Mateo libron aski yatichäwinakapa
Jehová Diosan Arupax jakkiriwa
Mateo libron aski yatichäwinakapa
JESUSAN sarnaqäwipata, yatichäwipata nayrïr qillqirixa, Jesusamp sarnaqir Mateowa, jupax nayrax impuestonak cobrirïnwa. Qalltanxa Mateo librox hebreo arut qillqatänwa, ukat griego arur jaqukipatarakïnwa, niya 41 uka maranwa qillqasïna, ukatxa Hebreo Arut Qullan Qillqatanakampi Griego Arut Qullan Qillqatanakampiruw uka librox apthapi.
Aka wali suma qillqat libroxa, amuyataxa, qalltan judionakatakiw qillqasïna, kunattix Diosan Yuqap Jesusawa jutaniw sat Mesiasaxa sasaw qhanañchi. Yatichäwinakapar sum istʼañäni ukhaxa, Jehová Diosaru, Jesusaru ukat arsutanakapar iyawsataswa chʼamañchistani (Heb. 4:12).
“DIOSAN REINOPAW JAKʼANKXI”
Mateox qillqatapanxa Diosan Apnaqäwipata ukat Jesusan yatichäwinakapatwa jukʼampi qhanañchi, ukatwa Jesusan sapür luräwinakaparjam qillqañat sipansa, Mateox yaqhip yatichäwinakxa nayrar qillqpachäna. Amuytʼañataki, mara jila yatiyxasawa Jesusax wali Uñtʼat Arstʼäwipxa arsuskäna, ukampis Mateox nayrïr jaljanakaparuwa qillqatayna.
Galilea tuqin yatiykasaxa, Jesusax milagronak luräna, 12 apostolanakaparuw yatiyir sarapxañapataki iwxäna, fariseonakaruw juchañchäna ukatsti Diosan Apnaqäwipax kunjamasa ukanakwa amuytʼayäwinakampi yaticharakïna. Ukat “Jesusax Galileatxa Judearuw sarxäna, kawkïritix Jordán jawirat inti jalsu tuqinkkis uksaru” (Mat. 19:1). Thakin sarkasawa arkirinakaparux säna: “¡Jumanakax uñjapxtawa, jichhax Jerusalenaruw makhatasktan, [ukanxa] Jaqin Yuqapa[ru]x [...] jiwayañatakiw juchañchapxani. [...] Ukampis kimsüru jiwatatxa jaktanxaniwa” sasa (Mat. 20:18, 19).
Biblia tuqit jisktʼäwinakar qhanañchäwinaka:
3:16. Jesusax bautisaskäna ukhaxa, ¿kunjamatsa “alaxpachax jistʼartäna”? Amuyataxa, Jesusax kunjamsa nayrax alaxpachan jakasïna taqi ukanakwa amtaspachäna.
5:21, 22. ¿Coleratäskañat sipansa colerasin kun arsuñasa jan ukax kuna lurañasa jukʼampi jachʼa juchäpachati? Mä jaqix jilapatak coleratäskani ukaxa, jachʼa juchawa sasaw Jesusax säna. Ukampis ukham coleratäsin jan wali arunak arsuni ukhaxa, jukʼamp jachʼa jucharuw puri sasaw säna, ukhamasti uka jaqix janiw markapankir jilïrinakan tantachäwiparuki apatañapäkänti, jan ukasti “Jachʼa Jilïrinakan Tantachäwiparu” apatañapänwa.
5:48. ¿Jiwasax “kunjämätix alaxpachankir Awki[sa]x askïki ukhama” askirakïsnati? Jïsa. Jesusax uka arunak arskäna ukhaxa, munasiñat parlaskäna, alaxpach Awkipax kunjam munasirïkitix uk yatiqasax munasiñ tuqit sum phuqapxaspa, uka tuqit askïpxaspa ukwa Jesusax istʼirinakaparux yatichaskäna (Mat. 5:43-47). ¿Kunjamatsa uk lurapxañapäna? Uñisirinakapar munasisa.
7:16-20. Chiqpach yupaychäwirux ‘achunakapat’ uñtʼapxäta sasinxa, ¿kamsañs munäna? Uka achunakaxa janiw sarnaqäwis mayakïkiti jan ukasti kuna yatichäwinakarjamatix sarnaqktan ukanakampiwa.
10:34-38. ¿Familianak jaljtayi sasax Bibliar tumpantasiskaspati? Janiwa. Chiqpachansa, Diosar jan iyawsiri familiaranakaw familianakar jaljtayaski. Kunapachatï uka familianakax Cristor jan arkapki jan ukax Dios contra saytʼapxi ukhawa familiax tʼaqanuqti (Luc. 12:51-53).
11:2-6. Jesusan Mesiasätapxa Juan Bautistax sum yatxäna, kunattix Jehová Diosaruw ‘ajllitajaw’ sir istʼäna. Ukampis ¿kunatsa “jumätati jutañapäkis uka Cristoxa” sasax jisktʼpachäna? Inas Jesús kikpan nayätwa sas arsuñap munchïna. Ukampis Diosan Apnaqäwipan ‘yaqha’ apnaqirich judionakan suyatanakapar phuqañataki jutani, sasin inas amuyarakchïna. Kunjamtï Jesusax siskänxa janiw jupxarux yaqhax jutañapäkänti.
19:28. “Tunka payan Israel tribükis ukar taripañataki” sasinxa, ¿khitinakar taripañ tuqitsa parlaski? Janiw Diosan Israelapa satäki uka tunka payan tribunakäkaspati (Gál. 6:16, MT; Apo. 7:4-8). ¿Kunatsa? Kunattix Jesusax arxayaskäna uka apostolanakapawa Diosan Israelapa satäpxañapäna, ukhamax janiw jupanak pachpax taripasipkaspati. ¿Ukhamasti khitinak sañs munpacha? Jesusax arkirinakapampiwa “mä reino[taki]” arustʼäwir mantapxatayna. Jupanakaxa, ‘reyinakjam sacerdotenakjam Diosatak luqtapxañapänwa’ (Luc. 22:28-30; Apo. 5:10). Ukat Diosan Israelapax “akapacharu[w]” taripani (1 Cor. 6:2). Ukhamasti “tunka payan Israel tribükis” uka jaqinakaxa (jupanakarux alaxpachatwa taripapxani), janiw alaxpachar sarir reyinakäpkpachati ni sacerdotenakäpkpachasa, jan ukasti aka Uraqinkir jaqinak sañ munpacha. Jupanakaxa, Jucha Pampachayiñ Urun tunka payani tribunakax jan sacerdotepkäna uka jaqinakampi sasïpachawa (Lev. 16 jalja).
Yatichäwinaka:
4:1-10. Supayax utjaskapuniwa janiw jan walinakäki ukakïkiti, ukwa aka qillqatax yatichistu. “Janchin jan wali munañanakapa, kuntix nayrax uñjkis ukansa munañanaka, jachʼa jachʼa tukuñanaka” taqi ukanakampiw Supayax apaqañ munistu. Ukampis Diosan yatichäwinakaparjam sarnaqañänixa, Diosat janipuniw jithiqtkañäniti (1 Juan 2:16).
5:1–7:29. Diosar yupaychañ tuqit aynachtʼatätas amuyasipxañasawa. Taqinimpi sumankapxañasawa. Qʼañu jan wali amtäwinakxa pʼiqisat apsupxañasawa. Arsutasar phuqapxañäni. Diosat maytʼasisaxa, akapach yänaka mayiñat sipansa Diosa tuqïkis ukanak nayraqat mayipxañäni. Diosar yupaychañ tuqin qamirïpxañäni. Nayraqat Diosan Apnaqäwipa ukat kunatix Dios nayraqatan chiqapäki ukanak munañäni. Jaqi masisar jan kʼumipxañäniti. Diosan munañap phuqañäni. ¡Jesusan wali Uñtʼat Arstʼäwipanxa walja suma yatichäwinakaw utji!
9:37, 38. Yapunir “jukʼamp irnaqirinaka khitaniñapataki” mayisaxa, mayitasarjamaw lurañasa ukat taqi chuymaw arkirinakäpxañapatakix yanaptʼapxañasa (Mat. 28:19, 20).
10:32, 33. Iyawsäwisat parlañxa janiw axsarañasäkiti.
13:51, 52. Diosan Apnaqäwipat amuyasaxa janiw imasiñasäkiti, jan ukasti jaqi masisaruw uka suma yatichäwinakxa yatiyañasaraki.
14:12, 13, 23. Wali askïki uka tuqinakat sapaki lupʼiñaxa wali askiwa ukat taqiniw ukham lurapxañasa (Mar. 6:46; Luc. 6:12).
17:20. Jan waltʼäwinak utjkipansa, Diosar yupaychañ tuqit jiltañatakixa iyawsäwiw munasi, chiqpachansa kunapachatix jan waltʼäwinakax mä qullükaspas ukhamäki ukhaxa jukʼampi iyawsäwinïñasawa. Ukhamaxa, Jehová Diosampiru arsutanakapampiru iyawsatasxa chʼullqiñchapxañäni (Mar. 11:23; Luc. 17:6).
18:1-4; 20:20-28. Jesusan arkirinakapax mayninakat sipansa jilïriñ munapxirïna, kunattix pantjasir jaqinakapxänwa ukat jachʼa jachʼa tukuñ muniri ukat taqit sipansa jilankañ muniri ukham yupaychäwinwa jilsupxäna. Wali wakisiriwa altʼat chuymanïñaxa, juchar puriykistaspa uka amtäwinakatxa jithiqtañasawa ukat taman qullan luräwinakap katuqasasa janiw jachʼa jachʼa tukuñasäkiti jan ukasti uka luräwinakax kunjamäkitix ukham uñjañasa.
“JAQIN YUQAPASTI KATUNTAYATÄNIWA”
Jesusaxa 33 maranwa nisán phaxsit 9 urunak saraqatarux mä “asno qallxata” Jerusalén markar mantäna (Mat. 21:5). Qhipüruxa Diosan utaparuw saräna ukat alakipanakampiru qullq turkirinakampiruw alissüna. Nisán phaxsit 11 urunak saraqatarusti Diosan utapanwa yatichäna ukat ley yatichirinakampiru (escribas) fariseonakampiruwa juchañchäna, uka qhipatxa ‘kunapachas jupanakampïxani ukat kunapachas akapachax tukusiñapankani’ uka tuqinakatwa arkirinakapar qhanañchäna (Mat. 24:3). Qhipürux arkirinakaparux akham sänwa: “Kunjämtix jumanakax yatipktaxa, akat pä urutxa pascua fiestäxiwa. Jaqin Yuqapasti katuntayatäniwa ukat chʼakkatatarakïniwa” sasa (Mat. 26:1, 2).
Nisán phaxsitxa 14 urunakaw saraqxäna. Jiwäwip amtasiñapataki tantachäwi uttʼayasaxa, Jesusax aljantata, katuntata, juchañchata, ukat chʼakkatata ukhamaw uñjasïna. Kimsür pasatatsti jiwatanak taypit jaktanïna. Janïr alaxpachar makatkasaxa, arkirinakaparux akham sänwa: “Taqi akapachankir jaqinakar yatiyir sarapxam, nayar arkir tukuyapxam” sasa (Mat. 28:19).
Biblia tuqit jisktʼäwinakar qhanañchäwinaka:
22:3, 4, 9. ¿Kunapachanakasa casarasïwi fiestarux kimsa kuti jawsasïna? Kunapachatix Jesusampi arkirinakapampix 29 maran yatiyañ qalltapkäna uka marat 33 marakamawa ‘casarasir tawaqükaspas’ ukham uñtʼata jaqinakarux jawsasïna (Apo 21:1, 2). Ukatxa, 33 mara Pentecostés urun qullan ajayu katuqapkäna uka marat 36 marakamaw jawsasirakïna, ukaw payïr jawsäwixa. Ukapachanxa, chiqpachansa judionakaru, judionakan yupaychäwipar makatirinakampiru, ukat samaritanonakampiruw jawsasïna. Ukampis kimsïr jawsäwinxa, jan circuncidat yaqha marka jaqinakaruw jawsasirakïna, jupanakaruxa markat mistki uka callenakan sarnaqiri jaqinakäkaspas ukham sasirakiwa. Ukasti 36 maran qalltäna, kunapachatix romankir Cornelio sat soldadox cristianüxäna ukapachat jichhürkamaw jawsasitayna.
23:15. ¿Kunatsa fariseonakan saräwipar makatir jaqinakaxa fariseonakat sipansa “pä kuti jukʼampi, MT” Gehenar sarir tukupxäna? Fariseonakan saräwipar makatirinakax inas wali jachʼa juchanak lurasipkchïna. Ukampis fariseonakan saräwipar makatxapxäna ukhaxa, yatichir fariseonakapat sipansa jukʼampi jan wali jaqinakäxapxpachänwa. Ukatwa jupanakat sipansa “pä kuti jukʼampi” Gehenar sarir tukupxäna.
27:3-5. ¿Kunatsa Judasax wal llaktʼaspachäna? Judasax janiw arrepentisitap laykux llaktʼaskpachänti. Kunattix Diosat pampachäwi mayisiñat sipansa, sacerdotenakan jilïrinakapampiru ukat chuyman jilïrinakampirukiw juchapat arsusirix saräna. Wiñay “jiwañar” apki uka juchar purisinwa llakimp chuymas qʼala aynachtʼat uñjasïna (1 Juan 5:16). Ukhamasti jan kun kamachirjamäxasinwa ukham wali llaktʼatax uñjasïna.
Yatichäwinaka:
21:28-31. Munañap lurtan ukaw Jehová Diosatakix wali askixa. Amuytʼañataki, taqi chuymaw Diosan Apnaqäwipat yatiyañasa ukat taqi chuymaw arkirinakar tukupxañapatakis yanaptʼañasa (Mat. 24:14; 28:19, 20).
22:37-39. Kunjam sarnaqañastix Diosax munki ukax uka pä kamachiru apthapitawa.
[7 janan fotopa]
¿Taqi chuymat jumax cosechan irnaqtʼaskta?
[Fotox khitin apsutasa]
© 2003 BiblePlaces.com
[7 janan fotopa]
Mateox Diosan Apnaqäwipatwa jukʼampi qhanañchänxa