Marcos libron aski yatichäwinakapa
Jehová Diosan Arupax jakkiriwa
Marcos libron aski yatichäwinakapa
MATEO, Lucas, Juan uka libronakat sipansa Marcos libroxa jukʼa arunakampi qillqatakiwa. Jesucristor jiwayapkäna ukat jaktawayasin alaxpachar sarxäna uka maratxa kimsa tunka maranakaw saraqxäna, ukhaw aka librxa Juan Marcos sat arkirix qillqäna, kunjamsa Jesusax kimsa mar chikatanix aka Uraqin yatiyäna uka tuqit qalltat tukuykam wali suma qillqtʼatawa.
Amuyataxa, jan judiüpkis uka jaqinakar qillqtʼatawa, chiqpachansa Romankirinakaruw qillqäna. Aka libronxa janiw Jesusan yatichatanakapat jil parlkiti jan ukasti luratanakapatwa jukʼamp parli, ukat kunjamsa Diosan Yuqapax milagronak luräna, kunjamsa jankʼaki yatiyäna uka tuqinakampitwa sum qhanañchi. Marcos libron arunakap liytʼañaxa, Mesiasaru jukʼampi iyawsäwinïñasatakiw yanapistani ukat Diosan arunakapat taqi chuyma yatiyañasatakiw yanaptʼarakistani (Heb. 4:12).
GALILEA TUQIN WALI SUM YATIYÄNA
Bautisir Juanan luräwinakapampita ukhamaraki Jesusan pusi tunka uru wasaran sarnaqäwipampitxa tunka pusini jiskʼa tʼaqanakarukiw Marcosax qillqatayna. Ukatxa, kunjamsa Jesusax Galilea tuqin jakasirinakarux yatiyäna uka tuqit parlaraki. Jankʼakis kunas paskaspa ukham qillqtʼatawa ukatwa ukapachaw ukat mäkirakiw ukham arunakax taqi chiqan uñsti (Mar. 1:12, 28).
Jesusax janïr kimsa mar paskipanwa kimsa kuti Galilea tuqirux yatiyir saräna. Marcosan jilapart qillqatapaxa, kunjamatix sapürux paskäna ukhamarjam qillqtʼatawa, ukat Jesusan wali Uñtʼat Arstʼäwipasa ukhamaraki yaqha jachʼa arstʼäwinakapasa janiw Marcos libron qillqatäkiti.
Biblia tuqit jisktʼäwinakar qhanañchäwinaka:
1:15. “Horasax phuqhasxiwa” sasinxa, ¿kuna tuqitsa Jesusax parlaskäna? Yatiyañ qalltañapatakiw horasax phuqasxäna uka tuqitwa Jesusax parlaskäna. Jutïrin apnaqañataki Jehová Diosan uttʼayat Apnaqirjamawa jupax yatiyäna, ukatwa Diosan Apnaqäwipax jakʼankxiwa sasas säna. Ukhamasti Diosampi iyawsatäñ munirinakaxa Jesusan yatiyäwipat amuytʼasax chʼamachtʼasipxañapänwa.
1:44; 3:12; 7:36. ¿Kunatsa Jesusax milagronakapat parlasiñap jan munkänxa? Jaqinakax kun yatisas yaptʼas yaptʼasaw kuna yatiyäwinaksa mayjtʼayapxi, ukpï Jesusax jan munkänti. Jan ukasti, jutasina jupanakpach Cristot janicha uk amuytʼapxañapwa munäna, ukat ukarjamaw iyawsañs iyawsapxañapäna (Isa. 42:1-4; Mat. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luc. 5:14). Niyasa ñanqha ajayuni jaqir Gadara sat chiqan qullkäna, uka jaqirukiw familiaranakamar yatiyanïta sasax Jesusax säna. Kunattix Jesusarux aka markat sarxam sasaw mayipxäna, ukatwa uka markankir jaqinakampix jan jikisxapxañapäxänti. Jesusax qullkatayna uka jaqir uñkatasawa ukat uka jaqir istʼasawa uka markankir jaqinakax amuyapxañapäna kunatsa khuchinakax jiwarapxatayna ukxa, ukhamatwa jan wali parläwinakas chhaqtayasiñaparakïna (Mar. 5:1-20; Luc. 8:26-39).
2:28. ¿Kunatsa “samarañ urxarus [jan ukax sábado urunsa] munañaniraki” sasax Jesusar sasïna? “Moisesan leyinakapax mä chʼiwjamakïnwa” sasaw apóstol Pablox qillqäna (Heb. 10:1). Kunjamtix Leyix siskänxa, suxta uruw irnaqasiñapäna, ukxaruw sábado urux jutäna, ukat Jesusax sábado urunwa walja milagronakapxa luräna. Ukhamaxa, ¿kamsañs munäna? Supayan apnaqat pachapax tukusxani ukhaxa, Cristow Waranq Mara Apnaqistani, ukanwa samarañ jikxatañäni, ukat yaqha bendicionanakampi katuqarakiñäni. Ukhamasti, uka Apnaqäwin Apnaqiripaxa “samarañ urxarus munañanirakiwa” (Mat. 12:8; Luc. 6:5).
3:5; 7:34; 8:12. ¿Kunjamatsa Marcosaxa Jesusan llakisitapsa kusisitapsa yatispänxa? Marcosax janiw Jesusan apostolapäkänti, ni Jesusamp chika sarnaqirïkarakïnsa. Nayra sarnaqäwirjamaxa, apóstol Pedrow jupar yatiyäna sapxiwa, panipax wal uñtʼasipxäna (1 Ped. 5:13).
6:51, 52. “Janiw amuytʼapkänti kuna milagrtï tʼantʼanakamp luraskän ukxa”, ¿kunsa arkirinakapax amuytʼapxañapäna? Janiw walja horanakas paskänti, ukhaw phisqa tʼantʼampi pä chawllampix walja warminakaru wawanakaru ukat 5.000 chachanakampiru mä milagro lurasa manqʼarayäna. Ukapachaxa, Jehová Diosaw milagronak lurañapatakix Jesusar yanaptʼaskäna ukwa arkirinakapax amuyapxañapäna (Mar. 6:41-44). Qhawqha chʼamsa Jesusax Diosat katuqäna uka amuytʼapxasapäna ukhaxa, uma patan sarnaqir uñjasax janiw sustjasipkasapänti.
8:22-26. ¿Kunatsa Jesusax mä juykhurux pä kutin qulläna? Uka jaqit sinttʼasisaw ukham lurpachäna. Uka jaqix ukham juykhüsaxa jan kun uñjasa chʼamakan sarnaqañ yatintatäpachänwa, ukatwa kachʼat kachʼat qhanar yatinuqtxañapatakixa Jesusax yanaptʼpachäna.
Yatichäwinaka:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Yaqha markankir jaqinakax jan uñtʼapki uka costumbrenakata, arsüwinakata, yatichäwinakata ukat ukham markanakatwa qhanañchäna. Fariseonakax ‘ayunapxiwa’, corbänax ‘Diosar katuyata’ sañ muni, saduceonakatakix ‘janiw jaktañax utjkiti’ ukat Olivos qullux templo uñkatasinkiwa sasaw Marcosax qhanañchäna. Mesiasan awkipan awkinakapas khitinakänsa ukanakatxa janiw arskiti, kunattix judionakakiw uka tuqinakat sum yatiñ munapxpachäna. ¿Kunsa Marcosax yatichistu? Yatiykasaxa, jaqinakax kunjam sarnaqäwinïpxisa ukarjamaw parltʼañasa jan ukax taman tantachäwinakapan arstʼtan ukhasa yatiqatanakaparjamaw arstʼañasa.
3:21. Jesusan familiaranakapax janiw jupar arkapkänti. Ukhamasti, khitinakatix iyawsäwi layku familiansa uñisita, phinqʼachata ukham jikxatasipki uka jilat kullakanakan chuymapsa yatiwa.
3:31-35. Bautisasxasaxa, Jesusax Diosan ajllit Wawapäxänwa ukat ‘alaxpach Jerusalenarakiw’ taykapäxäna (Gál. 4:26). Ukapachatwa, Jesusax familiapat sipansa jukʼampi arkirinakaparux munasïna. Ukhamasti, jiwasax kunatix Diosar yupaychañäki ukanak nayrar jakäwisan uskusawa Jesusat yatiqasitasxa uñachtʼayaraksna (Mat. 12:46-50; Luc. 8:19-21).
8:32-34. Khuyaptʼaykistaspa ukhamwa yaqhipanakax suma arunakampi jan wali tuqinakar wiytistaspa, ukanakatxa amuyasiñasawa ukat jankʼakiw jaltxañasa. Criston arkiripaxa ‘jupa kikpat armtʼasiñatakix’ wakichatäñapawa, mä arunxa, amtäwinakap munañanakap jaytañatakixa wakichatäñapawa. Tʼaqhisiñ lawas ‘aptʼat arkañatakis’ wakichatäñapawa, mä arunxa, tʼaqhisiñatakisa, phinqʼachatäñatakisa, arknaqatäñatakisa jan ukax uñisitäñatakisa, Cristo layku jiwañatakisa mä cristianox wakichatäñapawa. ‘Sapüruw’ Jesusar arkañapa, kunjamtï jupax jakawaykäna ukhamarjamaw jakañapa. Criston arkiripäñ munasaxa, kunjam amuyunïkänti tʼaqhisiñ tuqitxa ukhamarjamaw sarnaqañasa (Mat. 16:21-25; Luc. 9:22, 23).
9:24. Janiw iyawsäwisat parlañxa axsarayasiñasäkiti, janiw jukʼampi iyawsäwi mayiñatakis phinqʼasiñasäkiti (Luc. 17:5).
QHIP QHIPA PHAXSI
32 mara tukuyaxa, Jesusax “Judea uksa tuqinakaruw saräna. Ukhamarakiw Jordán jawir khurkata tuqinakaru sararakïna”, ukansti wasitatwa jaqinakax jupan ukar jutapxäna (Mar. 10:1). Ukat ukan yatiyxasaxa, Jerusalenaruw saräna.
Nisán phaxsit 8 uru saraqataruxa Betaniaruw purïna. Manqʼañ mesankaskipanwa mä warmix jakʼachasïna ukat qʼapkir (perfumado) suma aceitempiw pʼiqipat warxatäna. Jesusax mä apnaqirjam Jerusalenar mantkäna ukapachat jaktañapkamaxa sapürux kuntï lurkäna ukhamarjam qillqtʼatawa.
Biblia tuqit jisktʼäwinakar qhanañchäwinaka:
10:17, 18. ¿Kunatsa “Suma yatichiri” sas siri jaqirux Jesusax chiqañchäna? Ukham suma sutimpi jan jachʼañchayasisaxa, Jehová Diosaruw jachʼañchayäna ukat taqi kunatix sumäki ukax chiqpach Diosat jutatapwa uñachtʼayarakïna. Ukhamaraki Jesusax mä wakiskir yatichäwi qhanstayarakïna: Jehová Diosakiw kunas askixa jan ukax kunas jan askïki ukxa saspaxa, kunattix taqi kunas jupan luratawa (Mat. 19:16, 17; Luc. 18:18, 19).
14:25. Jesusax apostolanakapar “jichhat uksarux janiw mayamps uvan achupatxa umkxäti, Diosan reinopan [jan ukax Apnaqäwipan] wasitat umkä ukkhakama” sasinxa, ¿kamsañsa munpachäna? Jesusax janiw alaxpachan vinos utjkaspa ukham siskänti. Jan ukasti, awisax vinox kusisiñampi sasiwa, ukhamasti, kunja kusisitas Diosan Apnaqäwipan jaktat arkirinakapampix Jesusax jikxatasini ukwa sañ munäna (Sal. 104:15; Mat. 26:29).
14:51, 52. “Qʼalalakiw jaltxäna” siski uka waynaxa, ¿khitïpachänsa? Marcos cristianokiw uka tuqit arsu, ukhamasti jupa pachpatwa parlaskpachäna.
15:34. Kunapachatï Jesusax “Diosaxay Diosaxay, ¿kunats apanukusta” siskäna ukhaxa, ¿janit iyawsäwinïxäna? Janiw kunatsa Jesusax ukham sispachän ukxa yatktanti, ukampis janiw jan iyawsäwinïkänti. Taqi chuymat yupaychi janicha uk yatisiñapatakixa Jehová Diosax janiw mä jukʼsa jarkʼaqkänti, ukaw Jesusan arunakaparjamax amuyasi. Ukhamaraki, inas Jesusax jupa tuqit Salmo 22:1 jiskʼa tʼaqan qillqaskäna ukan phuqasiñap munchïna (Mat. 27:46).
Yatichäwinaka:
10:6-9. Taqi jaqichasitanakax jan jaljtasa sarnaqapxaspa ukwa Diosax muni. Ukhamasti, chacha warmi jakäwin kuna jan waltʼäwi utjipanxa Biblian yatichäwinakaparjam askichañatakiw chʼamachtʼasipxañapa, janiw divorciasiñak amtapxañapäkiti (Mat. 19:4-6).
12:41-44. Chiqpach yupaychäwirux qullqimpis yanaptʼañasawa ukwa pobre ijma warmit yatiqtanxa.
[7 janan fotopa]
Kunatix pasktam uk familiaranakamar yatiyäta sasaxa, ¿kunatsa Jesusax aka jaqirux säna?