Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

3 YATICHÄWI

¿Kunjamsa chuymas jarkʼaqsna?

¿Kunjamsa chuymas jarkʼaqsna?

“Taqe kuna imatäki ukat sipansa chuymam imam” (PROV. 4:23).

CANCIÓN 36 Chuymas sum uñjañäni

¿KUNANAKATSA YATJJATASKAÑÄNI? *

1-3. 1) ¿Kunatsa Diosajj Salomonar wal munasïna, kunjamsa bendisirakïna? 2) ¿Kuna jisktʼanakarus aka yatichäwin qhanañchaskañäni?

SALOMONAJJ reyit uttʼayatäkäna ukhajja, wali waynäskänwa. Ukhaw Jehová Diosajj mä samkan akham säna: “Mayita kuntï jumajj munkta uka” sasa. Salomonajj sarakïnwa: ‘Nayajj waynakïsktwa, jan yatiñani. Ukhamajj istʼasir chuyma churita’ sasa (1 Rey. 3:5-10, NM). Uka mayisitapajj humilde chuymanïtapwa uñachtʼayäna. Ukatwa Diosajj jupar wal munasïna (2 Sam. 12:24). Niyakejjay kuntï Salomonajj maykäna ukajj Diosar kusisiychïnjja, Jupajj ‘yatiñanïña chʼikhi chuymanïñwa churäna’ (1 Rey. 3:12).

2 Salomonajj Diosat jan jitheqtkäna ukhajja, walja bendicionanakwa katoqäna. ‘Israelan Jehová Diosapatakiw mä templo lurarakïnaʼ (1 Rey. 8:20). Wali yatiñanïtapatjja, Salomonajj wali uñtʼat jaqënwa. Diosan amuytʼayataw Biblian kimsa libronakap qellqarakïna, ukanakat mayajj Proverbios librowa.

3 Proverbios libronjja, “chuyma” siski uka arojj niya patak kutiw uñsti. Sañäni, Proverbios 4:23 textojj akham siwa: “Taqe kuna imatäki ukat sipansa chuymam imam” sasa. ‘Chuyma’ sasajja, ¿kuna toqetsa parlaskpacha? Aka yatichäwinwa uk uñjaskañäni. Aka pä jisktʼanakaruw qhanañcharakiñäni: ¿Kunjamatsa Supayajj chuymas qʼañuchañ munistu? ¿Kunjamsa chuymas jarkʼaqsna? Uka jisktʼanakat yatjjatañajj Diosat jan jitheqtañatakiw yanaptʼistani.

CHUYMA SASAJJA, ¿KUNA TOQETSA PARLASKTANJJA?

4, 5. 1) Proverbios 4:23 texton ‘chuyma’ sasinjja, ¿kuna toqetsa parlaski? 2) ¿Kunatsa chuymas cuidañajj jan usuntañataki cuidasiñamp sasispa?

4 Proverbios 4:23 texton ‘chuyma’ sasajja, kuna amuyunakanïtansa, kunjamas jikjjatastan, kunanaksa lurañ muntan, kunatsa ukanak lurañ muntan ukatwa parlaski. Janiw jaqenak nayraqatan kunjamätansa ukat parlkiti, jan ukasti, chuyma manqhan kunjam jaqëtansa ukatwa parlaski.

5 Chuymas cuidañajj jan usuntañataki cuidasiñamp sasiwa. Jan usuntañatakejja, sum manqtʼasiña ukhamarak ejercicionak lurañaw wakisi. Chuymas cuidañatakejja, ukhamarakiw Biblia sapür liyiñasa, Bibliat apstʼat qellqatanaksa liyiñasarakiwa, qhawqsa Jehová Diosar confiytan uksa, luratanakasampiw uñachtʼayañasa. ¿Kunjamsa uk uñachtʼaysna? Kuntï yateqktan ukarjam sarnaqasa ukat kunarutï creyktan ukanakat jaqenakar parlasaw uñachtʼaysna (Rom. 10:8-10; Sant. 2:26). Maysa toqetjja, walikïsksnas ukhamaw amuyassna, ukampis usutäsksnawa. Diosar serviñan luratanakasajja, ukhamarakiw taqe chuymas Diosar confiyksna ukham amuyayistaspa, ukampis chuymasanjja jan wali amuyunakaw utjaskaspa (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15). Amtapjjañäni, Supayajj jan wali amuyunakapampiw chuymas qʼañuchañ munistu, ¿kunjamsa uk luri, ukat kunjamsa chuymas jarkʼaqsna?

¿KUNJAMATSA SUPAYAJJ CHUYMAS QʼAÑUCHAÑ MUNISTU?

6. ¿Kunjam sarnaqañassa Supayajj muni, ukat kunjamsa Diosat jitheqtayañ munistu?

6 Supayajj jupjam sarnaqañaswa muni, jupajj Dios contra saytʼiri, jan istʼasiri, jupatakik taqe kuns muniri ukhamawa. Ukampis janiw munkir jan munkir jan walinak luraykistaspati, ukatwa kunayman toqet Diosat jitheqtayañ munistu. Sañäni, Supayan amuyunakapamp qʼañuchata jaqenak taypinwa jaktanjja (1 Juan 5:19). Jupanakamp chikachasiñajj janis jiwasatak walïkchejja, uk lurañaswa Supayajj muni (1 Cor. 15:33). Salomón reyirojj ukhamwa pantjasiyäna, jupajj Diosar jan serviri walja warminakampiw casarasïna. Jupanakajj jukʼat jukʼatwa Diosat jitheqtañapatakejj ‘chuymap mayjtʼayapjjäna’ (1 Rey. 11:3).

Supayan jan wali amuyunakapatjja, ¿kunjamsa chuymas jarkʼaqsna? (Párrafo 7). *

7. 1) ¿Kunjamatsa Supayajj chuymas qʼañuchañ munarakistu? 2) ¿Kunatsa televisionan uñtktan ukanakat wal amuyasiñasa?

7 Supayajj televisionana ukhamarak peliculanakan uñstki uka historianakampi, jan ukajj sarnaqäwinakampiw chuymas qʼañuchañ munarakistu. Uka sarnaqäwinakajja, jan amuykañakiw amuyunakassa luratanakassa mayjtʼayaspa. Jesús pachpaw uñachtʼäwinakampi jaqenakan chuymapar purtʼirïna. Ukatwa khuyaptʼayasir samaritano jaqet parlir uñachtʼäwita, ukhamarak utjirinakap tukuntir waynat parlir uñachtʼäwit parläna (Mat. 13:34; Luc. 10:29-37; 15:11-32). Supayan amuyunakapampi qʼañuchat jaqenakajja, ukhamarakiw kunayman historianakampi chuymas qʼañuchañ munapjjestu. Cheqas televisionan yaqhep programanakapasa peliculanakasa, janiw jan walïkiti, ukanakajj kusistʼayistuwa, yaticharakistuwa. Ukhamajj suma amuytʼasirïpjjañäni. Janïr kun uñtkasajj akham jisktʼasiñasawa: “¿Aka peliculasa jan ukajj programas jan wali amuyunakampi apayasiñajatakit yatichañ munitu?” sasa (Gál. 5:19-21; Efes. 2:1-3). Ukhamächi ukhajja, jankʼakiw uk uñtañat jitheqtañasa, kunjamtï contagioso usuni mä jaqet jitheqtksna ukhama.

8. ¿Kunjamsa awk taykanakajj wawanakapan chuymap jarkʼaqapjjaspa?

8 Awk taykanaka, jumanakaw Supayan jan wali amuyunakapat wawanakamar jarkʼaqapjjañama. Amuytʼañataki, wawanakaman jan usuntapjjañapatakejja, sumwa jumanakajj ut qʼomachapjjtajja, kunanakatï wawanakar usuntaykaspa ukanaksa willtapjjtawa. Ukhamarakiw kuna jan walinakatï peliculanakana, televisionana, anatañ videonakana, Internetan utjkaspa ukanakat wawanakamar jarkʼaqapjjañama. Jehová Diosajj jumanakaruw wawanakamar yanaptʼapjjañamatak jaytapjjtamjja, ukhamat Jupan amigopäpjjañapataki (Prov. 1:8; Efes. 6:1, 4). Ukhamajj Bibliarjam sarnaqapjjañapataki wawanakamar yanaptʼañjja, jan ajjsarapjjamti. Kunanaksa uñtapjjaspa jan uñtapkarakispa uk qhanwa wawanakamar sapjjañama, kunatsa ukham lurapjjañapa uksa amuytʼayapjjañamarakiwa (Mat. 5:37). Jiltataparjamaw wawanakamar kunatï walïki jan walïkaraki uk yatichapjjañama (Heb. 5:14). Ak amtapjjapunim, aru mayampik yatichañat sipansa, luratanakampiw wawanakamar yatichapjjañama, jupanakajj uk uñjasaw jukʼamp yateqapjje (Deut. 6:6, 7; Rom. 2:21).

9. ¿Kunjamatsa Supayajj chuymas qʼañuchañ munistu, kunatsa uka toqet wal amuyasiñasa?

9 ¿Kunjamatsa Supayajj chuymas qʼañuchañ munarakistu? Diosan yatiñapar confiyañat sipansa, jaqenakan yatiñapar confiyañaswa Supayajj muni (Col. 2:8). Sañäni, walja qollqenïñas wakiskaspa ukhamwa Supayajj amuyayañ munistu. ¿Kunatsa ukham amuyañajj jan walïkaspa? Uka amuyump apayasirinakajja, walja qollqenïsipkpansa janisa, qollqe jikjjatañ laykojj familiapatsa Diosatsa armasipjjewa, kunayman usunakampiw apjjatasipjjaraki (1 Tim. 6:10). Jiwasarojja, alajjpachankir Awkisaw jan ukhamäñatak yanaptʼistu, ukatwa Jupar wal yuspärtanjja (Ecl. 7:12; Luc. 12:15).

¿KUNJAMSA CHUYMAS JARKʼAQSNA?

Supayan jan wali amuyunakapat chuymas jarkʼaqañatakejja, nayra tiempon guardianakjama ukhamarak punku uñjirinakjamaw jankʼak kuns lurañasa. (Párrafos 10, 11). *

10, 11. 1) Chuymas jarkʼaqañatakejja, ¿kunsa jankʼak lurañasa? 2) ¿Kunsa guardianakajj lurapjjerïna? 3) ¿Kunjamsa concienciasajj mä guardiar uñtasit yanaptʼistaspa?

10 Chuymas jarkʼaqañatakejja, kunanakas jan walin uñjasiyistaspa uk amuyasajj jankʼak kuns lurañatakiw chʼamachasiñasa. ¿Kunsa ukajj amtayistu? Kuntï marka uñjir centinelanakajj jan ukajj guardianakajj lurapjjerïkäna ukwa amtayistu. Salomón reyin urunakapanjja, guardianakajj marka perqa patjjankapjjerïnwa, ukat enemigonakan jakʼachasinipjjatap uñjasajja, jankʼakiw punk uñjirinakar yatiyapjjerïna. Supayat jarkʼaqasiñatakejj kunsa lurañasa ukwa ukajj amuytʼayistu.

11 Guardianakasa punk uñjirinakas purapatwa yanaptʼasipjjerïna (2 Sam. 18:24-26). Guardianakajj enemigonakan jutatap yatiyapjjäna ukhajja, jankʼakiw punku uñjirinakajj markan punkunakap jistʼantapjjerïna (Neh. 7:1-3). Bibliarjam yatichata concienciasajja, * ukhamarakiw mä guardiar uñtasit yanaptʼistaspa. Supayajj chuymas qʼañuchañ munani ukhajja, mä arunjja, kuna amuyunakanïtansa, kunjamas jikjjatastan, kunanaksa lurañ muntan, kunatsa ukanak lurañ muntan ukanak mayjtʼayañ munani ukhajja, jankʼakiw concienciasajj yatiyistani. Ukarojj istʼañasawa, ukhamatwa chuymasan punkunakapsa Supayatak jistʼantksna ukhamäni.

12, 13. ¿Kun lurañatakis masinakasajj chʼamañchapjjestaspa, ukampis kun lurañasasa?

12 Kunjamsa Supayan jan wali amuyunakapat chuymas jarkʼaqsna uk jichhajj uñjañäni. “Qʼañu juchasa, taqe ajjtaskañanak lurañasa, [...] janipun jumanak taypinjja arsutäpanti” sasaw Jehová Diosajj yatichistu (Efes. 5:3). Ukampis trabajonkiri jan ukajj colegionkir masinakasajj qʼañu lurañanakat parlañ qalltapjjaspa ukhajja, ¿kamachsnasa? Kunjamtï yatktanjja, ‘jan wali sarnaqañanaksa, akapachan utjki uka jan wali munañanaksa apanukuñasawa’ (Tito 2:12). Ukhamajj inas concienciasajj uk amtaychistani (Rom. 2:15). ¿Concienciasar istʼañäniti? Inas kuntï parlapki uk istʼañsa, jan ukajj kuna fotonaktï uñachtʼayapki uk uñañsa munchiñäni, ukampis uk lurañat sipansa, jankʼakiw yaqha toqenakat parlañasa, jan ukajj sarjjañasawa.

13 Jan ajjsarirïñasawa, ukaw masinakasajj jan walinak lurañataki, jan ukajj jan walinak amuyañatak chʼamañchapkistani ukhajj yanaptʼistani. Supayan amuyunakap contra saytʼasiñatakejj kunanaksa lurasktan uk sum Diosajj uñjaski, Juparakiw Supayar saykatañatakejj chʼamsa yatiñsa churistani (2 Crón. 16:9; Is. 40:29; Sant. 1:5). ¿Kunanakampsa chuymas jarkʼaqañatak lursna?

AMUYASIPJJAPUNIÑÄNI

14, 15. 1) ¿Chuymasar kun mantañapsa muntanjja, ukat kun lurañas ukatak yanaptʼistaspa? 2) Proverbios 4:20-22 qellqatajja, ¿kunjamsa Biblia liyitasajj jan inamayäñapatak yanaptʼistu? (“ ¿Kunjam lupʼiñasasa?” sat recuadro uñjjattʼäta).

14 Chuymas jarkʼaqañatakejja, janiw Supayan jan wali amuyunakapat jarkʼaqasiñakejj wakiskiti, jan ukasti, suma amuyunak chuymasar mantañapatakiw chʼamachasiñasaraki. Perqanakamp muyuntata markat parltʼaskakiñäni. Punku uñjirejja, enemigonakan jan mantapjjañapatakiw markan punkunakap jistʼkatirïna. Ukampis yaqha urunakajja, manqʼañanaka ukat yaqha ukhamanak mantañapatakiw punkunak llawirirïna. Janitï ukham lurkaspäna ukhajja, jaqenakajj manqʼatjamaw jiwarapjjaspäna. Niya ukhamarakiw Diosan yatichäwinakap chuymasar mantañapatak chʼamachasiñasa.

15 Diosan amuyunakapajj Biblian qellqatawa, ukhamajj Biblia sapa kuti liytʼkasajja, kunjamsa ukajj amuyunakasansa luratanakasansa yanaptʼistaspa ukwa lupʼiñasa. Biblia liyitasajj jan inamayäñapatakejja, ¿kunanaksa lursna? Maya, Diosar mayisiñasawa. Mä kullakajj akham siwa: “Janïr Biblia liykasajja, ‘musparkañ arunakamʼ amuyañatak yanaptʼita sasaw Diosar mayista” sasa (Sal. 119:18). Paya, kuntï liyktan ukatwa lupʼiñasa. Ukanak lurtan ukhajja, Diosan arunakapajj chuymasaruw purtʼistu, amuyunakapsa wali valoranitwa uñjtanjja (Proverbios 4:20-22 liytʼañataki; Sal. 119:97).

16. ¿Kunjamsa JW Broadcasting programa uñtañajj yanaptʼistu? Uk mä experienciamp qhanañchtʼam.

16 JW Broadcasting® programa uñtasaw Diosan amuyunakap chuymasar mantañapatak yanaptʼaraksna. Mä matrimoniojj akham siwa: “Uka programajja, Diosajj oracionanakajar istʼatapwa uñachtʼayapjjetu. Llakita jan ukajj sapak uñjasipjjta ukhaw videonakajj jukʼamp chʼamañchtʼapjjetu. Uka programan musicanakajj utjki ukanakwa utankkasajj istʼapjjarakta, phaykasasa, ut pichthapkasasa, juntʼum umaskasas istʼapjjapuntwa” sasa. JW Broadcasting® programajja, Supayan amuyunakapampi apayasiñat sipansa, Jehová Diosjam amuyañatakiw yanaptʼistu.

17, 18. 1) 1 Reyes 8:61 qellqatarjamajja, ¿kunjamsa Diosan mandamientonakaparjam sarnaqañajj yanaptʼistu? 2) ¿Kunsa Ezequiasat yateqsna? 3) Davidajj Salmo 139:23, 24 qellqatan Diosar mayiskäna ukarjamajja, ¿kunsa oracionanakasan maysna?

17 Kunatï walïki uk lurañajj kunjamsa yanaptʼistu uk uñjtan ukhajja, jukʼampiw Diosar confiytanjja (Sant. 1:2, 3). Yamas Diosajj wawanakapjam uñjistu ukhajj wal kusistanjja, jukʼampirakiw Jupar kusisiyañ muntanjja (Prov. 27:11). Sapa yantʼanakar saykattan ukhajja, Diosar taqe chuyma servitaswa uñachtʼayasktanjja (Sal. 119:113, NM). Cheqas taqe chuymaw Jehová Diosar munastanjja, ukatwa mandamientonakap istʼaña, munañaparjam sarnaqañ amttanjja (1 Reyes 8:61 liytʼañataki).

18 Taqeniw pantjasir jaqëtanjja. Ukhamajj pantjaskañäni ukhajja, Ezequías reyitwa amtasiñasa. Jupajj pantjaskchïnsa, arrepentisisajj “taqe chuymaw” Jehová Diosar serviskakïna (Is. 38:3-6; 2 Crón. 29:1, 2; 32:25, 26). Ukhamasti, Supayajj chuymas qʼañuchañ munkistu ukar saykatapjjañäni. ‘Istʼasirïñatak yanaptʼita’ sasinsa Jehová Diosar mayisiskakiñäni (1 Rey. 3:9, NM; Salmo 139:23, 24 liytʼañataki). Ak amtapjjapuniñäni, taqe kunat sipansa chuymas jarkʼaqañäni ukhakiw Diosar jan jitheqtas serviñäni.

CANCIÓN 54 ‘Akaw thakejja’

^ Párrafo 5 Supayajj kunayman trampanakampiw Diosat jitheqtayañ munistu. ¿Jupamp engañjayasiñäniti, jan ukajj Diosar serviskakiñänicha? Chuymas kunjamsa jarkʼaqasktan ukarjamaw Diosat jitheqtañäniti janicha uk amtjjañäni, janiw kuna yantʼanakansa uñjaskañäni ukarjamäkaniti. Chuyma sasinjja, ¿kuna toqetsa parlasktanjja? ¿Kunjamatsa Supayajj chuymas qʼañuchañ munistu? ¿Kunjamsa chuymas jarkʼaqsna? Aka yatichäwiw uka kimsa jisktʼanakar qhanañchaskani.

^ Párrafo 11 AMTAÑATAKI: Jehová Diosajja, amuyunakasasa luratanakasas walikïskiti janicha uk amuytʼasirwa sapa maynir lurawayistu. Bibliarjamajja, ukajj ‘conciencia’ satawa (Rom. 2:15; 9:1). Bibliarjam yatichat concienciajja, Diosan Aruparjamaw amuyunakasasa, luratanakasasa, parlatasas walikïskiti janicha uk amuytʼayistu.

^ Párrafo 56 FOTOT JUKʼAMP QHANAÑCHTʼAÑATAKI: Bautisat mä jilataw televisión uñtaski, ukat mä akatjamatwa qʼañu jan wali lurañanak uñsti. Kunsa jichhajj lurani ukwa jilatajj amtañapa.

^ Párrafo 58 DIBUJOT JUKʼAMP QHANAÑCHTʼAÑATAKI: Enemigonakan jakʼachasisinkir uñjasajja, marka uñjir guardiajj jankʼakiw punku uñjirinakar yatiyaski, jupanakasti jankʼakirakiw markan punkunakap jistʼantasipki.