Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

19 YATICHÄWI

Jan walinakajj munasiña ukat cheqaparjam uñjañ contrawa

Jan walinakajj munasiña ukat cheqaparjam uñjañ contrawa

“Jumajj janiw ñanqhamp kusisir Diosäktati, ñanqha lurir jaqenakajj janiw jakʼaman jakapkaspati” (SAL. 5:4).

CANCIÓN 142 Kuntï jutïrin katoqkañäni uk suytʼasipkakiñäni

¿KUNANAKATSA YATJJATASKAÑÄNI? *

1-3. 1) Salmo 5:4-6 textorjamajja, ¿kunjamsa Jehová Diosajj jan walinak lurañar uñji? 2) ¿Kunatsa wawanakar abusañajj ‘Criston leyip’ contrajja?

JEHOVÁ DIOSAJJ taqe jan walinakwa uñisi (Salmo 5:4-6 liytʼañataki). Ukhamajj wawanakar abusañajj janipuniw Jupatak walïkiti, ukham lurañajj sinti jan walipuniwa, ajjtaskañarakiwa. Servirinakapajj Diosjamarakiw wawanakar abusañar jan walit uñjtanjja, janirakiw congregacionan uk utjañapsa permitktanti (Rom. 12:9; Heb. 12:15, 16).

2 Wawanakar abusañajj ‘Criston leyip’ contrawa, mä arunjja kuntï Jesusajj arunakapampisa luratanakapampis yatichkäna uka contrawa (Gál. 6:2). ¿Kunatsa ukham sistanjja? Kunjamtï pasïr yatichäwin yateqawayktanjja, Criston leyipajj munasiñatwa utji, taqe kunsa cheqaparjam uñjasiñapatakiw yanaptʼaraki. Niyakejjay cheqpach cristianonakajj uka leyirjam sarnaqstanjja, wawanakar wal munastanjja, jupanakar sum uñjañatakis chʼamachasiraktanwa. Ukampis mä wawar abusirejj jan sinttʼasiri, jan wali jaqëtapwa uñachtʼayi. Abusat wawajj akhamwa amuyasispa: “Janiw khitis munaskituti, ni jan walinakatsa jarkʼaqapkituti” sasa.

3 Oraqpachanwa wawanakar abusañajj utji, cheqpach cristianonakas uka jan walir purtʼasiwayapjjarakiwa. ¿Kunatsa? Jichhürunakanjja, walja ‘jan wali jaqenakaw’ utji, jupanakat yaqhepajj Diosan markapar mantaniñwa munapjje (2 Tim. 3:13). Diosan arunakap yatiyirinakat yaqhepasa, qʼañu amuyunakapampi apayasisaw wawanakar abusapjje. Aka yatichäwinjja, wawanakar abusañajj kunatsa wali jachʼa juchajja ukwa uñjaskañäni. Ukjjarusti, maynejj mä wawar abusi, jan ukajj yaqha ukham jachʼa juchar purtʼasi ukhajj kunsa jilïr irpirinakajj lurapjjañapa, kunjamsa awk taykanakajj wawanakapar jarkʼaqapjjañapa ukanakwa yatjjataskañäni. *

WAWANAKAR ABUSAÑAJJ WALI JACHʼA JUCHAWA

4, 5. ¿Kunatsa wawanakar abusañajj wawa contra juchachasiñampi sasejja?

4 Abusat wawanakajj walja maranakaw jan walinakan uñjasipjje. Familiaranakapasa jilat kullakanakas ukhamaw uñjasipjjaraki. Cheqas wawanakar abusañajj wali jachʼa juchapuniwa.

5 Wawa contra juchachasiñawa. Mayninakar jan walinak lurañasa llakisiyañas juchawa. Kunjamtï akjjar jutkani uka yatichäwin yatjjatkañänejja, mä wawar abusirejj sinti jan walinakanwa wawar uñjasiyi. Jupar janis khitis munaskaspa janis jarkʼaqerinïkaspa ukhamwa amuyayaraki. Ukhamajj wawanakarojja, jan wali jaqenakat jarkʼaqañasawa. Abusat uñjasiwayapki ukanakarus yanaptʼañasawa, chuymachtʼañasarakiwa (1 Tes. 5:14).

6, 7. ¿Kunatsa wawanakar abusañajj congregación contra, autoridadanak contra juchachasiñawa sasin sistanjja?

6 Congregación contra juchachasiñawa. Congregacionankirit maynejj mä wawar abusi ukhajja, jan walitwa jilat kullakanakar uñjayi (Mat. 5:16; 1 Ped. 2:12). Cheqas maynin juchapat Diosan sutip jachʼañchañataki chʼamachasir walja millón jilat kullakanakaru jan walit uñjayañajj janipuniw walïkiti (Jud. 3). Jehová Diosan Testigonakapajja, jan walinak lurasin jan arrepentisipki ukanakarojj Diosan markapat jaqsupjjewa.

7 Autoridadanak contra juchachasiñawa. Cristianonakajj ‘autoridadanakar istʼañasawa’ (Rom. 13:1). Autoridadanakar istʼatasjja, markan utjki uka leyinakar respetasaw uñachtʼaytanjja. Congregacionankirit maynitï mä wawar abuschi, jan ukajj yaqha ley pʼakintchejja, autoridadanak contraw juchachasiski (Hechos 25:8 uñjjattʼarakïta). Jilïr irpirinakajj janis leyinak phoqayañatak uttʼayatäpkchejja, janiw mä wawar abusirirojj arjjatapkiti (Rom. 13:4). Juchachasirejj lurataparjamaw jan walinakan uñjasini (Gál. 6:7).

8. Jaqe masip contra juchachaski ukarojja, ¿kunjamsa Diosajj uñji?

8 Wawanakar abusañajj taqe kunat sipansa, Jehová Dios contra juchachasiñawa (Sal. 51:4). Maynejj jaqe masip contra juchachaski ukhajja, Dios contraw juchachasiraki. Diosajj israelitanakar churkäna uka Leyit parltʼañäni. Uka Leyirjamajja, jaqe masipar lunthatirisa engañjirisa, Jehová Dios contras juchachaskaspa ukhamänwa (Lev. 6:2-4). Ukhamajj congregacionankirit maynejj mä wawar abusi ukhajja, janis jarkʼaqerinïkaspa ukhamwa wawar amuyayi, Dios contraw saytʼi, Sutipsa qʼañucharakiwa. Ukatwa wawanakar abusañajj ‘Dios contra juchachasiñawa, ajjtaskañarakiwa’ sasin sistanjja. Jiwasatakejja, wawanakar abusañajj janipuniw walïkiti.

9. ¿Bibliat apstʼat kuna yanaptʼanaksa Diosan markapajj churawayistu, ukat kunatsa?

9 Diosan markapajj Bibliat apstʼat walja yanaptʼanakwa jichhakamajj churistu. Sañäni, Yatiyañataki ukat ¡Sartapjjañäni! (¡Despertad!) sat revistanakajja, kunsa abusatanakajj jan sint llakisipjjañapatak lurapjjaspa, kunjamsa jupanakar yanaptʼasispa, chʼamañchtʼasirakispa, kunjamsa awk taykanakajj wawanakapar jarkʼaqapjjaspa uka toqenakatwa parli. Jilïr irpirinakarojja, kunsa mä wawar abusasi ukhajj lurapjjañapa uka toqet parlir ewjjtʼanakaw churasiwayaraki. Sapa kutirakiw uka ewjjtʼanakajj uñakipasi. Ukhamat jilïr irpirinakajj uka jan waltʼäwinak Criston leyiparjam uñjapjjañapataki.

¿MAYNEJJ MÄ JACHʼA JUCHAR PURTʼASKI UKHAJJ KUNAS LURASIÑAPA?

10-12. 1) Mä jachʼa juchar purtʼasiriru yanaptʼkasajja, ¿kunsa jilïr irpirinakajj amtapjjañapa, ukat kunanakatsa llakisipjje? 2) Santiago 5:14, 15 textorjamajja, ¿kunatakis jilïr irpirinakajj chʼamachasipjje?

10 Maynejj mä jachʼa juchar purtʼaski ukhajja, jilïr irpirinakajj akwa amtapjjañapa: jilat kullakanakarojj Criston leyiparjamaw munasiñampi kunatï Diosatak cheqapäki ukarjam uñjapjjañapa. Niyakejjay walja toqenakat llakisipjjchejja, Diosan sutipajj santot uñjatäspa ukwa taqe kunat sipans munapjje (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9). Jilat kullakanakar Diosamp sum apasipjjañapatak yanaptʼañatakisa, abusat uñjasiwayapki ukanakar yanaptʼañatakis chʼamachasipjjarakiwa.

11 Juchachasiritï congregación taypinkirïchi, arrepentisjjarakchi ukhajja, Diosamp wasitat sum apasiñapatak yanaptʼañatakiw jilïr irpirinakajj chʼamachasipjje (Santiago 5:14, 15 liytʼañataki). Cheqas jan wali amuyunakapamp apayasisin jachʼa juchar purtʼasir cristianojja, mä usutampi sasiwa, mä arunjja janiw Diosampejj sum apasjjeti. * Ukampis kunjamatï mä doctorajj usutar waliptayañatak chʼamachaskejja, ukhamarakiw jilïr irpirinakajj juchanir yanaptʼañatak chʼamachasipjje. Bibliarjam ewjjtʼasajja, Diosampi wasitat sum apasiñapatakiw juchanir yanaptʼapjjaspa. Ukatakejj cheqpachapuniw juchanejj arrepentisiñapa (Hech. 3:19; 2 Cor. 2:5-10).

12 Jilïr irpirinakajj wali jachʼa responsabilidadanïpjjewa. Jupanakajj Jehová Diosan ovejanakapata, mä arunjja, jilat kullakanakat wal llakisipjje (1 Ped. 5:1-3). Taqenis congregacionan jan kunar ajjsaras Diosar servipjjaspa ukwa munapjje. Ukatwa maynin mä wawar abusatapata, jan ukajj yaqha ukham jachʼa juchar purtʼasitapat yatipjje ukhajj jankʼak askichapjje. ¿Kunjamsa askichapjje? Ukatakejj  párrafos 13,  15,  17 qalltan uñstki uka jisktʼanakat yatjjatañäni.

13, 14. Wawar abusirinakar denunciañatak utjki uka leyinakjja, ¿jilïr irpirinakajj phoqapjjeti?

 13 Wawar abusirinakar denunciañatak utjki uka leyinakjja, ¿jilïr irpirinakajj phoqapjjeti? Kawkïr markanakantï uka leyinakajj utjki ukanakanjja, phoqapjjewa (Rom. 13:1). Uka leyinakajj janiw Diosan leyinakap conträkiti (Hech. 5:28, 29). Ukhamajj mä wawaruw abusasitayna sasin yatipjje ukhajja, jankʼakiw sucursalar jawsapjje, ukhamat kunjamsa uka leyinak phoqapjjaspa uk yatiñataki.

14 Jilïr irpirinakajja, ‘abusirirojj denunciapjjasmawa’ sasaw abusatarusa, awk taykaparusa, uka toqet yatipki ukanakarus sapjje. Abusiritï congregacionankirit maynïrïchi, jaqenakas uka toqet yatjjapjjarakchejja, ¿‘Diosan sutip jan walitwa uñjayta’ sasinti autoridadanakar yatiyiri cristianojj amuyañapa? Janiwa. Wawar abusiriw antisas Diosan sutip jan walit uñjayi.

15, 16. 1) 1 Timoteo 5:19 textorjamajja, ¿mä comité judicial utjañapatakejj kunatsa pä testigonakajj munasi? 2) ‘Mä wawaruw abusatayna’ sasin congregacionankirit maynir juchañchasi ukhajja, ¿kunsa jilïr irpirinakajj lurapjjañapa?

 15 Mä comité judicial utjañapatakejja, ¿kunatsa pä testigonakajj munasi? Bibliarjamajj ukham lurañaw cheqapajja. Juchanejj juchap jan arsuski ukhajja, mä comité judicial utjañapatakejj pä testigonakaw munasi (Deut. 19:15; Mat. 18:16; 1 Timoteo 5:19 liytʼañataki). Ukhamajj abusirir denunciañatakejj ¿pä testigonakat munasiraki? Janiwa. Jilïr irpirinakasa jan ukajj yaqhanakasa, juchanir denunciañ munapjjani ukhajj janiw pä testigonakajj munaskiti.

16 ‘Abusataynawa’ sasin congregacionankirit maynir juchañchasi ukhajja, ¿kunsa jilïr irpirinakajj lurapjjañapa? Nayraqatajja, wawar abusirinakar denunciañatak utjki uka leyinak phoqañatakiw chʼamachasipjje. Ukjjarojja, kunas cheqpachapun pasatayna uk Bibliarjamaw yatjjatapjje, ukhamat mä comité judicialajj utjaniti janicha uk yatiñataki. Ukampis juchañchat cristianotï, ‘janiw wawar abuskti’ sasin sani ukhajja, testigonakaruw jilïr irpirinakajj jisktʼapjjani. Pä testigonakatï (mä arunjja, ‘abusataynawa’ sirimpi, yaqha jaqempitï) ‘abusaskapuniwa’ sasin sapjjani ukhajja, mä comité judicialaw uttʼayasiñapa. * Ukampis pä testigonakajj jan utjkchi ukhajja, ‘juchañchirejj kʼarisiwa’ sasin janiw amuyasiñapäkiti. Janirakiw jilïr irpirinakas ‘wawar janiw abuskpachati’ sasin amuyapjjañapäkiti. Antisas khitinakatï llakitäpki ukanakar chuymachtʼañataki yanaptʼañatakiw chʼamachasipjjañapa. Congregacionarojj juchañchatäki uka cristianotsa jarkʼaqapjjañaparakiwa, kunattejj wawar abusañajj kunayman jan walinakanwa yaqhanakar uñjasiyi (Hech. 20:28).

17, 18. Congregacionanjja, ¿kunatakis mä comité judicialajj uttʼayasi?

 17 ¿Kunatakis mä comité judicialajj uttʼayasi? Comité judicial ukankir jilïr irpirinakaw juchanejj congregacionat jaqsutäniti janicha uk amtapjje. Ukampis judicial siski uka arojja, ley pʼakintirejj carcelar saraniti janicha uk jilïr irpirinakaw autoridadanak lanti amtapjjañapa sañ janiw munkiti. Antisas autoridadanakaruw kunjamsa juchanir uñjapjjani uk jaytjjapjje (Rom. 13:2-4; Tito 3:1).

18 Comité judicialankir jilïr irpirinakajja, Diosamp sum apasiskakiñapatakiw juchanir yanaptʼapjje. Ukhamajj arrepentisitati janicha uk Bibliarjamaw juzgapjje. Janitï arrepentisitäkchejja jaqsupjjewa. Ukatsti, ‘janiw Jehová Diosan Testigopäjjeti’ sasaw congregacionar yatiyapjje (1 Cor. 5:11-13). Juchachasiritï arrepentischejja, janiw jaqsupkiti. Ukampis akwa jilïr irpirinakajj jupar yatiyapjjañapa: ‘Privilegionak janiw mayampsa congregacionan katoqjjätati, jan ukajj katoqañamkamajj walja maranak pasañapächini’ sasa. Niyakejjay jilïr irpirinakajj wawanakat llakisipjjchejja, awk taykanakar akham sasaw jupanakaruki ewjjtʼapjjaspa: “Wawanakamajj juchachasir jakʼankani ukhajj wal amuyapjjäta” sasa. Ukampis awk taykanakar uk sapjjani ukhajja, janiw abusatanakan sutinakap yatiyapjjañapäkiti.

¿KUNJAMSA AWK TAYKANAKAJJ WAWANAKAPAR JARKʼAQAPJJASPA?

Awk taykanakajja, wawanakajj qhawqha maranïpjjesa ukarjamaw chacha warmjam ikthapiñ toqet yatichapjje, ukhamatwa jupanakar jan abusatäpjjañapatak jarkʼaqapjje. Ukatakejja, kuna yatichäwinaktï Diosan markapajj apsuwayki ukanakampiw yanaptʼasipjje. (Párrafos 19-22 uñjjattʼäta).

19-22. Awk taykanakajja, ¿kunjamsa wawanakaparojj abusatäñat jarkʼaqapjjaspa? (Nayrïr paginankir foto uñjjattʼäta).

19 Awk taykanakaw wawanakaparojj jan walinakat jarkʼaqapjjañapa. * Awk taykanaka, Jehová Diosaw wawanakamarojj mä regalökaspas ukham churapjjtam (Sal. 127:3). Ukhamajj sumwa jupanakar uñjapjjañama. ¿Kunsa jan abusatäpjjañapatakejj lurapjjasma?

20 Maya, wawanakar kunjamsa abusapjje uk sum yatjjatapjjam. Khitinakas wawanakar abusapjje, kunjamsa jupanakar engañjapjje uk yatjjatapjjam. Kunapachas wawanakar abusapjjaspa uksa sum amuyapjjarakim (Prov. 22:3; 24:3). Ak janipun armapjjamti, khitinakarutï wawajj uñtʼki, confiykaraki ukanakaw jilapartejj abusapjje.

21 Paya, wawanakamampejj parltʼasipjjapunim (Deut. 6:6, 7). Wawanakamar sum istʼapjjañamawa (Sant. 1:19). Abusatäpjje ukhajja, wawanakajj janiw uka toqet facilak parlapkiti. ‘Janiw creyipkitaniti’ sasaw amuyapjjaspa. Jan ukajja, abusiriw jan arsuñapatakejj jupar amenasaspa. Jumanakatï wawanakamar kuna jan wali pasatap amuyapjjstajja, munasiñampiw jisktʼapjjañama, kuntï sapkätam uksa pacienciampiw istʼapjjañamaraki.

22 Kimsa, wawanakamar yatichapjjam. Chacha warmjam ikthapiñ toqetjja, qhawqha maranisa ukarjamaw wawanakamar yatichapjjañama. Yaqhanakajj jan wali amtampi llamkhañ munapjjani ukhajj kamsapjjañapasa, kunsa lurapjjañapa ukwa yatichapjjañamaraki. Ukanakjja, kuna yatichäwinaktï Diosan markapajj wawanakar jarkʼaqañatak apsuwayki ukanakampiw yatichapjjañama (“ Awk taykanakampitaki wawanakampitaki qellqatanaka ukat videonaka” sat recuadro uñjjattʼäta).

23. 1) ¿Kunjamsa wawanakar abusañarojj uñjtanjja? 2) ¿Kunsa akjjar jutki uka yatichäwin yatjjataskañäni?

23 Jehová Diosan Testigonakapatakejja, wawanakar abusañajj ajjtaskaña jan wali jachʼa juchawa. Jiwasajj Criston leyiparjamaw sarnaqtanjja, ukatwa abusirirojj juchapat jan walinakan uñjaski ukhajj jan arjjatktanti. Ukampis abusat uñjasiwayapki uka jilat kullakanakarojj ¿kunjamsa yanaptʼsna? Ukwa akjjar jutki uka yatichäwin yatjjataskañäni.

CANCIÓN 103 Awatirinak Diosajj churistu

^ Párrafo 5 Aka yatichäwinjja, kunsa wawanakan jan abusatäpjjañapatakejj (abuso sexual) lursna ukwa yatjjatañäni. Kunsa jilïr irpirinakajj congregacionar jarkʼaqañatak lurapjjaspa, awk taykanakas kunjamsa wawanakapar jarkʼaqapjjaspa ukanakatwa yatjjataskañäni.

^ Párrafo 3 AMTAÑATAKI: Wawanakar abusañajja, kunanaktï mä jaqejj jan wali amtanakapampi apayasisajj mä wawampi jan walinak lurki ukawa. Mä wawar abusañajj akanakäspawa: chacha warmjam mä wawamp ikthapiña (relaciones sexuales), lakampi jan ukajj qhepäjjampi qʼañunak luraña (sexo oral o anal), qʼañu amtampi wawan qhepäjjapa, ñuñunakapa ukat partenakapa llamkhaña ukanakäspawa. Ak amtañasawa, wawajj janiw abusatäñatak juchanïkiti, abusiriw wawat aprovechasisajj wawar jan walinak luri. Cheqas yoqall wawanakat sipansa, imill wawanakaw jila partejj abusatäpjje. Chachanakas jila partejj wawanakar abusapkchejja, warminakajj abusapjjarakiwa.

^ Párrafo 11 Maynitï Diosamp jan sum apasitapat juchar purtʼaschejja, luratapat janis juchanïkaspa ukham janiw sañ munkiti. Jan wali amtanakar puritapatsa jan wali luratanakapatsa, Jehová Diosaruw cuenta churani (Rom. 14:12).

^ Párrafo 16 Wawatï ‘abusituwa’ sasin awk taykaparu, jan ukajj khitirutï confiyki ukar yatiyanejja, jilïr irpirinakaruw jupanakajj uk yatiyapjjañapa. Ukaw wawarojj jan sint llakisjjañapatak yanaptʼani. Jilïr irpirinakajj janipuniw juchañchat cristianomp parlapkani ukhajj wawan ukankañap mayipjjañapäkiti.

^ Párrafo 19 Aka yatichäwin kuntï awk taykanakar ewjjtʼaski ukajja, khitinakatï mä wawar uywasipki ukanakamppachatakiwa.