¿Yatiyätati?

¿Kunatsa Jesusax mä juykhur jukʼat jukʼata uñjaypachäna?

Kunjamsa Jesusax mä juykhur Betsaida markanxa qullatayna uka tuqitwa Marcos 8:22-26 jiskʼa tʼaqanakanxa qhanañchi. Nayraqatxa thusunqallapampiw Jesusax uka jaqir nayrapat uchäna ukat uñjtati sasaw jisktʼäna. Uka jaqix janjamakiw sum amuykänti: “Jaqinakarux quqanakas sarnaqkaspa ukham uñjta” sasaw säna. Ukat Jesusax mayampi uka jaqir nayrat llamktʼäna, ukhamasti “sum uñatatxasinxa, kʼumaraptxänwa. Taqi kuns jupax sum uñjxäna”. Amuyataxa janiw Jesusax mäki uka jaqir qullkänti, jan ukasti jukʼat jukʼat qulläna. ¿Kunatsa ukham qullpachäna?

Bibliax janiw taqi ukanak qhanañchkiti, ukampis kunatsa ukham lurpachäna ukxa amuytʼsnawa. Maynix walja maranak jan uñjxaspa, jan ukax wawatpach juykhüspa, ukat mä akatjamat kunaymaninak uñjxaspa ukhaxa, janiw kunsa sum amuykaspati, mayjtʼasispawa. Amuytʼañäni: minanakan irnaqañatakix poni sat jiskʼa caballonakwa nayrax mina manqhar irpantapxirïna. Uka animalanakax wali sum chʼamakarux yatinuqtapxirïna, ukhamasti inti qhanar wasitat yatinuktxapxañapatakix mä uruw munasirïna. Ukampis uka juykhutakix jukʼampïpachänwa. Aka qhipa urunakanxa nayrat qullirinakax walja kuti operasaw juykhunakar uñjayapxi. Ukampis uka jaqinakax kunaymaninak uñjasax mayjtʼasipxiwa, janikiw sum kunsa amuyapkiti, niyakixay nayrampi uñjasax lixwix (laxwi) kunsa katuqchixa, ukhamax luqhirañjamwa munapxi. Kunayman coloranaka, yänaka uñjasax pantjasipxiwa, janiw sum amuytʼasipkiti. Ukat tiempompiw uñjatarjamax kunsa lixwix sum amuyxi.

Ukhamasti munasiñatwa Jesusax uka juykhur jukʼat jukʼat uñjaypachäna. Ukhamatwa uka jaqix “Taqi kuns [...] sum uñjxäna”, ukat sum amuyxarakïna.

Jesusax aka Uraqinkkäna ukhaxa, ¿kunatsa rollonakat liyiñax chʼamäna?

Saytʼurux niya 23 jan ukax 28 metroni rollonakwa lurapxirïna, ukat anchurusti 15 ukat 23 ukha metroniraki. Ukham walja hojanakwa mayar apthapipxirïna, maysa tuqitwa colampi lipʼthapiyapxirïna, jan ukax linot lurat chʼankhampiw chʼukthapipxirïna. Ukat awisax jukʼam jachʼanakwa lurapxirïna. Isaías librot mä rollo mar Muerto qutan jikipkatayna ukaxa, tunka paqallqu hojanakat apthapitänwa, uka hojamakax pergaminot luratänwa, niya paqallqu metroniw saytʼuruxa, jichhakamas ukax imatäskiwa. Ukat Jesusax mä tantachasiñ utan Nazaret markan Isaíasan libropat liytʼkäna ukaxa niya ukhamarakïpachänwa (Lucas 4:16, 17).

Alan Millard sat jaqixa akham sasaw Discoveries From the Time of Jesus sat libropanxa saraki: “Liytʼirix rollo katxarusinwa chʼiqa amparampi janatatirïna, ukatxa kupi amparampi alay tuqit katxarusaw liykasax mayat mayat aphapxirïna. Jesusax 61 jaljäkixa ukwa liytʼäna, ukhamasti ukar puriñkamax walja kutiw janatatasin apthappachänxa” sasa.

Khä urunakanxa Isaías librox janiw jichjam jaljatäkänti. Ukhamasti Nazaret markan tantachasiñ utan Jesusar uka rollo churapxäna ukhaxa, kunatï jichhax Isaías 61:1, 2 sas chimputäki uka chiqwa jikxatäna. Jesusax jan chʼam tukusakiw uka chiqxa jikxatäna, ukhamasti wali sumwa Diosan Arupxa uñtʼpachäna.