Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

16 YATICHÄWI

¿Kuna kʼarinakas jiwatanakat yatichasi?

¿Kuna kʼarinakas jiwatanakat yatichasi?

“Ukhamatwa jiwasajj kawkïris cheqa yatiyäwisa kʼari yatiyäwisa uk amuytanjja” (1 JUAN 4:6).

CANCIÓN 73 Jan ajjsarañatak yanaptʼapjjeta

¿KUNANAKATSA YATJJATASKAÑÄNI? *

Mä familiarasajj jiwjje ukhajja, Diosatak jan walïki uka costumbrenak lurañat sipansa, familiaranakasar chuymachtʼañatakiw chʼamachasiñasa. (Párrafos 1, 2). *

1, 2. 1) ¿Kunjamsa Supayajj jaqenakar engañji? 2) ¿Kunsa aka yatichäwin uñjaskañäni?

‘KʼARIN awkip’ Supayajja, qalltatpachwa jaqenakar engañjawayi (Juan 8:44). “Jiwatat jakañajj utjaskakiwa” siski uka yatichäwimpi, yaqha ukham yatichäwinakampiw jaqenakar engañji. Ukanak utjatapatwa kunayman costumbrenakasa, creencianakas utji. Ukatwa walja jilat kullakanakajja, familiana jan ukajj markan maynejj jiwjje ukhajj ‘Diosar confiyapjjatap taqe chʼamampi arjjatapjjañapa’ (Jud. 3).

2 Diosatak jan walïki uka costumbrenak lurayañ munapjjestani ukhajja, ¿kunjamsa kuntï Bibliajj jiwatanakat yatichki uk arjjatsna? (Efes. 6:11). Mä cristianotï ukhaman uñjasispa ukhajja, ¿kunjamsa chuymachtʼsna, chʼamañchtʼaraksna? Diosajj kunjamsa uka toqen yanaptʼistu ukwa aka yatichäwin uñjaskañäni. Nayraqatjja, kunsa Bibliajj jiwatanakat yatichi ukwa yatjjataskañäni.

¿KUNSA BIBLIAJJ JIWATANAKAT YATICHI?

3. Supayan kʼarisitapajja, ¿kuna jan walinaksa utjayawayi?

3 Diosajj janiw jaqenakan jiwapjjañap munkänti, wiñay jakasipjjañapwa munäna. Ukatakejja, Adanampi Evampejj Jehová Diosaruw istʼapjjañapäna, Jupajj akakwa uka chacha warmir mayïna: ‘Aski ukhamarak ñanqha yatiñ churir qoqatjja janiw manqʼätati. Manqʼäta ukapachasti cheqpachapuniw jiwäta’ sasa (Gén. 2:16, 17). Ukampis Supayajj mä asiru toqew Eva warmir akham säna: “Janiw jiwapkätati” sasa. Evajj iyaw sasaw qoqan achupat manqʼaqäna, Adanas ukhamwa lurarakïna (Gén. 3:4, 6). Ukhamatwa juchampi jiwañampejj ‘akapachar mantanïna’ (Rom. 5:12).

4, 5. ¿Kunjamatsa Supayajj jaqenakar engañjaski?

4 Kunjamtï Diosajj siskänjja, Adanampi Evampejj jiwjjapjjänwa. Uka qhepatjja, Supayajj kunayman kʼari yatichäwinakwa jiwatanakat uñstayäna. Sañäni, mä jaqejj jiwjje ukhajja, espiritupajj jakaskakiwa sasaw jaqenakar amuyayi. Jichhakamas niya ukham yatichäwinakampiw jaqenakar engañjaski (1 Tim. 4:1).

5 ¿Kunatsa walja jaqenakajj Supayar creyipjje? Jiwañ utjatapat kunjamas jikjjatastan uk yatisaw Supayajj engañjañ munistu. Niyakejjay wiñay jakañatak luratästanjja, janiw jiwañ munktanti (Ecl. 3:11). Jiwañajj mä enemigökaspas ukhamawa (1 Cor. 15:26).

6, 7. 1) ¿Kuntï Bibliajj jiwañat yatichki uk Supayajj chhaqtayiti? 2) Biblian yatichäwinakapajja, ¿kunjamsa jiwatanakar jan ajjsarañatak yanaptʼistu?

6 Bibliajj kuntï jiwañat yatichki uk chhaqtayañatak walsa Supayajj chʼamachaskchejja, janiw chhaqtaykiti. Cheqansa, janiw kunapachas kuntï Bibliajj jiwañat yatichki uk yatir walja jaqenakajj utjawaykiti, jupanakajj jiwañatsa jaktañatsa kuntï Bibliajj yatichki ukwa yatiyapjje (Ecl. 9:5, 10; Hech. 24:15). Uka yatichäwinakajj chuymachtʼistuwa, jan ajjsarañatakiw yanaptʼistu, jiwatanakajj kunjamäsipkisa uk sum amuyañatakiw yanaptʼarakistu. Janiw jiwatanakar ajjsarktanti, ni “tʼaqesisipkpachawa” sasinsa llakisktanti. Jupanakajj jiwatäjjapjjewa, janiw khitirus jan walinak lurapkaspati. Wali sumsa iktʼasipkaspa ukhamawa (Juan 11:11-14). Qhawqha tiempos pasawayjje uksa, janiw amuyasipkiti. Ukhamajj jaktanipkani ukhajja, walja maranak jiwatäpki ukanakasa, mä jukʼa tiempokis jiwatäpkaspäna ukhamwa amuyasipjjani.

7 Jiwatanakat kuntï Bibliajj yatichki ukajj wali qhanawa, amuyañas janiw chʼamäkiti. Ukampis Supayan kʼari yatichäwinakapajj janiw ukhamäkiti. Uka kʼari yatichäwinakampiw jaqenakar engañji, Diosarus jan walit uñjayi. Supayan yatichäwinakapajj kuna jan walinaksa utjayawayi uk jichhajj kimsa toqet uñjañäni. Maya, Jehová Diosan sutipwa jiskʼachi. Paya, Criston jiwatapajj inamayakïkaspas ukhamwa jaqenakar amuyayi. Kimsa, jukʼampiw jaqenakar llakisiyi.

SUPAYAN KʼARI YATICHÄWINAKAPAJJA, ¿KUNA JAN WALINAKSA UTJAYI?

8. Jeremías 19:5 qellqatarjamajja, ¿kunjamsa Supayajj jiwatanakat kʼariski ukajj Diosan sutip jiskʼachi?

8 Supayajj jiwatanakat kʼariski ukajj Jehová Diosan sutipwa jiskʼachi. Uka kʼarinakat mayajja, “jiwatanakajj infiernonwa tʼaqesisipki” siski uka yatichäwiwa. Uka yatichäwejja, wali munasiri Jehová Diosajj Supayjam jan sinttʼasirïkaspas ukhamwa jaqenakar amuyayi (1 Juan 4:8). Uk yatisajj ¿kunjamsa jikjjatastan? ¿Kunjamsa Diosajj jikjjatasirakpacha? Amtapjjañäni, Jupatakejj janipuniw mayninakar tʼaqesiyañajj walïkiti (Jeremías 19:5 liytʼañataki).

9. Jiwatanakat kʼari yatichäwinakajja, ¿kunjamsa Juan 3:16 ukat Juan 15:13 textonakajj Criston jiwatapat parlki uk uñjayi?

9 Supayajj jiwatanakat kʼariski ukajja, Criston jiwas layku jiwatapajj inamayakïkaspas ukhamwa jaqenakar amuyayi (Mat. 20:28). Supayan yaqha kʼari yatichäwipajja, “jan jiwir almanïtanwa” siski uka yatichäwiwa. Ukatï cheqäspajja, wiñay jakañanïksnas ukhamäspawa. Ukhamajj janiw Criston jiwas layku jiwañapajj wakiskaspänti. Amtapjjañäni, Criston jiwatapajj qhawqsa Diosasa Jesusas munasipjjestu ukwa uñachtʼayi (Juan 3:16; 15:13 liytʼañataki). Criston jiwatapajj inamayakïkaspas ukham uñjayki uka yatichäwinakajja, ¿kunjamsa Jehová Diosarusa Jesusarus jikjjatasiypacha?

10. Supayan kʼari yatichäwinakapajja, ¿kunjamsa jaqenakar jukʼamp llakisiyi?

10 Supayan kʼari yatichäwinakapajj jukʼampiw jaqenakar llakisiyi. Mä wawajj jiwjje ukhajja, “Diosajj yaqha angelito munasaw wawamar alajjpachar apasjje” sasaw awk taykanakar sañ yatipjje. Supayan uka kʼari yatichäwipajj awk taykar chuymachtʼañat sipansa, jukʼampiw llakisiyi. Infiernot parlir kʼari yatichäwisti, jaqenakar tʼaqesiyañajj walikïkaspas ukhamwa jaqenakar amuyayi. Ukham amuyasaw Iglesian yatichäwinakapar jan iyawsapkäna ukanakarojj ninamp phichantasirïna. Inquisición española sasin uñtʼatäki uka toqet parlir mä librorjamajja, “Iglesia contra saytʼirinakajj kunjamsa wiñayatak tʼaqesipjjani” ukakwa ninamp phichantapkäna ukanakajj uñachtʼayasipkäna, ukhamat arrepentisisin infiernor jan sarapjjañapataki. Yaqhep cheqanakansti, jaqenakajj jiwatanakaruw yupaychapjje, jachʼañchapjje, bendicionapsa mayipjjaraki. Yaqhepasti, jiwatajj jakirinakar jan waltʼayañapatakiw kunayman costumbrenak lurapjjaraki. Cheqansa, Supayan kʼari yatichäwinakapajj chuymachtʼañat sipansa, jukʼampikiw jaqenakar llakisiyi, ajjsarayarakiwa.

¿KUNJAMSA BIBLIAN YATICHÄWINAKAP ARJJATSNA?

11. Yanaptʼañ munir familiaranakasasa, amigonakasasa, ¿kamsapjjestaspasa?

11 Yanaptʼañ munir familiaranakasasa, amigonakasas Diosatak jan walïki uka costumbrenak lurayañ munapjjestu ukhajja, Jehová Diosaru ukhamarak Arupar wal munasitasatwa Jupar istʼañ amttanjja. Inas akham sapjjchistaspa: “Janiw jiwat familiaramar munaskayätati, ni respetkayätasa” sasa. Jan ukajj “jiwatatï jan walinak luristani ukhajj juman juchamäniwa” sasaw sapjjarakistaspa. Ukhaman uñjasisajj ¿kunjamsa Biblian yatichäwinakap arjjatsna? Biblian mä qhawqha wiñay yatichäwinakap (principios bíblicos) uñjañäni, kunjamsa ukarjam lursna uk yatjjatarakiñäni.

12. ¿Kuna costumbrenakas Diosatak jan walïki?

12 Diosatak jan walïki uka costumbrenakata, creencianakat jitheqtañäni (2 Cor. 6:17). Caribe cheqankir mä markanjja, “jan wal lurapkäna ukanakat vengasiñatakiw jiwatan espiritupajj quedasispa” sasaw waljanejj sapjje. Jiwatan espiritupajj “kunayman jan waltʼäwinakwa markan utjayaspa” sasaw mä librojj qhanañcharaki. África cheqankir yaqhep lugaranakanjja, jiwatan utapankir espejonak imjjatapjjewa, fotonakapsa perqa toqeruw uñtayapjje, ¿kunatsa? “Jiwatajj janiw ajanup uñkatasiñapäkiti” sasaw sapjje. Jehová Diosan servirinakapajj janiw kuna kʼari cuentonaksa creyktanti, ni Supayan kʼari yatichäwinakap chʼamañchir costumbrenaksa lurktanti (1 Cor. 10:21, 22).

Jiwatanakatak utjki uka costumbrenak lurañajj walikïskiti janicha uk janïräkipan yatjjatañasa, jan Testigöpki uka familiaranakasampi janïräkipan sum parltʼañas wal yanaptʼistaspa. (Párrafos 13, 14). *

13. Mä costumbrejj Diosatak walikïskiti janicha uk jan sum yatkstan ukhajja, ¿kunsa Santiago 1:5 qellqatarjam lursna?

13 Mä costumbrejj Diosatak walikïskiti janicha uk jan sum yatkstan ukhajja, ‘yatiñanïñatak yanaptʼita’ sasaw Diosar taqe chuym mayisiñasa (Santiago 1:5 liytʼañataki). Ukatjja, qellqatanakasatwa yatjjatañasa. Wakisini ukhajja, jilïr irpirinakaruw jisktʼasiraksna. Jupanakajj kunsa lurañäni uk janis sapkchistanejja, aka yatichäwin yateqawayktan niya ukham textonakampiw amuytʼayapjjestani. Ukanak lurañajja, ‘kunatï walïki jan walïkaraki ukanak amuytʼañ yateqañasatakiw’ yanaptʼistani (Heb. 5:14).

14. ¿Kunas yaqhanakar jan lanktʼayañatak yanaptʼistaspa?

14 “Taqe kunsa Diosar jachʼañchañatak lurapjjam. Janipun [...] mä lanktʼasiñar tukupjjamti” (1 Cor. 10:31, 32). Mä costumbrerjam lurañäniti janicha uk janïr amtkasajja, “kuntï lurkä ukajj ¿jilat kullakanakarusa yaqha jaqenakarus lanktʼayaniti?” sasaw jisktʼasiñasa. Cheqas janiw khitirus lanktʼayañ munktanti (Mar. 9:42). Maysa toqetjja, janirakiw jan Testigöpki ukanakarojj ina chʼusat chuym ustʼayañ munktanti. Ukhamajj respetompiw jupanakamp parlañasa, ukham lurasajj Jehová Diosaruw jachʼañchañäni. Janirakiw jupanakamp toqeskañäniti, ni costumbrenakapatsa laruskañäniti. Ak amtapjjapuniñäni, munasiñajj wali chʼamaniwa. Jiwasatï respetompi, munasiñamp parlañäni ukhajja, jiwas contra saytʼirinakan colerasipjjatapsa apaqañäniwa.

15, 16. 1) ¿Kunatsa familiaranakasarojj kunarutï creyktan uk janïräkipan qhanañchañasa? Uk mä experienciamp qhanañchtʼam. 2) Pablon arunakapajj Romanos 1:16 texton qellqatäki ukajja, ¿kunsa yatichistu?

15 Familiaranakasarusa vecinonakasarus Testigötas yatiyapjjañäni (Is. 43:10). Janïräkipan uk lurañajja, wali llakin uñjaskañäni ukhaw yanaptʼistani. Mozambique markan jakasiri Francisco sat jilatajj akham siwa: “Carolina esposajamp Bibliat yateqapjjayäta ukhajja, ‘janiw jiwatanakar yupaychjjapjjäti’ sasaw familiaranakajar sapjjayäta. Esposajan kullakapajj jiwjjäna ukhaw kuntï amtapkayäta ukajj yantʼat uñjasïna. Jakapkta uka cheqanjja, jiwatar janïr imkasajj jareqañwa yatipjje. Ukat mä jakʼa familiarapaw jiwatar jareqat umajj wartaski ukan kimsa arum ikiñapa, ukhamat jiwatajj jakirinakar jan waltʼayañapataki. Esposajan familiaranakapajja, ‘Carolina kullakapaw ukan ikiñapa’ sasaw sapjjäna”.

16 ¿Kunsa Francisco jilatampi esposapampejj lurapjjpachäna? Jilatajj akham siwa: “Jehová Diosar wal munasipjjta, Jupatakjam sarnaqañwa munapjjarakta, ukhamajj janiw uka costumbrerjam lurañ munapkayätti. Carolinan familiaranakapajj wal colerasipjjäna. ‘Janiw jiwatar respetapktati’ sasaw sapjjetäna. ‘Janitï costumbrerjam lurapkäta ukhajja, janiw mayampsa visitapkämati, ni yanaptʼapkämasa’ sasaw sapjjarakitäna. Niyakejjay kunarutï creyipkta uk qalltatpach sapjjchiyätjja, janiw coleratäpkäna ukhajj uka toqet parljjapjjayätti. Yaqhep familiaranakajj nanak toqetwa saytʼasipjjäna, ‘uk qhanañchjjestuwa’ sapjjarakïnwa. Tiempompejj esposajan familiaranakapajj janiw coleratäjjapjjänti, sumwa apasjjapjjayäta. Yamas yaqhepajj Bibliat apstʼat qellqatanak mayiñatakiw utar jutapjjäna” sasa. Ukhamajja, jiwatanakat kuntï Bibliajj yatichki uk arjjatañ janipun phenqʼasipjjañäniti (Romanos 1:16 liytʼañataki).

MAYNIN JIWATAPAT LLAKITÄPKI UKANAKAR CHUYMACHTʼAÑÄNI, YANAPTʼARAKIÑÄNI

Cheqpach amigonakajja, mä familiaran jiwatapat wali llakitäpki ukanakarojj chuymachtʼapjjewa, yanaptʼapjjarakiwa. (Párrafos 17-19). *

17. Mä familiaran jiwatapat wali llakitäpki ukanakar chuymachtʼañatakejja, ¿kunas yanaptʼistani?

17 Mä familiaran jiwatapat wali llakit jilatarusa jan ukajj kullakarusa, ‘mä amigjama, mä jiljamaw chuymachtʼañasa’ (Prov. 17:17). Diosatak jan walïki uka costumbrenak lurayañ munapjjani ukhaw jukʼamp chuymachtʼañasa, ¿kunas ukatak yanaptʼistani? Biblian wiñay yatichäwinakapat pay uñjañäni, ukanakaw yanaptʼistani.

18. 1) ¿Kunatsa Jesusajj jachaqtʼasïna? 2) ¿Kunsa Jesusat yateqassna?

18 “Jachapki ukanakampejj jachapjjarakim” (Rom. 12:15). Wali llakitäpki ukanakar kunjamsa chuymachtʼsna uk janiw awisajj yatktanti. Ak amtapjjapuniñäni, jupanakamp jachañaw awisajj arunakasat sipansa jukʼamp chuymachtʼaspa. Lazarojj jiwjjäna ukhajja, Mariasa, Martasa, yaqhanakas wal jachapjjäna. Jesusajj jaktayañap yatkchïnsa, ukhamarakiw pusi urunak qhepat purïna ukhajj ‘jachaqtʼasïna’ (Juan 11:17, 33-35). Lazaron jiwatapat qhawqsa Diosajj llakisïna ukwa Jesusan jachaqtʼasitapajj uñachtʼayäna. Lazaron familiapar wal munasitapwa uñachtʼayarakïna, ukajj Mariarusa Martarus wal chuymachtʼpachäna. Jilat kullakanakar munasiñ uñachtʼayktan ukhajja, ukhamarakiw jupanakajj wali chuymachtʼata, compañtʼat amuyasipjje.

19. ¿Kunjamsa Eclesiastés 3:7 qellqatajj llakitanakar chuymachtʼañatak yanaptʼistu?

19 “Amuktʼañ horasa, parlañ hora[saw]” utji (Ecl. 3:7). Sum istʼasaw llakit jilat kullakanakar chuymachtʼaraksna. Kunja llakitäpjjesa uk sapjjestani ukhajj pacienciampiw istʼañasa, jan amuytʼasis jan walinak parlapjjani ukhas janiw colerasiñasäkiti (Job 6:2, 3, NM). Jan Testigöpki uka familiaranakapaw costumbrenak lurayañ munasipkaspa, ukatwa jukʼamp llakitäpjjaspa. Ukhamajj jupanakampiw Diosar mayisiñasa, “chʼam churam, sum amuytʼasiñapatak yanaptʼam” sasaw ‘mayisitanakar istʼiriʼ Diosar ruwtʼsna (Sal. 65:2). Lurañjamäni ukhajja, jupanakampiw Biblia, jan ukajj chʼamañchtʼkiri mä experiencia liytʼsna.

20. ¿Kuna toqetsa akjjar jutki uka yatichäwin yatjjataskañäni?

20 Jiwatanakat kuntï Bibliajj yatichki uk yatisasa, kuna suytʼäwis jupanakatak utji uk yatisas wali kusisitätanwa (Juan 5:28, 29). Ukhamajj arunakasampisa luratanakasampisa, Biblian yatichäwinakap arjjatañajj wakischini ukhajj arjjatapjjapuniñäni. Akjjar jutki uka yatichäwinjja, kunampis Supayajj Diosat jitheqtayañ munarakistu uka toqetwa yatjjataskañäni. Ukajj espiritismo sasin uñtʼatawa. Kunatsa uka toqet parlir kusistʼäwinakatsa lurañanakatsa jitheqtañasajj wakisi ukwa uñjaskañäni.

CANCIÓN 24 Jehová Diosan qollupar makatapjjañäni

^ Párrafo 5 Supayasa demonionakasa, jiwatanak toqet kunayman kʼari yatichäwinakampiw jaqenakar engañjapjje. Uka kʼarinak utjipanwa kunayman costumbrenakas utjaraki, ukanakajj janiw Bibliarjamäkiti. Uka costumbrenak lurayañ munapjjestani ukhajja, kunjamsa Jehová Dios toqet saytʼassna uk yatiñatakiw aka yatichäwejj yanaptʼistani.

^ Párrafo 55 FOTOT JUKʼAMP QHANAÑCHTʼAÑATAKI: Mä jilatampi mä kullakampiw familiarapan jiwatapat wali llakita mä kullakar chuymachtʼasipki.

^ Párrafo 57 FOTONAKAT JUKʼAMP QHANAÑCHTʼAÑATAKI: Mä jilataw jiwatanakatak utjki uka costumbrenak lurañajj walikïskiti janicha uk yatjjataski. Ukatjja, kunarutï creyki uk respetompiw familiaranakapar qhanañchtʼaski.

^ Párrafo 59 FOTOT JUKʼAMP QHANAÑCHTʼAÑATAKI: Pä jilïr irpirinakaw familiarapan jiwatapat wali llakita mä jilatar chuymachtʼasipki.