Wawaman jan sinti llakisiñapatak yanaptʼañamawa

WALI chuyma ustʼataw mä warmix libronak aljañ utan mä aljiriru jachʼat akham satayna: “¡Kamisaraki wawajar yanaptʼañatakisti mä libros jan utjkanisti, akataqirakis libronakaxä!” sasa. Familiapanwa maynix mä akatjamat jiwxatayna, ukatwa wawapax wal llakisitayna, ukhamasti jupar yanaptʼañatakiw yanap uka warmix thaqhaskäna.

Chiqansa, wawanakax sumakiw awk taykan uñjatax jakasipxi, ukampis kunapachatï maynix familian jiwxi ukhaxa, janiw ukham kusisit jakasxapxiti. Jan ukasti llakimpi aynachtʼirjamäpxiwa. Ukampis niya ukar purirjamäkasas jan ukax maynin jiwxipansa, ¿kunjamsa jumax wawamar jan sinti llakisiñapatakix yanaptʼasma?

Kunapachatï familian maynix jiwxi ukhaxa, jiwasas wal chuym usuyastanxa, inas llakimpi aynachtʼasin uka tuqitaki lupʼisksna. Ukampis janiw wawamat armasiñamäkiti. Wajcha (iñu) wawanak uywañ utanwa Minnesota (Estados Unidos) markanxa mä qillqat apsupxatayna, ukan akham siwa: “Wawanakax mä jukʼaki yaqhanakan parlasir istʼapxi, ukat jan sum qhanañchatax mayjanak amuyxapxi jan ukax pantjasipxiwa”. “Taqi kunatï pasaski ukxa yatipxañapawa” sasa. Ukhamasti, wawanakan amuyapxañapatakjamaw kunas kamachatayna jan ukax kunas pasaski ukanak qhanañchañax wakisispa. Ukampis uk qhanañchañax chʼamakïspawa, yaqhip wawax janiw jankʼaki sum amuytʼapkaspati (1 Corintios 13:11).

Jiwañ tuqit kunjamsa qhanañchasma

Jiwatax “ikiskiwa” jan ukax “sarxiwa” sasa wawanakar sañax janiw askïkiti sasaw yatxattʼatanakax sapxi. Jan sum qhanañchatax wawanakax mayjanak amuyxapxaspa. Inas Jesusax jiwatax ikiskiw sasin istʼirinakapar amuytʼayañatakix sischïna, ukampis amtapxañäni, janiw jupax wawanakaruti ukham siskänxa. Ukatwa kamsañs uka arunakampix munäna ukxa qhanañchäna. Nayraqatxa akham sasaw arkirinakapar säna: “Lázaro amigosax ikiskiwa” sasa. Jupanakax jilïr jaqïpkchïnsa, ‘chiqay ikiskchi’ sasaw amuyapxäna. Ukatwa Jesusax jupanakar akham sasin qhanañchäna: “Lazarox jiwatäxiwa” sasa (Juan 11:11-14). Ukhamasti, niyakixay jilïr jaqinakas sum amuyañatakix qhanañchäwinak munstanxa, ¿janit wawanakar jukʼamp qhanañchtʼañax wakiskaspa?

 Mary Ann Emswiler ukat James P. Emswiler sat yatxattʼat jaqinakax akham sapxiwa: “Inas mä taykax wawar jan sinti llakisiyañatakix jukʼat jukʼata qhanañchtʼchispa, ukampis kuntï nayrax jan amuykäna ukanakwa amuyxapxaspa ukat sustjasxapxaspawa, jan ukax yaqha jan walinakaruw puripxaspa” sasa. Uk amuytʼañäni, jiwatax ikiskiwa sasin jilïrinakax sapxaspa ukhaxa, inas mä wawax arumanakas ikiñ axsarxchispa, janich mayampis sartxä sasaw amuyapxaspa. Ukat jiwatax “sarxiwa” sasaki sissna ukhaxa, janiw munkpachïtuti ukat sarxpacha sasaw amuyxaspa.

Chiqansa walja awk taykanakaw ukhaman uñjasisax wawanakapar qhana arunakampi chiqaki sapxi, janiw mayj amuyayirjam arunakampix parlapkiti, wawar jan chuym usuchjañataki sumataki mayja arunakampi parlasax pantjasiysnawa (1 Corintios 14:9). Maysa tuqitxa, kunjamas jikxatasipxi, kuna tuqitsa yatiñ munapxi, ukanak jan imxäsipxañapataki wawanakar chʼamañchañaw wakisiraki sasaw yatxattʼatanakax sapxaraki. Ukat jumatï sapa kuti wawamampi parltʼasïta ukhaxa, jan wali amuyunakapsa chiqañcharakismawa, ukat kunjamsa jupar yanaptʼasma uksa sum amuyarakisma.

Diosan Arupaw yanaptʼistaspa

Ukat maynin jiwxipanxa juman ukaruw wawamax kun jisktʼasiris jan ukax yanaptʼayasiñ munasas jutani. Ukhamaxa, ¿kawkinsa wawar yanaptʼañatakix jiwañ tuqit parlir suma yatichäwinakxa jikxatasma? Biblianwa uka tuqit sum yatichasi ukat chuymachasiraki, ukampis mä suytʼäwi churarakistu sasaw waljanix sapxi. Chiqansa, kunatsa jiwañax utji, jiwatanakax kawkinkasipkisa ukat kuna suytʼäwis jiwatanakatakix utji, ukanakxa Biblian sum qhanañchi. Ukat jumatï wawamarux “jiwatanakax janiw kunsa yatipkiti” sasin amuytʼayäta ukhaxa, jiwatax walsa tʼaqhiskaspa ukhamxa janiw amuykaniti (Eclesiastés 9:5). Ukampis jiwatanakax paraisoptayat uraqinwa jaktanxapxani sasaw Diosan Arupax qhan yaticharaki, ukhamasti jupanakampix jikisxañäniwa (Juan 5:28, 29).

Jumatï Qullan Qillqatanakampi wawamar yanaptʼäta ukhaxa, kuna yaqha jan walinakan uñjasisasa ukar atinisisaw wawax chʼamachasini. Ukat jumax kunjamsa wali wakiskirinak tuqitxa Diosan Aruppun uñxatta ukwa amuyarakini (Proverbios 22:6; 2 Timoteo 3:15).

Inas jumax akham jisktʼassta...

Kunapachatï wawar jan sinti llakisiñapataki yanaptʼaskäta ukhaxa, inas kuna tuqit payachasiñas utjchispa. Ukhamax kuna tuqinakatsa wal jisktʼasiñ yatktanxa uka tuqinakat mä qhawqha amuytʼañäni. *

• ¿Janis llakiskirista ukhamati wawa nayraqatan tukuñajäspa? Chiqansa janiw wawar jukʼamp llakisiyañ munktanti, ukampis jumax kunja llakitätas uk wawax uñjaspa ukhaxa, ¿janit walïkaspa? Yaqhip awk taykanakax kunja llakitas uñjasipxi ukxa janiw wawanakat imtʼapkiti. Ukat janis llakitäksna ukham wawanak nayraqatan tuksna ukhaxa, llakisiñax janis walïkaspa ukhamwa amuyxapxaspa. Yaqhipasti Bibliat apstʼat sarnaqäwinakampiw yanaptʼapxaraki, ukham llakinakan uñjasisax kunsa yaqhipax lurapxäna, ukanakaw Biblian qillqata. Jesusatsa amtarakiñäni, Lázaro wali munat amigopax jiwxäna ukhaxa ‘jachaqtʼasïnwa’, janiw janis jachirïkaspa ukham tukkänti (Juan 11:35).

• ¿Amay imantxañataki utjki uka arstʼäwirusa, jan ukax panteonarus wawajax saraspati? Sarañapax wakisini ukhaxa, kunanakas ukan pasani, ukat kunatsa ukanakax lurasini ukxa janïräkipan sum qhanañchtʼañaw wakisini. Ukat inas yaqhip awk taykanakax wawanakar jan ukankayañ munapkchispati, jan ukax mä qhawqhaki uñjayañ munapxchispa. Ukampis amay imäwix  Jehová Diosan Qhanañchirinakapan sarayatäki ukhaxa, wali askïspaw wawanakatakixa, ukhamatwa Bibliat apstʼat mä aski arstʼäwi istʼasin chuymachasipxaspa. Chiqansa, ukankirinakax yatiqasiñjamaw ‘wali munasiñampi’ sum uñjasipxi, ukanakaw mä wawar chuymachtʼarakispa (Romanos 12:10, 15; Juan 13:34, 35).

• ¿Wawar jiwirxat parlañax walikïskaspati? Jiwirxat jan kunsa arsuñ munksna ukhaxa, wawanakax jan walinak amuyapxaspa, inas kunsa jiwirit imxäsksna, jan ukax janis jiwirit kunsa amtañ munksna ukham amuyapxaspa, sasaw yatxattʼatanakax sapxi. Julia Rathkey sat yatxattʼat warmix akham siwa: “Wawanakax uka llakinakampi jakañ yatiqapxañapawa, ukax wali askiwa, janiw axsarapxañapäkiti” sasa. Ukhamasti, kunapachatï wawanakampi parltʼastan ukhaxa, jiwirxat sum parltʼasiñaw wakisispa, kunjam jaqïnsa ukanak amtasin inas sum parltʼassna. Ukat Jehová Diosar yupaychir awk taykanakaxa, mä paraisonwa jakasxañäni, jiwatanakax jaktanxapxaniwa, ukanxa janiw jiwañas usuñas utjxaniti sasaw wawanakar chuymachapxaspa (Apocalipsis 21:4).

• ¿Wawan jan llakisxañapatakix kun lurañas wakisispa? Maynix familian jiwxi uka qhipatxa wawanakax wal llakisiñ yatipxi, inas yaqhipax usuntapxchispa. Ukham llakitax janiw kunsa lurirjamäxapxiti, ukatwa colerata jikxatasipxaspa, ukat janirakiw sumsa amuytʼasxapxaspati. Wawamax inas jupan juchapäkaspas ukham amuychispa, jan ukax jumar wal qhumantaschispa. Ukat jumax usuntasma jan ukax utar puriñsa qhiptʼasma ukhaxa, sustjasispawa. Ukampis ukanak uñjasax jan llakisimti. ¿Kunanak lurañas wakisispa? Nayraqatxa, qhawqha llakitas wawamax jikxatasi, kunas chuymapan utji ukat kunanaksa luri ukanak sum amuyañataki chʼamachasiñamawa. Kun satasa yäqtʼañamawa, mayj sarnaqipansa janirakiw tuqiñamäkiti. Jan ukasti, sapa kutiw chuymachtʼañama. Ukat jiwir tuqit parltʼasiñapatakis jan ukax kun jisktʼasiñapatakis jumaw wawamar chʼamañchañama. Ukatxa kuna ‘suytʼäwitix Qillqatanakan’ utjkixa ukanakampiw wawamar chuymachasma, juma pachpas chuymachasirakismawa (Romanos 15:4).

• ¿Kunapachas familian nayrjam sarnaqasiñas jan ukax taqi kun lurañas wakisispa? Kunatix lurañjamäki ukanakxa luraskañasakiwa, kunjamtix nayrax lurirïkayätan ukhama, ukhamatwa jan sinti llakisksnati, sasaw yatxattʼat jaqinakas sapxaraki. Yupaychañ tuqit lurañäki ukanakxa luraskañasakiwa, familian Bibliat yatiqañasa, tantachäwinakar sarañasa wali askiwa sasaw Jehová Diosar yupaychir awk taykanakax sapxi, ukhamatwa familianxa mayampi nayrar sartañatakix chʼamachasipxi (Deuteronomio 6:4-9; Hebreos 10:24, 25).

Niyaw Jehová Diosax jiwañsa usunaksa chhaqtayxani, ukampis uka uru puriniñapkamaxa, wawanakas awisax mä familiaran jiwipanxa llakisiñan uñjasisipkakiniwa (Isaías 25:8). Ukampis jupanakar chʼamachañäni ukat chuymachañäni ukhaxa, uka llakinakar atipapxaspawa.

[Qhanañchäwi]

[11 janan qhanañchäwipa]

Kunjamas jikxatasipxi, kuna tuqitsa yatiñ munapxi, ukanak jan imxäsipxañapataki wawanakar chʼamachapxañäni

[12 janan fotopa]

Kunatix wakiski ukxa luraskañamakiwa, mayax familian Bibliat yatiqañäspawa