Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Jehová Diosan thakipan sarnaqapxañäni

Jehová Diosan thakipan sarnaqapxañäni

Jehová Diosan thakipan sarnaqapxañäni

“[Jehová] Tatitur axsartʼir jaqi, kusisiñanïtawa, Tatitur jaysir jaqi, kusisiñanïtawa.” (SALMO 128:1.)

1, 2. ¿Kunatsa kusisitäsnawa sasax sisna?

 ¿KHITIS kusisit sarnaqañ jan munkaspa? Taqiniw munsnaxa. Ukampisa, kusisit sarnaqañ munañasa, thaqhañasa janiw kusisit sarnaqañ sañ munkiti.

2 Ukampis ‘Jehová Diosar axsartʼañäni ukat jaysañäni’ [mä arunxa, thakipan sarnaqañäni, NM] ukhaxa, kusisitäsnawa sistuw Salmo 128:1 qillqatanxa. Ukhamax kusisitäñatakixa, Diosaruw axsartʼañasa ukat thakinakapan sarnaqañasarakiwa, mä arunxa, munañap phuqañasawa. Ukax jakäwisanwa uñjasini, ukat kunjam jaqïtansa ukhaw ukax uñjasirakini. ¿Kunjamatsa?

Phuqirit uñtʼatäpxañäni

3. ¿Kunjamatsa Dios nayraqatan phuqir jaqit uñtʼatäsna?

3 Jehová Diosar axsartʼirinakax jupjam phuqirinakäpxarakiwa. Jehová Diosax kuntï nayra israelitanakar siskänxa uk taqpach phuqäna (1 Rey. 8:56). Kun phuqañataki arsutanakasat sipansa, Jehová Diosar jakäwis katuyastan ukaw jukʼamp wali wakiskirixa, uka arsutas phuqañatakixa sapakutiw yanaptʼa Diosat mayisiñasa. Salmo qillqir Davitat yatiqasipxañäni, akham sasaw mayisïna: “Diosaxay, jumaw arsutanakax istʼistaxa [...]. Nayasti sutimarux jachʼaruw aptä, arsutanakaxsti sapüruw phuqharakï” sasa (Sal. 61:5, 8; Ecl. 5:4-6). Diosan amigopäñ munstan ukhaxa, phuqir jaqit uñtʼatäñasawa (Sal. 15:1, 4).

4. ¿Kuntï Jeftex Jehová Diosar siskatayna uk phuqänti, ukat phuchapax kamacharakïnsa?

4 Israel markar juesanakax apnaqapkän ukhaxa, Jefté sat chachaw Jehová Diosar akham säna: Jumatix amonitanakar atipayitätaxa, khititix utajat nayraqat mistsunkani ukaruw nayax “phichantat ofrendjam” luqtäma sasa. Ukampis jupax mä phuchanikïnwa, uka phuchapaw katuqir mistunïna. Ukhamäkipansa, panpachawa Jehová Diosar iyawsatap uñachtʼayapxäna: Jeftex arsutaparjamaw phuqäna ukat phuchapasti yanaptʼarakïnwa. Uka tiemponxa, Israel markan jaqichasiñasa, wawanïñasa wali askit uñjatäkchïnsa, ukampis Jeften phuchapax iyaw sasaw jan chachani sapaki sarnaqäna, ukatwa Jehová Diosan qullan utapansa luqtarakïna (Jue. 11:28-40NM).

5. ¿Kunjamsa Anax phuqir warmïtap uñachtʼayäna?

5 Diosar axsartʼir Ana sat warmixa, phuqirïtap uñachtʼayarakïnwa. Chachapax Elcaná satänwa, Anax chachapampi ukat mayni Peniná sat warmi masipampiwa Efraín qullu tuqin jakasïna. Ukat Anax janiw wawanïkänti, Peniná warmisti walja wawanakanïsaxa, wal Anar jiskʼachäna, chiqanxa, tabernáculo utar sarapkän ukhaw jukʼampi jiskʼachäna. Ukatwa mä kutixa, Anax Jehová Diosar akham säna: mä wawa churitätaxa, nayasti jumar luqtañatakiw uka wawxa churäma sasa. Mä tiempotxa wawanïxänwa, ukat Samuel sasaw sutichäna. Ukat Samuelur ñuñut tʼaqawayxasinxa, Jehová Diosan nayraqataparuwa Siló qullur irpapxäna, ukat ukaruw sapüru ‘Diosar serviñapataki’ jaytaniwayapxäna (1 Sam. 1:11). Ukhamatwa Anax kuntï Jehová Diosar siskatayna ukx phuqäna; uka qhipat qhawqha wawanïnisa uk janis yatkchïnxa ukampis arsutaparjamaw phuqäna (1 Sam. 2:20, 21).

6. ¿Kunjamsa Tiquicox phuqir cristianütap uñachtʼayäna?

6 Tíquico sat ‘chiqa sirvirixa’ arsutapar phuqirirakikïnwa, jupax nayra patak maranakanwa jakasïna (Col. 4:7, MT). Apóstol Pablomp chikaw Grecia markat Macedonia marknam pasasaxa Asia Menor tuqir saräna, ukat inas Jerusalenkam purchïna (Hech. 20:2-4). Titox Judea markankir cristianonakar yanaptʼanak lakiraskäna ukhaxa jupaw yanaptʼarakpachäna (2 Cor. 8:18, 19; 12:18). Ukat Pablox Roma carcelan qalltan katuntatäkän ukhaxa, Efesoru, ukat Colosas markaru cartanak apañapatakix Tiquicoruw ajllïna (Efe. 6:21, 22; Col. 4:8, 9). Ukat wasitampi Pablox Roman katuntatäxän ukhaxa, Tiquicorux Efesorurakiw khitäna (2 Tim. 4:12). Jiwasatï jupjam taqi kuns sum phuqañäni ukhaxa, Jehová Diosax walja qullan luräwinak phuqañasatakiw churarakistani.

7, 8. Davitampi Jonatanampix wali suma amigopxapunïnwa sasaxa, ¿kunatsa sisnaxa?

7 Amigonakasar jan jaytanukupxañäniti, ukwa Diosax muni (Pro. 17:17). Saúl reyin Jonatán yuqapax Davitampix wali suma amigopxapunïnwa. Khitis Goliatar jiwayäna uk istʼasaxa, Jonatanax wal Davitar munasïna “jupa kipkarjamaw munasïna” (1 Sam. 18:1, 3). Ukat awkijaw jiwayañ muntam sasax jupaw Davitar säna, ukat jayar sarxän ukhaxa, juramento lurapxäna. Mä qhawqha tiempotxa, Saúl nayraqatanwa Jonatanax Davitat arxatasïna, ukhamat niyaw jakäwip aptʼasïna. Ukhamäkipansa, wasitampiw amigopar thaqhirix saräna ukhamat kunatsa wali suma amigopxäna uk amtañataki (1 Sam. 20:24-41). Ukanxa, “Diosaru confiasiñapataki[wa]” chʼamachtʼäna (1 Sam. 23:16-18).

8 Filisteonakampi israelitanakax nuwasipkäna ukhawa Jonatanax jiwxäna (1 Sam. 31:6). Wali llakitaw Davitax akham sas qʼuchüna: “¡Jonatán jilaxa, jumatjamax wali llakitaw uñjasta! ¡Kunja suma chuymampis nayarux uñjayätaxa! Nayatakix munasiñamax warminakan munasiñapat sipansa jiltʼatänwa” sasa (2 Sam. 1:26). Chiqpachansa, Davitampi Jonatanampix wali suma amigopxapunïnwa.

‘Altʼat chuymanipxañäni’

9. Altʼat chuyman jaqïñax wali wakiskiriwa, ¿uka tuqit kamsisa Jueces libron 9 jaljapanxa?

9 Diosan amigopäñatakix ‘altʼat chuymanïñasawa’ (Mat. 11:29; Sal. 138:6). Kunatsa wali wakiskirix altʼat chuymanïñaxa, uka tuqitwa Jueces 9 jaljapan qhanañchasi. Gedeonan Jotán yuqapaw mä amuytʼayäwit parläna. Akham sasa: “Mä urunxa quqanakax ma reyinïñwa munapxäna”. Olivo, higo ukat uva quqanakax wali respetat jaqinakampi sasïnwa, jupanakax janiw israelit jilat kullakanakapar apnaqañ munapkänti. Ukampis sarsa sat phayantañatak chʼapixa, jaqi jiwayiri, munañanïñ muniri jaqimp sasïnwa, jupasti jachʼa jachʼa tukut Abimélec jaqïnwa. Uka jaqix “kimsa maranakaw israelitanakarux munañaparu apnaqäna”, ukat akatjamatwa jiwawayxäna (Jue. 9:8-15, 22, 50-54). Ukhamaxa, ¡wali askipuniw ‘altʼat chuymanïñaxa’!

10. Herodesax ‘Diosar jan jachʼañchasax’ kunarus purtʼasïna, ¿ukat kunsa yatiqtanxa?

10 Nayraxa, Judea marka jachʼa jachʼa tukur Herodes Agripa sat reyisti, Tiro ukat Sidón markankirinakatak wali coleratänwa. Ukat jupanakax sumankthapiriw jutapxäna, ukatsti Herodesax taqi jaqinak nayraqatanwa arstʼäna. Ukat uka jaqinakax jachʼatwa akham sas artʼapxäna: “¡Aka arux janiw jaqin arupäkiti, jan ukasti mä diosan arupaw!” sasa. Ukham sataxa, janiw jaqinakar amuktʼaykänti, ukatwa Jehová Diosan angelapax usuntayäna ukat laqʼunakan manqʼantataw jiwxäna (Hech. 12:20-23). Jaqinak nayraqatan sum arstʼañ yatstan jan ukax Bibliat sum yatichtʼañ yatstan ukhaxa, ¿kamachapxañasasa? Ukhamasti, Diosarupun jachʼañchayapxañäni, kunattix jupaw ukham lurañ yanaptʼistu (1 Cor. 4:6, 7; Sant. 4:6).

Jan axsarapxañäniti ukat chʼamachtʼasipxañäni

11, 12. Jehová Diosax luqtirinakaparux chʼamañchiwa ukat jan axsarañapatakisa yanaptʼarakiwa, ¿kunjamsa uka tuqit Enocan sarnaqäwipat yatiqtanxa?

11 Jehová Diosan thakipan altʼat chuymampi sarnaqapxañäni ukhaxa, jupax ‘chʼamachistaniwa ukat janiw axsarkañäniti’ (Deu. 31:6-8, 23). Adanat qhiparux paqallqürïkans uka Enoc chachaxa, jan axsartʼasaw Diosampi sarnaqäna, ukat ukapach jakir jan wali jaqinak taypinsa taqi kunsa chiqaparuw luräna (Gén. 5:21-24). Uka ñanqha jaqinakan jan wali arunakapata, jan wali luräwinakapat jan axsartʼasa juchañchañatakixa Jehová Diosawa Enocarux yanaptʼäna (Judas 14, 15 liytʼasiñapawa). ¿Enoc chachjamati jiwasax Diosan juchañchäwi arunakap jan axsartʼasa yatiyaraktanxa?

12 Uma Juiciox ñanqha jaqinakar jiwaraykän ukhawa Diosan arunakapax phuqasxäna. Ukatwa, Enocan arsutanakapax chʼamañchistu, kunattix akapach ñanqha jaqinakax ukhamarakiw Diosan waranq waranqa angelanakampi chhaqtayatäpxani (Apo. 16:14-16; 19:11-16). Mayisitanakasar istʼasawa, Jehová Diosax jan axsaras yatiyañatakix chʼamañchistani, yatiyäwisax juchañchañatakïpansa jan ukax Diosan Apnaqäwip tuqit suma yatiyäwinakäpansa jupaw chʼam churistani.

13. Llakinakansa Diosaw chʼam churistani sasaxa, ¿kunatsa ukham taqi chuyma sissna?

13 Llakinakar purtan ukhawa, Diosan chʼamañchtʼäwip wal muntanxa. Isaacampita Rebecampita amuytʼañäni. Esaú yuqapax hitita pä warmimpi casarasïna ukhaxa, wali llakitapuniw jikxatasipxäna ukat “janipuniw waltʼaykänti Isaacampiru Rebecampiruxa”. Rebecax akham sasaw llakitax säna: “Qaritäxtwa aka hitita warminakampi jakañatakixa, kawkïrinakampitï Esaú yuqasax casaraski ukanakampixa. Jacobutix mä hitita warmimpi casarasirakispaxa, kawkïrinakatix aka Canaán uraqin jakapki ukanakampi, ukapachaxa walispaw jiwxañaxaxa” sasa (Gén. 26:34, 35; 27:46). Ukat jankʼakiw Isaacaxa, Jehová Diosar luqtirinak taypit mä warmi irptasiniñapatakix Jacobur jaya markar khitäna. Mayni Esaú yuqapan luratapat janis kamachañjamäxchïnxa, ukampis Jehová Diosawa yatiñkankañ jupanakar churäna, ukat jan sinti llakisipxañapatakisa, jan jithiqtapxañapatakisa jupaw chʼam churäna. Jiwasatï Diosar mayisiñäni ukhaxa, ukhamwa jiwasarux yanaptʼarakistani (Sal. 118:5).

14. ¿Kunjamsa mä israelit jiskʼa imillax jan axsarirïtap uñachtʼayäna?

14 Walja maranakatxa, mä israelit jiskʼa imillaruwa preso apapxäna, ukatxa Naamán sat Siria soldadonakan pʼiqtʼiripan utapanwa mä uywatar tukuyapxäna, ukat Naamanasti lepra usunïnwa. Uka jiskʼa imillaxa Eliseo profetan milagronakapat yatisaxa, jan axsartʼasawa Naamanan warmiparux akham säna: Naamán uywirijatï Israel markar saraspaxa, Jehová Diosan profetapax qullaspawa sasa. Uka jaqix Israel markar sarasaxa qullataw uñjasïna (2 Rey. 5:1-3). Aka jiskʼa imillan luräwipax wali askiwa, waynitunakasa tawaqitanakasa ukhamarakiw jan axsarañatakix Jehová Diosar maytʼasipxaspa, ukhamatwa yatiqañ utan yatichirinakaparusa yatiqir masinakaparusa, yaqha jaqinakarusa yatiyapxaspa.

15. Acab apnaqirin Abdías mayordomopaxa, ¿kunsa jan axsartʼasa luräna?

15 Diosan chʼamapax arknaqatäkasasa chʼullqi saytʼañasatakiw yanapistu. Abdías chachat parltʼarakiñäni, Elías profetax jakkäna uka tiempon Acab apnaqirin mayordomopänwa. Kunapachatï Jezabel warmix Diosan profetanakapar jiwarayapxañapataki khitäna ukhaxa, Abdiasax patak profetanakaruw ‘phisqa tunkkama’ qullu pʼiyar imantäna (1 Rey. 18:13; 19:18). Jilat kullakanakasax arknaqata uñjasipxaspa ukhaxa, ¿jan axsartʼas jiwasax imantaraksnati?

16, 17. Aristarcompi Gayompix uñisiñat arknaqata uñjasipxän ukhaxa, ¿kamachapxänsa?

16 Jutïrin arknaqat uñjasiñäni ukhaxa, Jehová Diosax janiw jaytanukkistaniti uk sum amuyasipxañäni (Rom. 8:35-39). Aristarcompit Gayompit amtapxañäni, jupanakax Pablon yanapirinakapjamaxa patak patak jaqinak nayraqatanwa Éfeso marka teatronxa jan walit uñjata jikxatasipxäna, inas waranq waranqa jaqinakächïna. Apóstol Pabloxa uka markankirinakar yatiyasaxa, kʼari diosanakap apanukupxañapatakiw yanaptʼäna. Ukat Diana (Ártemis) sat diosataki qullqit jiskʼa templonak luririnakan irnaqäwipaxa, jan walinwa uñjasïna. Ukatwa Demetrio sat uka templonak lurir jaqimpi masinakapampix jan wali lurañatak tantachasipxäna. Ukat Aristarcompiru Gayompiruw teatrorur munkir jan munkir apapxäna, ukansti akham sasaw artʼapxäna: “¡Jakpan Diana, Efesonkirinakan diosapax jachʼawa!” sasa. Uka jilatanakax jiwxañäniw sasaw amuyasipxpachäna, ukampis Éfeso markankir mä jilïr autoridadawa uka jaqinakarux pacienciayäna (Hech. 19:23-41).

17 Jiwasax ukham jan walinakat qhispxasaxa, ¿jiwatas uñjaskiristxa suma jakañak thaqhasxä, sasat sapxasäna? Ukampis Aristarcompi Gayompixa janiw axsarayasipkänti. Aristarcox suma yatiyäwinak layku uñisitäñatxa sum yatïna, kunattix Tesalónica markapanxa ukhamarakiw Pablon yatiyatapat jaqinakax colerasipxäna (Hech. 17:5; 20:4). Ukampis Aristarcompi Gayompix Jehová Diosan thakipan sarnaqapxäna, janiw kuns axsarapkänti ukat chʼamaniw Diosan yanaptʼapampix saytʼasipxäna.

Mayninakar yanaptʼapxañäni

18. ¿Kunjamatsa Priscilampi Aquilampix “kunatix mayninakataki askïki” uk thaqhapxäna?

18 Jaqinakan uñisita ukhasa, jan ukax suman sarnaqaskañäni ukhasa jilat kullakanakasax walïsipkit janich ukxa amuyapxañasawa. Priscilampi Aquilampixa “kunatix mayninakataki askïki” ukwa thaqhapxäna, mä arunxa, jilat kullakanakapat llakisipxäna (Filipenses 2:4 liytʼasiñapawa). Kunjamtï mayni tʼaqan uñjaniwayktanxa, Éfeso markan Demetriomp chika jaqinakax Pablotak wal colerasipxäna ukürunakaxa, uka sum sarnaqir chacha warmin utapanwa Pablox qurpachatäskpachäna, ukatwa niyapuni panipax jakäwinakap aptʼasipxpachäna (Rom. 16:3, 4; 2 Cor. 1:8). Ukham uñisita arknaqata sarnaqañänixa, jiwasax ‘katarinakjam (asirunakjam) luräwinakasan chʼikhïpxañasawa’, janiw jilat kullakanakasan llakir puripxañapxa munktanti (Mat. 10:16-18). Janirakiw uñisirinakasarux jilat kullakanakasan sutinakapsa yatiyapxañasäkiti, ukat jan walinak lurañataki yatiñ munapki ukanaksa janiw yatiyapxañasäkiti.

19. ¿Kuna ‘aski luräwinaksa’ Dorcas cristianax luräna?

19 Mayninakat llakisitasxa yaqha tuqinakatwa uñachtʼayaraksna. Sañäni, mä jilatax inas qullqi tuqit pisin uñjasiskchi, ukhax yanaptʼañasawa (Efe. 4:28; Sant. 2:14-17). Nayra pachaxa, Jope marka tamanxa wali waxtʼasir Dorcas sat kullakaw utjäna (Hechos 9:36-42 liytʼasiñapawa). Uka kullakax “aski lurirïnwa, pobrenakar yanaptʼirirakïnwa”. Amuyataxa, ijma [mä arunxa, viuda] warminakatakiw isinak lurirïna. 36 marana jiwxän ukhaxa, wali llakitaw ijma warminakax jachapxäna. Ukampis Diosaw Pedrompi jaktayayäna, ukat jaktxasax suma yatiyäwinak yatiyasa ukhamarak mayninakat khuyaptʼayasisaw sarnaqawaypachäna. ¡Wali kusiskañapuniw ukham yanaptʼasir kullakanakanïñaxa!

20, 21. 1) Mayninakar yanaptʼañ munatasxa, ¿kunjamatsa uñachtʼayaraksna? 2) ¿Mayninakar arunakasampi chʼamañchañatakix kamachasmasa?

20 Mayninakar yanaptʼañ munatasxa arunakampi chʼamañchtʼasarakiw uñachtʼaysna (Rom. 1:11, 12). Kunjamsa Pablomp chika sarnaqir Silasaxa, mayninakarux chʼamachtʼirïna uka tuqit amuytʼañäni. 49 marana circuncisión tuqit parlakipxapxäna ukhaxa, Jilïr Irpirinakax cartanak taqi tamanakar apapxañapatakiw mä qhawqhanir Jerusalenat khitapxäna. Silasampi Judasampisti, Pablompi Bernabeyamp chikawa Antioquía markar sarapxäna, ukansti “arunakapampix jilatanakarux wal chuymachtʼapxäna ukhamarak chʼamañchtʼapxarakïna” (Hech. 15:32).

21 Mä qhawqha tiempotxa, Pablompi Silasampixa Filipos markanwa carcelan uñjasipxäna, ukat uraqix khatatïna ukhawa uka carcelat mistxapxäna. Carcel uñjir jaqiru ukhamarak familiapamppacharu cristianoptañ yanaptʼasaxa, ¡wali kusisitapuniw jikxatasipxpachäna! Uka markat janïr mistkasaxa, jilat kullakanakaparuw chʼamachtʼawayapxäna (Hech. 16:12, 40). Jiwasax tantachäwin arxattʼasasa ukat nayraqatat arstʼasasa jan ukax taqi chuyma yatiyir sarasasa ukhamrak mayninakar chʼamachtʼapxañäni. Amtapuniñäni: “Kuna suma [chʼamañchtʼir] iwxtʼañanakasa” maynir chʼamachtʼañatakix utjchistu ukhaxa, jan payachtʼasisa chʼamañchtʼaskakiñäni (Hech. 13:15).

Jehová Diosan thakipan sarnaqasipkakiñäni

22, 23. Biblian qillqatäki uka sarnaqäwinakat askinaka apsuñatakixa, ¿kamachañasa?

22 Diosan nayra tiempo luqtirinakapan sarnaqäwinakapax Biblian qillqatawa, ukatwa wal Jehová Diosar yuspärañasa, ‘jupatwa taqi chʼamañchtʼäwinakax juti’ (2 Cor. 1:3, Biblia del nuevo milenio). Ukampis uka sarnaqäwinakat suma yatichäwinak apsusa ukarjam sarnaqañäni ukat qullan ajayumpi irpayasiñäni ukhakiw uka sarnaqäwinakax jiwasatak wali askïnixa (Gál. 5:22-25).

23 Bibliankki uka sarnaqäwinakat lupʼiñänixa, kunjam sarnaqañastix Diosax munki ukarjam sarnaqañwa munañäni. “Yatiña, uñtʼaña, ukhamarak kusisiña” churiri Diosampis suman sarnaqasiñäni (Ecl. 2:26). Ukhamatwa Jehová Diosan chuymap kusisiyañäni (Pro. 27:11). Ukhamax uk amtapxañäni ukhamaraki taqi chuyma Diosan thakipan sarnaqasipkakiñäni.

¿Kamsasmasa?

• ¿Kunjamatsa phuqirïtas uñachtʼaytanxa?

• ¿Kunatsa ‘altʼat chuymanïñasaxa’?

• Bibliankki uka sarnaqäwinakaxa, ¿kunjamsa chʼamañchistu ukat jan axsarañatakis kunjamsa yanaptʼistu?

• ¿Kunjamanakatsa mayninakar yanaptʼsna?

[Jisktʼanaka]

[14 janan fotopa]

Chʼamäkchïnsa Jefté chachax arsutapar phuqänwa, ukat phuchapax yanaptʼarakïnwa; ukhamatwa phuqirïpxatap uñachtʼayapxäna

[16 janan fotopa]

Waynitu jan ukax tawaqita, ¿kunsa israelit jiskʼa imillat yatiqta?

[17 janan fotopa]

¿Kunjamsa Dorcasax pisinkir kullakanakapar yanaptʼäna?