki uka kʼari yupaychäwinakan juchapatwa ukhaman uñjasipxi. Jesús tiempon judionakan yupaychäwip irpirinakaxa niya ukham amuyunakanïpxarakikïnwa. Ukatwa Jesusax kʼari chuyman jaqinaka sasax sänxa, ukat akham sänwa: “Walikpun Isaías profetax jumanakatxa saskänxa: ‘Aka jaqinakax lakapampikiw jachʼañchapxitu, ukampis chuymanakapax nayatxa jayankiwa. Janiw akchʼas walïkiti jupanakan yupaychaña churatanakapaxa, jupanakan yatichäwipax jaqinakan yatichäwipakïtap laykuʼ” sasa (Mateo 15:7-9).

Ukat sipanxa, chiqpach yupaychäwix jukʼampwa jaqinakar mayachthapi. Uka tuqitxa Isaías profetax akham sänwa: “Qhipa urunakansti suma saytʼatäxarakiniwa, kawkhankkitix Tatitun templopax uka qulluxa. Wali alto qullüniwa, taqi qullunakat sipansa wali altorakïniwa. Taqi markanakasti uka qulluruw jutapxarakini, Tatituw taqi markanakaru taripani, walja markanakan chʼaxwatanakapwa tʼaqjarakini. Uka markanakasti espadanakapxa qhulliñ aradoruw tukuyxapxani, lansanakapsti yawthapiñ hocenakaruraki. Janirakiw kawkïr markas yaqha markampix nuwasiñatak sartkaniti. Janirakiw guerran nuwasiñatakis yatichäwinakxa katuqapkaniti” sasa (Isaías 2:2, 4).

Jehová Diosan Qhanañchirinakapaxa, jichhürunakanxa pä patak kimsa tunka jila markanakanwa Diosan yatichäwinakapar istʼasaxa mayachtʼata sum sarnaqasipxi. ¿Kunjamatsa mayachat sarnaqapxi? Apóstol Pablox sänwa: “Munasiñampi isintasipxam, ukawa phuqhat kankañaru chikthapiyirixa” sasa (Colosenses 3:14, MT). Aka qillqatan ‘chikthapiyiri’ siski uka aruxa griego arunxa ankunak sañwa munarakispa. Uka ankunakaxa wiskhäkaspas ukham wali chʼullqinakawa ukat chʼakhanak wayxasi ukhamaraki chuymsa ukat yaqhanaksa kawkjankañapäkitix ukawjaruw wayxasi.

Munasiñax niya ukhamarakiwa: kunattix jaqinakaruw mayachthapi. Kunjamtï Jesusax yatichawaykäna uka munasiñaxa, janiw jiwayasiñ mayak jarkʼkiti, jan ukasti taqi kasta jaqinakaruw mayachthapi ukat sumankthapit utjasiyi. Ukham munasiñ utjipanwa aka suma arunakarjamax sarnaqapxi: “Kunjämtï jumanakax jaqinakampi uñjatäñ munapktas ukhamarak jumanakax jupanakar uñjapxam” (Mateo 7:12). Jesusan aka yatichäwipaxa, walja jaqinakaruwa jan jiskʼachas sarnaqapxañapatakix yanaptʼawayi.

‘Maynit maynikam munasipxätaʼ

Jehová Diosan Qhanañchirinakapax aka arunak istʼasaw Criston chiqpach arkirinakäpxatapxa uñachtʼayapxi: “Jumanakatix maynit maynikama munasipxätaxa, taqiniw amuyapxani nayan discipulonakaxäpxatama” sasa (Juan 13:35). Kunapachatï jaqinakax kastat jiskʼachasis chʼaxwarasipkäna ukhamaraki politiconakar yanapañ layku nuwarasisipkäna ukhawa cristianonakan aka munasiñapax sum  amuyasïna. Amuytʼañataki, khä 1994 maran kunapachatï Ruanda markan wal jiwarayasipkäna ukhaxa, Jehová Diosan Qhanañchirinakapaxa jupanakkamax wali munasiñampiw sarnaqasipxäna. Uka tiemponakanxa, jakäwinakap aptʼirjamäskasinsa, hutu sat tribunkir jilat kullakanakaxa tutsis sat tribunkir jilat kullakanakaparuw imantapxäna.

Ukampis janiw aka Uraqpacharux sumankañ jiwasax apanksnati, janiw jaqi masir munasiñsa taqinir yatichskaraksnati. Ukat kunjamtï Bibliax siskixa, Diosaw amtaparjama horasapar uk lurani. Ukampis jichha tiemponakanxa, mayachtʼata suman jakasiraksnawa.

Jehová Diosan Qhanañchirinakapawa ukham jichha tiempon sarnaqasipki, pasïr maranxa, waranqa millón millón horanakawa Bibliarjam sarnaqapxañapatakixa jaqinakar yatichawayapxatayna. Diosan Arupan jikxataski uka chiqap arunakawa millón millón jaqinakarux mayachthapiski, ukatxa jan uñisisisa, jan jiskʼachasisa sarnaqañwa yatichaskaraki. Taqiniruw ukham yatichtʼasipki, sañäni, arabenakaru ukat judionakaru, armenionakaru ukat turconakaru, alemananakarus ukat rusonakarusa.

Kunjamatsa Diosan Arupax mayachtʼat sarnaqañ yanaptʼaspa, ¿uka tuqit yatxatañ munasmati? Markamankir Jehová Diosan Qhanañchirinakapampi parltʼam jan ukax 2 janan jikxataski uka direccionarusa qillqanirakismawa.

[Qhanañchäwi]

[4 janan qhanañchäwipa]

Jan nuwasiñatak waranq waranqa amtäwinakawa pʼakintasiwayi

[7 janan qhanañchäwipa]

Akapach apnaqirinakax inamayaw chʼamachasisipki, ukampis Biblian yatichäwinakapaw mayachthapiski

[5 janan fotopa]

Diosan Arupaw mayachtʼat sarnaqañ yanaptʼistu

[7 janan fotopa]

Hutu ukat tutsi tribunakankiri Jehová Diosan Qhanañchirinakapaw mä yupaychañ uta mayachtʼat lurasipki