Cristox apnaqäwipankxasin jiwasampïxiwa, ¿ukax kamsañs muni?
Cristox apnaqäwipankxasin jiwasampïxiwa, ¿ukax kamsañs muni?
“¿Kawkïrïnis chimpuxa jumax kuttʼankät ukkaxa, ukhamarak akapach tukuskan uka urutsa?” (MATEO 24:3.)
1. ¿Kamsasas apostolanakapax Jesusar jisktʼapxäna?
NIYA pä waranq maräxaniwa, Olivos sat qulluna Jesusampi parlkasinwa pusi apostolapax akham sasa Yatichiripar jisktʼapxäna: “¿Kawkïrinis chimpuxa [jan ukax señalaxa] jumax kuttʼankät ukkaxa, ukhamarak akapach tukuskan uka urutsa?” sasa (Mat. 24:3). Uka jisktʼanxa “jumax kuttʼankät” ukat “akapach tukuskan” uka pä arsüwinakaw utji. ¿Uka arsüwinakax kamsañs muni?
2. Aymar Biblianxa syntéleia siski uka aruxa ‘tukusiña’ sasin jaqukipatawa, ¿ukampis syntéleia arux kamsañs muni?
2 Payïr arsüwit nayraqat yatxatañäni. Bibliax qillqatäkäna uka Griego arunxa pä aruwa utji (syntéleia ukat télos) uka pä arusti aymar Biblianxa (Qullan Arunaka) ‘tukusiña’ sasaw jaqukipasitayna. Ukampis nayra griego arunxa, syntéleia ukat télos uka arunakaxa janiw kikpäkiti, jan ukasti syntéleia siski uka aruxa “tukusïw tiempo” jan ukax “niya tukusiñatakïxi uka tiempo” sañ muni ukat télos uka arusti “tukuya” sañ munaraki. Ukat Mateo 24:3 qillqatanxa syntéleia siski uka aruw uñsti. Aka pä arut sum amuytʼañatakixa Tantachasiñ Utan arstʼaski uka arstʼäwit parltʼañäni. Mä jilatax arstʼañ niya tukuyañatakïxi ukhaxa, kunanakattï parlawayki ukanakwa tantachasirinakarux amtayi ukat kunjamatsa ukhamarjam sarnaqapxaspa ukanak arstʼaraki, ukaruw niya tukuyañatakïxiw sasixa. Ukat kunapachatï arstʼirix nayraqatat saraqanxi ukaruwa tukuya sasirakixa. Niya ukhamarakiwa, Biblianxa “syntéleia” siski uka aruxa, kunanakatï akapachan tukusiñapkamax paskani ukanak sañ muni.
3. Jesusax apnaqäwipankxi ukhaxa, ¿kunanakas pasaski?
3 “Kuttʼankät” siski uka arusti, ¿apostolanakan jisktʼataparjamax kamsañs muni? Griego arunxa, parousía sas qillqatawa. * ¿Ukat parousía siski uka arux kunapachat kunapachkam sañs muni? Kunapachatï Jesusax khä 1914 maran alaxpachan Apnaqirjam uttʼayatäxäna ukapachata ñanqha jaqinakar chhaqtayir ‘jachʼa tʼaqhisïwin’ jutkani ukapachkam sañ muni, ukapachatwa Cristox apnaqäwipankxasin jiwasampïxi (Mat. 24:21). Jesusax apnaqäwipankxasin jiwasampïxi ukhaxa akanakaw pasaski: akapachax “qhipa” urunakapankxiwa, ukat ajllitanakaruw tantachthapisiski, ukhamarak alaxpachankapxañapatakiw ajllitanakar jaktayasiski (2 Tim. 3:1; 1 Cor. 15:23; 1 Tes. 4:15-17; 2 Tes. 2:1). Ukhamasti, akapachan niya tukusiñap (syntéleia) tiempompi ukat Cristox apnaqäwipankxasin jiwasampïxi (parousía) uka tiempompixa kikpakjamakiwa.
Janiw jukʼa tiempokïkiti
4. Jesusax apnaqäwipankxasin jiwasampïxi (parousía) ukat Noen urunakapampixa, ¿kunatsa kikpaxa?
4 Parousía siski uka arux janiw jukʼa tiempokïkiti, jan ukasti jaypach tiemp sañ muni, kunattixa ukhaw Jesusan apnaqäwipankxasin jiwasampïxañat parlatapaxa sum amuyasi (Mateo 24:37-39 liytʼasiñapawa). Amuytʼañäni, Jesusax apnaqäwipankxañat parlkäna ukhaxa janiw Uma Juicion jallux wal purintkän uka tuqit parlkänti. Jan ukasti, janïr Uma Juicio purinkipan kunanakas pasaskäna ukanakat parlaskäna. Ukapachaxa, Uma Juicio puriniñapkamaxa Noé chachax arka luraskäna ukat jaqinakaruw Diosan arunakap yatiyaskäna. Ukhamax walja maranakaw ukanak luraskänxa. Ukhamarakiwa, jachʼa tʼaqhisïwinsa ukat janïr jachʼa tʼaqhisïwi purinkipansa kunanakas pasani, taqi uka tiemporuw Cristox apnaqäwipankxasinxa jiwasampïxi sasixa (2 Tes. 1:6-9).
5. Apnaqäwipankxasinxa Jesusax jaypach tiempow jiwasampïxi, ¿kunjamsa Apocalipsis 6 jaljapax uk sum qhanañchistu?
5 Cristox apnaqäwipankxasin jaypach tiempow jiwasampïni (parousía), ukhamasti, uka arunakaxa janiw ñanqha jaqinakar jiwarayir jutkani ukapach sañ munkiti, ukanakwa Bibliankir yaqha profecianakax wali sum qhanañcharaki. Jesusax mä janqʼu caballor latʼxatatäkaspasa ukat mä coronsa churapkaspa ukhamwa Apocalipsis libronx parli (Apocalipsis 6:1-8 liytʼasiñapawa). 1914 maran Apnaqirjam uttʼayatäxasaxa, “mä atipirjamaw mistuwayäna jukʼampi atipjäwinaka atipjañapataki”. Ukxaruxa, yaqha color caballonakar latʼxatat jaqinakarakiw may may arkstanipxäna siwa. Uka arunakax profecía arunakawa, ukhamasti uka latʼxatata jaqinakax akanak sañ munäna: chʼaxwañanaka, manqʼat pistʼañanaka ukat usuntañanaka. Taqi ukanakasti “qhipa urunaka” satäkis uka tiemponwa pasañapäna, chiqpachansa, uka profecía arunakax jichha tiemponwa phuqasiski.
6. ¿Kunjamsa Apocalipsis 12 jaljax Criston apnaqäwipankxatapatxa sum amuytʼañ yanaptʼistu?
6 Apocalipsis 12 jaljapaxa, Diosan Apnaqäwipax alaxpachan kunjam uttʼayatäxisa uka tuqit jukʼamp qhanañchistu. Sañäni, uka jaljanxa mä jachʼa nuwasiñaw alaxpachan utjäna sistuwa. Ukat Miguelaxa (Jesucristox alaxpachan ukham uñtʼatawa) angelanakapampi saytʼasisinwa Supayampi ukat saxranakampix nuwasïna. Ukatxa, Supayampi ñanqha angelanakampix aka Uraqir jaquqanitapxänwa. Ukat Supayax “tiempopan jukʼakïtapa” yatisaxa wali colerataw jikxatasïna sasaw uka jaljan qhanañchistu (Apocalipsis 12:7-12 liytʼasiñapawa). Ukhamasti qhanäskiwa, kunapachatï Diosan Apnaqäwipan Cristox apnaqirit alaxpachan uttʼayatäxäna ukapachat aksaruxa aka Uraqisa ukat jaqinakasa sapürutjamwa jukʼampi jan waltʼäwinakan uñjasiñapäna.
7. ¿Kuna tuqitsa Salmo libron 2 jaljapax parli, ukat kunatakis tiempox churasiski?
7 Salmo libron payïr jaljapanxa kunjamsa alaxpach Sión qullun Jesusarux apnaqirit uttʼayapxäna uka tuqit parli (Salmo 2:5-9; 110:1, 2 liytʼasiñapawa). Ukampis aka profecianxa, Cristor iyawsapxañapatakiwa akapach apnaqirinakampiru markachirinakapampiruxa tiempox churatäni siwa. Ukat “amuytʼasipxamaya” “wanipxamaya” sasaw iwxasiraki. Jehová Diosaru ukhamarak jupan uttʼayat Apnaqirir luqtasina uka tiempon “[Diosampi] arxatayasirinakax kusisiñanïpxiwa”. Ukhamasti, kunjamtï uñjawayktanxa, Jesusax Apnaqirjam uttʼayatäxi ukapachatpachwa ukham lurapxañapatakixa tiempox churasi (Sal. 2:10-12).
¿Khitinakas chimpu amuyapxañapäna?
8, 9. Cristox kunapachas jiwasampïxi ukat ukax kun sañs muni, ¿ukxa khitinakakis amuyapxañapäna?
8 Mä kutixa, ¿kunapachas Diosan reinopax purinini? sasaw fariseonakax Jesusar jisktʼapxäna, ukampis Jesusax “janiw kuna uñjañäkanisa” sasaw säna, mä arunxa, jumanakatakix “janiw qhan jutkaniti, MT” sasaw säna (Luc. 17:20, 21). Ukhamasti, jan iyawsirinakax janiw amuyapxañapäkänti. Uka jaqinakaxa Jesusarux janiw jutïrin Apnaqiriparjam uñjapkänti, ¿ukhamax kunjamatarak amuyapxanisti? Ukhamasti, Cristox jiwasampïxi uka chimpunaksa ukat ukax kun sañs muni ukanaksa, ¿khitinakas amuyapxañapäna?
9 Ukat kunjamtï “mä llijullijux maysat maysar qhantir uñjapxtaxa” ukham wali qhanwa chimpxa uñjapxäta sasaw Jesusax arkirinakaparux säna (Lucas 17:24-29 liytʼasiñapawa). Mateo 24:23-27 jiskʼa tʼaqanakanxa uka llijullijut parlkasaxa kunapachas Cristox jiwasampïxani uka chimput qhan parlaraki.
Chimp jan ukax señal uñjir jaqinaka
10, 11. 1) Mateo 24:34 qillqatan “jichha pacha jaqinaka” siski uka arunakatxa, ¿kamsasas pasïr maranakax sasiskänxa? 2) “Jichha pacha jaqinaka” sasin Jesusax siskäna uka arunakxa, ¿kunjamsa arkirinakapax amuyapxpachänxa?
10 Nayra maranakanxa aka revistaxa, Mateo 24:34 qillqatan “jichha pach jaqinaka” siski uka arunakaxa, nayra patak maranakan ‘jan iyawsir judionakax’ jakapkäna uka jaqinak sañ muni sasaw sasiskäna. * Ukhamäkaspasa ukham sañjamänwa kunattix jan wali jaqinakat parlasapuniwa yaqha chiqanakan Jesusax uka arxa arsurïna. Chiqpachansa, uka jaqinakarux “jan wali sarnaqir jaqinaka” ukat ukham yaqha arunakampiwa sutichäna (Mat. 12:39; 17:17; Mar. 8:38). Ukatwa, khitinakatix tukuy (télos) urukama aka tukusiñ urunakan (syntéleia) jakasipki uka ñanqha jaqinakatwa Jesusax parlaskpachäna sasin profeciarjamax amuytʼasïna.
11 Chiqpachansa Jesusaxa uka tiempon jakasir jan wal sarnaqir jaqinakaruw jichha tiempo jaqinaka sasax säna. Ukampis Mateo 24:34 qillqatankki uka arunak arsusaxa, ¿uka jaqinakatti parlaskpachäna? Amtapxañäni, ‘jamasatwa’ pusi apostolanakapax Jesusampi parlasipkäna (Mat. 24:3). Ukhamasti Jesusaxa, janiw arkirinakaparux ñanqha jaqinakäkaspas ukhamxa uñjkänti, ukat Jesusax khitinakarus “jichha pach jaqinaka” sasax saskäna ukxa apostolanakapax sum amuyapxpachäna, “taqi akanakasti pasaniwa janïr jichha pacha jaqinaka jiwarkipana” sasinxa apostolanakapampita mayni arkirinakapampitwa parlaskäna.
12. “Jichha pacha jaqinaka” sasinxa arkirinakapatwa parlaskäna, ¿uk amuyañxa kunjamsa Mateo 24:32, 33 qillqatax yanaptʼistu?
12 ¿Kunatsa ukham sistanxa? Uka qillqatax kuna tuqitsa parlaski uk sum amuytʼañäni. Mateo 24:32, 33 qillqatanxa, Jesusax akham sänwa: “Yatiqasipxam higo quqata: Kunapachatix uka alin layminakapax chʼuxñatati, ukhamarak laphinakapas uñstarakixa, yatipxtawa jallupachax jakʼankxatapa. Uka kipkaraki jumanakax [taqi] ukanak uñjasax, yatipxam akapachan tukusiñapax jakʼankatapa, punkunkataparaki” sasa (uñxattʼarakismawa Marcos 13:28-30; Lucas 21:30-32). Uk liytʼasin jichhax Mateo 24:34 qillqat liytʼarakiñäni, akham siwa: “Qhanakwa sapxsma, taqi akanakasti pasaniwa janïr jichha pacha jaqinakax jiwarkipana” sasa.
13, 14. “Jichha pacha jaqinaka” sasinxa arkirinakapatwa Jesusax parlaskpachäna, ¿kunatsa ukham sistanxa?
13 Mateo 24:33 qillqatarjamaxa, khitinakatix Diosan ajayupa niya katuqañatakïxapxäna uka arkirinakapawa “taqi ukanak” uñjasax amuyapxani sasaw Jesusax säna. Ukhamasti Jesusax arkirinakapatwa akham sasax parlaskpachäna: “Taqi akanakasti pasaniwa janïr jichha pacha jaqinakax jiwarkipana” sasa.
14 Jan iyawsir jaqinakaxa janis amuyapxañapäkchïnxa, ukampis Jesusan arkirinakapaxa janiw chimpuk uñjapxañapäkänti jan ukasti kamsañs muni ukamp kuna amuyapxañapäna. Chimpunak amuyasawa ‘yatiqapxañapäna’ ukhamatwa, kamsañs muni uksa ‘yatipxañaparakïna’. Ukhamasti arkirinakapax ‘jakʼankatapatsa punkunkatapatsa’ sum amuyapxañapäna. Chiqpachansa, nayra patak maranakan jakir judío jaqinakasa ukhamaraki Jesusan nayrïr arkirinakapasa kunjamsa Jesusan arunakapax mä jukʼa phuqasïna ukxa amuyapxänwa, ukampis Jesusan arkirinakapakiw uka chimpunakax kamsañs muni ukarjamax sarnaqapxarakïna.
15. 1) “Jichha pacha jaqinaka” sasin Jesusax siskäna uka jaqinakaxa, ¿jichha tiempon khitinakäpachasa? 2) “Janïr jichha pacha jaqinakax jiwarkipana” siski uka arunakax qhawqha tiempospaw sasax janiw sisksnati, ¿kunatsa? (29 janankki uka recuadro uñxatäta)
15 Jichha tiemponakanxa, Jesusax kunapachatsa jiwasampïxi uka chimpunakxa janiw Diosan arunakap jan amuytʼir jaqinakax amuyapkiti, jan ukasti ‘wali qhana uñjañwa’ munapxi. Jupanakatakix taqi kunas pachpakïskiwa (2 Ped. 3:4). Ukampis Cristot jan jithiqtir ajllit jilat kullakanakaxa, mä arunxa, apóstol Juanäkaspas ukham uñtʼat jilatanakaxa, chimpuruxa mä llijullijus maysat maysaru qhantʼankaspa ukham wali qhanwa uñjapxi ukat ukax kamsañs muni uksa amuyapxarakiwa. Ukhamasti jichha tiemponxa, “taqi [uka chimpunakasti] pasaniwa” janir taqi uka ajllit jilat kullakanak jiwarkipana. * Ukhamasti amuyatatxa, jachʼa tʼaqhisïwix qalltkani ukhaxa yaqhip ajllit jilat kullakanakax aka Uraqin jakasipkpachäniwa.
“Amuyasipxapunim”
16. Criston taqi arkirinakapaxa, ¿kunjamasïpkañasasa?
16 Ukampis janiw chimpu maya amuyañakïkiti. Ukat Jesusax akham sänwa: “Jumanakar sapksma ukxa, taqiniruw sarakta, amuyasipxapunim” sasa (Mar. 13:37). Alaxpachar sarañataki ajllitäskstansa jan ukax “walja jaqinaka” satäkis ukham uñtʼatäskstansa, taqiniwa jichhürux ukham amuyasisipkañasaxa. Kunapachatï Jesusax alaxpachan 1914 maran Apnaqirjam uttʼayatäxäna uka maratxa, 90 maranakat sipansa jila maranakaw pasawayxi. Chʼamäkipansa, wakichatäskañasawa ukhamaraki amuyasisipkañasawa. Cristox alaxpachan Apnaqirjam uttʼayatäxasinwa jiwasanakampïxi, janisay uk nayranakasampi uñjkstanxa, uk yatiñawa amuyasipxañasatakix yanaptʼistani. Ukhamaraki uk yatiñaxa suyaskañasatakiw yanaptʼistu, kunattix niyawa uñisirinakapar tukjirix jutani, ‘jan amuykañäni uka horasaw’ jutani (Luc. 12:40).
17. Cristox apnaqäwipankxatapat yatisaxa, ¿luräwinakasanxa kunjamasïpkañasasa ukat kunsa taqi chuymampi lurasipkañasa?
17 Cristox apnaqäwipankxasin jiwasampïxi ukax kamsañs muni uk suma amuyasaxa, jankʼakiw luräwinakas phuqapxañasa. Jesusax apnaqäwipankxasinxa jan uñjkañawa 1914 marat aksarux alaxpachan apnaqxi. Niyaw ñanqhanakar chhaqtayirisa aka Uraqi sumaptayirisa jutani. Ukhamasti, kuntï Jesusax jichhürunakataki arsuwaykäna ukxa nayrat sipansa jukʼampi taqi chuymaw yanaptʼañasa, akham sänwa: “Diosan reinopat aka suma yatiyäwisti aka uraqpachanwa yatiyatäni, ukhamat taqi markanakan yatipxañapataki, ukatsti akapachan tukusiñapaw [télos] jutani” sasa (Mat. 24:14).
[Qhanañchäwinaka]
^ Parousía uka arux kamsañsa muni uka tuqit jukʼampi yatxatañatakixa, Perspicacia para comprender las Escrituras, vol. 2, págs. 710-713 uka qillqat uñxattʼäta.
^ La Atalaya 1 de noviembre de 1995, 11-15, 19, 30, 31 jananakap uñxattʼäta.
^ Amuyataxa, Apocalipsis libron nayrïr visionapaxa, chimpunaka uñjapki uka ajllit jilat kullakanakan (generación) sarnaqäwip tiemponakanwa phuqasiski (Apo. 1:10–3:22). Ukhamasti ukaxa, 1914 marat qhip qhipa ajllit jilatax jan ukax kullakax jiwxasin alaxpachar sarañataki jaktxani ukakamäspawa, ukanakax Tatitun urupanwa pasañapäna (Apocalipsis... ¡se acerca su magnífica culminación!, pág. 24, párr. 4 uka libro uñxattʼäta).
¿Kamsasmasa?
• Jesusax apnaqäwipankxasin jayaw jiwasampïni sasaxa, ¿kunatsa sistanxa?
• ¿Jesusax kunapachatsa apnaqäwipankxi ukat ukax kamsañs muni ukanakxa khitinakakis amuyapxi?
• Jichha tiemponxa, ¿khitinakasa Mateo 24:34 qillqatan siski uka “jichha pacha jaqinaka[xa]”?
• “Janïr jichha pach jaqinakax jiwarkipana” siski uka arunakax qhawqha tiempo sañs munpacha ukaxa, ¿kunatsa jan amuyañjamäki?
[Jisktʼanaka]
[29 janan recuadropa]
“Janïr jichha pach jaqinakax jiwarkipana” siski uka arunakaxa, ¿qhawqha tiempo sañsa munpacha?
“Janïr jichha pach jaqinaka jiwarkipana” siski uka arunakaxa, kikp tiempon jakir jaqinak sañ muni. Amuytʼañataki, Éxodo 1:6 qillqatax siwa: “Ukatsti Joseasa, jilanakapasa, ukhamarak taqi uka urunaka jakapkäna ukanakasa jiwarxapxänwa” sasa. Joseyax jilanakapampi sullkanakapampixa janiw kikpa maranakanipkänti, ukampis kikp tiempon sarnaqawayapxäna. Ukhamax “uka urunakan jakapkäna ukanaka” sasinxa Joseyat nayra yuripkäna uka jilanakapat parlaskäna. Yaqhipanakaxa Joseyan jiwatapatsa jakawayasipkänwa (Gén. 50:24). “Uka urunakan jakapkäna ukanaka” sasinxa Joseyan yuritapat qhipa yuririnakampitwa parlaskäna, kunjamtï Benjaminax qhip yurkäna ukhama, ukhamasti Joseyan jiwatapatxa jupanakax jakasiwayasipkpachänwa.
Ukhamasti “janïr jichha pach jaqinakax jiwarkipana” siski uka arunakaxa, janiw qhawqha tiempospaw sañjamäkisa. Chiqpachansa uka tiempox tukusiniwa, ukampis janiw sinti jiläkarakispati. Ukhamax Mateo 24:34 qillqatan “jichha pach jaqinaka” siski uka arunakampixa, janiw Jesusax ‘qhipa urunakax’ kunapachansa tukusini uka tantiyañatakix siskänti. Kunattix uka qhipat akham sasaw säna: “Kuna horasäkanitix jan ukax kuna urükanitix ukxa janiw khitis yatkiti” sasa (2 Tim. 3:1 Mat. 24:36).
[28 janan fotopa]
“Taqi akanakasti pasaniwa janïr jichha pacha jaqinaka jiwarkipana”
[30, 31 jananakan fotopa]
1914 maran Apnaqirjam uttʼayatäxasinwa Jesusax “mä atipirjam” mistsuwayäna