Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Rutherford jilatajj Cedar Point (Ohio) markanwa 1919 maran mä jachʼa tantachäwin arstʼaski.

1919: Patak maranak nayrajj kunas pasäna

1919: Patak maranak nayrajj kunas pasäna

JACHʼA GUERRAJJA (jan ukajj Primera Guerra Mundialajj) pusi mar jilatwa 1919 maran tukuyjjäna. Cheqanjja 1918 mara tukuyaruw nuwasiñanakajj saytʼjjäna, ukatwa París markanjja 18 de enero de 1919 uka urun Conferencia de Paz sat tantachäwejj qalltäna. Uka tantachäwinwa Tratado de Versalles sat acuerdojj uttʼayasïna, ukasti 28 de junio de 1919 uka urunwa firmasïna, ukhamatwa Alemania marka contra saytʼapkäna uka mayachtʼat markanakajj guerrasiñ tukuyjjapjjäna.

Tratado de Versalles ukajj Sociedad de Naciones sat organizacionwa uñstayarakïna. Ukajj “oraqpachankir markanakajj yanaptʼasipjjañapataki”, “sumankañ utjañapataki, jan walinak chhaqtañapatakiw” chʼamañchäna. Cristianöpjjtwa siri walja religionanakaw ukar apoyapjjarakïna. América toqenkir Consejo Federal de las Iglesias de Cristo ukankirinakajj “Diosan Reinopajj política taypiw aka oraqen uñachtʼayasi” sasaw sapjjäna. Uka consejojj Sociedad de Naciones ukar yanaptʼañatakejj representantenakwa París markar Conferencia de Paz ukar khitapjjäna. Jupanakat maynejja uka conferenciat parlkasajj akham sänwa: “Oraqpachanjja machaq tiempow qalltani” sasa.

Cheqapuniw machaq tiempojj qalltaskäna. Ukampis janiw Conferencia de Paz apirinakajj uka machaq tiempo qalltayapkänti. Jan ukasti, 1919 maranjja Jehová Diosaw markaparojj nayrat sipansa jukʼamp arunakap yatiyapjjañapatak chʼam churäna, ukhamatwa predicañatak machaq tiempojj qalltäna. Ukampis ukatakejj Bibliat Yatjjatirinak taypinjja wali musparkañ mayjtʼäwinakaw pasañapäna.

KUNS LURAPJJANI UK AMTAÑAJJ CHʼAMÄNWA

Joseph F. Rutherford

Khitinakas Sociedad Watch Tower Bible and Tract uka taypin pʼeqtʼapjjani ukwa 4 de enero de 1919 uka sábado urun amtapjjañapäna. Uka tiemponjja, Joseph Rutherford jilataw Jehová Diosan servirinakaparojj pʼeqtʼaskäna, ukampis jupajj paqallqo jilatanakamp kunaw Atlanta (Georgia, Estados Unidos) markan ina chʼusat carcelar llawintatäpjjäna. Ukhamajj pʼeqtʼapkäna ukanak pachparut wasitampi uttʼayapjjani, jan ukajj yaqhanakaruch ajllipjjani ukwa amtapjjañapäna.

Evander J. Coward

Diosan markapajj kunjamsa apnaqasini ukaw Rutherford jilatar llakisiyäna. Yaqhep jilatanakajj yaqha presidente uttʼayañ munapjjatapsa yatirakïnwa. Ukatwa cárcel manqhat mä carta tantachasir jilatanakar akham sasin qellqäna: ‘Evander Coward jilataruw uttʼayapjjasma, jupajj pacienciani, amuytʼasiri, Tatitur katuyat jilatawa’ sasa. Ukampis waljanejj sojjta phajjsi suytʼañäni sasaw sapjjäna. Carcelankasipkäna uka jilatanakar yanaptʼir abogado jilatanakajj ukham amuyapjjarakïna. Uka toqet parlkasajja yaqhepajj colertʼasipjjänwa.

Richard H. Barber

Ukhamaruw solucionajj purinïna sasaw Richard Barber jilatajj qhepat säna. Ukankir mä jilataw akham sasin arstʼäna: “Janiw nayajj abogadonakjam kuntï leyinakajj mayki uk yatkti, niyas Diosar servirinakajj kuns lurañasa ukak yatta. Diosajj jupar jan jaytjañaswa mayistu. Rutherford jilatar wasitampi presidentet uttʼayasaw Diosar confiyatas uñachtʼaysna, ukham lurañaw jukʼampi sumäspajja” sasa (Sal. 18:25, NM).

Alexander H. Macmillan

Alexander Macmillan jilatajj carcelankarakikïnwa, kunas qhepürojj pasäna ukwa akham amti: ‘Rutherford jilatajj perqa leqtʼanisaw jawsitäna, amparam loqsunim sasaw sarakitäna’ sasa. Rutherford jilatajj Macmillan jilatar telegrama sat qellqatwa churäna. Ukan yatiyäwip liytʼasaw kunas pasatayna uk yatjjäna. Uka qellqatan akham sänwa: “RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY SPILL DIRECTORANAKA NAYRÏR KIMSANAKAJJ PʼEQTʼIR DIRECTORANAKAWA TAQENIR MUNASIÑAMPI” sasa. Ukajj ¿kamsañsa munäna? Taqeniruw wasitampi uttʼayapjjäna, ukhamajj Watch Tower Sociedadan pʼeqtʼirinakapajj pachpakïsipkänwa: Joseph Rutherford, William Van Amburgh jilatanakaw pʼeqtʼasipkakiñapäna. Rutherford jilatajj presidentëskakïnwa.

CARCELAT MISTJJAPJJÄNA

Uka kimsaqallqo jilatanakajj carcelankasipkäna ukhajja, Diosar taqe chuyma serviri Bibliat Yatjjatirinakajj carcelat apsuñatakiw mä solicitud lurapjjäna, ukatsti waljanimpiw firmayapjjäna. Jan ajjsariri uka jilat kullakanakajj 700.000 firmanakat sipansa jukʼamp apthapipjjäna. 26 de marzo de 1919 uka miércoles urunwa, solicitud janïr presentapkipan Rutherford jilatarusa mayni paqallqo jilatanakarus carcelat antutjjapjjäna.

Katoqapkäna uka jilat kullakanakarojja, Rutherford jilatajj akham sänwa: “Kunatï paskistu ukajja, jukʼamp jan wali tiemponak jutkani ukatakiw wakichtʼistu. [...] Jumanakajj janiw jilatanakar carcelat apsuñatakikejj chʼamachasipktati. Ukajj wakisirïkchïnsa, janiw nayrankkänti. [...] Ukham lurasajja kunatï cheqäki uk yatiyañatakiw jumanakajj chʼamachasipjjtajja, mä suma bendicionwa katoqapjjaraktajja” sasa.

Uka jilatanakarojj kunjamsa juzgasïna ukajj musparkañänwa, Jehová Diosaw jupanakar yanaptʼaskpachäna. Jilatanakan reclamasipjjatap atiendepkäna uka juezanakajja, 14 de mayo de 1919 uka urojj akham sapjjänwa: “Aka juicion juchañchatanakajj janiw cheqaparjam [...] juzgatäpkataynati, ukatwa sentenciapajj borratäjje” sasa. Carcelar apatäpkäna uka jilatanakajj wali jachʼa juchanaksa lurapkaspa ukham juchañchatäpjjänwa, jupanakar aleqaki perdonasispäna jan ukajj sentenciapajj aleqaki menostʼayasispäna ukhajja, jupanakajj antecedentes penales ukanïpjjaspänwa, mä arunjja juchaniw registronakan uñstapjjaspäna. Maysa toqetjja, jilatanak contrajj janiw jukʼamp quejasirinakajj utj-jjänti. Ukhamajj juez Rutherford jilatajj abogadöskakïnwa, ukhamatwa Estados Unidos markankir Tribunal Supremo taypinsa Jehová Diosan markapar arjjataskakïna, carcelat mistjjasajja walja kutiw ukham arjjatäna.

PREDICAÑWA AMTAPJJÄNA

Macmillan jilatajj akham sänwa: “Janiw alajjpachar aptatäñjja aleq ukhamaki suyapkiriskätti. Tatitun voluntadapajj kunas uk yatiñatak chʼamachasipjjañajaw wakisïna” sasa.

Betelanjja jilatanakajj janiw nayrjam lurañ puedjjapjjänti. ¿Kunatsa? Irpir jilatanakajj carcelankasipkäna ukhajja, qellqatanak imprimiñ planchanakajj janiw utj-jjänti, tʼunjatäjjänwa. Ukajj wali llakiskañänwa, yaqhepajj ‘janit predicjjpachañäni’ sasaw jisktʼasipjjäna.

Bibliat Yatjjatirinakajj predicapkäna uka Reinon suma yatiyäwinakapat yatiñ munirinakajj ¿utjaskpachänti? Uk yatiñatakejj Rutherford jilatajj mä discurso arstʼañ amtäna, ukarojj taqe jaqenakaruw invittʼasïna. Macmillan jilatajj akham sänwa: “Jan khitis jutkaspänjja, ukharukiw tukuyjjaspäna” sasa.

1919 maranwa Los Ángeles (California) markan Rutherford jilatajj “Llakit jaqenakatak suytʼäwi” sat discurso arstʼäna, ukajj mä periódico taypiw yatiyasïna.

Rutherford jilatajj wali usutäkchïnsa, ukhampachaw Los Ángeles (California) markan 4 de mayo de 1919 uka domingo urojj mä discurso arstʼäna, uka discursojj “Llakit jaqenakatak suytʼäwi” satänwa. Ukatakejj 3.500 jaqenakaw tantachasipjjäna, jan espacio utjipanjja waljaniw anqaruki quedasipjjäna. Qhepürojj 1.500 jaqenakaw tantachasipjjarakïna. Ukanak uñjasaw yatjjapjjäna: Reinot yatiñ munir jaqenakajj utjaskänwa.

Kuntï ukjjar lurapkäna ukarjamaw Jehová Diosan Testigonakapajj jichhakamas predicasktanjja.

WALJANIPTAÑATAKEJJ WAKICHATÄPJJÄNWA

Primero de agosto de 1919 uka fechan mistkäna The Watch Tower (Yatiyañataki) sat revistajja, mä jachʼa tantachäwiw septiembre qalltan Cedar Point (Ohio) markan apasini sasaw yatiyäna. Misuri sat markankiri Clarence Beaty sat Bibliat Yatjjatiri mä waynajj akham sänwa: “Ukarojj sarañasapuniwa sasaw taqeni amuyapjjayäta” sasa. Ukanjja sojjta waranqatsa jilaw tantachasipjjäna, janiw ukham tantachasiñ piensapkänti. Pä patakatsa jukʼamp jilat kullakanakaw Erie sat qotan bautisasipjjarakïna, ukaw jukʼamp kusiskañänjja.

The Golden Age sat nayrïr revistan tapapa, 1 de octubre de 1919 fechan mistüna.

Jachʼa tantachäwin phesqëri urupanjja, 5 de septiembre de 1919 uka urunjja, Rutherford jilatajj “Yanapirinakatak arstʼäwi” sat discurso arstʼäna. Ukanjja The Golden Age * sat machaq revistaw utj-jjani sasaw yatiyasïna. Uka revistajja “kunanakatï jichha tiempon pasaski uka wakiskir yatiyäwinakwa” yatiyañapäna, ukatsti Bibliampiw “kunatsa ukanakajj pasaski” uk qhanañchañapäna.

Bibliat Yatjjatirinakarojj taqeniruw jan ajjsarirïñataki ukhamarak machaq revistampi yatiyapjjañapataki chʼamañchasïna. Mä cartanwa kunjamsa predicacionajj apasiñapäna ukajj akham sasin qhanañchasïna: “Taqe bautisatanakajj ak amtapjjañapawa: Diosar serviñjja wali valoranitwa uñjañasa, oraqpachan aka suma yatiyäwi predicañatakejj taqeniw chʼamachasipjjañasa” sasa. Taqeniw ukar istʼapjjäna. Reinon suma yatiyäwinakap yatiyirinakajj wal chʼamachtʼasipjjäna, ukatwa diciembre phajjsikamajj uka machaq revista katoqañatakejj 50.000 jaqenakajj qellqayasipjjäna.

The Golden Age sat revistanak cargantat mä camión ladonwa Brooklyn (Nueva York) markankir jilatanakajj saytʼatäsipki.

Jehová Diosan markapajj wasitampiw 1919 mara tukuyarojj suma uttʼayatäjjäna, wali chʼamampiw sartapjjarakïna. Qhep qhepa urunakat parlir profecianakas ukhamarakiw phoqasïna. Malaquías 3:1-4 qellqatarjamajj Diosan markapajj yantʼata cheqañchata ukhamaw uñjasiñapäna, uka tiempojj tukusjjänwa. Ukatjja Jehová Diosan servirinakapajj “Jachʼa Babiloniat” apsutäjjapjjänwa. Jesusajj ukhamarakiw “suma phoqeri amuyasir esclavo” uttʼayjjarakïna * (Apoc. 18:2, 4; Mat. 24:45). Jehová Diosajj kun lurapjjañaptï munkäna uk lurañatakejja, Bibliat Yatjjatirinakajj wakichatäpjjänwa.

^ Párrafo 22 The Golden Age sat revistajj 1937 maran Consolation satäjjänwa, 1946 maranjja Awake! satäjjarakïnwa (Aymaranjja 2018 marat mistjjäna, ¡Sartapjjañäni! satawa).