Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

NAYRÏR JANAN PʼEQEÑCHÄWIPA | BIBLIAJJ JANIW CHHAQTAYASIWAYKITI

Biblia chhaqtayañ munapjjäna

Biblia chhaqtayañ munapjjäna

KUNAS JAN WALTʼAYÄNA. Walja marka apnaqerinakasa, religión pʼeqtʼirinakas Biblia chhaqtayañ munapjjäna. Jupanakajja, jaqenakan Biblianïpjjañapsa, lurasiñapsa ukat yaqha arunakar jaqokipasiñapsa jarkʼapjjänwa. Uk jichhajj yatjjatañäni:

  • Khä 167 nayra pacha maranakana. Siria marka apnaqeri Antíoco Epífanes reyejja, Hebreo Arut Qollan Qellqatanak chhaqtayañwa amtäna. Ukhamat judionakajj griegonakan religionanakapar tukupjjañapataki. Uka toqetjja, Heinrich Graetz yatjjattʼat chachajj akham sasaw qellqäna: ‘Uka reyin yanapirinakapajja, “katjapkäna uka rollonakjja, phichantapjjänwa ukhamarak chʼiyanoqapjjarakïnwa. Ukat khitinakatï uka rollonaka chuymachtʼatäñataki, chʼamañchtʼatäñatak liyipkäna ukanakarojj jiwayapjjarakïnwa”’ sasa.

  • Khä 500 marat 1500 marakama. Católica Iglesia pʼeqtʼirinakat waljanejja, khitinakatï Bibliat jaqenakar yatichapkäna ukanakaruw arknaqapjjäna. Jupanakarojj latín arut Salmo libronïpjjañapak jaytapjjäna, janiw yaqha libronipjjañapäkänti. Mä tantachäwejj iglesia pʼeqtʼirinakat apaskäna ukanjja, akham sasaw sapjjäna: ‘Mä qawqha chachanakar sapa iglesian ajllisipjjam, ukhamat “iglesian yatichäwinakap contra saytʼapki uka jaqenakar thaqhapjjañapataki. [...] Utanakansa ukat yaqha cheqanakansa thaqhapjjañapataki. [...] Maynin utapantï rollonak katjjasini ukhajja, utapajj phichantatäñapawa”’ sasa.

Uka jaqenakatï Biblia chhaqtayapjjasapäna ukhajj yatichäwinakapajj chhaqtayasirakispänwa.

William Tyndale chachajj inglés arur Biblia jaqokipkäna uk phichantapkchïnsa ukat 1536 maransa jupar jiwayapkchïnjja, janiw uka Biblia chhaqtayapkänti.

KUNJAMATSA BIBLIAJJ UTJASKAKI. Antíoco reyejja, israelitanakarojj costumbrenakap armasiyañ munäna. Ukampis uka tiempotakejja, walja markanakanwa judionakajj jakjjapjjäna. ‘Nayrïr patak maranakatakejja, sapa patakat sojjta tunka jila judionakaw yaqha markanakan jakjjapjjäna’ sasaw yatjjattʼatanakajj sapjje. Sinagoganakanjja, Qollan Qellqatanakat copianakajj apnaqasiskakïnwa, ukhamatwa judionakan mayni mita masinakapasa ukat cristianonakas uka pachpa qellqatanakat liytʼasipkakïna (Hechos 15:21).

Khä 500 marat 1500 marakamajja, Bibliar munasir jaqenakajj arknaqatpachas yaqha arunakar jaqokipasipkakïnwa ukat copiasipkakïnwa. Khä 1400 maranakatakejja, Bibliajj 33 arunakaruw jaqokipasjjäna. Ukhajj janiw imprimiñatak maquinanakas utjkänti. Ukhat aksarojja, Bibliajj walja arunakaruw jaqokipasjjäna ukat waljarakiw lurasjjarakïna.

KUNJAMSA UKAJJ YANAPTʼAWAYI. Walja marka apnaqerinakasa, religión pʼeqtʼirinakas Biblia chhaqtayañ munapkchïnjja, Bibliajj waljapuniw lurasiwayi ukhamarak yaqha arunakar jaqokipasiwayi. Bibliajj jaqenakajj parlasipki uka arunak sum parlañatakisa, jakäwinakap mayjtʼayañatakis ukat markanakan leyinakap apsuñatakisa yanaptʼawayarakiwa.