Juan libron aski yatichäwinakapa
Jehová Diosan Arupax jakkiriwa
Juan libron aski yatichäwinakapa
CRISTON sarnaqäwipampita ukhamaraki irnaqäwipampita qhip qhipa qillqirix Juan satawa, jupax Jesusan “wali munat discipulo[pänwa]” (Juan 21:20). Niya 98 mara jakʼanwa qillqatayna, ukat maynir Evangelionakanxa janiw Juanax parlki uka tuqinakat parlapkapuniti.
Apóstol Juanax mä amtampiw qillqatayna, akham sasaw qhanañchi: “Akanakax qillqatawa Jesusax Cristötap iyawsapxañamataki ukhamarak Diosan Yuqapätapsa, ukatsti iyawsasinxa jakañanïpxañamataki” sasa (Juan 20:31). Chiqpachansa qillqatanakapax wali askipuniw jiwasatakixa (Heb. 4:12).
“Uñtapxam, ukawa Diosan Corderopaxa”
Jesusar uñjasaxa, jan payachasisaw bautisir Juanax akham säna: “Uñtapxam, ukawa Diosan Corderopaxa, akapachan juchap qʼumachirixa” sasa (Juan 1:29). Mä qhawqha tiempotxa, Samaria, Galilea, Judea uka markanakaruw Jesusax saräna ukat Jordán jawirat inti jalant tuqinkir chiqanakaruw sararakïna, Diosan arunakap yatiyasa, yatichasa ukat milagronak lurasa ukhamaw sarnaqäna, ukatwa jaqinakax jupar jakʼachasipxäna ukat iyawsapxarakïna (Juan 10:41, 42).
Mä kutixa, Lázaro sat mä jaqiruw jiwatat jaktayäna, uka milagropax wali muspharkañapunïnwa. Pusi uru jiwatatwa jaktayatayna, ukat jaktanir uñjasax waljaniw Jesusar iyawsapxäna. Ukampis jilïr sacerdotenakasa, fariseonakas Jesusar jiwayañ amtapxäna. Ukhamasti, “wasar jakʼankkis uka Efraín sat markaruw sarawayxäna” (Juan 11:53, 54).
Biblia tuqit jisktʼäwinakar qhanañchäwinaka:
1:35, 40. ¿Khitis Bautisir Juanarux Andresamp chika arkäna? Juan libro qillqirix walja kutiw Bautisir Juanxat parlasax Juan sasak ayti. Ukat jupax janiw pachpa sutipat aytaskiti. Ukhamasti maynïrix Juan libro qillqir pachpa Juanawa, jupan sutipax janiw uka chiqan uñstkiti.
2:20. ¿Kunatsa judionakax “pusi tunka suxtani maranwa aka templo lurañx tukuyapxi” sapxäna? Uka arunakxa 30 jichha pach maranwa sapxäna, Herodesaw ukhax Judea markxa apnaqaskäna, jupaw Zorobabelan templopxa askichañ tukuyañapäna, ukampis lurañanakax utjaskakïnwa. Herodesax tunka kimsaqallqun maranaka apnaqxäna ukhaw lurañanakax qalltasïna sasaw yatxattʼat Josefox satayna, ukhamax 18 ukat 17 nayrïr pacha maranakanwa qalltaspachäna. Santuarios ukat yaqha wakiskirinakas kimsaqallqu maranakanwa tukuyasïna, ukampis lurañanakax kimsa tunka maran Pascuatakix utjaskakïnwa.
5:14. ¿Juchachasitap laykuw jaqix usunti sañti Jesusax munäna? Janiw uk sañ munkänti. Mä kutix mä usutaruw Jesusax qulläna. Adanan wawapjamaxa, 38 maranakaw uka jaqix usuta uñjasïna (Juan 5:5-9). Ukampis Diosan khuyaptʼayataxa, janiw qhispiyasiñ thakit saraqañapäkänti, janiw amanuta jan ukax yatkasin juch lurañapäxänti. Amanut juch lurasax jukʼamp jan waliruw purispäna: janiw Diosan perdonatäkaspänti, jan mayampitakiw jiwañ katuqaspäna (Mat. 12:31, 32; Luc. 12:10; Heb. 10:26).
5:24, 25. ¿Khitinakas ‘jiwañat jakañaru pasapxi’? Khitinakatix Dios nayraqatan jiwatäpki ukanakat Jesusax parlaskäna. Arunakap istʼasinxa jupanakaw iyawsapxi ukat jan wali luräwinakap apanukupxi. Ukat Diosar iyawsapxatap laykuxa wiñay jakañwa katuqapxani, jiwañar apiri juchanakapat perdonatäpxiwa, uka tuqitwa ‘jiwañat jakañar pasapxi’ (1 Ped. 4:3-6, MT).
5:26; 6:53. ¿Mayni ‘kikpan jakañanïña’ siski ukax kamsañs muni? Diosax pä tuqitwa Jesusar jupa kikpan jakañanïñapatakix churatayna: jupa tuqiw jaqinakax Dios nayraqatan katuqatäpxaspa, ukat juparakiw jiwatanakar jaktayani. Maysa tuqitsti, Jesusan arkirinakapax chiqpachapuniw wali sum jakasipxani. Ajllit cristianonakax jiwatat jaktasin alaxpachar sarxapxi ukhaw uka jakañxa katuqapxi. Ukatxa chiqa chuymani walja Diosan yupaychirinakaparakiw aka Uraqin jakañ suyapxaraki. Ukat Cristox waranq mara apnaqañ tukuyxani uka qhipata mä yantʼäwiw utjani, uka yantʼäwi pasapxani ukhaxa wali suma jakasiñwa katuqapxarakini (1 Cor. 15:52, 53; Apo. 20:5, 7-10).
6:64. Jesusax Judas Iscariote jaqir arkiripjam ajllkäna ukhaxa, ¿jupan aljantatäñ yatxänti? Amuyatax janjamakiw yatkänti. Mä qhawqha tiempotxa akham sasaw Jesusax 32 maranxa apostolanakapar säna: “Jumanakat maynïriwa supayaxa” sasa. Ukhaw Judas Iscarioten jan walinak lurañ qalltatapa Jesusax amuypachäna, ukhamasti uka tuqitwa Jesusax “qalltatpacha” yatïna (Juan 6:66-71).
Yatichäwinaka:
2:4, MT. Diosan ajllit Yuqapjam bautisasisaxa, Awkipan arunakapakwa istʼañapäna, ukwa Jesusax Maríar sañ munaskäna. Ukhakiw Diosatak irnaqañ qalltaskäna, ukampis kunsa lurañapäna ukxa sum yatïna, jakäwipsa aptʼasiñapänwa. Ukhamax janipuniw khitis ni mä familiaras Diosan munañap lurañatxa maysar uñtaykaspänti. Jiwasax ukham amtampirakiw Diosar luqtañasa.
3:1-9. Nicodemox “judionakan jilïripänwa”, jupatxa pä tuqitwa yatiqsna. Mä tuqitxa, altʼat chuymani, amuytʼasiri, Dios tuqit yatxatañ muniri ukhamänwa; Jesusax mä carpinteron wawapakïkchïnsa, Diosan khitanit jaqirjamaw uñjäna. Jichhürunakanxa, cristianonakax ukham altʼat chuymanïñasarakiwa. Maysa tuqitsti, yatkasas janiw Jesusan arkiripar tukkänti Jesusax aka Uraqinkaskäna ukjaxa. ¿Kunatsa? Inas jaqi masipar axsarchïna, jan ukax Sanedrin taypinkañpun munchïna, ukhat inas qullqi chuymächïna. Ukampis jiwasax janipuniw ukanakar munañasäkiti, jan ukasti kuna jan walinsa jan jithiqtasaw Cristor arkañasa (Luc. 9:23, NM).
4:23, 24. Diosan chuymapar purtʼkir yupaychañatakixa, qullan ajayurjam yupaychañasawa ukat kuntï Bibliax yatichki ukarjam yupaychañasarakiwa.
6:27. “Wiñay jakañ churiri manqʼataki” irnaqañaxa Dios tuqit yatxatañ munktan ukataki chʼamachasiñawa. Uk lurasax kusisiñ jikxattanxa (Mat. 5:3).
6:44. Jehová Diosax sapa mayniruw munasistu ukatwa Yuqapar jakʼachistu. ¿Kunjamsa Yuqapar jakʼachistu? Arup tuqiw sapa maynir yatichistu, ukat chiqa yatichäwinakap sum amuytʼasin ukarjam sarnaqañsa qullan ajayupampiw yanaptʼarakistu.
11:33-36. Kunjamsa maynix chuymapan jikxatasi uk arsusiñax walikïskiwa.
“ARKITA”
Niyaw 33 maran Pascua jakʼäxäna, ukhaw Jesusax Betania markar kuttʼäna. Nisán phaxsit llätunka urunak saraqxäna ukhaw mä asnxat Jerusalén markar mantäna, ukhat qhipürux temploruw kuttʼäna. Ukatxa Awkiparuw “sutimax jachʼañchatäpan” sasa mayisïna, ukatsti “Nayax jachʼañchawayxtwa, wasitampis jachʼañchaskakïwa” sasaw alaxpachat mä arux istʼasïna (Juan 12:28).
Pascua arumax arkirinakaparuw sarxañataki sum iwxtʼäna, ukat Diosat jupanakataki mayirapirakïna. Ukat mä qhawqhatxa katuntata, jan wali taripata ukat chʼakkatata ukhamaw uñjasïna. Ukampis Diosaw jupar jaktayxäna.
Biblia tuqit jisktʼäwinakar qhanañchäwinaka:
14:2. Jesusax mä “utjäwi jumanakatak wakichiriw” sarä sasinxa, ¿kamsañs munäna? Nayraqatxa, kuntï jiwatapampix jikxatawaykäna ukxa Jesusax Awkipar luqtañapäna, ukhamatwa machaq arustʼäwix phuqasiñ qalltxañapäna, uka machaq arustʼäwi utjxipanakwa alaxpachar saririnakax jaktapxaspäna. Ukatxa apnaqirjamaw munañanïña katuqañaparakïna. Ukhamatwa ajllit arkirinakapax jaktayatäpxaspäna (1 Tes. 4:14-17; Heb. 9:12, 24-28; 1 Ped. 1:19, MT; Apo. 11:15).
19:11. “Kawkïritix jumar katuykitu” sasinxa, ¿Judas Iscariote jaqitti Jesusax Pilator parlaskäna? Janiw Judas Iscariote sapataksa, ni yaqha jaqitsa parlkänti, jan ukasti khitinakatix jiwayañ amtapkäna taqi jupanakat parlaskäna. Judas Iscariote, ‘sacerdoten jilïrinakapa, ukhamarak chuyman jilïrinaka, jachʼa autoridadanaka’ jupanakat parlaskäna, ukatxa jilïrinakan amtayataw jaqinakax Barrabasan antutatäñap mayipxäna, jupanakamppachat parlaskäna (Mat. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22).
20:17. ¿Kunatsa Jesusax María Magdalenar jan “llamktʼistati” sispachäna? Jan “llamktʼistati” sas jaqukipatäki uka griego aruxa “jan katxäsistati” sañ munaraki. Alaxpacharuxay sarxchini janixay uñxchïtix sasaw María Magdalenax Jesusar katxaspachäna. Ukatwa Jesusax jupar chuymachañatakix, jan katxasistati sänxa, jan ukasti mayni arkirinakajar jaktäwijat yatiyanim sasaw khitäna.
Yatichäwinaka:
12:36, MT. “Qhanan wawanakapapxaña[s]ataki” jan ukax qhantʼañasatakisa Diosan Arupat sum yatxatañasawa. Yatxatasax yaqhanakaruw chʼamakat mistupxañapataki yanaptʼañasa ukhamata Diosan qhanapar mantapxañapataki.
14:6. Jesucristo tuqikiw Diosax katuqistaspa, janiw yaqha tuqix Diosar jakʼachasksnati. Mä arunxa Jesusar chuymasan iyawsasa ukat jupjam sarnaqasakiw Jehová Diosar jakʼachassna (1 Ped. 2:21).
14:15, 21, 23, 24; 15:10. Munañaparjam sarnaqasakiw Diosan munasiñapan jakassna, ukat Yuqapan munasiñapan jakasiraksna (1 Juan 5:3).
14:26; 16:13. Jehová Diosan qullan ajayupaw yatichistu ukat amtayistu. Ukarakiw yaqhip yatichäwinak qhanañchistu. Ukhamax uka qullan ajayun yanaptʼataw jukʼamp yatxatsna, amuytʼsna, walïki jan walïki uksa uñtʼsna ukat chʼikhi kankañsa jikxataraksna. Ukhamax Jehová Diosar qullan ajayup qhanpach mayisiñasapuniwa (Luc. 11:5-13).
21:15, 19. “¿Akanakat sipansa jukʼampit munista?” sasaw Jesusax Pedror jisktʼäna. “Akanaka” sasinxa chawllanakat parlaskäna. Uka jisktʼampixa, kunatsa chawlla katuñat sipansa jupar sapüru arkañax jukʼamp askixa ukwa qhanañchäna. ¿Jiwasat kamsaraksnasa? Jesusan sarnaqäwipat parlir libronakat yatxatkasaxa, Jesusar jukʼamp munasiñataki chʼamachasiñasawa, janipuniw munañanakasampi apayasiñasäkiti. Ukhamasti taqi chuyma arkañasawa.
[31 janan fotopa]
¿Kunsa Nicodemot yatiqsna?