Romanos libron aski yatichäwinakapa
Jehová Diosan Arupax jakkiriwa
Romanos libron aski yatichäwinakapa
KIMSÏR misionerjam saräwipana niya 56 maranxa, apóstol Pablox Corinto markaruw puritayna. Ukatxa Roma markan cristiano judionakampi ukat jan judionakäpki uka cristianonakampixa mayj mayja amuyunïpxatap yatisinxa, Pablox mä carta qillqañ amti ukhamat jan waltʼäwinakap askichapxañapataki ukat wasitat sum sarnaqasipxañapataki ukhamarak Cristompi mayachtʼat sumankapxañapataki.
Roma markankir jilat kullakanakar carta qillqasaxa, kunjamatsa aski jaqit uñtʼatäpxi ukat kunjamsa sum jakasipxarakispa ukwa Pablox amtayäna. Aka cartaxa Diosaru ukhamaraki Aruparu sum uñtʼañasatakiw yanapistu, ukatxa Diosan khuyapayasiñapata ukhamaraki Cristox qhispiyirïtapa qhanstayaraki (Heb. 4:12).
¿KUNJAMATSA JAQINAKAX ASKIT UÑTʼATÄPXI?
“Taqini jucha lurapxatapat laykusti Diosampix janiw katuqatäpkiti”, sasaw Pablox qillqäna, ukat sarakiwa: “Ukampis Diosax jupan jachʼa munasiñapanxa ina chʼusatakwa katuqistu, Jesucristo tuqwa jiwasanakarux qhispiyarakistu”. Ukat ‘jaqix iyawsäwi laykuwa Diosan askit katuqataxa, janiw kuntix leyin siski ukar phuqatap laykukiti’ sasaw saraki (Rom. 3:23, 24, 28). Iyawsäw tuqiwa “Diosan aski munasiñapax Jesucristo tuqi qhispiyasiñax jaqinakatakix utjaraki”, ajllit cristianonaka ukat “yaqha ovejanak” taypinkir “walja jaqinaka” sat jachʼa tamasa ‘Diosan nayraqatapanxa askit uñtʼatäpxaspawa’: ajllit cristianonakaxa Cristomp chika apnaqapxañapatakiw alaxpachan jakapxani ukat jachʼa tamasti Diosan munasitanakapjamaxa, “wali jachʼa llakinakwa” jakkir pasapxarakini (Rom. 5:18; Apo. 7:9, 14; Juan 10:16; Sant. 2:21-24).
“Diosan khuyapayasiñapankxapxstan ukaxa, leyisti janiraki jiwasxaru kuna munañanïkxchisa ukaxa ¿juchtï jukʼamp luraskakiñäni? Janiw kunäkipansa”, siw Pabloxa. Ukat sarakiwa: “Kunjamatix mä esclavox mä patronaru serviñataki katuyasxchi ukaxa, patronaparux istʼañapawa, ukhamarakipï maynix juchar katuyasxchi ukhaxa, jucharusti istʼañapawa, ukasti jiwañarurakiw api. Ukat sipan khitinakatix Diosar katuyaski ukanakasti chiqa kankañan sarnaqañatakiw katuyasi” (Rom. 6:15, 16). Ukat “ajayun tuqi jiwayapxäta uka janchin munañanakapa ukaxa, chiqpachansa jakapxatawa” sasaw qhanañcharaki (Rom. 8:13).
Biblia tuqit jisktʼäwinakar qhanañchäwinaka:
1:24-32. ¿Khitinakas aka ñanqha luräwinak lurapxi, judionaka jan ukax jan judiüpki uka jaqinakacha? Chiqpachansa inas panpachaniru saschïna, ukampisa Diosat jithiqtas ñanqha lurir judionakatwa Pablox parläna. Jupanakax sum yatipxänxa “kuntix Diosas jupanakan lurañap munki ukxa” ukampisa ‘Diosarux janiw uñtʼañ munapkänti’. Ukatwa ukham sarnaqatanakapax jan walïkänti.
3:24, 25. ¿Janïr Cristox jiwkipanxa kunjamataraki ‘Jesucriston qhispiyäwipax’ nayra juchanak qhispiyasapänsti? Mesías tuqit parlki uka nayrïr profeciaxa, Génesis 3:15 qillqatan jikxatasi, 33 maränwa kunapachatï mä lawar chʼakkatasa Jesucristor jiwayapkatayna ukhaw uka profeciax phuqasitayna (Gál. 3:13, 16). Kunapachatï Jehová Diosax uka profecía arsutayna ukhaxa Jupatakix qhispiyäwix phuqasxaspas ukhamänwa, janiw khitisa kuntï lurañ amtki ukxa jarkʼkaspati. Ukhamasti Jesucriston jutïr luqtasïwipxaruwa, Jehová Diosax Adanan wawanakapan iyawsäw uskupxatap layku juchanakapat pampachäna. Ukat aka qhispiyäwix wali wakiskirirakiwa, janïr Jesusax aka Uraqiru jutkän uka nayra tiempon jakasir aski jaqinakaxa uka qhispiyäwi utjipanwa jaktanipxanixa (Hech. 24:15).
6:3-5. ¿Kun sañs muni bautismo tuqi Cristomp mayachasiña ukat jiwäwipan bautisasiñaxa? Kunapachatï Jehová Diosax qullan ajayumpi cristianonakar ajllitayna ukhaxa, jupanakax mayachtʼataw tama taypin Criston cuerpopäpkaspas ukham tukupxi ukat Cristox uka cuerpon pʼiqiparakiwa (1 Cor. 12:12, 13, 27; Col. 1:18). Ukaw bautismo tuqi Cristomp mayachasiñ sañ munixa. Ajllit cristianonakaxa bautisasipxarakiwa Criston “jiwäwipana” ukax sañ muniwa taqi munañanakap apanukuña ukat janirakiw aka Uraqin wiñayatak jakaña suyapkarakiti. Ukatwa, kunjamtï Jesusax jiwkänxa ukham jiwapxaraki, ukampis jupanakan jiwäwipax janiw qhispiyañatak chʼamanïkiti. Ukat kunapachatï jiwatat jaktasina alaxpachan jakañataki sarxapxi ukhaw Criston jiwäwipana bautisasiñax phuqasiraki.
7:8-11. ¿Kunjamatarak juchasti ‘leyxa sum katxaruspacha’? Kunanakas juchänxa uk amuyapxañapatakiw Leyix yanapänxa ukhamarak israelitanakax juchararäpxatap yatipxañapataki. Ukhamatwa kuntï nayrax janiw juchäkiti sapxirïnxa ukanakax juchätap yatipxäna, ukatxa waljanirakiw juchararapxatapxa amuyasipxarakïna. Ukatpï juchax Leyxa sum katxarusi sasixa.
Yatichäwinaka:
1:14, 15. Qhispiyasiñ suma arunakxa taqi chuymaw yatiyañasa uk sum yattanxa. Ukhamarus khitinakatix Jesusan wilapampi alatäpki ukanakarux manütanwa, ukatwa Jehová Diosar uñtʼapxañapatakix yanapañasa.
1:18-20. Ñanqhanak lurir jaqinakaxa janiw “kunjämats jupat jaltapkaspatixa” kunattix Diosan jan uñjkay yänakapaxa, mä arunxa kunjam Diosasa ukax qhanwa luratanakap tuqix uñachtʼayasi.
2:28; 3:1, 2; 7:6, 7. Pablon arsutanakapax judionakatakix jiskʼachirjamäkchinsa, jupax suma arunak arsusaw sumachänxa. Jiwasatakix mä uñachtʼäwiwa, kunapachatï jaqir colertʼayirjam arunak parlañasäki ukhaxa wali amuytʼasisaw arsuñasa.
3:4. Kunapachatï jaqin arupax Diosan arup conträspa ukhaxa, jiwasanakax Biblian yatichäwipar atinisisa ukat iwxanakaparjam sarnaqasawa Diosax chiqätap uñachtʼaytanxa. Ukhamaraki Diosan Apnaqäwipat taqi chuyma yatiyasa ukat Jesusan arkirip tukuyasawa Diosax chiqätap uñtʼapxañapatakix jaqinakar yanaptʼtanxa.
4:9-12. Abrahamax 99 maranix janiraw circuncidatakänti ukhaw iyawsäwip laykux aski jaqit katuqatäxana, mä arunxa, Diosaw Abrahamarux iyawsäwinitapat laykuw aski jaqit uñtʼxäna (Gén. 12:4; 15:6; 16:3; 17:1, 9, 10). Ukhamax iyawsäwis tuqiw Diosan nayraqatapanxa aski jaqjam katuqatäsnaxa ukwa Diosax uñachtʼayäna.
4:18. Iyawsäwisatakix suytʼäwinïñaw wali wakiskirixa. Mä arunxa, jan suytʼäwiniksna ukhaxa janiw iyawsäwisax utjkaspati (Heb. 11:1).
5:18, 19. Jesusampi Adanampi kikpakïpxatapat sum amuytʼayasaxa, kunjamsa mä sapa jaqix ‘jakañap churasa walja jaqinakar qhispiyaspa’ ukwa Pablox qhanpach arsüna (Mat. 20:28). Amuytʼkaya ukat jukʼa arunakampi yatichañaxa wali askipuniwa ukat yatiqaskayarakiwa (1 Cor. 4:17).
7:23. Laxrasampi, amparasampi, kayusampi ukat kunatï jañchisan utjkistu ukanakxa askirjam apnaqañasawa ukhamat jan ‘juchan munañapampi katuntayasiñataki’.
8:26, 27. Kunapachatï llakinakampi chuymas kawsktʼat jan walin uñjasktan ukhaxa janiw Diosarux kun mayisiñs yatxtanti, ukampisa ‘qullan ajayuw jiwasatxa Diosar achiktʼaski’ ukat ‘mayisitanakar istʼiri’ Jehová Diosax Arupan qillqatäki uka wakiskir mayisitanak jiwasas mayisksna ukham istʼi (Sal. 65:2).
8:38, 39. Janipuniw jan waltʼäwinakasa, ñanqha ajayunakasa ni akapach apnaqirinakasa Jehová Diosan jiwasanakar munasiñatxa apaqkaniti; ukhamarakiw Jehová Diosar munasitasxa janiw apaqayasiñasäkiti.
9:22-28; 11:1, 5, 17-26. Kunjamsa Israel markax wasitat uttʼayasiñapäna uka tuqit parlir walja profecianakawa ajllit cristianonakxar phuqasitayna, uka ajllit cristianonakaxa jawsatäpxiwa ‘mayninakax judionakata, mayninakasti jan judiöpkis ukanakata’.
10:10, 13, 14. Diosaru ukat jaqi masisaru munasiñat sipansa, Jehová Diosaru ukat arsutanakaparuw atinistanxa ukawa jaqinakar taqi chuyma Dios tuqit yatiyañatakix yanaptʼistani.
11:16-24, 33. “Kunja sumas Diosaxa, ukampis qhuruwa chiqaparakiwa” jaqinakaruxa jan yaqhachasaw uñjaraki. “Jupaw jiwasan arxatirisaxa; luräwipasa chiqaparakiwa, luratapasa chiqarakiwa.” (Deu. 32:4.)
ASKI JAQJAM KATUQATÄTASAX JAKÄWISAN QHAN UÑJASIÑAPA
“Ukhamasti jilatanaka —siw Pabloxa—, Diosan khuyapayasiñap laykuw achiktʼapxsma, jumanakax Diosarux jakkir ofrendjamay luqtasipxam, Diosar kusisiykiri luqtata” sasa (Rom. 12:1). “Ukhamasti”, cristianonakax iyawsäwinïpxatap laykuw Dios nayraqatan askit uñtʼatäpxi, ukatwa kuntï Pablox siskani ukaxa, kunjamsa jiwas pachpa uñjastan, kunjamsa mayninakarus uñjtan ukat kunjamsa jilïr autoridadanakarus uñjtan uk amuyañwa yanapistani.
Pablox akham qillqäna: “Taqiniru sapxsma jan maynis jupa kipkatxa lupʼpati kuntix lupʼiñäki ukat jukʼampxa”, ukat akham iwxtʼi, “chiqa munasiñax jumanakanxa maynit maynikam utjpan” (Rom. 12:3, 9). Ukat sarakiwa “taqiniw autoridadanakarux jaysapxañama” (Rom. 13:1). Kuntï sapa maynix chuymasarjam amtktan ukatxa janiw “maynit mayniru jiskʼachasiñax utjañapäkitixa” sasinwa Pablox cristianonakarux iwxtʼistu (Rom. 14:13).
Biblia tuqit jisktʼäwinakar qhanañchäwinaka:
12:20, MT. ¿Uñisirinakasarux kunjamsa ‘nina sankʼanak pʼiqipxarux qutuchsna’? Bibliax qillqaskäna uka urunakanxa metalxa hornoruw apantapxirïna ukat nina sankʼampiw umatatañapatak patxaru qutuchapxirïna ukhamatwa qʼañunakax metalat mistxäna. Jiwasax niya ukhamarakiw ‘nina sankʼanakxa’ uñisirinakasan pʼiqipxarux qutuchtanxa, kunapachatï jupanakampi suma jaqïtan ukhaxa, ukhamatwa hierro chuymapsa umatataysna ukat suma chuymanïtapas qhanstarakispa.
12:21. ¿Kunjamatsa ‘ñanqharux askimpi atipsna’? Taqi jaqinakaru jan axsartʼasa Diosan apnaqäwipata suma arunak yatiyañasawa, Jehová Diosax kunapachkamay ukhakamaki sischistani ukhakama (Mar. 13:10).
13:1. “Autoridadanaka utjkis ukanakasti Diosan uchatawa” siski, ¿ukax kun sañs muni? Diosax janiraw uka autoridadanakarux chhaqtaykiti, uk sañ muni. Kunapachatï yaqhip apnaqirinakat Biblian profecianakapan qillqaykäna ukhaxa ‘Diosan uchatäpkaspas’ ukham sasispa, ukampis mä qhawqha tiempotakikiw uchätapxi janiw taqi munañanïpxatapa sañ munkiti.
Yatichäwinaka:
12:17, 19. Jehová Diosan amparapar jaytañat sipansa khititï ñanqhat ñanqha kuttʼayki uka jaqixa mä taripirïkaspas ukhamaruw tuku. Chiqas ¡“ñanqhat ñanqha” kuttʼayasaxa wali jachʼa jachʼarus tuksna ukhamäspawa!
14:14, 15. Janiwa jilat kullakanakasarux kuna umañsa manqʼañsa waxtʼktan ukampix lanktayañasäkiti.
14:17. Janiw Diosampi sumat uñjatäñatakix umañasa manqʼañasa ni kuns jan manqʼkañäni jan umkañäni ukanakax wakiskirïkiti, jan ukasti chiqa sarnaqaña, kusisiña, sumankaña ukanakaw jukʼamp wakiskirixa.
15:7. Khitinakatix taqi chuyma Diosan arup uñtʼañ munasa taman tantachäwipar jutapki ukanakarux sum katuqañasawa janiw yaqhachañasäkiti, ukat taqi khitinakampitï jikiskañäni ukanakarux Diosan Apnaqäwipat yatiyañasawa.
[32 janan fotonakapa]
¿Janïr Jesusax jiwkipanxa qhispiyäwix nayra juchanakat pampachasapänti?